نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 هیئت علمی دانشگاه خوارزمی
2 هیئت علمی- دانشگاه خوارزمی
3 -
چکیده
مقدمه: بیماری آلزایمر در میانسالی شروعشده، بهسرعت پیشرفت میکند و منجر به از دست دادن توان ذهنی فرد میشود. با توجه به اینکه اثر نوروپروتکتیو گیاه ختمیAlthea officinalis- Marshmallow)) گزارششده است، در این مطالعه به بررسی اثر عصاره این گیاه در مدل تجربی بیماری آلزایمر در موش صحرایی و تأثیر آن بر بهبود حافظه اجتنابی غیر فعال پرداخته شد .روش کار: در ابتدا از طریق تزریق دوطرفه داخل بطنی پپتید آمیلوئید بتا(40-1)، مدل آلزایمری ایجاد شد.در این آزمایش از موش های نر نژاد ویستار با وزن (220-180)گرم استفاده شد. گروه های کنترل(بدون تزریق)، شم(نرمال سالین)، تجربی (بتاآمیلوئید (40-1) و چهار گروهی که عصاره گیاه ختمی را با مقادیر 10، 50، 100 و 250 میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن، بهصورت داخل صفاقی به مدت 7 روز قبل و سه هفته بعد از تزریق آمیلوئید بتا دریافت کردند. برای مطالعه رفتاری از دستگاه شاتل باکس استفاده شد و برای مطالعات بافتشناسی رنگآمیزی هماتوکسیلین-ائوزین و نیسل انجام شد.دادهها توسط آنالیز واریانس و تست توکی تجزیه و تحلیل شدند. نتایج: داده ها نشان داد که تیمار گروه دریافت کننده آمیلوئید بتا با دوز 100میلیگرم بر کیلوگرم با عصاره گیاه ختمی میتواند شاخصهای رفتاری را در تست حافظه اجتنابی غیر فعال نسبت به گروه شم افزایش دهد (P<0.001) و باعثکاهش شدید میزان آسیب بافتی و افزایش تعداد نیسل بادیهای رنگآمیزی شده ناحیه CA1 هیپوکامپ شود.بحث و نتیجهگیری: در این تحقیق احتمالاً کاهش عوارض ایجاد شده با خاصیت آنتیاکسیدانی و خاصیت مهار کنندگی آنزیم استیل کولین استرازیترکیبات این گیاه مانندکوئرستین،کامپفرول،تانن،لسیتین،پکتین، استرولوکومارین در ارتیاط است.
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Effect of Marshmallow extract on improving passive avoidance memory disorders in male Wistar rats
نویسندگان [English]
1 Animal biology Department, Biological sciences faculty, Kharazmi University , Tehran, Iran
2 Department of Animal Biology, Faculty of Biological Sciences, Kharazmi University, Tehran, Iran
3 -
چکیده [English]
Background and aim: Alzheimer's disease begins in the Middle Ages, it progresses rapidly and leads to loss of individual mental health. Considering that the neuroprotective effect of Marshmallow (Althea officinalis)has been reported, in this study, the effect of the plant on Alzheimer's rat model and its effect on the improvement of passive avoidance memory was investigated. Methods: Alzheimer's was initially induced by intra-ventricular injection of beta- amyloid peptide. In this experiment, male wistar rats (220-180 g) were used. The control group (no injection), sham group (saline injection), experimental group (injection of beta-amyloid (40-1)) and the groups which received marshmallow extract in 10, 50, 100 and 250 milligrams per kilogram of body weight by intraperitoneal injection for 7 days before and three weeks after beta-amyloid injection. Shuttle box was used to study the learning and memory behavior and H & E and Nissl staining were conducted for histological studies. The obtained data were analyzed by SPSS software (ANOVA and Tukey tests).Results: Data showed that treatment with beta-amyloid group at a dose of 100 mg/kg marshmallow extract increased behavioral indices in passive avoidance memory test, compared to sham group(P<0.001) and reduced the amount of tissue damage and increasesd the number of Nissl bodies in the CA1 hippocampus area. Discussion: In this study, likely reducing the complications, caused by the antioxidant properties and the effect of the inhibitory acetylcholinesterase enzyme of the compounds of this plant, such as quercetin, camphorol, tannin, lecithin, pectin, sterol and coumarin, are related.
