روند تغییرات استروئیدهای جنسی و شاخص‌های بیوشیمیایی خون استرلیاد پرورشی (Acipenser ruthenus) طی مرحله جذب تخمک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه گیلان

چکیده

تحقیق حاضر بر مبنای بروز پدیده فوق رسیدگی و ارتباط آن با استروئید‌های جنسی شامل تستوسترون(T) ، پروژسترون (P)، 17-بتا استرادیول (E2) و آنزیم‌های مهم کبدی از جمله آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)، همچنین سطوح مختلف کورتیزول، گلوکز، لاکتات، چربی کل، پروتئین و کلسیم در مولدین استرلیاد پرورشی انجام پذیرفت. برای انجام این مطالعه، 18 ماهی با میانگین وزنی 4/240 ± 2/1120 گرم درنظر گرفته شد. نمونه‌برداری از سه گروه 6 تایی ماهیان در شرایط عدم فوق رسیده، ابتدا فوق رسیدگی و فوق رسیده کامل انجام پذیرفت. مقایسه این سه گروه، اختلاف معنی‌داری را در میزان تستوسترون (T)، 17 بتا استرادیول (E2)، AST، کورتیزول، گلوکز و لاکتات پلاسما نشان داد، بطوریکه بیشترین میزان AST، کورتیزول، لاکتات بترتیـب بمیـزان IU/l 16/31 ± 33/521، ng/ml93/10 ± 66/68، mg/dl32/5 ± 66/30 در مرحله فوق رسیـدگی کامـل و کمتریـن آن‌ها در مرحـله عدم فوق رسیـدگی بترتیـب به میـزان IU/L 8/30 ± 16/389، ng/ml70/2 ± 8/26 ، mg/dl 38/1 ± 91/11 و بیشترین میزان گلوکز وT ، E2 در مرحله عدم فوق رسیدگی به میزانmg/dl92/5 ± 83/68 66/2 ± 37/14 و ng/dl 36 /0 ± 47/1 مشاهده شد (P<0.05). این درحالی بود که در شاخص‌های P، آنزیم َALT، کلسیم، پروتئین و چربی کل اختلاف معنی‌دار مشاهده نشد . این مطالعه نشان داد هورمون‌های استروئیـدی و شاخص‌های بیوشیمـیایی می‌توانند نشانگر قابل اعتمادتری برای پیش‌بینی و ارزیابی مراحل رسیدگی ماهیان خاویاری باشند و امکان استفاده از این فاکتورها بعنوان نشانگرهای زیستی برای کنترل زمان تولیدمثل و بروز فوق رسیدگی در مولدین ماده استرلیاد وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Changes of sex steroids and blood biochemical indices in cultured Sterlet sturgeon (Acipenser ruthenus) during overriping period

چکیده [English]

This investigation was carried out to assess the over-ripening phenomenon and its relationships with sex steroids levels including testosterone (T), progesterone (P), 17-beta estradiol (E2) and some important liver enzymes such as alanine aminotransferase (ALT) and aspartate aminotransferase (AST), as well as to determine the levels of stress indices and blood biochemical parameters including cortisol, glucose, lactate total fat, total protein and calcium in cultured Sterlet sturgeon (Acipenser ruthenus) broodstocks. For this study, 18 fish with an average weight of 1120.2 ± 240.4 g were selected. Blood samples were taken from three groups (each group with six fish) in three stages including non-overripe, beginning the overriping, and completely–overripe process. Comparing the three groups showed significant differences in plasma levels of T, E2, AST, cortisol, glucose and lactate, with the highest levels of AST, cortisol, and lactate with values in completely-overripe stage, and the lowest levels of in non-overripe stage. The highest levels of glucose, T, and E2 were found in non-overripe stage (P<0.05). While no significant differences were found in P, ALT activity, calcium, total fat and total protein (P>0.05). This study showed that steroid hormones and biochemical indices could be more reliable indicators for forecasting and assessment of ripening stage of sturgeon and these factors can be used as biomarkers to control reproduction and ripening times in cultured Sterlet sturgeon broodstocks.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sturgeon
  • Over-ripening
  • Oocyte absorption
  • Hematology
  • Stress indices

روند تغییرات استروئید­های جنسی و شاخص­های بیوشیمیایی خون استرلیاد پرورشی (Acipenser ruthenus) طی مرحله جذب تخمک

بهرام فلاحتکار*، لاله خدابخشی و سمیرا فرامرزپور

صومعه‌سرا، دانشگاه گیلان، دانشکده منابع طبیعی، گروه شیلات

رشت، دانشگاه گیلان، پژوهشکده حوضه آبی خزر، گروه علوم دریایی

تاریخ دریافت: 13/2/95                تاریخ پذیرش: 25/6/96

چکیده

تحقیق حاضر بر مبنای بروز پدیده فوق رسیدگی و ارتباط آن با سطوح استروئید­های جنسی شامل تستوسترون(T) ، پروژسترون (P)، 17-بتا استرادیول (E2) و آنزیم­های مهم کبدی ازجمله آلانین آمینو­ترانسفراز (ALT) و آسپارتات آمینو­ترانسفراز (AST)، همچنین بررسی سطوح مختلف شاخص­های استرس و بیوشیمی خون شامل کورتیزول، گلوکز، لاکتات، چربی کل، پروتئین و کلسیم در مولدین استرلیاد پرورشی انجام پذیرفت. برای انجام این مطالعه، تعداد 18 ماهی با میانگین وزنی 4/240 ± 2/1120 گرم در نظر گرفته شد. نمونه­برداری خون از سه گروه 6 تایی از ماهیان در شرایط عدم فوق رسیده، ابتدای فوق رسیدگی و فوق رسیده کامل انجام پذیرفت. مقایسه این سه گروه، اختلاف معنی­داری را در میزان T، E2، AST، کورتیزول، گلوکز و لاکتات پلاسما نشان داد، به­طوریکه بیشترین میزان AST، کورتیزول، لاکتات به ترتیـب به میـزان  IU/l 16/31 ± 33/521، ng/ml93/10 ± 66/68،  mg/dl32/5 ± 66/30 در مرحله فوق رسیـدگی کامـل و کمتریـن آن­ها در مرحـله عدم فوق رسیـدگی به ترتیـب به میـزان IU/L 8/30 ± 16/389،  ng/ml70/2 ± 8/26،  mg/dl 38/1 ± 91/11 و بیشترین میزان گلوکز، T  و E2  در مرحله عدم فوق رسیدگی به میزان  mg/dl92/5 ± 83/68، ng/dl 66/2 ± 37/14 و ng/dl 36 /0 ± 47/1 مشاهده شد (0.05>P). این در حالی بود که در شاخص­های پروژسترون، فعالیت آنزیم ALT، کلسیم، پروتئین و چربی کل اختلاف معنی­دار مشاهده نشد (0.05P >). این مطالعه نشان داد هورمون­های استروئیـدی و شاخص­های بیوشیمـیایی می­توانند نشانگر قابل‌اعتمادتری برای پیش­بینی و ارزیابی مراحل رسیدگی ماهیان خاویاری باشند و امکان استفاده از این فاکتورها به‌عنوان نشانگرهای زیستی برای کنترل زمان تولیدمثل و بروز فوق رسیدگی در مولدین ماده استرلیاد پرورشی وجود دارد.

