تاثیر پری‌بیوتیک اینولین جیره غذایی بر شاخص‌های رشد، افزایش وزن بدن و نرخ بقاء در ماهی زبرا دانیو (Danio rerio)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه سراوان

2 دانشگاه زابل

3 گروه شیلات، دانشگاه پیام نور ، صندوق پستی 3697-19395، تهران، ایران

چکیده

در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ، ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺳﻄوح مختلف (0 (گروه شاهد)، 1، 2 و 3 گرم اینولین در هر کیلوگرم جیره غذایی) پری‌بیوتیک اینولین به عنوان مکمل رشد، بر شاخص‌های رشد (نرخ رشد ویژه (SGR)، درصد افزایش وزن (%WG)، ضریب چاقی (CF)، ضریب تبدیل غذایی (FCR) و درصد بقاء (%SR)، در ماهی زبرا دانیو (Danio rerio) به مدت 4 ماه بررسی شد. لاروها از زمان شروع تغذیه فعال تا زمان بلوغ (میانگین وزن: 67/1 گرم، میانگین طول: 4/5 سانتیمتر) با جیره غذایی آزمایشی تغذیه شدند. استفاده از اینولین تاثیر معنی‌داری بر نرخ بازماندگی بچه ماهیان نداشت (P>0.05). نتایج نشان داد جیره حاوی 3 گرم اینولین به طور معنی‌داری بهترین ضریب تبدیل غذایی را در ماهی زبرا دانیو ایجاد می‌کند (P<0.05). با افزایش مقدار اینولین جیره غذایی طی دوره آزمایش، ضریب رشد ویژه ماهیان افزایش یافت. شاخص افزایش وزن بدن در بین ش بالاترین شاخص وضعیت در تیمار حاوی 3 گرم اینولین و کمترین مقدار آن در تیمار شاهد بدست آمد. در مجموع در مقایسه با دیگر پری‌بیوتیک‌ها و از جمله مانان الیگوسارید و الیگوفروکتوز و برخی دیگر از گونه های ماهیان نظیر ماهی خواجو و کپور معمولی، این تحقیق پیشنهاد می-نماید اﻓﺰودن 3 گرم پری بیوتیک اینولین به جیره غذایی ماهی زبرا دانیو ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در بهبود شاخص‌های رشد (ضریب تبدیل غذایی، نرخ رشد ویژه و ضریب چاقی)، افزایش بقاء لاروها و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﻬﺎﯾﯽ موثر واقع شود و اﯾﻦ ﭘﺮﺑﯿﻮﺗﯿﮏ ﻣﯽ‌ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﮑﻤﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای ﺟﯿﺮه ﻏﺬاﯾﯽ کپورماهیان ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Effects of dietary prebiotic Inulin on growth indices, weight gain and survival rate in Zebrafish (Danio rerio)

چکیده [English]

In this study, the effects of different levels (control group (0), 1, 2 and 3 gr Inulin per Kg diet) of prebiotic Inulin as nutritional supplement were investigated on growth indices (Specific growth rate, Weight gain, Condition factor, Food conversion rate and Survival rate) on Zebra fish for 4 months. Larvae were fed with experimental diets from the beginning of feeding until adult (adolescence) (average weight: 67.1 g, length: 4.5 cm). Different levels of inulin had no significant effect on rate survival (P<0.05). The results showed that diet containing 3 gr inulin significantly caused the best FCR in Zebra fish (P<0.05). By increasing the inulin diet during the experiment, specific growth rate increased. Body weight gain had significant differences (P<0.05) as the highest and the lowest were observed in treatment 3 gr of inulin and control, respectively. The highest Condition factor was observed in 3 gr of inulin and the loa fish diet can improve the performance of the growth indices (FCR, SGR and CF), and increase larvae survival and final biomass, also this prebiotic can be considered as a suitable supplement for Cyprinidae diet.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nutritional Supplement
  • Prebiotic Inulin
  • Danio rerio
  • Specific Growth Performance
  • Survival

تأثیر پری­بیوتیک اینولین جیره غذایی بر شاخص­های رشد، افزایش وزن بدن و نرخ بقاء در ماهی زبرا دانیو (Danio rerio)

مهدیه فدایی راینی1*، احسان احمدی فر2 و طیبه عنایت غلام­پور3

1 سراوان، مجتمع آموزش عالی سراوان 

2 زابل، دانشگاه زابل، دانشکده منابع طبیعی، گروه شیلات

3 تهران، دانشگاه پیام نور، گروه شیلات

تاریخ دریافت: 13/3/95                تاریخ پذیرش: 20/9/95

چکیده

در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ، ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺳﻄوح مختلف (0 (گروه شاهد)، 1، 2 و 3 گرم اینولین در هر کیلوگرم جیره غذایی) پری­بیوتیک اینولین بعنوان مکمل رشد، بر شاخص­های رشد (نرخ رشد ویژه (Specific Growth Rate) (SGR)، درصد افزایش وزن (Weight Gain) (%WG)، ضریب چاقی (Condition Factor) (CF)، ضریب تبدیل غذایی (Food Conversion Ratio) (FCR) و درصد بقاء (Survival Rate) (%SR)، در ماهی زبرا دانیو (Danio rerio) بمدت 4 ماه بررسی شد. لاروها از زمان شروع تغذیه فعال تا زمان بلوغ (میانگین وزن: 67/1 گرم، میانگین طول: 4/5 سانتیمتر) با جیره غذایی آزمایشی تغذیه شدند. استفاده از اینولین تأثیر معنی­داری بر نرخ بازماندگی نداشت (05/0

