بررسی اثرعصاره آبی هسته انگور (Vitis Vinifera) بر آسیب بیضه ای در موش های رت نر دیابتی شده با استرپتوزوتوسین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان

2 عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان

چکیده

چکیده
مقدمه : بیماری دیابت به سبب ایجاد استرس اکسیداتیو نقش مهمی در پیدایش آسیب های متابولیسمی ایفا نموده،و به نظر می رسد که هسته انگور سیاه با توجه به خواص آنتی اکسیدانی بتواند نقش درمان اسیب های بیضه ای ناشی از دیابت ایفا نماید.
مواد و روش ها: در این مطالعه 32 سر موش صحرایی نر از نژاد ویستار ،با محدوده وزنی 200 تا 220 گرم ،انتخاب و به چهار گروه تقسیم گردیدند. . گروه کنترل ، گروه دیابتی (شم) ،که از طریق تزریق درون صفاقی mg/kg 55 استرپتوزوتوسین دیابتی شده ، و گروه تجربی اول ، (دیابتی +عصاره آبی انگور سیاه 100mg/kg ) و گروه تجربی دوم ، (دیابتی +عصاره آبی انگور سیاه 200mg/kg ) ، که پس از دو ماه دیابتی شدن ، به مدت پنج هفته عصاره را به روش گاواژ دریافت کردند.در ابتدای هفته پنجم از نمونه ها خون گیری و بیضه ها بمنظور ارزیابی بافتی در تثبیت کننده قرار گرفت . به منظور بررسی نتایج آماری از تست One way ANOVA و آزمون تکمیلی TUKEY استفاده گردید .
نتایج : موش های دیابتی کاهش چشمگیری در قطر و تعداد سلول های زاینده توبول سمیفروس نشان دادند
نتیجه گیری: هسته انگور با توانایی پیشگری و درمان استرس های اکسیداتیو نقش مهمی در بهبود آسیب های بیضه ای ناشی از دیابت و همچنین افزایش میزان هورمون تستوسترون ایفا می نماید .
واژگان کلیدی : دیابت ، عصاره آبی هسته انگور ، آسیب بیضه ای ، موش صحرایی نر بالغ

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Study of the Effect of Aqueous Extract of Grape Seed )Vitis Vinifera( on Testicular Damage in Streptozotocin-Induced Diabetic Male Vistar Rats

نویسندگان [English]

  • Somayeh Heydari 1
  • Abdolhossein Shiravi 2
  • Vida Hojati 2

1 Damghan Branch, Islamic Azad University, Damghan, I.R. of Iran

2 Damghan Branch, Islamic Azad University, Damghan, I.R. of Iran

چکیده [English]

Abstract
Background: Due to creation of oxidative stress, diabetes plays an important role in prevalence of metabolic damage and it appears that black grape seed can play a role in treatment of diabetes-induced testicular damage due to its antioxidant properties.
Materials and Methods: In this study, 32 male vistar rats with a weight range of 200 to 220g were selected and divided into four groups; control group, diabetic (shem) group that became diabetic by intraperitoneal injection of 55mg/kg streptozotocin, first experimental group (diabetic + 100mg/kg aqueous extract of black grape seed) and second experimental group (diabetic + 200mg/kg aqueous extract of black grape seed) that were administered oral (gavage) extract for five weeks after two months of becoming diabetic. At the beginning of fifth week, blood was taken from samples and testes were placed in stabilizer for tissue assessment. To examine statistical results, one-way ANOVA and Tukey's test were employed.
Results: Diabetic rats showed a significant decrease in diameter and number of seminiferous tubule germ cells.
Conclusion: Grape seed plays an important role in improvement of diabetes-induced testicular damage with the ability to prevent and treat oxidative stresses as well as increased testosterone hormone.
Keywords: Diabetes, Aqueous Extract of Grape Seed,Testicular Damage; Adult Male Vistar Rat

کلیدواژه‌ها [English]

  • Diabetes
  • Aqueous Extract of Grape Seed
  • Testicular Damage
  • Adult Male Vistar Rat

اثر عصاره آبی هسته انگور (Vitis vinifera) بر آسیب بیضه­ای در موش­های صحرایی نر دیابتی شده با استرپتوزوتوسین