واژه­های کلیدی: ماهی خاویاری، فوق رسیدگی، جذب تخمک، هماتولوژی، شاخص­های استرس

* نویسنده مسئول، تلفن: 01344323599، پست الکترونیکی:  falahatkar@guilan.ac.ir

مقدمه

 

ماهیان خاویاری به دلیل قدرت سازگاری اکولوژیک زیاد، توانایی همزیستی با ماهیان استخوانی و ذخیره ژنتیکی (1 و 15)، رشد سریع، نیاز اکسیژنی پایین و قابلیت پرورش در سیستم‌های پرورشی مختلف مورد توجه آبزی پروران قرار گرفته‌اند و از لحاظ اقتصادی از نظر گوشت و خاویار بسیار قابل‌توجه هستند (2). با این ‌وجود، فاصله زمانی رسیدگی جنسی و فواصل بین تخمریزی­های ادواری در این ماهیان در طبیعت زیاد بوده، اما در شرایط تکثیر و پرورش مصنوعی، می­توان این زمان را در بسیـاری از گونه­ها کاهش داد (12). ایران نیز باتوجه به وضعیت مناسب اقلیمی و برخورداری از وجود این ماهیان در دریای خزر از موقعیت بسیار مناسبی جهت پرورش ماهیان گوشتی و خاویار پرورشی برخوردار است، به‌گونه‌ای که دریای خزر و حوزه آبریز آن مهمترین زیستگاه طبیعی 6 گونه از تاسماهیان می‌باشد (2). عدم اهمیت جدی به این‌ گونه­های با ارزش که بعنوان فسیل زنده تلقی می‌شوند باعث شده است که نه‌تنها میزان تولید خاویار ایران از دریای خزر به صفر برسد بلکه باعث شده که زمان انقراض و نابودی آن‌ها زودتر فرارسد (2).

ماهی استرلیاد (Acipenser ruthenus) یکی از گونه­های با ارزش خانواده تاسماهیان و کوچکترین گونه این خانواده محسوب می­گردد (23) که معمولاً در آب شیرین رودخانه­ها زیست نموده و زودتر از سایر گونه­ها به بلوغ می­رسد. در سال‌های اخیر بدلیل آسیب دیدن محل­های تخم­ریزی مولدین در رودخانه، جمعیت و نسل این ماهیان رو به کاهش گذاشته است (15 و 41) و به همین دلیل امروزه به‌منظور اهداف آبزی پروری به تکثیر مصنوعی آن روی آورده شده است.

باقی ماندن تخمک­ها پس از اوولاسیون در تخمدان یا حفره شکـمی سبب ایجاد فوق رسیـدگی در تخمـک­ها می­شود بطوری که همواره موجب کاهش کیفیت آن­ها خواهد شد. بنابراین شروع و بروز فوق رسیدگی یکی از فاکتورهای محدودکننده در تکثیر مصنوعی است. این فرایند می­تواند در دوره­های مختلف تخم­ریزی رخ دهد. در طی فرایند باز جذب فولیکولی، تخمدان با اووسیت­های کوچک دستخوش یک جذب ساده ‌شده، دیواره­های اووسیت تخریب می­شوند، لایه فولیکولی انسجام خود را ازدست‌داده و فرومی‌ریزد و در نهایت تخریب بافت­ها و مرگ سلولی پدیدار می­گردد (30، 55 و 56). این فرایند باعث تغییر در میزان استروئید­های جنسی، میزان آنزیم­های ترشـح‌شده از انـدام­های درگیر و همچنین برخـی شاخص­های پلاسما در مراحل مختلف رسیدگی جنسی در مولدین می­شود. بیشترین تناوب باز جذب فولیکولی در دوران بلوغ و در اووسیت­های بالغ توصیف ‌شده است (29، 43و 45)، ولی به‌طور کل، تعداد اووسیت­های آترتیک در دوره پس ­از تخم­ریزی به بیشترین میزان خود می­رسد. آترشیای فولیکولی در زمان قبل از تخمک­گذاری بر تمام فولیکول‌های زرده­ساز تأثیر می‌گذارد. بنابراین تشخیص آترشیای تخمدان در گونه‌های مهم ماهیان بویژه ماهیان خاویاری که در معرض خطـرند مهم تلقی شده و تشخیص این پدیده می­تواند به بازسازی ذخایر کمک فراوانی کند (13).

استروئیدهای جنسی نقش مهمی در کنترل تولیدمثل در تکثیر مصنوعی و طبیعی در ماهیان خاویاری دارند (3). مطالعات نشان داده که نوسانات سالانه هورمون­ها مرتبط با سیکل­های تولیدمثلی، تغذیه­ای و رشد در آنهاست (19، 20، 32 و 34). در مواجه با شرایط استرس­زا امکان وقوع یا عدم وقوع تولیدمثل وجود دارد، بااین‌حال اگر در شرایط استرس­زا تولیدمثل رخ دهد، کیفیت سلول­های جنسی قابل تکثیر کاهش می­یابد (28 و 51). در ماهیان خاویاری همانند دیگر گونه‌ها، رسیدگی نهایی تخمک و اوولاسیون از لحاظ زمانی پدیده­های هماهنگ ولی نسبتاً مستقلی هستند، اما در شرایط نامناسب محیطی (دما، نور، استرس) این فرایند­ها غیرهماهنگ شده و یا یکی از سیکل­های تولیدمثلی و رشد نهایی تخمدان و تخمک­ها به‌صورت کامل اتفاق نمی­افتد.

لینارس-کاسناوه و همکاران (31) نشان دادند که استروئیدهای جنسی و شاخص­های بیوشیمیایی مربوط به تخمک‌ها نشانگر قابل‌اعتمادتری برای پیش­بینی و ارزیابی مراحل رسیدگی و آترشیا در ماهیان خاویاری است که این نتایج با مطالعات دیگری که در زمان آترشیا انجام‌گرفته است مطابقت دارد (52، 53 و 54). تالبوت و همکاران (49) بیان کردند غلظت استروئید­های جنسی، شاخص­های استرسی و بیوشیمیایی می­توانند برای پیش‌بینی مرحله رسیدگی جنسی در ماهیان خاویاری مهم باشند و بازجذب فولیکولی می­تواند باعث کاهش در میزان خاویار و از دست­دادن کیفیت تخمک‌ها در مرحله رسیدگی تخمدان ‌شود.  محققی ثمرین و همکاران (38) با مطالـعه روی ماهـی قزل­آلای رنگین‌کمان Oncorhynchus mykiss بیان نمودند که فوق رسیدگی تخمک‌ها در ماهیان میزان ناهنجاری لاروها را در مراحل بعدی رشد و نمو افزایش می‌دهد.  دتلاف و همکاران (17) در ماهی ازون­برون Acipencer stellatus و کمپبل و همکاران (14) در ماهی قزل­آلا دریافتند استرس ناشی از نگهداری مولدین و شرایط تکثیر و پرورش مصنوعی، بقای فولیکولی و رسیدن زودهنگام به بلوغ را تحت تأثیر قرارداده و درنهایت موجب کاهش کیفیت تخمک می‌گردد. دستکاری می­تواند عامل استرسی مهمی در تاسماهیان باشد، بطوریکه استرس ناشی از دستکاری در ماهی ازون­برون می­تواند حالت فیزیولوژیک اولیه فولیکول­ها را تغییر داده و درنهایت باعث تخریب فولیکول­ها شود. توماس در مطالعات خود بیان نمود که سطوح هورمون­های تولیدمثلی خون معمولاً به‌عنوان علائم مناسبی برای شاخص‌های بیوشیمیایی ناشی از عملکرد غیرعادی سیستم تولیدمثلی در شرایط متفاوت تکثیر می‌باشد (50).