کلیدواژهها [English]
بررسی اثر عصاره آبی-الکلی گیاه ختمی بر بهبود اختلالات یادگیری اجتنابی غیر فعال ناشی از تزریق دوطرفه پپتید آمیلوئید بتا در هیپوکامپموش صحرایی نر نژاد ویستار
دلارام اسلیمی اصفهانی، شهربانو عریان و میترا حاتمی
تهران، دانشگاه خوارزمی، دانشکدۀ علوم زیستی، گروه علوم جانوری
تاریخ دریافت: 5/5/96 تاریخ پذیرش: 16/11/96
بیماری آلزایمر (Alzheimer) که در میان سالی شروعشده، بهسرعت پیشرفت میکند و منجر به از دست دادن توان ذهنی فرد میگردد، بهعنوان پیری زودرس مغز تعریف میشود (6و8). این بیماری در نتیجه از دست رفتن تدریجی و غیرقابلبرگشت نورونهای قشری خصوصاً در نواحی نئوکورتکس و هیپوکامپ (مرکز اصلی حافظه و یادگیری) ایجاد میشود، به همین دلیل اولین و مهمترین نشانه این بیماری فراموشی است (10و15). آلزایمر یک بیماری پیچیده یا چندعاملی نیز محسوب میشود، چون هم عوامل ژنتیکی و هم فاکتورهای محیطی در ایجاد آن نقش دارند (12). بیماری آلزایمر شایعترین نوع دمانس است. اتیولوژی و ساز و کار زیستی دقیق آلزایمر ناشناخته است و احتمالاً مانند سایر بیماریهای مزمن،چند عاملی است (8)،بنابراین شناسایی عوامل ایجاد کننده بیماری میتواند نقش پیشگیرانه در بروز آن داشته باشد(27). عوامل مختلفی در ایجاد بیماری آلزایمر دخیل است که می توان به افزایش سن، زمینه ژنتیکی، مصرف دخانیات، چاقی و فشارخون، دیس لیپیدمی،دیابت و مقاومت به انسولین، بیماریهای مانند افسردگی و ترومای سر،رسوب فلزاتی مانند آلومینیوم و آهن، تغییر در ریتم ترشحی مواد میانجی، ترشح بیشازحد آمینواسیدهای تحریکی، فعال شدن فرایندهای التهابی و بالاخره کاهش تعداد و عملکرد نورونهای کولینرژیکی و استرس اکسیداتیو اشاره کرد (12و22).
بیماری آلزایمر دارای دو مشخصه نوروپاتولوژیکی است که عبارتاند از: تجمع خارج سلولی پلاکهایآمیلوئید بتا و کلافهای رشتهای داخل نورونی (23). الیگومرهای آمیلوئید بتا با هایپرفسفریلاسیون پروتئین Tau، ایجاد التهاب و استرس اکسیداتیو، تعامل با رسپتورهای نیکوتینی استیل کولین،مهار پلاستیسیتی سیناپسی، تغییرات سیناپسی مانند کاهش در چگالی انتهای پیش سیناپسی و از بین رفتن سیناپسها و درنهایت مرگ سلولی منجر به پیشرفت بیماری میشوند (13و14و20). .به مرور در بیماران آلزایمری مغز دچار آتروفی میشود که همراه با بزرگ شدن بطنها است(8).در این خصوص،هیپوکامپ یکی از اولین نواحی است که در بیماری آلزایمر کاهش نورون در آن رخ میدهد و یکی از نواحی مغز میباشد که در شکل گیری حافظه نقش مهمی بر عهده دارد. مشاهده شده که تزریق پروتئین آمیلوئید بتا به داخل هیپوکامپ باعث دژنراسیون نورونها،کاهش انتقال و پلاستیسیتی سیناپسی،نقصان یادگیری و کاهش میزان هماهنگی روانی-حرکتی میشود(16و19).
همان گونه که ذکر شد، در بیماری آلزایمر مقدار استیل کولین که یکی از میانجی های عصبی مؤثردر حافظهاست کم میشود که دلیل آن آتروفی شدن وتحلیل نورونهای کولینرژیک میباشد. مشخص شده که مهار کنندههایآنزیم استیل کولین استراز (تجزیه کننده استیل کولین) برای بهبود بیماری آلزایمر مفید هستند (26و31). داروهای مختلفی برای افزایش مقدار استیل کولین پایانههای عصبی استفاده میشوند از جمله ریواستیگمین (Exelon)، دانپزیل (Aricept)، و گالانتامین (Razadyne) این داروها سبب بهبود حافظه، عملکرد شناختی و عملکرد اجتماعی بیمار میشوند. این داروها تا حدودی رفتارهای غیرطبیعی بیمار را نیز اصلاح میکنند. اما مشکل عمده این داروها عوارض گوارشی، تهوع، استفراغ، دل پیچه و اسهال می باشد (21).