واژه‌های کلیدی: مکمل­غذایی، پری­بیوتیک اینولین، ماهی زبرا دانیو، عملکرد رشد، بازماندگی

* نویسنده مسئول، تلفن: 09128933698 ، پست الکترونیکی: fadaimahdiye@yahoo.com

مقدمه


اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺮﺑﯿﻮﺗﯿﮏﻫﺎ به‌عنوان مواد ﻏﺬاﺋﯽ غیرقابل ﻫﻀﻢ ﮐﻪ بطور ﻣﺆﺛﺮی ﺳﻼﻣﺘﯽ ﻣﯿﺰﺑﺎن را از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺤﺮﯾﮏ و ﯾﺎ ﻣﺤﺪود ﮐﺮدن رﺷﺪ ﺑﺎﮐﺘﺮیﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد در روده تحت تأثیر قرار می­دهند، ایده جدیدی در آبزی‌پروری می­باشد. در حال حاضر مسأله عمده در آبزی‌پروری تجاری، بهبود جیره­های غذایی فرموله شده برای افزایش رشد و ارتقاء سلامت ماهیان می­باشد (6، 11 و 13). نظر جدیدی که در این رابطه مطرح‌شده است استفاده از ترکیبات پری­بیوتیک در جیره غذایی ماهی و میگو می­باشد. پری­بیوتیک­ها عناصر غذایی (کربوهیدرات­های) غیرقابل هضمی هستند که از طریق تحریک رشد یا فعال کردن یک یا تعداد محدودی از گونه­های باکتریایی که در روده وجود دارند، اثرات سودمندی بر میزبان داشته و سلامتی آن را بهبود می­بخشد (14و17). پری­بیوتیک­هایی مانند الیگوفروکتوزها و اینولین­ها تأثیرات ناگهانی و مضر حاصل از رژیم­های غذایی واجد نشاسته در کلون روده را محدود می­کنند (19). تحقیقات در این زمینه هنوز در آغاز راه خود قرار داشته و تعداد محدودی تحقیق در رابطه با اثر پری­بیوتیک در ماهیان انجام‌شده است (15 و 17).  

پری بیوتیک­ها همچنین در جذب مواد معدنی از روده نقش دارند. مطالعات انجام شده نشان داده‌اند که اسیدهای چرب زنجیره کوتاه سبب افزایش جذب کلسیم روده­ای می­شوند. در غیاب اسیدهای چرب زنجیره کوتاه جذب کاتیون­های دو ظرفیتی در اثر استفاده از پری­بیوتیک­ها افزایش پیدا می­کند (17).

اینولین یک کربوهیدرات گیاهی غیرقندی پلی­ساکاریدی است که دارای فیبر محلول بوده و از گیاهان مختلفی (نظیر سیر، پیاز، سیب‌زمینی، تره‌فرنگی، گندم، موز، گل کوکب و کاسنی) با درجه پلیمریزاسیون متفاوت بدست می‌آید. اگرچه اینولین یک فیبر طبیعی در جیره غذایی ماهیان نیست ولی بواسطه خواص پری­بیوتیکی آن در تحریک باکتری­های مفید روده و توقف رشد باکتری­های مضر، استفاده از آن در آبزی پروری ایده جالب‌توجهی می­باشد (16، 19 و22).

در جهان تقریباً 1539 گونه ماهی زینتی وجود دارد که سالانه میزان تجارت جهانی ماهیان زینتی متجاوز از 7000 میلیون دلار می‌باشد (10 و 12). در طول چهار دهه گذشته تجارت جهانی ماهیان زینتی رشد قابل‌توجهی داشته است (13 و15). همچنین ﺗﺠﺎرت ﻣﺎﻫﯿﺎن زﯾﻨﺘﯽ به‌عنوان ﯾﮑﯽ از فعالیت‌های ﻣﻬﻢ ﺷﯿﻼﺗﯽ در کشور ما ﻣﺤﺴﻮب می‌شود ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﯿﺶ از ﺻﺪ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻋﺪد ﻣﺎﻫﯽ در کشور را ﻓﺮاﻫﻢ آورده اﺳﺖ. ﯾﮑﯽ از ﻣﺎﻫﯿﺎن ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪ پرورش‌دهندگان ماهیان زﯾﻨﺘﯽ، ﻣﺎﻫﯽ زبرا دانیو بانام علمی (Danio rerio) ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ماهی زبرا دانیو گونه‌ای صلح‌جو، مقاوم و جذاب و از خانواده کپورماهیان (Cyprinidae) می­باشد. این ماهی در مقابل نوسانات دمای آب مقاوم است و بهترین دمای آب برای این‌گونه 24 درجه سانتیگراد می­باشد و pH مورد نیاز برای آن 6/6 تا 2/7 می­باشد. بهترین غذا برای نوزادان ماهی زبرا دانیو زرده تخم‌مرغ، ناپلئوس آرتمیا و یا غذاهای زنده ریز دیگر و نیز غذاهای خشک‌شده منجمد است. نوزادان پس از 4 تا 6 ماه به بلوغ می­رسند. با توجه به سهولت تکثیر و تولیدمثل و رژیم غذایی همه‌چیزخواری و همچنین وسیع بودن دامنه تحمل حرارتی، این‌گونه توانسته است نظر علاقمندان زیادی را بخود جلب کند و در بسیاری از آزمایشات از آن به‌عنوان مدل آزمایشگاهی استفاده می­کنند (9، 21 و 23).