باتوجه به نبود تحقیقات جامع در مورد پدیده فوق رسیدگی و بازجذب تخمک­ها در ماهیان خاویاری، مطالعه حاضر به‌منظور دستیابی به اطلاعات بیشتر در مورد بروز پدیده فوق رسیدگی تخمک و تأثیر بر مقدار استروئید­های جنسی، مهمترین آنزیم­های گروه کبدی (آمینوترانسفرازها) و همچنین برخی شاخص­های پلاسما (کورتیزول، گلوکز، چربی کل، لاکتات و کلسیم) که متأثر از استرس است، بعنوان نشانگرهای زیستی برای کنترل زمان تولیدمثل و بروز پدیده فوق رسیدگی در مولدین ماده استرلیاد پرورشی انجام شد.

مواد و روشها

ماهی و شرایط نگهداری: این تحقیق در فروردین سال 1392 در مجتمع تکثیر و بازسازی ذخایر ماهیان خاویاری شهید دکتر بهشتی واقع در سد سنگر انجام شد. ماهیان مورد مطالعه حاصل از تکثیر مصنوعی مولدین سال 1383 در کشور مجارستان بوده که به‌صورت لارو وارد ایران شدند، در مجتمع مذکور رشد و پرورش‌یافته و یک سال قبل از تکثیر به حوضچه­های فایبرگلاس مربع شکل با ابعاد طول و عرض 2 متر و ارتفاع 50 سانتی­متر، حجم آبگیری 6/34 ± 3/1063 لیتر، دبی آب 5/0 ± 3/16 لیتر در دقیقه، دمای آب 5/0 ± 8/15 درجه سانتی­گراد و اکسیژن محلول 6/0 ± 8 میلی­گرم در لیتر منتقل‌شده و با غذای فرموله شده تغذیه گردیدند.

طراحی آزمایش و نمونه‌برداری: در این مطالعه 18 عدد ماهی مولد استرلیاد پرورشی 8 ساله با میانگین وزن 4/240 ± 2/1120 گرم و طول کل 1/4 ± 1/63 سانتی­متر که در مراحل رسیدگی و فوق رسیدگی قرارداشتند انتخاب شدند و پس از سوند زنی و بررسی شاخص قطبیت هسته به سه گروه عدم فوق رسیدگی (در این مرحله تخم­ها کاملاً سالم بوده و قابلیت باروری با تشخیص شاخص قطبیت را داشتند)، ابتدای فوق رسیدگی (مراحل اولیه تخریب بافت و پخش رنگدانه­ها) و فوق رسیدگی کامل (در این مرحله تخمک­ها کاملاً منهدم شده و تخریب بافت­ها با چشم غیرمسلح قابل‌تشخیص بود) تقسیم گردیدند (17). در مرحله بعد ماهیان با عصاره پودر گل­میخک با دوز ppm 400 بیهوش شده و سپس خونگیری با سرنگ ml 5 آغشته به هپارین از قاعده باله مخرجی انجام شد. درنهایت پلاسمای خون با استفاده از سانتریفوژ (مدل 200 Labofuge ساخـت شرکـــت Heraeussepatech) با دور g 1500 در 10 دقیقه جدا گردید. نمونه­ها تا زمان آنالیز در دمای 70- درجه سانتی­گراد نگهداری شدند.

آنالیز نمونه­ها: تعیین مقادیر هورمون­های تستوسترون، استرادیول، پروژسترون و کورتیزول به روش رادیوایمیونواسی با استفاده از دستگاه گاماکانتر (LKB, Finland) و با به­کارگیری کیت Immunotech (Marseille, France) انجام شد (27). تعیین مقدار آنزیم­های گروه آمینو­ترانسفراز شامل آلانین آمینوترانسفراز و آسپارتات آمینوترانسفراز نیز به روش IFCC (فدراسیون بین المللی شیمی بالینی و طب آزمایشگاهی) اندازه­گیری و درنهایت با روش اسپکتروفتومتری با طول‌موج 340 نانومتر و در دمای 37 درجه سانتیگراد انجام پذیرفت (46).

جهت تعیین مقادیر پارامترهای بیوشیمیایی پلاسما از دستـگاه Auto analyzer (Technicon RA-1000, USA) استفاده گردیـد. در این مطالعه اندازه­گیری گلوکز با استفاده از کیت پارس آزمـون (کرج، ایران) با روش آنـزیمی رنگ­سنجی با دستگاه اتوآنالایزر انجام و با طول‌موج 546 نانومتر و درجه حرارت 37 درجه سانتی­گراد قرائت شد. اندازه­گیری لاکتات با روش رنگ­سنجی با استفاده از کیت آزمایشی شرکت Greiner ساخت آلمان و با دستگاه اتوآنالایزر در طـول‌موج 520 نانومتر انـجام شد (7). اندازه­گیری کلسیم نیز به­روش کلرومتریک بااستفاده از دستگاه اتوآنالایزر در دمای 37 درجه­ سانتی­گراد و طول‌موج 600 نانومتر انجام گردید (46). در تعیین میزان چربی کل نیز 50 میلی­لیتر پلاسما با50 میکرو­لیتر استاندارد چربی و 50 میلی­لیتر اسیدسولفوریک مخلوط جوشانده و در طول‌موج 546 نانومتر خوانده و سپس با معـرف فسفو رانیلیک مجاور نموده و در واکنش سولفوفسفووانیلین با استاندارد مقایسه شد (51).

جهت اندازه‌گیری پروتئین کل بااستفاده از کیت پارس آزمون (کرج، ایران) و روش آنزیمی رنگ­سنجی انجام شد، به‌طوری‌که در این آزمایش پروتئین در محیط قلیایی با یون‌های مس تشکیل یک کمپلکس لاجوردی‌رنگ داد که شدت رنگ ایجادشده متناسب با مقدار پروتئین نمونه در طول‌موج 546 نانومتر و دمای 37 درجه سانتی­گراد محاسبه شد (24).

تجزیه ‌و تحلیل آماری: جهت بررسی همگن بودن واریانس­ها و نرمال بودن داده­ها در مراحل مختلف فوق رسیدگی ماهیان به ترتیب از تست­های Levene و Kolmogorov-Smirnov استفاده شد. سپس مقایسه بین میانگین­های گروه­های مختلف از طریق آزمون One-way ANOVA انجام و با ­مشاهده اختلاف بین میانگین­ها، از آزمون Duncan به‌عنوان تست Post-hoc با ­درجه اطمینان 95 درصد استفاده گردید. کلیه عملیات آماری این تحقیق از طریق نرم‌افزار (SPSS  SPSS 13.0; Chicago, IL, USA ) انجام شد. داده­های درون‌متن به‌صورت میانگین ± خطای استاندارد (SE) ارائه‌شده است.