سمیه حیدری، عبدالحسین شیروی* و ویدا حجتی

دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دامغان، گروه زیست‌شناسی

تاریخ دریافت: 4/12/94                تاریخ پذیرش: 22/8/96 

چکیده

بیماری دیابت به سبب ایجاد استرس اکسیداتیو نقش مهمی در پیدایش آسیب­های متابولیسمی ایفا  نموده و به نظر می­رسد که هسته انگور سیاه باتوجه به خواص آنتی‌اکسیدانی بتواند نقش درمان آسیب­های بیضه‌ای ناشی از دیابت ایفا نماید. دراین مطالعه تجربی 32 سر موش صحرایی نر از نژاد ویستار با محدوده وزنی 200 تا 220 گرم، انتخاب و به چهارگروه تقسیم گردیدند. گروه کنترل، گروه دیابتی (یا شم که از طریق تزریق درون صفاقی  55 میلی­گرم برکیلوگرم استرپتوزوتوسین دیابتی شده)، گروه تجربی اول (دیابتی + 100 میلی­گرم برکیلوگرم عصاره آبی انگور سیاه) و گروه تجربی دوم، (دیابتی + 200 میلی­گرم برکیلوگرم عصاره آبی انگور سیاه)، که پس­از دو ماه دیابتی شدن، به مدت پنج هفته عصاره را به روش گاواژ دریافت کردند. در ابتدای هفته پنجم از نمونه­ها خون­گیری و بیضه­ها به‌منظور ارزیابی بافتی در تثبیت‌کننده قرارگرفت. به‌منظور بررسی نتایج آماری از تست آنوای یکطرفه و آزمون تکمیلی توکی استفاده گردید. موش­های دیابتی کاهش چشمگیری در قطر و تعداد سلول­های زاینده توبول سمیفروس نشان دادند. هسته انگور با توانایی پیشگیری و درمان استرس­های اکسیداتیو نقش مهمی در بهبود آسیب­های بیضه­ای ناشی از دیابت و همچنین افزایش میزان هورمون تستوسترون ایفا می­نماید.

واژه­های کلیدی: دیابت، عصاره آبی، هسته انگور، آسیب بیضه­ای، موش صحرایی.

* نویسنده مسئول، تلفن: 4411113-0261 ، پست الکترونیکی: shiravi738@yahoo.com

مقدمه

 

بیماری دیابت درحال حاضر عامل مهمی در ناتوانی و بستری شدن بیماران بوده و فشار مالی قابل‎توجهی را به جامعه تحمیل می‎کند، به­طوری­که در هند سالانه حدود 92 میلیون دلار صرف هزینه درمان افراد مبتلابه دیابت می‎شود (1).

آسیا و آفریقا بالاترین پتانسیل را برای ابتلا به بیماری دیابت دارند، به‎طوری‎که نسبت دیابت در این مناطق به دو تا سه برابر سایر نواحی می‎رسد (3و 4).

روش‎هایی که درحال حاضر برای درمان دیابت غیروابسته به انسولین استفاده می‎شوند، مانند تغییر رژیم غذایی و عوامل هیپوگلیسمیک خوراکی، محدودیت‎های خاص خود را دارند. بیماری دیابت سبب آسیب به بافت­های مختلف بدن ازجمله پوست، کلیه­ها و ناتوانی­های جنسی و همراه با آسیب­های بیضه­ای نیز می­باشد. کاربرد گیاهان برای درمان دیابت قندی به‎طور وسیعی به‎ویژه در کشورهای آسیای میانه رایج است. سازمان بهداشت جهانی نیز در مورد استفاده ازاین گیاهان در این کشورها توصیه‎هایی را ارائه نموده است (7).

بسیاری از گونه­های گیاهی، در طب سنتی ملل مختلف به‎واسطه خواص هیپوگلیسمیک برای درمان دیابت قندی مورداستفاده قرارمی‎گیرند (18). انگور از خانواده
(Vitis vinifera) تیره Ampelidaceae جنس Vitis زیرجنس Euvitisو گونه انگور ایرانی است. هسته انگور موردمطالعه دراین پژوهش از فرآورده­های زائد کارخانه­های آبمیوه می­باشد که ترکیبی از چربی، پروتئین، کربوهیدرات و 5 الی 8 درصد پلی­فنل بوده که مقادیر آن بسته به جنس و گونه انگور دارد. پلی­فنل­های موجود در عصاره هسته انگور شامل فلانوئیدها، اسیدگالیک، مونومریک فلاوان-3 کاتچین، اپی­کاتچین3-گالیت و دیمریک، مونومریک و پلیمریک پروآنتوسیانیدین می­باشد. پروآنتوسیانیدین دیمر موجود در هسته انگور موثرترین ترکیب آنتی­اکسیدانی می­باشد (18).