جهانجو و همکاران (1392) ﭘﺮﺑﯿﻮﺗﯿﮏ ﻣﺎﻧﺎن اﻟﯿﮕﻮﺳﺎﮐﺎرﯾﺪ را در بهبود رشد و بازماندگی ﻣﺎﻫﯽ ﺧﻮاﺟﻮ (Schizothorax zarudnyi) مطالعه نمودند. حسینی و همکاران (1393) به بررسی تأثیر پری­بیوتیک اینولین بر ماهی پاکوی قرمز (Piaractus  brachypomus) پرداختند. اکرمی و همکاران (1393) تأثیر ﭘﺮیﺑﯿﻮﺗﯿﮏ ﻣﺎﻧﺎن اﻟﯿﮕﻮﺳﺎﮐﺎرﯾﺪ را بر رشد ﻣﺎﻫﯽ قزل‌آلای رﻧﮕﯿﻦﮐﻤﺎن (Oncorhynchus mykiss) مطالعه کردند. اسحاق زاده و همکاران (2015)، اکرمی و همکاران (1390) تأثیر اینولین بر لارو ماهی کپور معمولی و Akrami و همکاران (2015) تأثیر این پری­بیوتیک را بر ماهی قرمز بررسی نمودند.

با توجه به اهمیت پری­بیوتیک اینولین در تغذیه آبزیان و ضرورت تعیین مقدار مناسب این پری­بیوتیک در جیره غذایی ماهی زبرا دانیو بعنوان یکی از مهمترین ماهیان تزئینی و نیز با توجه به سابقه پرورش این ماهی در ایران و بسیاری از کشورها، جهت بالابردن توان تولید کارگاه­ها و از طرفی ایجاد اشتغال، تحقیق حاضر بمنظور تعیین مقدار مناسب اینولین در جیره غذایی این ماهی بعنوان نماینده‌ای از خانواده بزرگ و بااهمیت کپورماهیان و تأثیر آن بر عملکرد رشد و بقاء این ماهی انجام گرفت.

مواد و روشها

10 عدد مولد ماهی زبرا دانیو (جنس نر و ماده) بصورت جداگانه در آکواریوم­هایی با ابعاد (70×40×30 سانتیمتر) با دمای 25 درجه سانتیگراد، پی– اچ معادل 2/0±7 قرارگرفتند و پس از دو هفته سازگاری با شرایط فیزیکی و شیمیایی محیط آزمایشی، در آکواریوم­های ویژه تخمریزی قرارگرفتند. پس از گذشت 48 ساعت، مولدین از آکواریوم­های تخمریزی خارج شدند. جهت انجام آزمایش، ماهیان در قالب 4 تیمار و هر تیمار با 3 تکرار در نظر گرفته شدند و در هر آکواریوم 30 عدد لارو بطور تصادفی، قرار داده شد. تغذیه لاروها پس از جذب 75 درصد کیسه زرده با زرده تخم‌مرغ و سپس با ناپلی زئوپلانکتون­های ریز و پس‌ازآن تغذیه با غذای بیومار که با اینولین (با دوزهای 0 (گروه شاهد)، 1 گرم، 2 گرم و 3 گرم غنی‌شده بود، صورت گرفت (9) و بچه ماهیان بمدت 4 ماه با جیره­های آزمایشی تغذیه شدند.

جهت ساخت جیره غذایی، پری­بیوتیک اینولین (Raftifeed IPS, Belgium) در حجم 100 میلی‌لیتر آب و 4 گرم ژلاتین که در آن حل‌شده بود، اضافه گردید و بر روی جیره غذایی اسپری شد و سپس تا زمان خشک شدن جیره غذایی در معرض هوای آزاد قرارگرفت در داﺧﻞ ﮐﯿﺴﻪ­ﻫﺎی ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ در ﯾﺨﭽﺎل ﻧﮕﻬﺪاری ﺷﺪﻧﺪ (3). تمام مراحل ساخت غذا در مورد جیره گروه شاهد نیز انجام شد و فقط اینولین به غذای گروه شاهد اضافه نگردید. در هرکدام از آکواریوم­ها یک هیتر (200 وات) جهت کنترل دمای آب نصب گردید. خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آب در طی دوره آزمایش اندازه­گیری گردید (اکسیژن محلول: 1/0±2/4 میلی­گرم در لیتر، پی-اچ: 2/0±2/7، نیتریت: 2/0±58/1 میلی­گرم در لیتر، سختی کل: 1/8±200 میلی­گرم در لیتر، دما: 1±5/24 درجه سانتی­گراد). در طی 60 روز اول آزمایش بچه ماهیان با جیره­های آزمایشی بمیزان 10 درصد وزن بدن تغذیه شدند. با توجه به این نکته که با افزایش اندازه بچه ماهیان میزان نیاز آنها به غذا به ازای درصد وزن بدن کاهش می­یابد، در طول 60 روز آخر آزمایش میزان غذادهی به 7 درصد کاهش یافت. تغذیه ماهیان بصورت دستی و روزانه 3 بار و بمیزان 10-7 درصد وزن بدن در کل دوره پرورش متغیر بود. جهت حفظ کیفیت آب، 40 درصد حجم آب آکواریوم هر 2 روز یکبار تعویض گردید. در طی دوره آزمایش شاخص­های رشد (نرخ رشد ویژه (SGR)، ضریب تبدیل غذایی (FCR)، ضریب چاقی (CF)، درصد افزایش وزن (%WG) و نرخ بقاء (%SR) ماهیان موردبررسی قرارگرفت. همچنین در طول دوره آزمایش، شاخص­های رشد از روابط زیر محاسبه گردیدند (16).