نتایج

هورمون­های جنسی: با توجه به نتایج به‌دست‌آمده در مراحل مختلف فوق­رسیدگی، اختلاف معنی­داری در میزان تستوسترون و 17-بتا استرادیول وجود داشت به­طوریکه بیشترین مقدار تـستـوستـرون به میزان ng/dl 66/2 ± 38/14 و 17-بتـااستـرادیـول به میـزانng/dl  36 /0 ± 47/1در مرحــله عـدم فـوق­رسیــدگی و کمتـــرین مقـدار آن­ها به ترتیب به میـــزان  ng/dl70/0 ± 28/2 و ng/dl20/0 ± 5/0 در مرحـله ابتـدای فوق­رسیـدگی و فوق­رسیدگی کامل مشـاهده گـردید (شکل 1 الف و ب، 0.05> P). این ­درحالی است که پروژسترون فاقد اختلاف معنی­دار در مراحل مختلف رسیدگی بود. بیشترین مقدار پروژسترون به میزان ng/dl 03/0 ± 25/0 در مرحله عدم فوق­رسیدگی و کمترین مقدار آن به میزان
ng/dl 02/0 ± 18/0 در مرحله ابتدای فوق­رسیدگی مشاهده شد (شکل 1 ج).

شاخص­های استرس: درمراحل مختلف فوق­رسیدگی، اختلاف معنی­داری در میزان کورتیزول، گلوکز و لاکتات در گروه­های آزمایشی مشاهده شد. بیشترین میزان کورتیزول و لاکتات در مرحله فوق­رسیده کامل به­ترتیب به میزان  ng/ml93/10 ± 66/68 و mg/dl 32/5 ± 66/30 و کمترین میزان آن­ها در مرحله عدم فوق­رسیدگی به میزانng/ml  70/2 ± 8/26 و mg/dl 38/1 ± 91/11 مشاهده گردید (شکل 2 الف و ب). این درحالی است که بیشترین مقدار گلوکز در مرحله عدم فوق­رسیدگی به میزان  mg/dl92/5 ± 83/68 و کمترین آن در مرحله ابتدای  فوق­ رسیدگی به میزان mg/dl80/5 ± 46 مشاهده شد (شکل 2 ج).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 1- روند تغییرات تستوسترون (الف)، 17- بتا استرادیول (ب) و پروژسترون (ج) در مراحل مختلف فوق رسیدگی مولدین استرلیاد پرورشی (6=n برای هر مرحله). حروف a و  bبیانگر اختلاف معنی­داری بین تیمارهای آزمایشی می­باشد. داده­ها به‌صورت میانگین ± خطای استاندارد ارائه ‌شده‌اند.


شاخص­های بیوشیمیایی: بیشترین مقدار پروتئین کل بدست آمده در مرحله فوق­رسیده کامل به میزان g/dl 16/0 ± 25/3 و کمترین میزان در مرحله ابتدای فوق­رسیدگی به میزان g/dl 18/0 ± 07/3 مشاهده شد، بااین‌حال اختلاف معنی­داری در مقادیر پروتئین کل در بین تیمارهای آزمایشی مشاهده نشد ( شکل 2 ذ، 0.05< P). نتایج حاصل از سنجش میزان چربی کل و کلسیم نیز بیـانگر عدم وجود اختـلاف معنی­دار در گروه­های آزمایشی در دوره­های مختلف فوق­رسیدگی بود (شکل 2 د و ه).

آنزیم‌های کبدی: نتایج حاصل از سنجش میزان آسپارتات آمینوترانسفراز نشان داد که در مراحل مختلف فوق­رسیدگی در گروه­های آزمایشی اختلاف معنی­داری وجود دارد. بیشترین مقدار آسپارتات آمینو­ترانسفراز به میزانIU/l  16/31 ± 33/ 521 در مرحله فوق­رسیدگی کامل و کمترین مقدار آن به میزانIU/l  8/30 ± 16/389 در مرحله عدم فوق­رسـیدگی مـشاهده گردید (شکل 3 الف، 0.05> P). این درحالی اـست که اختـلاف معنـی­داری در میزان آنزیم آلانیـن آمینـوترانسـفراز وجود نداشـت (شکل 3 ب، 0.05< P).

بحث

نتایج حاصل ازاین تحقیق نشان داد که میزان غلظت تستوسترون در مراحل مختلف بروز پدیده آترشیا در مقایسه با قبل از مرحله فوق­رسیدگی کاهش شدیدی یافت که علت آن را می­توان به جذب تخمک در دوره­های فوق­رسیدگی نسبت داد.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 2- روند تغییرات کورتیزول (الف)، لاکتات (ب)، گلوکز (ج)، چربی کل (د)، پروتئین کل (ه) و کلسیم (و) پلاسما در مراحل مختلف فوق­رسیدگی مولدین استرلیاد پرورشی (6 =n برای هر مرحله). حروف a و  bبیانگر اختلاف معنی­داری بین تیمارهای آزمایشی می­باشد. داده­ها به‌صورت میانگین ± خطای استاندارد ارائه‌شده‌اند.


همچنین کاهش میزان استرادیول پلاسما در دوره فوق­رسیدگی مشهود بود بطوری که بیشترین میزان استرادیول پلاسما در قبل از مرحله فوق­رسیدگی مشاهده شد. البته افزایش این هورمون در زمان زرده سازی نیز یکی از شاخص­های اساسی در تولیدمثل محسوب می‌شود. اطلاعات اندکی در خصوص بروز پدیده آترشیا و تأثیر بر میزان پروژسترون پلاسما درگیر دراین زمان صورت گرفته است، بااین‌حال نوسانات سطوح پروژسترون پلاسما اختلاف معنا­داری را نشان نداد و مقدار هورمون پروژسترون در پلاسمای استرلیاد در سه دوره فوق­رسیدگی در حد پایین (کمتر از یک نانو­گرم در میلی­لیتر) بوده است. علت عدم وجود اختلاف معنی­دار در پروژسترون در بین گروه­های آزمایشی در دوره فوق­رسیدگی را می­توان به روند تولیدمثلی ماهیان خاویاری نسبت داد که نتایج این تحقیق تأییدی بر مطالعات انجام‌شده در زمینه فوق رسیدگی می­باشد (39، 44 و 46).

 

 
   

 

 

 

 

 

 

 


شکل 3- روند تغییرات آسپارتات آمینوترانسفراز (الف) و آلانین آمینوترانسفراز (ب) در مراحل مختلف فوق رسیدگی مولدین استرلیاد پرورشی (6 =n برای هر مرحله). حروف a  و  bبیانگر اختلاف معنی­داری بین تیمارهای آزمایشی می­باشد. داده­ها به‌صورت میانگین ± خطای استاندارد ارائه‌شده‌اند.