امروزه گیاهان داروئی به دلیل عوارض جانبی کمتر نسبت به داروهای شیمیایی موردتوجه قرار گرفتهاند (5و7). گیاه ختمی با نام محلی گل هیرو، نام عربی خطمی، نام انگلیسی Marshmallow، نام علمی (Althea officinalis) خود را از لغت یونانی آلتو به معنای ترمیم گرفته است (2و3). ختمی متعلق به خانوادهMalvaceae میباشد (18). یکی از ترکیبات ختمی موسیلاژ آن میباشد که در اثر هیدرولیز، قندهای رامنوز، گالاکتوز و اسید گالاکتورونیک ایجاد می شود (4و24). ترکیبات دیگر، شامل: فلاونوئید، پکتین، قندها، آسپاراژین و کمی استرول می باشند.فلاونوئیدها که آنتی اکسیدان های بر پایه گیاهی هستند به محافظت از سیستم عصبی مرکزی کمک می کنند.همچنین این گیاه دارای خاصیت مهار کنندگی آنزیم استیل کولین استرازاستکه باعث افزایش سطح استیل کولین در مغز می شود(4و24). بنابراین در این تحقیق به بررسی اثرعصاره گیاه ختمی بر بهبود اختلالات یادگیریاجتنابی غیر فعال ایجاد شده توسط آمیلوئید بتا پرداخته شد.
گروه های مورد آزمایش: در این مطالعه موش های صحرایی نر نژاد ویستار با وزن 220-180 گرم در دمای 22-24درجه سانتی گراد، رطوبت 45-50 درصد و چرخه ی 12 ساعت روشنایی/ تاریکی، با دسترسی آزادانه به آب و غذا نگهداری شدند.برای بررسی مدت زمان تاثیر بتا آمیلوئید (چهارمیکرولیترحاویدومیکروگرم)دو گروه به مدت دو و سه هفته مورد بررسی قرار گرفتند. برای بررسی تاثر عصاره، موش ها مقدار موشها به صورت تصادفی به 7 گروه (هر گروه 8 عدد) شامل گروه کنترل، گروه شم (حلال)، گروه آمیلوئید بتا(چهارمیکرولیترحاویدومیکروگرم)، گروه آزمون(دریافت عصاره در مقادیر10، 50، 100 و 250 میلی گرم/کیلوگرم)تقسیم شدند (11).گروه آزمون عصاره را به صورت داخل صفاقی هفت روز قبل از دریافت آمیلوئید بتا و 21 روز بعد از دریافت آمیلوئید بتا،یک روز درمیان دریافت کردند.
تهیه عصاره هیدروالکلی: دانههای گیاه ختمیکه از مرکز ذخایر ژنتیکی ایران تهیه شده بود با استفاده از آسیاب برقی آسیاب و پودر شد. سپس پودر در اتانول 70% به روش ماسراسیون به مدت 48 ساعت خیسانده شد که در طی این مدت توسط دستگاه شیکر به طور مداوم در حال هم زدن و تکان دادن بود. در مرحله بعد توسط کاغذ صافی Watmanصاف شد و با استفاده از دستگاه روتاری (تقطیر در خلاء) حلال عصاره خارج گردید.
آزمون رفتاری یادگیری اجتنابی: ارزیابی حافظه احترازی غیر فعال توسط دستگاه شاتل باکس صورت گرفت.این آزمایش دردو روز پشت سرهم انجام شد (17).
مرحله سازگاری (Adaptaion session): در روز 21 بعد از تزریق دارو پپتید آمیلوئید بتا(40-1) در حالی که بین اتاقک روشن وتاریک باز بود موش در اتاقک روشن قرار داده میشد وبه مدت دو دقیقه به آن اجازه داده میشد که با دستگاه آشنا شود واز طریق دریچه ارتباط بین اتاقک تاریک و روشن رابیابد، سپس موش از دستگاه خارج میشد و به قفس انفرادی منتقل گردید.