مواد زیادی ازجمله ویتامین A و بتاکاروتن و ویتامینC  و هسته انگور دارای خاصیت آنتی­اکسیدانی بوده، که از بین این مواد دراین تحقیق از هسته انگور با خاصیت آنتی­اکسیدانی بالا استفاده شده است تمام قسمت‎های این گیاه در طب گیاهی مورداستفاده دارد. اسیدلینولئیک یا امگا 6 حدود 70 درصد روغن هسته انگور را تشکیل می­دهد. این اسید یکی از اسیدهای چرب ضروری برای بدن است و چون بدن قادر به سنتز آن نیست لذا حضور آن در رژیم غذایی ازنظر نقش عملکردی آن برای بافت­ها و حفظ و نگهداری بدن ضروری است. کمبود اسید لینولئیک در رژیم غذایی عاملی برای انسداد شریان­ها و نهایتاً سکته­ها می­باشد. بسیاری از گونه‎های گیاهی هستند که در طب سنتی ملل مختلف به‎واسطه خواص کاهنده قندخون برای درمان دیابت قندی مورداستفاده قرارمی‎گیرند (19)

مهدوی در سال 2011 گزارش نمود که تیمار درون‎صفاقی عصاره آبی هسته انگور سیاه به مدت چهارهفته، بطور مؤثری فعالیت آنزیم‎های آنتی‎اکسیدان کبد و کلیه رت‎های دیابتی‎شده توسط استرپتوزوتوسین را افزایش می‎دهد (13). این عصاره، مالون‎دی‎هیدرات را که یک مارکر لیپید است، به میزان قابل‌توجهی در رت‎های دیابتی کاهش و نیز ظرفیت آنتی‎اکسیدان توتال را در طرح غیروابسته به غلظت، افزایش می‎دهد، این تحقیق یکی از تحقیقاتی است که اشاره به خواص آنتی­اکسیدانی عصاره هسته انگور دارد (2و 5).

درنتیجه باتوجه به خواص آنتی­اکسیدانی هسته انگور  برآن شدیم که در این پژوهش به بررسی اثر عصاره آبی هسته انگور سیاه در درمان آسیب­های بیضه­ای ناشی از دیابت ایجادشده با استرپتوزوتوسین در موش­های صحرایی بپردازیم

مواد و روشها 

گروه‌بندی حیوانات: 32 سر موش رت نر بالغ نژاد ویستار در چهارگروه زیر دسته­بندی شدند. گروه کنترل: شامل 8 موش که همزمان با تزریق استرپتوزوتوسین (STZ) به موش­های دیابتی به آنها بافر سیترات بصورت درون صفاقی تزریق گردید. گروه شاهد: گروه دیابتی که از طریق تزریق درون صفاقی 55 میلی­گرم برکیلوگرم استرپتوزوتوسین دیابتی شده است.

گروه‌درمانی اول: دیابتی + 100 میلی­گرم برکیلوگرم عصاره آبی انگور سیاه

گروه‌درمانی دوم: دیابتی + 200 میلی­گرم برکیلوگرم عصاره آبی انگور سیاه که پس از دو ماه دیابتی شدن، به مدت پنج­هفته عصاره را به روش گاواژ دریافت کردند. 

تهیه عصاره آبی هسته انگور: 300 گرم از هسته انگور (Vitis vinifera) به‌طور جداگانه به 100 میلی‌لیتر آب مقطر درجه اضافه گردید و به مدت 72 ساعت برروی دستگاه چرخاننده به‌آرامی مخلوط گردیده تا استخراج به‌خوبی صورت گیرد. سپس مخلوط حلال و گیاه توسط صافی ازهم جدا تا عصاره‌های اولیه 2 بدست آید. عصاره اولیه وارد دستگاه تقطیر در خلاء گردیده و در دمای 80 درجه سانتیگراد حلال آنها به مدت یک­ساعت به‌آرامی تبخیر گردید و عصاره تغلیظ شده بدست آمد. 

تعیین وزن خشک عصاره­ها: جهت استاندارد کردن روش و تکرارپذیری آن وزن خشک عصاره­ها تعیین گردید. بدین‌صورت که برای هرعصاره به‌طور جداگانه سه­لوله خالی توسط ترازوی دیجیتالی حساس وزن شد. سپس از هرکدام از عصاره آبی 1 میلی‌لیتر به هرلوله اضافه شد. پس از انکوباسیون 24 ساعته لوله­ها در 50 درجه سانتی­گراد عصاره­ها کاملاً خشک‌شده، سپس سه­لوله مربوط به هرکدام از عصاره­ها مجدداً توزین گردیده و باکم کردن وزن لوله­های خالی، میانگین وزن خشک عصاره­های آبی در میلی­لیتر بدست آمد.