تالبوت و همکاران (48) در بررسی­های خود روی تاسماهی سفید (Acipenser transmontanus)، غلظت تستوسترون پلاسما را نسبت به غلظت استرادیول بالاتر گزارش کردند. نتایج آن­ها بیانگر این بود که در زمان اولیه آترشیای تخمدانی غلظت تستوسترون بالا است ولی زمانی که چند فولیکول شروع به باز جذب می­کنند، غلظت تستوسترون تغییر می­نماید که با مطالعه حاضر مطابقت دارد. بایونووا و همکاران (10) در مطالعه خود بر روی ازون­برون بیان کردند که سطح پروژسترون در طی اوولاسیون افزایش پیداکرده و حداکثر آن در زمان اوولاسیون مشاهده شد اما در نتایج آن­ها نیز این میزان به بالاتر از یک نانو­گرم در میلی­لیتر نرسیده است که با نتایج این مطالعه در دوره عدم فوق­رسیدگی یا شرایط اوولاسیون تخمک­ها مطابقت دارد. مطالعه دیگری توسط ماکسیم و همکاران (37) روی تاسماهی سیبری (Acipenser baerii) نشان داد که میزان استروئید­های جنسی در زمان باز جذب فولیکولی کاهش می­یابد که این نتایج با مطالعات دیگری که در زمان آترشیا انجام‌گرفته است مطابقت دارد (30، 52 و 53). همچنین بررسی انجام‌شده روی ماهی Tilapia zillii نشان داد زمانی که ماهی وارد مرحلـه تخم­ریزی می­شود میزان استرادیول و تستوسترون افزایش‌یافته، این افزایش تا 4-6 روز بعد از تخم­ریزی ادامه داشته و بعدازآن زمانی که ماهی وارد مرحله پس از تخم­ریزی می­شود غلظت این دو هورمون کاهش پیدا می­کند (16). در این مطالعه نسبت 17-بتا استرادیول به تستوسترون در روزهای اول تخم‌ریزی در بالاترین حد بوده است که علت این امر را تبدیل تستوسترون به 17-بتا استرادیول در آن دوره دانستند. نتایج به‌دست‌آمده در مطالعه کوبایاشی و همکاران (26) بر روی ماهی طلایی Carassius auratus و ماتسویاما و همکاران (36) بر روی ماهی Sardinops melanostictus تأییدی بر نتایج به‌دست‌آمده در این مطالعه می­باشد.

بررسی میزان کورتیزول، گلوکز و لاکتات در مراحل مختلف فوق­رسیدگی تخمک مولدین استرلیاد نمایانگر تغییرات معنی­داری بین گروه­های آزمایشی بود. تقریباً اکثر عوامل استرس­زای محیطی قادر به تحریـک محور هیپوتالامـوس- هیپوفیـز- آدرنال می­باشند. تحت شرایط استرس، هورمون Adrenocorticotropic مترشحه از هیپوتالاموس به قسمت قدامی کلیه وارد و با تحریک بافت اینتررنال سبب ترشح کورتیزول شده و درنهایت سبـب افزایش کورتـیزول موجـود در خون می­شود. از طرفی، رهاسازی سریع کتکول آمین­ها در طول استرس باعث تبدیل گلیکوژن ذخیره‌شده به گلوکز از طریق تحریک فرایند گلیکوژنولیز می­شود و درنتیجه غلظت گلوکز در گردش افزایش می­یابد (8، 40 و 47). مطالعه انجام‌شده توسط ویجایان و همکاران (50) روی هپاتوسیت­های قزل­آلای رنگین­کمان، بیانگر اثر مستقیم کورتیزول روی افزایش فعالیت آنزیم­های گلوکونئوژنز در کبد این ماهیان است. آن­ها در مطالعه­ خود نشان دادند که اثر کتکول آمین­ها بر روی تولید گلوکز بعد از استرس به‌صورت سریع بوده، در حالیکه کورتیزول به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم به کمک سایر هورمون­ها در تنظیم طولانی‌مدت گلوکز در ماهیان نقش مهمی را ایفا می­کند. علاوه برآن، لایه اپیتلیال تخمدانی در تخلیه گلوکز به مایع تخمدان در ماهی Alburunu alburunus نقش مهمی دارد که باعث ایجاد یک شیب یونی در این مایع می­شود (28). مایع تخمدانی در آزادماهیان شامل یون­های کلسیمو گلوکز می­باشد، درنتیجه­ آترشیا می­توان افزایش یون­های کلسیم و گلوکز پلاسما را توجیه کرد (28 و 46). افزایش گلوکز خون پس از مرحله ابتدای فوق­رسیدگی در این مطالعه می­تواند ناشی از فرایند جذب تخمک­ها، عوامل استرس­زا و تأمین انرژی موردنیاز از طریق بافت­های مخـتلف بدن به­ویژه کبـد باشد. هـنگام ایـجاد پدیـده­ فوق­رسیدگی، سطوح بالای لاکتات خون تحت شرایـط بی­هوازی، باعث تخلیه گلیکوژن بافت­ها توسط گلیکولیز شده و لاکتات در بافت­های عضلانی سفید به‌منظور تولید انرژی تجمع می­یابد (7، 9 و 25). در مطالعه حاضر، غلظت لاکتات دارای یک‌ روند افزایشی در مراحل فوق­رسیدگی بود. این درحالی است که درجه و شدت فوق­رسیدگی و باز جذب سریع تخمک­ها بر میزان لاکتات اثر گذاشت. بنابراین با توجه به نتایج کسب‌شده به نظر می­رسد با افزایش شدت پدیده آترشیا و جذب تخمک­ها، شدت استرس و شاخص­های مربوط به آن در ماهی افزایش‌یافته که این امر نشان‌دهنده تغییرات فیزیولوژیک وسیع ماهی در طی این مرحله می­باشد.

نتایـج نشان داد سطـح پروتئین پلاسـما در طول دوره فوق­رسیدگی فاقد اختلاف معنی­دار می‌باشد، بااین‌حال افزایش میزان پروتئین در ماهیان فوق­رسیده کامل مشاهده شد. تخمک ماهیان خاویاری دارای سطح بالایی از پروتئین (16 تا 30 درصد) می­باشد که غالباً در داخل تخمک بیشتر از سطح آن می­باشد. باتوجه به اینکه ویتلوژنین شامل فسفوگلیکولیپوپروتئین می­باشد بنابراین پروتئین­ها از جمله محصولات اولیه تخریب تخمک در ماهیان می‌باشند (7). گزارش­های بسیاری در خصوص تغییرات مشاهده‌شده در میزان پروتئین پلاسما در ماهیان خاویاری بالغ وجود دارد (4، 31، 53 و 54)، به‌طوری‌که همزمان با شروع آترشیای فولیکولی تخمدان، زرده تخمک تحلیل می‌یابد و در خون جذب می‌شود (5، 52، 53 و 54). براساس مطالعات لوو و همکاران (33) تغییرات پروتئین و استروئیدهای جنسی به‌عنوان مؤلفه‌های مهم در تعیین مرحله رسیدگی جنسی ماهیان خاویاری نقش مهمی را دارا می­باشد، به‌طوری‌که افزایش پروتئین کل در تاسماهی سفید در زمان آترشیای فولیکولی تخمدان مشاهـده شد. افزایـش میزان پروتئین می­تواند به دلیل تغییر در شرایط زیستی باشد (42)، بنابراین تخریب تخمک و جذب مواد حاصل از این پدیده در خون می­تواند منجر به افزایش پروتئین در پلاسما شود. بااین‌حال عدم وجود تفاوت معنی­دار در بین تیمارهای آزمایشی می­تواند به علت ارتباط نزدیک ‌بین پروتئین پلاسما و سطح استرادیول پلاسما باشد، به‌طوری‌که برخی از این پروتئین­ها ممکن است در اتصالات استروئیدی دخیل باشند (35).