100 ×}طول دوره پرورش / (لگاریتم طبیعی وزن ابتدایی- لگاریتم طبیعی وزن نهایی){= نرخ رشد ویژه (%): رابطه (1)

100 × (میانگین طول استاندارد3/میانگین وزن) = ضریب چاقی

:رابطه (2)

میانگین وزن بدست آمده/ میانگین غذای خورده شده = ضریب تبدیل غذایی :رابطه (3)

:رابطه (4) وزن اولیه - وزن نهایی = افزایش وزن بدن

100× تعداد اولیه لاروها/تعداد نهایی لاروها = درصد بقاء :رابطه (5)

روش تجزیه‌وتحلیل داده­ها: شیوه نمونه‌برداری بصورت تصادفی و در قالب طرح کاملاً تصادفی صورت گرفت. آﻧﺎﻟﯿﺰ آﻣﺎری ﺑﺎ ورود داده­ﻫﺎی به‌دست‌آمده (ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی رﺷﺪ) ﺑﻪ ﺻﻔﺤﺎت ﮔﺴﺘﺮده اﮐﺴﻞ اﻧﺠﺎم گردید. در نرم‌افزار اﮐﺴﻞ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ داده­ها محاسبه شد. سپس در نرم‌افزار SPSS اﺑﺘﺪا ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﻧﺮﻣﺎل داده­ها با استفاده از آزمون Kolmogorov-Smirnov ﺑﺮرﺳﯽ و ﺳﭙﺲ جهت تعیین وﺟﻮد ﯾﺎ ﻋﺪم وﺟﻮد اﺧﺘﻼف معنی‌دار از نقطه‌نظر ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه با استفاده از آنالیز واریانس یک‌طرفه (One Way-ANOVA) و آزمون دانکن (Duncan) در سطح معنی­داری 05/0 استفاده گردید.

نتایج

نتایج حاصل از مقایسه میانگین  شاخص­های  رشد  ماهیان

در دوره پرورش تحقیق حاضر، در جداول 1 تا 5 خلاصه‌شده است. براساس نتایج جدول 1 مشخص ­گردید که استفاده از سطوح مختلف اینولین تأثیر معنی‌داری بر میزان نرخ بازماندگی و بقاء بچه ماهیان نداشت (05/0


 

جدول 1- میانگین درصد بازماندگی در ماهی زبرا دانیو (Danio rerio) طی دوره پرورش 4 ماهه تغذیه شده با اینولین

منابع تغییر

روز 30

روز 60

روز 90

روز 120

شاهد (T0)

a 19/7±4/96

a 4/8±7/97

a 4/7±14/99

a 1/8±5/99

جیره حاوی 1 گرم اینولین (T1)

a 5/7±5/97

a 72/7±9/98

a 8/8±71/99

a 7/9±100

جیره حاوی 2 گرم اینولین (T2)

a4/7±7/98

a 11/8±5/99

a14/8±8/99

a 72/9±100

جیره حاوی 3 گرم اینولین (T3)

a 25/8±/7/99

a 28/7±100

a32/7±100

a 5/7±100

حروف انگلیسی یکسان در هر ستون بیانگر وجود عدم اختلاف معنی دار در سطح 05/0 می‌باشد.


بر طبق داده‌های ارائه‌شده در جدول 2، مشخص گردید که تیمار T3 بطور معنی‌داری بهترین ضریب تبدیل غذایی را در ماهی زبرا دانیو ایجاد نمود  (05/0>P).

بر طبق اطلاعات جدول 3 مشخص گردید که با افزایش مقدار اینولین جیرۀ غذایی طی دوره آزمایش، ضریب رشد ویژه ماهیان افزایش یافت  (05/0>P) بطوریکه بالاترین ضریب رشد ویژه در تیمار حاوی 3 گرم اینولین بدست آمد.  


 

جدول 2- میانگین ضریب تبدیل غذایی (FCR) ماهی زبرا دانیو (Danio rerio) طی دوره پرورش 4 ماهه تغذیه شده با اینولین

منابع تغییر

روز 30

روز 60

روز 90

روز 120

شاهد (T0)

a 02/0±250/0

a02/0±073/0

a01/0±088/0

a 05/0±095/0

جیره حاوی 1 گرم اینولین (T1)

b 02 /0±081/0

b 02/0±080/0

a02/0±089/0

b 02/0±094/0

جیره حاوی 2 گرم اینولین (T2)

c 03/0±075/0

c 03/0±081/0

b03/0±085/0

c 02/0±080/0

جیره حاوی 3 گرم اینولین (T3)

c 05/0±081/0

d 04/0±089/0

c05/0±076/0

d 05/0±068/0

حروف انگلیسی متفاوت در هر ستون بیانگر وجود اختلاف معنی دار در سطح 05/0 می‌باشد.

جدول3 - میانگین ضریب رشد ویژه (SGR) ماهی زبرا دانیو (Danio rerio) طی دوره پرورش 4 ماهه تغذیه شده با اینولین

منابع تغییر

روز 30

روز 60

روز 90

روز 120

شاهد (T0)

a 003/0±035/0

a002/0±025/0

a001/0±023/0

a 001/0±020/0

جیره حاوی 1 گرم اینولین (T1)

b 004/0±070/0

b 002/0±040/0

b002/0±037/0

b 001/0±026/0

جیره حاوی 2 گرم اینولین (T2)

c 005/0±080/0

c 003/0±042/0

c003/0±040/0

b 002/0±031/0

جیره حاوی 3 گرم اینولین (T3)

c 005/0±082/0

c 003/0±045/0

c003/0±042/0

b 002/0±032/0

حروف انگلیسی متفاوت در هر ستون بیانگر وجود اختلاف معنی دار در سطح 05/0 می‌باشد.