خون‌گیری از حیوانات: از حیوانات در پایان­هفته هشتم، جهت اندازه­گیری میزان هورمون­های تستوسترون، خون­گیری به عمل آمد. ابتدا حیوانات با تزریق مواد هوشبری کتامین و زایلیزین به‌صورت درون صفاتی بی­هوش شدند. حیوانات تشریح شده و مستقیماً از قلب آنها خون‌گرفته شد. خون‌گرفته شده درون لوله‌آزمایش ریخته شد و در دمای آزمایشگاه قرارگرفت تا لخته شود. نمونه­ها به مدت 10 دقیقه در دستگاه سانتریفوژ با دور  rpm4000 قرارگرفتند، تا سرم آن­ها جدا شود. سرم­ها توسط سمپلر به میکروتیوپ شماره­گذاری شده منتقل گردید و در فریزر با دمای 20- درجه سانتی­گراد قرارگرفتند.

بررسی ماکروسکوپی: برای بررسی وزن بیضه از ترازوی با دقت 001/0 گرم استفاده شد. طول و قطر بیضه نیز با استفاده از کولیس و حجم بیضه نیز با کمک استوانه مدرج اندازه­گیری شد.

اندازه­گیری قطر توبول سمینیفروس: قطر توبول  سمینیفروس بااستفاده از روش سینگ اندازه­گیری شد. 25 توبول به‌طور تصادفی در هربرش عرضی بیضه انتخاب و میانگین قطر توبولی با اندازه­گیری قطر کوچک و بزرگ هر توبول بااستفاده از یک میکرومتر کالیبره­ شده و متصل به میکروسکوپ محاسبه گردید.

شمارش سلول­های سرتولی: 25 توبول در هر فیلد و در هربرش عرضی بیضه انتخاب و سپس در زیر میکروسکوپ تعداد سلول­های سرتولی شمارش شد. میانگین این تعداد برای هر گروه محاسبه گردید.

= میانگین قطر 

L: طول (قطر بزرگ) وB: عرض (قطر کوچک)

بررسی بافتی بیضه: پس از مشاهدات میکروسکوپی توبول سمینیفروس، جدول 1 ارائه گردید که در آن تعداد اسپرماتوسیت­های 1و 2، اسپرماتید، تعداد دستجات اسپرمی لومینال، ضخامت غشاء پایه و همچنین وزن، طول، قطر و حجم بیضه، قطر توبول سمینیفروس و میانگین تعداد سلول­های سرتولی در 25 توبول مختلف موردبررسی قرارگرفته است.

روش آنالیز هورمون تستوسترون: آنالیز تستوسترون در سرم یا پلاسما با کیتGamma-B Testosterone  انجام می­گیرد. شیوه RIA با آنتی­بادی مضاعف اساس کاراین کیت می­باشد. دراین کیت به ترتیب مقادیر مشخص از نمونه، تستوتسترون نشان­دار (1-T125) و آنتی سرم تستوسترون به­هم افزوده شدند. پس­از انکوباسیون درجه­حرارت معمولی نمونه انکوبه شده و بعد سانتریفوژ می­گردد تا رسوب جدا شود. تعداد جایگاه­های اشغال‌شده آنتی­سرم به‌وسیله تستوسترون نشان­دار، باغلظت تستوسترون نمونه رابطه عکس دارد. شمارش­گرهای گاما و مقایسه نتایج با سرم­های استاندارد، غلظت تستوسترون را مشخص می­کند.

تجزیه‌وتحلیل آماری: محاسبه آماری بااستفاده از نرم­افزار آماری نسخه SPSS 21 ورژن 16 انجام شد و برای مقایسه میانگین بین گروه­ها از آنالیز واریانس یک‌طرفه و در مواردی که پاسخ معنی­داری دیده شد از پس‌آزمون توکی برای یافتن جایگاه اختلاف استفاده شد. ازنظر آماری 05/0P< معنی­دار در نظر گرفته و مقادیر به‌صورت میانگین ± انحراف معیار بیان شدند. علامت­های ***، ** و * به ترتیب نشان­دهنده معنی­دار بودن در سطح 001/0≥ P، 01/0≥ P و  05/0≥ P می­باشند.