مرحله آموزش (Training session) : نیم ساعت بعد از مرحله سازگاری هر موش در اتاقک روشن (در حالیکه در گیوتینی بسته بود) قرار داده شد، 10 ثانیه بعد درب گیوتینی باز میشد پس از رفتن موش به اتاقک تاریک بلافاصله درب بسته میشد و یک شوک الکتریکی به مدت 2 ثانیه با شدت جریان 1 میلی آمپر وبا فرکانس 50 هرتز از میلههای فلزی به کف پای حیوان اعمال میشد و 20 ثانیه بعد حیوان از اتاقک تاریک خارج میشد. برای اطمینان از اینکه حیوان یادگرفته که نباید به اتاقک تاریک وارد شود دو دقیه بعد از خارج کردن حیوان از اتاقک تاریک دوباره حیوان را در اتاقک روشن قرار میدادیم و 2 دقیقه فرصت میدادیم تا ببینیم که آیا حیوان وارد خانه تاریک میشود و یا اینکه در اثر شوک اولیه یادگرفته است که نباید وارد اتاقک تاریک شود. اگر حیوان در بار دوم بعد از شوک وارد اتاقک میشد دوباره درب گیوتینی را میبستیم و دوباره به آن شوک میدادیم این عمل را تا زمانی که حیوان دیگر وارد اتاقک تاریک نشود انجام میدادیم.
مرحله به یاد آوری (Memory retention session): 24 ساعت بعد از مرحله آموزش هر موش در اتاقک روشن ( درحالی که درب گیوتینی بسته بود) قرار داده شد و 10 ثانیه بعد درب گیوتینی باز میشود و زمان تاخیر در ورود به اتاقک تاریک به عنوان Step- through latency time یاداشت گردید. حداکثر زمان برای تاخیر در ورود به جعبه تاریک تا 600 ثانیه ثبت گردید، بعد از آنکه موش به قسمت تاریک رفت مدت زمان سپری شده در جعبه تاریک یاداشت میگردد که به عنوان زمان سپری شده در اتاق تاریک Total time in dark chamber در 24 ساعت بعد از آموزش و اعمال شوک در نظر گرفته میشد.
مطالعات بافت شناسی:بافت هیپوکامپ توسط دو روش رنگ آمیزی هماتوکسیلین– ائوزین و نیسل مورد بررسی قرار گرفت. برای مطالعات بافتی پس از فیکس کردن نمونه با فرمالین 10%، مراحل آبگیری و شفاف سازی، نمونهها در داخل پارافین مذاب قالبگیری شدند و با استفاده از میکروتوم (Cambrige Medical Instruments, United Kingdom) برشهایی با ضخامت 5 میکرون انجام شد. نمونهها روی لام قرار گرفتند و سپس با هماتوکسیلین– ائوزین رنگآمیزی شدند. همچنین دراین مطالعه از رنگ آمیزیکریزل ویوله برای رنگ آمیزی اجسام نیسل در سیتوپلاسم نورونها استفاده شد که در این روش اجسام نیسل به رنگ بنفش -آبی دیده می شوند .پس از فیکس کردن، غالب گیری و برش توسط دستگاه میکروتوم به ضخامت 7 میکرون، نمونه ها روی لام قرار داده شده وپس از شفاف سازی و آبدهی، نمونه ها با کریزل ویوله یک درصد رنگ آمیزی شدند. این رنگ آمیزی معمولابرای شناسایی نکروز در بافت مغز وطناب نخاعی استفاده میشود. سپس با استفاده از فتومیکروسکوپ نوری(Zeiss, Germany)و بزرگنمایی 40Xبافت هیپوکامپ مورد بررسی قرار گرفت .به منظور شمارش سلولی در یک میلیمتر مربع هیپوکامپ،از نرمافزارOlysia bioreport (GmbH version: 5.1.2600.2180) استفاده شد.
روش های آماری: دادههای بدست آمده توسط نرم افزار19SPSS و با استفاده از آزمون آنالیز واریانس و توکی تجزیه تحلیل گردیدند. سطح معنی داری کمتر از 05/0 در نظر گرفته شد. نمودارها با استفاده از نرم افزار Sigma plat رسم شدند.
مقایسه تاخیر زمانی ورود به اتاق تاریک نشان داد که گروه تیمار شده با دوز 100 میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن عصاره آبی- الکلی گیاه ختمی نسبت به گروه کنترل تفاوت معنی داری تداشت. همچنین گروههای تیمار شده با عصاره هیدروالکلی گیاه ختمی با دوزهای 50، 100 و 250 میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن موش، در مقایسه با گروه آمیلوئید بتا تفاوت معنی دار نشان میدهند (نمودار2).