اطلاعات ارائه‌شده در جدول 4 نشان می‌دهد که شاخص افزایش وزن بدن ماهیان بطور معنی‌داری تحت تأثیر مقدار اینولین جیره غذایی قرار گرفت (05/0>P) بطوریکه بالاترین و پایین­ترین این شاخص بترتیب در تیمار T3 و تیمار T0 بدست آمد.

بر طبق اطلاعات جدول 5، شاخص وضعیت ماهیان بطور معنی‌داری تحت تأثیر مقدار اینولین جیره غذایی قرار گرفت بطوریکه بالاترین مقدار آن در تیمار  T3 و کمترین مقدار آن در تیمار T0 بدست آمد.

جدول 4- میانگین درصد افزایش وزن بدن در ماهی زبرا دانیو (Danio rerio) طی دوره پرورش 120 روزه تغذیه شده با اینولین

منابع تغییر

روز 120

شاهد (T0)

a 71/18±920/221

جیره حاوی 1 گرم اینولین (T1)

b 55/22±189/408

جیره حاوی 2 گرم اینولین (T2)

c 28/34±551/512

جیره حاوی 3 گرم اینولین (T3)

c 21/34±583/512

حروف انگلیسی متفاوت در هر ستون بیانگر وجود اختلاف معنی دار در سطح 05/0 می‌باشد.


جدول 5 - میانگین شاخص وضعیت (CF) ویژه ماهی زبرا دانیو (Danio rerio) طی دوره پرورش 4 ماهه تغذیه شده با اینولین

منابع تغییر

روز 30

روز 60

روز 90

روز 120

شاهد (T0)

a 019/0±263/2

a 013/0±510/2

a 011/0±042/3

a 013/0±524/3

جیره حاوی 1 گرم اینولین (T1)

a 026/0±391/3

b 012/0±572/2

b 014/0±150/3

b 012/0±728/3

جیره حاوی 2 گرم اینولین (T2)

a 018/0±151/3

b 011/0±960/2

015c/0±208/3

c 016/0±863/3

جیره حاوی 3 گرم اینولین (T3)

a 016/0±243/3

b 013/0±988/2

012c/0±715/3

c 011/0±896/3

حروف انگلیسی متفاوت در هر ستون بیانگر وجود اختلاف معنی دار در سطح 05/0 می‌باشد.


بحث

باوجود اثرات ﻣﻔﯿﺪی ﮐﻪ ﺑﺮای ﭘﺮیﺑﯿﻮﺗﯿﮏ در ﻧﻈﺮ گرفته‌شده اﺳﺖ، ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻫﻨﻮز در آﻏﺎز راه ﺧﻮد ﻗﺮار داﺷﺘﻪ و ﺗﻌﺪاد ﻣﺤﺪودی ﺗﺤﻘﯿﻖ در زﻣﯿﻨﻪ اﺛﺮ ﭘﺮیﺑﯿﻮﺗﯿﮏ در ﻣﺎﻫﯿﺎن اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ (17، 18، 19 و 21).

ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮد اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اوﻟﯿﻦ ﭘﮋوﻫﺶ در ﺧﺼﻮص اﺛﺮ اینولین جیره غذایی در ماهی زبرا دانیو می­باشد که نشان داد افزودن 3 گرم اینولین در هر کیلوگرم جیره غذایی می­تواند در بهبود عملکرد رشد، تولید نهایی و درصد بازماندگی مؤثر واقع شود.

براساس نتایج بدست آمده از تحقیق حاضر، استفاده از سطوح مختلف اینولین تأثیر معنی­داری بر میزان نرخ بازماندگی و بقاء بچه ماهیان نداشت  (05/0P) (جدول 2). در تحقیق حاضر، فاکتور وﺿﻌﯿﺖ (CF) در ﻣﺎﻫﯿﺎنی که با جیره­های آزمایشی تغذیه شده بودند، بطور معنی­داری  (05/0>P) بالاتر از گروه شاهد بود.

محققین بامطالعه روی تاسماهی سیبری و گربه‌ماهی آفریقایی دریافتند که جیره­های غذایی غنی‌شده با پری­بیوتیک سبب بهبود رشد می‌شوند (17) که با نتایج حاصل از این بررسی مطابقت دارد. بطوریکه در تحقیق حاضر، بالاترین میزان SGR در تیمار T3 در روز سی­ام و پایین­ترین میزان این شاخص در تیمار T0 بدست آمد (جدول 3) بطوریکه با افزایش مقدار اینولین جیره غذایی طی دوره آزمایش، SGR ماهیان افزایش یافت.

شاخص افزایش وزن بدن در ماهی زبرا دانیو در بین تیمارهای آزمایشی تفاوت معنی­داری نشان داد (05/0>P). بالاترین و پایین­ترین این شاخص بترتیب در تیمارT3  و تیمار T0 بدست آمد (جدول 4).

استفاده از ضریب چاقی (CF) جهت بیان رابطه طول-وزن ماهی روشی مناسب می­باشد که می­توان از این شاخص بمنظور بررسی تغییرات جثه ماهی در طول دوره پرورش استفاده نمود (11). همچنین شاخصی مفید و مناسب در بررسی­های رژیم غذایی ماهیان و مطالعات زیست‌شناختی می­باشد (5 و 7). در تحقیق حاضر بالاترین CF در تیمار T3 و کمترین مقدار آن در تیمار T0 بدست آمد (جدول 5). شاخص وضعیت ماهیان بین تیمارهای آزمایشی و تیمار شاهد تفاوت معنی­دار نشان داد (05/0>P).  