نتایج

باتوجه به نتایج، حیوانات دیابتی به عوارض متعدد ناشی از دیابت شامل پرخوری، پرنوشی و اسهال مبتلا شدند. بافت بیضه در گروه شاهد با لایه­ی آلبوژینه پوشیده و مجموعه­های سلولی توبول سمینیفروس مشاهده شدند. ساختارهای بافتی در گروه دیابتی تخریب‌شده و کاهش قابل‌توجهی در مجموعه­های سلولی مشاهده گردید و ساختارهای بافتی در گروه درمان با عصاره آبی هسته انگور با دوز 200 میلی­گرم برکیلوگرم بهبود معنی­داری یافت (جدول1).

 

جدول1- مقایسه تغییرات بافتی (میانگین ± انحراف معیار) در گروه شاهد، دیابتی، تجربی 1 و 2

متغیرها

کنترل

شم

تجربی 1

تجربی 2

وزن بیضه (گرم)

قطر بیضه (میلی­متر)

طول بیضه (میلی­متر)

حجم بیضه (سانتی­متر مکعب)

048/0 ± 52/1

037/0 ± 15/1

050/0 ± 6/2

15/0 ± 06/2

** 048/0 ± 15/1

* 073/0 ± 98/0

* 07/0 ± 5/1

***046/0 ± 05/1

** 037/0 ± 3/1

***058/0 ± 02/1

***04/0 ± 8/1

***14/0 ± 2/1

**04/0 ± 39/1

***04/0 ± 08/1

***03/0 ± 2

***04/0 ± 6/1

*** 001/0> P، ** 05/0> P و * 01/0>P

 

تعداد سلول­های اسپرماتوژنیک در گروه دیابتی نسبت به شاهد کاهش داشته و تعداد سلول­های اسپرماتوژنیک در گروه تجربی 1 و 2 نسبت به گروه دیابتی افزایش معنی­داری یافته است (شکل 1-A تا D). جدول 1 مقایسه بافتی در گروه­های مختلف با کمک تست   one-way ANOVA را نشان می­دهد. افزایش در ضخامت غشای پایه در گروه دیابتی نسبت به شاهد دیده شد. همچنین باتوجه به بررسی انجام‌شده مشخص شد که آتروفی توبول­های سمینیفروس در موش­های صحرایی دیابتی افزایش شدیدی یافته اما بامصرف عصاره آبی هسته انگور سیاه از میزان این آسیب­ها کاسته می­شود. همچنین کاهش معنی­داری در وزن بیضه 01/0> P، قطر بیضه 01/0> P، طول بیضه 01/0> P و حجم بیضه­ها 01/0> P در گروه دیابتی نسبت به گروه شاهد مشاهده گردید. همچنین افزایش معنی­داری در وزن بیضه (01/0>P)، قطر بیضه (01/0>P)، طول بیضه (05/0>P) و حجم بیضه­ها (01/0>P) در گروه تجربی 1 و 2 نسبت به گروه دیابتی مشاهده گردید. بااین‌وجود هنوز هم کاهش معنی‌داری در وزن بیضه (05/0>P)، قطر بیضه (01/0>P)، طول بیضه (05/0>P) و حجم بیضه­ها (01/0>P) در گروه تحت درمان با عصاره آبی هسته انگور نسبت به گروه شاهد وجود داشت.

جدول 2 نشان‌دهنده تغییرات مورفولوژیک بافت بیضه در گروه­های مختلف است که باکمک تست one-way ANOVA انجام‌شده است.

 

جدول2- مقایسه حجم بیضه و طول بیضه و قطر بیضه و وزن بیضه در بین گروه کنترل، شم و تجربی 1 و 2

متغیرها

کنترل

شم

تجربی 1

تجربی 2

اسپرماتوگونی

51/2 ± 12/67

***63/2 ± 66/73

***76/2 ± 88/87

***04/2 ± 21/95

اسپرماتوسیت

40/2 ± 92/75

***99/3 ± 48/70

***55/3 ± 18/88

***85/2 ± 8/98

اسپرماتید

29/12 ± 25/195

*73/9 ± 36/150

*87/12 ± 3/220

*04/4 ± 21/240

سلول‌های سرتولی

11/1 ± 2/23

*76/0 ± 14/5

*42/1 ± 48/17

*21/3 ± 36/20

ضخامت غشا پایه

22/0 ± 16/3

**35/0 ± 15/4

**23 /0± 29/3

**04/0 ± 8/3

*** 001/0> P، ** 05/0> P و * 01/0>P

 

نمودار 1 نشان می­دهد که کاهش معنی­داری در هورمون تستوسترون­ بین گروه شم نسبت به کنترل دیده می­شود و همچنین افزایش معنی­داری بین گروه­های تجربی اول و دوم نسبت به گروه شم (دیابتی) مشاهده می­شود.