در مطالعه حاضر، مقدار کلسیم پلاسمای گروه­های آزمایشی در طول دوره فوق­رسیدگی بیانگر عدم اختلاف معنی­دار در طول این دوره بود. در ماهیان استخوانی ثابت‌شده است که پس از رسیدگی نهایی تخمک­ها، برای فعال‌سازی و شروع عمل لقاح، غلظت یون کلسیم درون‌سلولی (درون تخمک) افزایش می­یابد. این افزایش علاوه بر فعال‌سازی تخمک، نقش مهمی در رشدونمو جنینی دارد. بنابراین باتوجه به مطالعات اندکی که در زمینه­ تغیـیرات سطـوح مخـتلف کلـسیم در هنـگام پدیـده فوق­رسیدگی صورت گرفته، به نظر می­رسد دلیل کاهش اندک سطوح این یون در فصول تولیدمثلی می­تواند ناشی از جذب سریع تخمک­ها و استرس ناشی از آن در مولدین ماده در دوره فوق­رسیدگی باشد. در این مطالعه بیشترین میزان چربی پلاسمای خون ماهیان استرلیاد در مرحله­ عدم فوق­رسیدگی و کمترین در زمان ابتدای فوق­رسیدگی مشاهده شد اما این اختلاف معنی­داری نبود. برطبق نظریه اونز و همکاران (21)، چربی بیشتر در تخم­ها باعث موفقیت در لقاح و زنده مانـدن تخم می­شود، به‌طوری‌که در مولدین تخمریزی کننده بالاترین میزان چربی کل به علت نیاز به تری اسیل گلیسرول و استرول و همچنین چربـی در رشد و توسـعه تخم ماهی مشاهده می­شود. این روند با نتایج منتشر شده توسط دی وچله و همکاران (18) در تضاد است به‌طوری‌که در ماهی توربوت Scophthalmus maximus نشان داده شد اکثر تخم­های قابل زنده ماندن به مقدار کمتری نسبت به تخم­های فوق­رسیده دارای چربی کل هستند که این امر به ساختار تخم و رفتار تخمریزی هرگونه می­تواند بستگی داشته باشد. اونز و همکاران این تضاد را به علت استفاده از روش­های متفاوت در جدا کردن تخم­های فوق رسیده و سالم بیان کرده­اند، به‌طوری‌که منظور آنها از بیـان تخـم­های فوق رسیـده تخــم­هایی بود که قـدرت بـاروری نداشتـند (21). فالک-پترسون و همکاران، نتایج مشابهی نسبت به درصد چربی کل در تخم­های لقاح نیافته ماهی توربوت بدست آوردند (22).

نتایج مطالعه حاضر، روند افزایشی میزان آسپارتات آمینوترانسفراز پلاسمای خون ماهیان را در طول دوره آزمایش متناسب با تغییرات مقادیر هورمون­های درگیر و شاخص­های استرس در پدیده فوق­رسیدگی و مراحل بعدی آن نشان داد، به­طوریکه با پیشرفت جذب تخمک و وارد شدن به مرحله فوق­رسیدگی کامل، میزان غلظت این آنزیم به‌طور معنی­داری افزایش یافت. علاوه برآن، در این مطالعه روند افزایشی میزان غلظت آلانین آمینوترانسفراز نیز مشاهده شد اما این روند در مقایسه با آنزیم آسپارتات آمینوترانسفراز معنادار نبود. اختلاف در میـزان غلظـت این دو آنزیـم مهم کبـدی را می­توان در تخریب دیواره تخمدانی، جذب تخمک و فعالیت فیزیولوژیک اندام درگیر نظیر کبد دانست. بحرکاظمی و همکاران (6) در ماهی آزاد دریای خزر (Salmo trutta caspius) وآگرته و ژالابرت (3) در بررسی­های خود بر روی قزل آلای­رنگین­کمان دریافتند که کاهش شدید pH تخمدانی در زمان فوق رسیدگی باعث افزایش میزان آسپارتات آمینوترانسفراز می­شود. بااین‌حال به نظر می‌رسد نقش این دو آنزیم درروند پدیده آترشیا مهم بوده و نیاز به مطالعات تکمیلی دارد.

باتوجه به اینکه بررسی‌های انجـام‌شده دربـاره پدیـده فوق­رسیدگی ماهیان به‌خصوص ماهیان خاویاری، بسیار اندک است، در این مطالعه مشاهده شد هرچه جذب تخمک (پدیده آترشیا) بیشتر می­شود، تغییر در پارامترهای مربوط به استرس و شاخص­های بیوشمیایی مشهودتر است، بگونه­ای که با وارد شدن به این مرحله شاهد اختلاف معنی‌دار در روند آسپارتات آمینوترانسفراز، کورتیزول، 17-بتا استرادیول، تستوسترون، گلوکز و لاکتات بودیم، این درحالی است که چربی کل، کلسیم، پروژسترون و آلانین آمینوترانسفراز فاقد اختلاف معنی‌دار بودند. درنتیجه می­توان اظهار داشت افزایش جذب تخمک ‌بر میزان ترشح کورتیزول در خون تأثیر گذاشته و بنابراین سبب تغییر در میزان استروئیدهای جنسی، فاکتورهای استرسی و بیوشیمیایی می­شود. این مطالعه با استناد به نتایج کسب‌شده و سایر مطالعات انجام‌شده نشان می­دهد که هورمون­های استروئیدی و شاخص­های بیوشیمیایی و استرسی می­توانند معیار مناسبی برای ارزیابی ماهی در زمان ورود به مرحله آترشیا تخمدانی باشد. این درحالی است که استرس در دوره فوق­رسیـدگی می­تواند سبب تأثیر بر سیستم هورمونی، درنتیجه تغییر در پارامترهای مرتبط گردد و درنهایت آسیب­دیدگی و جذب تخمک­ها را در هر سه مرحله قبل از رسیدگی، در زمان رسیدگی و بعدازآن تسریع نماید و درنهـایت کیفیت گامت و کارایی تکثیر کاهش می­یابد.

تشکر و قدردانی

بدینوسیله از کلیه پرسنل مجتمع تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری شهید دکتر بهشتی، همچنین خانم سمانه پورسعید و آقایان حسین بذرافشان و مهرزاد اسدی نهایت تشکر را داریم.