لارو ماهی توربوت با جیره‌های آزمایشی در سطح 2 درصد از پری­بیوتیک­های الیگوفروکتوز و اینولین و گروه شاهد نیز با سطح 2 درصد سلولز بعنوان منبع کربوهیدرات مورد تغذیه قرارگرفتند. میانگین وزن نهایی و SGR در گروه تغذیه شده با الیگوفروکتوز نسبت به سایر گروه­ها بالاتر بود و تفاوت معنی­داری بین گروه شاهد و گروه تغذیه شده با اینولین 2 درصد مشاهده نگردید که با نتایج مطالعه حاضر همخوانی ندارد (18). همچنین در نرخ زنده‌مانی تفاوت معنی­داری در هیچ‌یک از گروه­های تغذیه شده مشاهده نگردید که با نتایج این مطالعه مطابقت داشت.

حسینی و همکاران (1393) با بررسی تأثیر پری­بیوتیک اینولین جیره غذایی در بچه ماهیان پاکوی قرمز (Piaractus brachypomus) مشاهده نمودند اینولین (2 درصد) باعث افزایش وزن نهایی و SGR و بهبود FCR می­گردد (05/0>P).

اکرمی و همکاران (1393) بیان نمودند افزودن ﭘﺮیﺑﯿﻮﺗﯿﮏ ﻣﺎﻧﺎن اﻟﯿﮕﻮﺳﺎﮐﺎرﯾﺪ سبب بهبود ﻋﻤﻠﮑﺮد رشد ﻣﺎﻫﯽ قزل‌آلای رﻧﮕﯿﻦﮐﻤﺎن (Oncorhynchus mykiss) می­گردد که علت این افزایش رشد و بهبود کارایی تغذیه را به از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ ﺑﺎﮐﺘﺮیﻫﺎی ﻣﻀﺮ در اﺛﺮ ﺗﺨﻤﯿﺮ ﻣﺎﻧﺎن اﻟﯿﮕﻮﺳﺎﮐﺎرﯾﺪ در روده و درنتیجه ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺎﮐﺘﺮیﻫﺎی ﻣﻔﯿﺪ ازجمله ﺑﺎﮐﺘﺮیﻫﺎی اﺳﯿﺪﻻﮐﺘﯿﮏ مربوط دانستند که ﺗﺮﮐﯿﺒﺎﺗﯽ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﮐﺘﺮﺳﯿﻮنﻫﺎ را ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺑﺪﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ از رﺷﺪ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢﻫﺎی دﯾﮕﺮ در روده ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ (7 و 9).

اسحاق زاده و همکاران (2015) با بررسی تأثیر اینولین جیره غذایی در لارو ماهی کپور معمولی، اختلاف معنی­داری به لحاظ شاخص­های رشد در بین تیمارهای آزمایشی و تیمار شاهد مشاهده نکردند (05/0>P) که با نتایج تحقیق حاضر در رابطه با ماهی زبرا دانیو همسو نمی­باشد ولیکن این محققین بیان نمودند که اینولین موجود در جیره غذایی سبب افزایش نرخ بقاء در ماهیان گردید (05/0>P) که با نتایج تحقیق حاضر همخوانی دارد.

اکرمی و همکاران (1390) با بررسی تأثیر مکمل غذایی اینولین در بچه ماهیان کپور معمولی مشاهده نمودند اضافه نمودن اینولین بمیزان 5/1 درصد به جیره می­تواند در افزایش رشد و بازماندگی آن­ها تأثیر مثبتی داشته باشد (1).

جهانجو و همکاران (1392) مشاهده نمودند افزودن 3 گرم ﭘﺮﺑﯿﻮﺗﯿﮏ ﻣﺎﻧﺎن اﻟﯿﮕﻮﺳﺎﮐﺎرﯾﺪ در هر کیلوگرم جیره غذایی می­تواند در بهبود رشد و بازماندگی ﻣﺎﻫﯽ ﺧﻮاﺟﻮ (Schizothorax zarudnyi) تأثیر معنی­داری داشته باشد که با نتایج تحقیق حاضر مطابقت دارد. با توجه به اینکه ماهیان موردبررسی در تحقیق حاضر و تحقیق انجام شده توسط جهانجو و همکاران (1392) هر دو مربوط به خانواده کپور ماهیان می­باشند و در هر دو تحقیق نیز جیره حاوی 3 گرم پری­بیوتیک در هر کیلوگرم غذا مطلوبترین نتیجه را در برداشت.

آفتابگرد و همکاران (1392) به ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺛﺮات ﭘﺮی ﺑﻴﻮﺗﻴﻚ اﻳﻤﻨﻮاﺳﺘﺮ ﺑﺮﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎی ﺑﻴﻮﻣﺘﺮﻳﻚ ﺑﺮ ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ بر وزن و ﻃول ﺑﭽﻪ ﻣﺎﻫﻴﺎن ﻣﺎهیان اﻧﮕﺸﺖ ﻗﺪ ماهی سفید دریای خزر (Rutilus frissi kutum) پرداختند. نتایج این محققین نشان داد که ﺳﻄﻮح ﻣﻮرد مطاﻟﻌﻪ ﭘﺮیﺑﻴﻮﺗﻴﻚ اﻳﻤﻨﻮاﺳﺘﺮ (0، 2 و 4 درصد) ﺗﺄﺛﻴﺮ  قابل‌توجهی ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد رﺷﺪ در ﺑﭽﻪ ماهیان نداشت درحالی‌که ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺤﺮک اﻳﻤﻨﻲ بسیار مهم مطرح می‌باشد.