 

تستوسترون Ng/md

 

نمودار 1- مقایسه میانگین ± انحراف معیار هورمون تستوسترون بین گروه­های کنترل، شم و تجربی اول و دوم

 

 

 

C

شکل 1-A ، B، C و D نشان­دهنده لوله­های اسپرم‌ساز هستند.A – لوله اسپرم­ساز و سلول سرتولی را در گروه شاهد نشان می­دهد.B - چروکیده شدن لوله اسپرم‌ساز، افزایش فضای بینابینی، کاهش سلول­های زایند و سلول­های سرتولی را در گروه دیابتی نشان می­دهد. C- افزایش قطر لوله­های اسپرم‌ساز، افزایش سلول­های سرتولی و کاهش چشمگیر فضای بینابینی نسبت به دیابتی را در گروه تجربی 1 نشان می­دهد.D- افزایش قطر لوله­های اسپرم­ساز، افزایش سلول­های اسپرماتوژنز، افزایش سلول­های سرتولی و کاهش چشمگیر فضای بینابینی نسبت به دیابتی را در گروه تجربی 2 نشان می­دهد.

 

بحث

دیابت، یک بیماری درحال افزایش در تمام کشورهاست (2). این بیماری دومین بیماری اندوکرینی کشور ما به شمار می‎آید (9).

شیوع بالای دیابت و مشکلات فردی و اجتماعی حاصل ازآن و لزوم احیای طب سنتی و شناسایی اثرات آنتی‎دیابتیک گیاهان دارویی موجود در طبیعت که دارای آثار درمانی باارزشی هستند، ما را برآن داشت تا اثر آنتی‎دیابتیک هسته انگور سیاه و مکانیسم اثر آن را موردمطالعه قرار دهیم.

نتایج آزمایش‎های ایمونوسیتوشیمی نشان داد که تیمار طولانی‎مدت عصاره آبی هسته انگور سیاه به حیوانات دیابتی، موجب افزایش و بهبود آسیب­های بیضه­ای ناشی از دیابت در مقایسه با رت‎های دیابتی کنترل می‎گردد. در تأیید با نتایج حاضر، غفاری و همکاران در سال 2006 نشان دادند که تیمار عصاره هیدروالکلی میوه کاکوتی کوهی موجب کاهش گلوکز سرم در رت‎های تیمار شده توسط آلوکسان می‎گردد (8). این مطالعه برای اولین­بار اثر آنتی‎هیپرگلیسمیک عصاره میوه کاکوتی کوهی را گزارش می‎کند که یک داروی یونانی مورداستفاده پزشکان یونانی برای درمان دیابت بوده است (10و 14). همچنین، براساس نتایج، تحقیقات گزارش کرده‎اند که عصاره هسته انگور سیاه موجب کاهش جذب گلوکز در روده می‎شود (6).

مهدوی و همکاران در سال 2006 گزارش نمودند که تیمار درون‎صفاقی عصاره آبی هسته انگور سیاه به مدت 4 هفته، بطور مؤثری فعالیت آنزیم‎های آنتی‎اکسیدان کبد و کلیه رت‎های دیابتی‎شده توسط استرپتوزوتوسین را افزایش می‎دهد. این عصاره، مالون‎دی‎هیدرات را که یک مارکر لیپید است، به میزان قابل‌توجهی در رت‎های دیابتی کاهش و نیز ظرفیت آنتی‎اکسیدان توتال را در طرح غیروابسته به غلظت، افزایش می‎دهد (13).

همچنین، عصاره آبی هسته انگور سیاه دارای نقش محافظتی برضد آسیب اکسیداتیو در رت‎های دیابتی‎شده توسط استرپتوزوتوسین است (15).

محمود در سال 2011 گزارش نمود که عصاره میوه کاکوتی کوهی بافعال‎ نمودن رسپتورهای فعال‎شده تکثیر پراکسیزوم (PPAR-) دارای عمل ضددیابتی است. گالیک اسید موجود در این بخش از گیاه، ترکیب مهم و مؤثر این گیاه است  که بانتایج حاصل از کار حاضر همخوانی داشت (16).