  1. افرانی بندپی، م. ع.، طالشیان، ح.، بهروز خوش‌قلب، م. ر.، پورغلام، ر.، کیمرام، ف.، پرافکنده، ف.، فضلی، ح.، و اسدالهی، م.، 1393. برخی از خصوصیات زیستی تاسماهی ایرانی (Acipenser persicus Borodin, 1897) سواحل جنوبی دریای خزر (آبهای مازندران)، مجله پژوهشهای جانوری (مجله زیست‌شناسی ایران)، جلد 27، شماره 4، صفحات 453-438.
  2. حلاجیان، ع.، کاظمی، ر.، بهمنی، م.، دژندیان، سهراب.، یوسفی جوردهی، ا.، و توکلی، م.، 1393. بررسی وضعیت جنسیتی تاس ماهیان نابالغ صیدشده از آبهای ایرانی حوضه جنوبی دریای خزر طی سال­های 1384-1383، مجله پژوهشهای جانوری (مجله زیست‌شناسی ایران)، جلد 27، شماره 1، صفحات 58-49.
    1. Aegerter, S., and Jalabert, B., 2004. Effects of post-ovulatory oocyte ageing and temperature on egg quality and on the occurrence of triploid fry in rainbow trout (Oncorhynchus mykiss). Aquaculture, 231, PP: 59-71.
    2. Amiri, B. M., Maebayashi, M., Hara, A., Adachi, S., and Yamauchi, K., 1996. Ovarian development and serum sex steroid and vitellogenin profiles in the female cultured sturgeon hybrid, the bester. Journal of Fish Biology, 48, PP: 1164-1178.
    3. Babin, P. J., 1987. Apolipoproteins and the association of egg yolk proteins with plasma high density lipoproteins after ovulation and follicular atresia in the rainbow trout (Salmo gairdneri). Journal of Biological Chemistry, 262, PP: 4290-4296.
    4. Bahre Kazemi, M., Soltani, M., Matinfar, A., Abtahi, B., Pusti, I., and Mohagheghi Samarin, A., 2010. Biochemical and histological studies of over-ripend oocyte in the Caspian brown trout Salmo trutta caspius to determine biomarkers for egg quality. Fisheries Science, 9, PP: 33-48.
    5. Barton, B. A., Rahn, A. B., Feist, G., Bollig, H., and Schreck, C. B., 1998. Physiological stress responses of the freshwater chondrostean paddlefish Polyodon spathula to acute physical disturbances. Comparative Biochemistry and Physiology. 120A, PP: 355-363.
    6. Barton, B. A., 2000. Stress. Encyclopedia of aquaculture. Stickney, R. R. (ed.), New York, NY: John Wiley and Sons, PP: 892-898.
    7. Barton, B. A., Bolling, H., Hauskins, B. L., and Jansen, R., 2001. Juvenile pallid Scaphirhynchus albus and hybrid pallid × shovelnose (S. albus × platorynchus) sturgeon exhibit low physiological responses to acute handling and severe confinement. Comparative Biochemistry and Physiology, 126A, PP: 120-134.
    8. Bayunova, L., Canario, A. M., Semenkova, T., Dybin, V., Svordlova, D., and Trenkler, I., 2006. Sex steroids and cortical levels in the blood of stellate sturgeon Acipenser stellatus Pallas during final maturation induced by LH-RH-analogue. Journal of Applied Ichthyology 22, PP: 334-339.
    9. Birstein, V., 1993. Sturgeons and paddlefishes: Threatened fishes in need of conservation. Conservation Biology, 7, PP: 773-787.
    10. Bledsoe, G. E., Bledsoe, C. D., and Rasco, B., 2003. Caviars and fish roe products. Critical Reviews in Food Science and Nutrition. 43, PP: 317-356.
    11. Bukovaskaya, O. S., Bayanova, L. V., Blokhin, S. V., and Boev, A. A., 1999. The effect of acute stress on hormonal levels in the serum of Russian and stellate sturgeon during induced maturation. Journal of Applied Ichthyology, 15, PP: 308-309.
    12. Campbell, P., Pottinger, T., and Sumpter, J., 1994. Preliminary evidence that chronic confinement stress reduce the quality of gametes produced by brown and rainbow trout. Aquaculture, 120, PP: 151-169.
    13. Chebanov, M., and Billard, R., 2001. The culture of sturgeons in Russia: production of juveniles for stocking and meat for human consumption. Aquatic Living Resources, 14, PP: 375-381.
    14. Coward, K., and Bromage, N. R., 1998. Histological classification of oocyte growth and the dynamics of ovarian recrudescence in Tilapia zillii. Journal of Fish Biology, 53, PP: 285-302.
    15. Dettlaff, T. A., Ginsburg, A. S., and Schmalhausen, O. I., 1993. Sturgeon fishes. Developmental biology and aquaculture. Springer-Verlag, Berlin, 300 p.
    16. Devauchelle, N., Alexandre, J. C., le Corre, N., and Letty, Y., 1988. Spawning of turbot Scophfhalmus maximusin captivity. Aquaculture, 69, PP: 159-184.
    17. Devlin, R. H., and Nagahama, Y., 2002. Sex determination and sex differentiation in fish. Aquaculture, 208, PP: 191-366.
    18. Drummond, C. D., Bazzoli, N., Rizzo, E., and Sato, Y., 2000. Postovulatory follicle: a model for experimental studies of programmed cell death or apoptosis in teleosts. Journal of Experimental Zoology 287, PP: 176-182.
    19. Evans, R. P., Parrish, J. A., Brwon, J. A., and Davis, P. J., 1996. Biochemical composition of eggs from repeat and first-time spawning captive Atlantic halibut Hippoglossus hippoglossus. Aquaculture, 139, PP: 139-149.
    20. Falk Peterson, S., Falk Peterson, I. B., Sargent, J. R., and Haug, T., 1986. Lipid class and fatty acid composition of eggs from the Atlantic halibut Hippoglossus hippoglossus. Aquaculture 52, PP: 207-211.
    21. Holčik, J., 1989. The Freshwater Fishes of Europe, Vol. I. General Introduction to Fishes: Acipenserforms. AULA Verlag GmbH, Wiesbaden.
    22. Johnson, A. M., Rohlfs, E. M., and Silverman, L. M., 1999. Proteins, In: Tietz Textbook of Clinical Chemistry. Burtis, C. A., Ashwood, M. D., (eds.), 3rd ed. Philadelphia. W.B. Saunders Company, PP: 477-540.
    23. Kieffer, J. D., Currie, S., and Tufts, B. L., 1994. Effects of environmental temperature on the metabolic and acid–base responses of rainbow trout to exhaustive exercise. Journal of Experimental Biology, 194, PP: 299-317.
    24. Kobayashi, M., Aida, K., and Hanyu, I., 1988. Hormone changes during the ovulatory cycle in goldfish. General and Comparative Endocrinology, 69, PP: 301-307.
    25. Kubokawa, K., Watanabe, T., Yoshioka, M., and Iwata, M., 1999. Effects of acute stress on plasma cortisol, sex steroid hormone and glucose levels in male and female sockeye salmon during the breeding season. Aquaculture, 172, PP: 335-349.
    26. Lahnsteiner, F., Weismann, T., and Patzner, R. A., 1997. Structure and function of the ovarian cavity and oviduct and composition of the ovarian fluid in the bleak (Alburnus alburnus)Teleostei, Cyprinidae. Journal of Tissue and Cell 29, PP: 305-314.
    27. Lahnsteiner, F., Weismann, T., and Patzner, R. A., 1999. Physiological and biochemical parameters for egg quality determination in lake trout Salmo trutta lacustris. Fish Physiology and Biochemistry, 20, PP: 375-388.