طاعتی و همکاران (1393) ﺷﺎﺧﺼﻬﺎی رﺷﺪ و درصد ﺑﻘﺎء را در فیل‌ماهی ﭘﺮورﺷﻲ تغذیه شده ﺑﺎ ﭘﺮﺑﻴﻮﺗﻴﻚ اﻳﻤﻨﻮاﺳﺘﺮ (0%، 1% و 3%) بررسی نمودند و مشاهده کردند که پس از 8 هفته تغذیه ماهیان با جیره‌های آزمایشی، شاخص‌های وزن ﻧﻬﺎﻳﻲ، ﻃﻮل ﻧﻬﺎﻳﻲ، درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ وزن ﺑﺪن، ﻧﺮخ رﺷﺪ وﻳﮋه، ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ رﺷﺪ روزاﻧﻪ، ﺿﺮﻳﺐ ﻛﺎراﻳﻲ ﻏﺬاﻳﻲ و ﺿﺮﻳﺐ ﭼﺎﻗﻲ در ماهیان تغذیه شده با جیره حاوی 3% ﭘﺮﺑﻴﻮﺗﻴﻚ اﻳﻤﻨﻮاﺳﺘﺮ اﺧﺘﻼﻓﺎت معنی‌داری ﻧﺴﺒﺖ به گروه شاهد نشان داد و نتیجه گرفتند که پرﺑﻴﻮﺗﻴﻚ اﻳﻤﻨﻮاﺳﺘﺮ در سطوح 1% و 3% نقش مهمی را در افزایش عملکرد رشد و کارایی ﺗﻐﺬﻳﻪ فیل‌ماهیان ﺟﻮان داﺷﺘﻪ اﺳﺖ که با نتایج تحقیق حاضر همخوانی دارد بطوریکه پروبیوتیک اینولین نیز سبب افزایش درصد بازماندگی و بهبود شاخص‌های رشد در ماهی زبرا دانیو گردید.

نتیجه‌گیری

بطور کلی با توجه به نتایج تحقیق حاضر و مقایسه با نتایج سایر محققین در خصوص دیگر پری­بیوتیک­ها و ازجمله مانان الیگوسارید و الیگوفروکتوز، می­توان جیره حاوی 3 گرم پری­بیوتیک اینولین را برای خانواده کپور ماهیان و ازجمله ماهی زبرا دانیو که در تحقیق حاضر مورد بررسی قرارگرفت، پیشنهاد نمود. همچنین با توجه به اهمیت ماهی زبرا دانیو در صنعت تکثیر و پرورش ماهیان تزئینی، نتایج بدست آمده از تحقیق حاضر پاسخگوی نیازهای تمامی مراکز تکثیر و پرورش ماهیان تزئینی در کشور و خارج از آن می­باشد و از آنجائیکه پری­بیوتیک اینولین سبب بهبود شاخص­های رشد (FCR, SGR, CF) و افزایش بقاء بچه ماهیان گردید، می­توان تولید و تکثیر این ماهی را بطور چشمگیری افزایش داد و صنعت آبزیان زینتی را رونق فراوان بخشید.

از آنجا که بررسی عملکرد رشد و درصد بقاء با افزودن پری­بیوتیک­ها به جیره در ماهی زبرا دانیو در شرایط پرورشی در ابتدای راه می­باشد، تحقیقات بیشتر در آینده برای تعیین نیازهای غذایی این‌گونه بمنظور بهبود شاخص­های رشد مورد نیاز می­باشد.

این مقاله از اعتبارات در قالب طرح پژوهشی در مجتمع آموزش عالی سراوان استفاده کرده است.

 

1- اکرمی، ر.، زارعی، ا.، قلیچی، ا.، 1390. تأثیر مکمل غذایی اینولین بعنوان پری بیوتیک بر شاخص­های رشد، بازماندگی، تراکم باکتریهای اسیدلاکتیک روده و ترکیب لاشه بچه ماهی کپورمعمولی (Cyprinus carpio). مجله شیلات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد آزادشهر. سال پنجم، شماره چهارم. صفحات 16-1. 
2- اکرمی، ر.، قلیچی، ا.، و منوچهری، ح.، 1393. تاثیر اینولین جیره غذایی بعنوان پری بیوتیک بر عملکرد رشد و بقاء جونایل قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss). مجله علوم دریایی و تکنولوژی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران، شماره 1، صفحات 1 تا 9.
3- آفتابگرد، م.، زمینی، ع.ع.، ارشاد لنگرودی، ه. و میراعلمی، ن. 1392. ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺛﺮات ﭘﺮی ﺑﻴﻮﺗﻴﻚ اﻳﻤﻨﻮاﺳﺘﺮ ﺑﺮﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎی ﺑﻴﻮﻣﺘﺮﻳﻚ ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ بر وزن و ﻃول و ﺗﺸﺨﻴﺺ اﻓﺘﺮاﻗﻲ ﻟﻮﻛﻮﺳﻴﺖ ها در ﺑﭽﻪ ﻣﺎﻫﻴﺎن ﻣﺎهیان اﻧﮕﺸﺖ ﻗﺪ ماهی سفید دریای خزر (Rutilus frissi kutum). ﻣﺠﻠﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎی ﺟﺎﻧﻮری (زیست شناسی اﻳﺮان)، 26(3) : 254-245.
4- جهانجو، و.، قرائی، ا.، و اکرمی، ر.، 1392. ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺮﺑﯿﻮﺗﯿﮏ ﻣﺎﻧﺎن اﻟﯿﮕﻮﺳﺎﮐﺎرﯾﺪ ﺑﺮ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎی رﺷﺪ، ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﯽ و ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺪن ﻣﺎﻫﯽ ﺧﻮاﺟﻮ (Schizothorax zarudnyi). ﻣﺠﻠﻪ ﺷﯿﻼت، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﯽ، واﺣﺪ آزادﺷﻬﺮ ، سال هفتم، شماره چهارم، صفحات 36-27.
5-  حسینی، س.ح.، سوری نژاد، ا.، آشوری، ص.، مرادی نسب، ا.م.، 1393. اثر سطوح مختلف مکمل اینولین در جیره غذایی بر عملکرد رشد، بقا و برخی شاخص های خونی در بچه ماهیان پاکوی قرمز  (Piaractus brachypomus). مجله بوم شناسی آبزیان، 4(1): 44-50.
6- ستاری، م.، 1381. ماهی شناسی (1) تشریح و فیزیولوژی، انتشارات نقش مهر. چاپ اول، تهران. صفحه 662.
7- طاعتی، ر.، سلطانی، م.، و بهمنی، م. 1393. ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﺎﺧﺼ­­­ﻬﺎی رﺷﺪ، ﺑﻘﺎ و ترکیب ﻻﺷﻪ ﻓﻴل ﭘﺮورﺷﻲ (Huso huso) ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺷﺪه ﺑﺎ ﭘﺮﺑﻴﻮﺗﻴﻚ اﻳﻤﻨﻮاﺳﺘﺮ. ﻣﺠﻠﻪ ﭘﮋوﻫﺸ­ﻬﺎی ﺟﺎﻧﻮری (زیست شناسی اﻳﺮان)، 27 (1): 79-71.
8- علمداری، ر.، 1390. تاثیر کاروتنوئیدهای طبیعی چغندر لبویی و کلم برگ قرمز بر میزان رنگ پذیری پوست و رشد ماهی قرمز  (Carassius auratus). پایانامه کارشناسی ارشد، گروه تکثیر و پرورش آبزیان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، 87 صفحه.
 