سلول­های اسپرم پستانداران دارای مقادیر بالای اسیدهای چرب غیراشباع، پلاسمالوژن و اسفنگومیلین است که سوبستراهای مهم در عمل اکسیداسیون به شمار می­روند (17).

درحالت طبیعی، سازوکارهای آنتی­اکسیدانی در بافت­های تولیدمثلی وجود داشته و از بروز آسیب­های اکسیداتیو در سلول­های گناد و اسپرماتوزوآی بالغ جلوگیری می­کنند (14).

به‌طورکلی، دیابت باایجاد رادیکال­های آزاد و استرس اکسیداتیو منجر به اکسیداسیون لیپیدها، پروتئین­ها و DNA گردیده، متعاقباً آسیب گسترده­ای را در بیضه­ها ایجاد می­کند. دیابت شیرین تغییرات بافتی بیضه­ای را ازطریق ایجاد مرگ سلولی آپوپتوزی، آتروفی توبول­های سمینیفروس، کاهش قطر توبول و کاهش مجموعه­های سلولی اسپرماتوژنیک ایجاد نموده (11و 19). .لذا آتروفی لوله­های اسپرم­ساز و کاهش سلول­های اسپرماتوژنیک نشانه­ی مورفولوژیک اختلال در اسپرماتوژنز محسوب می­شوند (8و 13).

بایلی و همکاران نشان دادند که تغییرات چشمگیری درقطر لوله اسپرم‌ساز و مهار اسپرماتوژنز در مراحل اسپرماتوسیت حیوانات دیابتی روی می­دهد که در نتایج ما نیز کاهش قطر لوله اسپرم‌ساز و افزایش قطر غشای پایه در گروه­های دیابتی مؤید آن می­باشد. همچنین در گروه­های دیابتی تیمار شده به نظر می­رسد هسته انگور با مکانیسم­های متعدد ذیل منجر به افزایش قطر توبول، کاهش غشای پایه و بهبود در سلول­های اسپرماتوژنیک گردیده است (3)

قبلاً نشان داده‌شده که بیماری دیابت باعث افزایش استرس اکسیداتیو و ایجاد اکسیژن فعال شده و منجر به آسیب­های سلولی از طریق پراکسیداسیون چربی­ها و تخریب اکسیداتیو پروتئین­ها و DNA می­شود. ضخامت غشای پایه لوله­های اسپرم‌ساز نیز نقش مهمی در اسپرماتوژنزیش ایفا می­نماید. طی دیابت ضخامت غشای پایه لوله­های اسپرم­ساز افزایش‌یافته، این­افزایش، کاهش تولید اسپرم و درنهایت کاهش اندازه توبول اسپرم­ساز را به دنبال خواهد داشت است ازطرف دیگر ارتباط مثبتی بین قطر توبولی و فعالیت اسپرماتوژنز وجود دارد (12و 16).

مطالعات میکروسکوپ نوری نشان دادند که در بیضه­های رت دیابتی افزایش ضخامت غشای پایه لوله­های سمنیفر متعاقب دیابت طی درمان به مدت 35 روز با هسته انگور به‌طور معنی­داری کاهش می­یابد. همچنین کاهش در تعداد سلول­های سرتولی منجر به کاهش در تعداد اسپرماتوگونی می­شود. سلول­های سرتولی از طریق تأمین حمایت فیزیکی، تغذیه‌ای و سیگنال­های هورمونی لازم برای اسپرماتوژنز موفق نقش حیاتی در اسپرماتوژنز بازی می­کند.

بنابراین هنگام کاهش تعداد سلول­های سرتولی به‌شدت از تعداد سلول­های زاینده کاسته می­شود. در مطالعه­ی حاضر دیابت باعث کاهش تعداد سلول­های سرتولی و به دنبال آن کاهش تعداد سلول­های زاینده گردید.

نتیجه­ گیری

دراین مطالعه مشخص گردید که دیابت در موش­های صحرایی نر باعث اختلال عملکرد بیضه­ها گردیده و درمان باهسته انگور از طریق محافظت لوله­های اسپرم‌ساز و نیز سلول­های اسپرماتوژنیک این اختلال در عملکرد را بهبود بخشیده است، درمجموع تمامی آسیب­های ناشی از دیابت در گروه تجربی دوم بهتر از تجربی اول هست.