    28. Lahnsteiner, F., 2000. Morphological, physiological and biochemical parameters characterizing the over-ripening of rainbow trout eggs. Fish Physiology and Biochemistry, 23, PP: 107-118.
    29. Linares Casenave, J., Van Eenennaam, J. P., and Doroshov, S. I., 2002. Ultrastructural and histological observations on temperature-induced follicular ovarian atresia in the white sturgeon. Journal of Applied Ichthyology, 18, PP: 382–390.
    30. Lorenzi, V., Earley, R. L., Rodgers, E. W., Pepper, D. R., and Grober, M. S., 2008. Diurnals patterns and sex differences in cortisol, 11-ketotestestrone, testosterone and 17β-estradiol in the bluebanded goby. General and Comparative Endocrinology, 155, PP: 438-446.
    31. Lu, X., Webb, M .A., Talbott, M. J., Van Eenennaam, J. P., Doroshov, S. I., and Rasco, B. A., 2011. A study of biochemical parameters associated with ovarian atresia and quality of caviar in farmed white sturgeon (Acipenser transmontanus) by Fourier Transform Infrared (FT-IR), spectroscopy. Aquaculture, 315, PP: 298-305.
    32. Martin, B., 1980. Steroid-protein interactions in non-mammalian vertebrates: Distribution, origin, regulation, and physiological significance of plasma steroid bindings proteins. In: Steroids and Their Mechanism of Action in Non-mammalian Vertebrates. Delrio, G., Braehet, I. (eds.), Raven Press, New York, PP: 63-83.
    33. Matty, A. L., 1985. Fish Endocrinology. Croom Helm London, 18, PP: 382-390.
    34. Matsuyama, M., Adachi, S., Nagahama, Y., and Matsuura, S., 1994. Spawning characteristics and steroid hormone profile in the wild female Japanese sardine Sardinops melanostictus. Fisheries Science 60, PP:703-706.
    35. Maxime, V., Nonnotte, C., Peyraud, C., Williot, P., and Truchot, J. P., 1995. Circulatory and respiratory effects of a hypoxic stress in Siberian sturgeon. Fish Physiology, 100, PP: 203-212.
    36. Mohagheghi Samarin, A., Ahmadi, M. R., Azuma, T., Rafiee, G. h. R., Mojazi Amiri, B., and Naghavi, M. R., 2008. Influence of the time to egg stripping on eyeing and hatching rates in rainbow trout, Oncorhynchus mykiss under cold temperatures. Aquaculture, 278, PP: 195-198.
    37. Nagahama, Y., Yoshikoni, M., Yamashita, M., Sakai, N., and Tanaka, M., 1993. Molecular endocrinology of oocyte growth and maturation in fish. Fish Physiology and Biochemistry, 11, PP: 3-14.
    38. Pankhurst, N. W., and Van Der Kraak, G., 1997. Effects of stress on reproduction and growth of fish. In: Fish Stress and Health in Aquaculture. Iwama, G. K., Pickering, A. D., Sumpter, J. P., Schreck, C. B. (eds.), Cambridge University Press, Cambridge, PP: 73-95.
    39. Peterson, D., Vecsei, P., and Hochleithner, M., 2006. Threatened fishes of the world: Acipenser ruthenus Linnaeus, 1758 Acipenseridae. Environmental Biology of Fishes, 78, PP: 211-212.
    40. Petibois, C., and Deleris, G., 2003. Stress-induced plasma volume change determined using plasma FT-IR spectra. Journal of Applied Spectroscopy, 57, PP: 396-399.
    41. Pickering, A. D., and Pottinger, T. G., 1989. Stress responses and disease resistance in salmonid fish: effects of chronic elevation of plasma cortisol. Fish Physiology and Biochemistry, 7, PP: 253-258.
    42. Rankin, J. C., Pitcher, T. J., and Duggan, R. T., 1983. Control prosses in fish physiology. Croom Helm Publication.
    43. Rastogi, R. K., 1969. The occurance and significance of ovular atresia in the fresh water mud-eel Amphipnous cuchia (Ham.). Acta Anatomica, 73, PP: 148-160.
    44. Salazar, A. J., and Young, C. T., 1984. An automated methylthymol blue method for calcium determination in peanuts. Journal of Food Science, 49, PP: 209-211.
    45. Satia, B. P., Donalson, L. R., Smith, L. S., and Nightingale, J. N., 1974. Composition of ovarian fluid and eggs of the university of Washington strain of rainbow trout Salmo gairdneri. Journal of the Fisheries Research  Board of Canada, 31, PP: 1796-1799.
    46. Scott, S. G., and Pankhurst, N. W., 1992. Interannual variation in the reproductive cycle of the New Zealand snapper Pagrus auratus. Journal of Fish Biology, 41, PP: 128-134.
    47. Talbott, M. J., Van Enennaam, J. O., Linares Casenave, J., Doroshov, S. I., Guy, C. S., Struffenegger, P., and Webb, M. A., 2011. Investigating the use of plasma testosterone and estradiol-17β to detect ovarian follicular atresia in farmed white sturgeon Acipenser transmontanus. Aquaculture, 315, PP: 283-289.
    48. Thomas, S., 1990. Molecular and biochemical responses of fish to stressors and their potential use in environmental monitoring. American Fisheries Society, 8, PP: 9-28.
    49. Vijayan, M. M., and Moon, T. W., 1994. The stress response and the plasma disappearance of corticosteroid and glucose in a marine teleost, the sea raven. Canadian Journal of Zoology, 72, PP: 379-386.
    50. Wallaert, C., and Babin, P. J., 1994. Effects of temperature variation on
      dietary lipid absorption and plasma lipoprotein concentrations in
      trout (Oncorhynchus mykiss). Comparative Biochemistry and Physiology,
      109, PP: 473-487.
    51. Webb, M. A. H., Van Eenennaam, J. P., Feist, G. W., Linares Casenave, J., Fitzpatrick, M. S., Schreck, C. B., and Doroshov, S. I., 2001. Effects of thermal regime on ovarian maturation and plasma sex steroids in farmed white sturgeon, Acipenser transmontanus. Aquaculture, 201, PP: 137-151.
    52. Webb, M. A. H., Feist, G. W., Van Eenennaam, J. P., Fitzpatrick, M. S., Schreck, C. B., and Doroshov, S. I., 2002. Ovarian steroid genesis in white sturgeon, Acipenser transmontanus during oocyte maturation and induced ovulation. General and Comparative Endocrinology, 129, PP: 27-38.
    53. Webb, M. A. H., Feist, G. W., Schreck, C. B., and Fitzpatrick, M. S., 2005. Developing methods to determine sex and distinguish between maturational stages of white sturgeon in the Columbia River using plasma sex steroid and calcium concentration. White Sturgeon Mitigation and Restoration in the Columbia and Snake Rivers Upstream from Bonneville Dam. Annual Progress Report to Bonneville Power Administration, Portland, Oregon.
    54. Young, A. J., Carlson, A. A., Monfort, S. L., Russell, A. F., Bennett, N. C., and Clutton-Brock, T., 2005. Stress and suppression of subordinate reproduction in cooperatively breeding meerkats. Proceedings of the National Academy of Science of United States of America, 103, PP: 12005-12010.

دوره 31، شماره 1
اردیبهشت 1397
صفحه 93-105
  • تاریخ دریافت: 13 اردیبهشت 1395
  • تاریخ بازنگری: 23 بهمن 1395
  • تاریخ پذیرش: 25 شهریور 1396