9- Akrami R., Rahnama, B., Chitsaz, H., and Razeghi Mansour, A., 2015. Effects of dietary inulin on growth performance, survival, body composition, stress resistance and some hematological parameters of Gibel carp juveniles (Carassius auratus gibelio(. Iranian Journal of Fisheries Sciences. 14(4):1072- 1082.
10- Alestrom, P., Holter, J.L., and Nourizadeh- Lillabadi, R., 2006. Zebra fish in functional genomics and aquatic biomedicine. Trend Biotechnol. 24: 15-21.
11- Biswas, S.P. 1993. Manual of Method in Fish Biology. – South Asian Publication, Pvt.Ltd. New Dehli, International Book co. 145 pp.
12- Chapman, F.A., Fitz-coy, S.A., Thunberg, E.M., and Adams, C.M., 2007. United States of America Trade in Ornamental Fish. Journal of the World Aquaculture Society. 28 (1): 1-10.
13- Chebanov, M., Billard, R., 2001. The culture of sturgeons in Russia: production of juveniles for stocking and meat for human consumption. Aquatic Living Resources. 14: 375-381.
14- Eshaghzadeh, H., Hosseinifar, S.H., Vahabzadeh, H., and Ringo, E., 2015. The effect of dietary inulin on growth performances, survival and digestive enzyme activities on common carp (Cyprinus carpio) fry. Journal of Aquaculture Nutrients. 21: 242-247.
15- Ghosh, S., Sinha, A., and Sahu, C., 2007. Effect of probiotic on reproductive performance in female livebearing ornamental fish. Aquaculture Research. 38: 518-526.
16- Gibson, G.R., and Roberfroid, M.B., 1995. Dietary modulation of the colonic microbiota: introducing the concept of prebiotics. Journal of Nutrition. 125:1401-1412.
17- Li, P., and Gatlin, D.M., 2004. Dietary brewer’s yeast and the prebiotic GroBioticTM AE influence growth performance, immune responses and resistance of hybrid striped bass (Morone chrysops × M.saxatilis) to Streptococcus iniae infection. Aquaculture. 231: 445-456. 
18- Luz, R.K., martinez-Alvarez, R.M., Pedro, D., and Delgado, N., 2008. Growth, Food intake and metabolic adaptations in gold fish (Carassius auratus) exposed to different salinities. Journal of Aquatic. 276: 171-178.
19- Mahious, A.S., and Ollevier, F., 2005. Probiotics and Prebiotics in Aquaculture: Review. 1st Regional Workshop on Techniques for Enrichment of Live Food for Use in Larviculture- AAARC, P: 17-26 (Urmia, Iran).
20- Mahious, A.S., Gatesoupe, F.J., Hervi, M., Metailler, R., and Ollevier, F., 2005. Effect of dietary inulin and oligosaccharides as prebiotics for weaning turbot (Psetta maxima). Aquaculture International. 14: 219-229.
21- Respondek, F., Goachet, A.G., and Julliand, V., 2006. Effect of short chain fructooligosaccharides on biochemical disturbances occuring in the hindgut of horses following an abrupt diet change. European Society of Veterinary and Comparative Nutrition, Nantes, France. 134 p. 
22- Roberfroid, M.B., Van Loo, J.A., and Gibson, E.R., 1998. The bifidogenic nature of chicory inulin and its hydrolysis products. Journal of Nutrition. 28: 11-22.
23- Spitsbergen, J.M., and Kent, M.L., 2003. The state of the art of the zebra fish model for toxicology and toxicologic pathology research: Advantages and limitations. Toxicologic Pathology. 31:62–87.
دوره 30، شماره 2
شهریور 1396
صفحه 194-202
  • تاریخ دریافت: 13 خرداد 1395
  • تاریخ بازنگری: 23 آبان 1395
  • تاریخ پذیرش: 20 آذر 1395