1- Anonymous, American Diabetes Association, 1997. Clinical practice recommendations. Diabetes Care, 20, PP: S1-S70.
2- Arseculeratne, S. N., Gunatilaka, A. A., and Panabokke, R. G., 1985. Studies of medicinal plants of Sri Lanka. Part 14: toxicity of some traditional medicinal herbs, Journal of Ethnopharmacology, 13, PP: 323-335.
3- Baily, C. J., and Flatt, P. R., 1986. Antidiabetic drugs, new developments. Indian Biotechnology, 6, PP: 139-142.
4- Burman, T. K., 1985. Isolation and hypoglycaemic activity of glycoprotein Moran A from mulberry leaves. Planta Medica, 71, PP: 482-484.
5- Cameron, D. F., Murray, F. T., and Drylie, D. D., 1985. Interstitial compartment pathology and spermatogenic disruption in testes form impotent diabetic men. The Anatomical Record, 213, PP: 53-62.
6- Chen, C. S., Chao, H. T., Pan, R. L., and Wei, Y. H., 1997. Hydroxyl radical induced decline in motility and increase in lipid peroxidation and DNA modification in human sperm. Bichemistry and Molecular Biology International Journal, 73, PP: 291-303.
7- Foster, D. W., Diabetes mellitus. In: Isselbacher, K. J., Brawnwald, E., Wilson, J. D., Martin, J. B., Fauci, A. S., Kasper, D. L., (Eds.), 2010. Harrison’s Principales of Internal Medicine. McGraw Hill, United States, 2(8), PP: 1979-1981.
8- Ghafari, H., Yasa, N., Mohammadirad, A., Dehghan, G., Zamani, M. J., Nikfar, S., and Abdollahi, M., 2006. Protection by Ziziphora clinopoides of acetic acid-induced toxic bowel inflammation through reduction of cellular lipid peroxidation and myeloperoxidase activity. Human and Experimental Toxicology, 25(6), PP: 325-332.
9- Hasani-Ranjbar, S., Larijani, B., and Abdollahi, M., 2009. A systematic review of the potential herbal sources of future drugs effective in oxidant-related diseases. Inflammation and Allergy-Drug Targets, 8(1), PP: 2-10.
10- Huang, T. H., Hyang, Q., Harada, M., Li, G. Q., Yamahara, J., Roufogalis, B. D., and Li, Y., 2005. Pomegranate flower extract diminishes cardiac fibrosis in Zucker diabetic fatty rats: modulation of cardiac endothelin-1 and nuclear factor-kappaB pathways. Journal of Cardiovascular Pharmacology, 46, PP: 856-862.
11- Jurjani, M. I., Zakheera-Khwarzam-Shahi. Munshi Nawal Kishore, Lucknow, 540 (Urdu translation).1878; 4(9), PP: 10-15.
12- Konyalιoglu, S., Ozturk, B., and Meral, G. E., 2006. Comparison of Chemical Compositions and Antioxidant Activities of the Essential Oils of Two Ziziphora. Taxa from Anatolia. Pharmaceutical Biology, 44(2), PP: 121-126.
13- Mahdavi, M., 2011. Antimicrobial effects of Ziziphora clinopodioides extracts on Salmonella typhi Vi+ in vitro, in vivo and amp; amp; cell culture. Clinical Biochemistry, 44(13), PP: S3-26.
14- Majoosi, A. I. A., 1889. Kamilussanah. Munshi Nawal Kishore, Lucknow 145 (Urdu translation). 
15- Martinez–Cruz, F., Guerrero, J. M, and Osuna, C., 2002. Melatonin prevents the formation of pyrrolized proteuns in human plasma induced by hydrogen peroxide. Neuroscience Letters, 326, PP: 147-150.
16- Mehmood, R., 2011. Phtochemical investigation of medicinally important croton sparsiflorus and ziziphora tenuior plants. Doctoral Dissertation, University of Karachi, PP: 12-18.
17- Richardson, L. L., Kleinman, H. K., and Dym, M., 1998.Alered basement membrane synthesis in the testis after tissue injury. Journal of Andrology, 213, PP: 53-62.
18- Roig, J. T., 1974. Plantas medicinales, aromáticas o venenosas de Cuba. Ciencia y Técnica, 5(8), PP: 401–402.
19- Sharopov, F. S., Setzer, W. N., 2011. Chemical diversity of Ziziphora clinopodioides: composition of the essential oil of Z. clinopodioides from Tajikistan. Natural Product Communications, 6(5), PP: 695-698.
دوره 30، شماره 3
آذر 1396
صفحه 271-278
  • تاریخ دریافت: 04 اسفند 1394
  • تاریخ بازنگری: 01 اردیبهشت 1395
  • تاریخ پذیرش: 22 آبان 1396