مقایسه مدت زمان ماندن در اتاق تاریک نشان داد که گروه تیمار شده با دوز 100 میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن عصاره آبی- الکلی گیاه ختمی نسبت به گروه کنترل تفاوت معنی داری تداشت. همچنین گروههای تیمار شده با عصاره هیدروالکلی گیاه ختمی با دوزهای 50، 100 و 250 میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن موش، در مقایسه با گروه آمیلوئید بتا تفاوت معنی دار نشان میدهند (نمودار 3).
بررسیهای بافت شناسی: مشاهدات میکروسکوپی در رنگ آمیزی هماتوکسیلین- ائوزین نشان داد که در گروه آمیلوئید بتا، انسجام بافتی که در گروه کنترل وجود دارد، دیده نمیشود. همچنین آمورف شدن هسته سلولها و فاصله گرفتن سلولها به دلیل نکروز در ناحیه CA1 هیپوکامپ قابل رویت است (شکل 1- B). گروه تیمار شده با دوز (10 میلیگرم/ کیلوگرم) عصارهی هیدروالکلی گیاه ختمی، نکروز بافتی و تخریب نورونی و در نتیجه کاهش انسجام بافتی در ناحیهی CA1 هیپوکامپن سبت به گروه کنترل مشاهده میشود که نشان دهندهکم اثر بودن این دوز از عصاره در بهبود آسیب بافتی ناشی از Aβ (1-40) است(شکل 1- C).گروه تیمار شده با دوز (50 میلیگرم/ کیلوگرم) نسبت به گروه کنترل دارای انسجام بافتی بهتری در ناحیهی CA1 هیپوکامپ است که نشان ازموثر بودن این دوز از عصاره در بهبود آسیب بافتی ناشی از پلاک های آمیلوئید بتا است(شکل 1- D).گروه تیمار شده با دوز (100 میلیگرم/ کیلوگرم) مشابه با گروه کنترل دارای انسجام بافتی در ناحیه CA1 هیپوکامپ است که نشان ازموثر بودن این دوز از عصاره در بهبود آسیب بافتی ناشی از پلاک های آمیلوئیدبتااست(شکل 1- E). درگروه تیمار شده با دوز (250 میلیگرم/ کیلوگرم) در مقایسه با گروه کنترل، تا حدودی کاهش انسجام بافتی در ناحیه CA1 هیپوکامپ مشاهده شد که البته این کاهش نسبت به گروه تیمار شده با دوز (100 میلیگرم/ کیلوگرم) کمتر است ونشان دهنده تاثیر کمتر این دوز از عصاره در بهبود آسیب بافتی ناشی از Aβ (1-40) است (شکل 1- F).
در رنگ آمیزی نیسل گروه کنترل در ناحیه CA1 هیپوکامپ نورونهای هرمی با هستههای گرد، هستکهای برجسته و سیتوپلاسم واضح قابل مشاهدهاند. در گروه آمیلوئید بتا اندازهی نورونها کوچکتر، هستهها چروکیده، هستکها غیر واضح و محدودهی سیتوپلاسمی سلول نیز در بیشتر موارد خوب مشخص نبود و در مجموع تراکم سلولی از گروه کنترل به طور معنی داری بسیار کمتر بود ولی در دوز 100 میلیگرم/ کیلوگرم عصاره، آسیب سلولها کمتر شده بود (شکل 2).
نمودار 1- مقایسه تاخیر زمانی برای اولین ورود و مدت زمان ماندن در اتاق تاریکدر گروه کنترل ، دو هفته و سه هفته پس از دریافت پپتیدآمیلوئید بتا. P<0.001***بین گروه کنترل و گروه های دریافت کننده آمیلوئید بتا، P<0.05+, P<0.001++ بین دو گروه دریافت کننده آمیلوئید بتا)
نمودار 2- مقایسه تاخیر زمانی ورود به اتاق تاریک در گروههای مختلف. (P<0.001***)تفاوت نسبت به گروه کنترل، (P<0.001###) تفاوت نسبت به گروه القائی آلزایمر.
نمودار3- مقایسه مدت زمان ماندن در اتاق تاریک در گروههای مختلف، (P<0.001***) تفاوت نسبت به گروه کنترل، (P<0.001###) تفاوت نسبت به گروه القائی آلزایمر.
شکل1)مقایسه فتومیکروگرافهای رنگامیزی H&Eناحیهی CA1 هیپوکامپ در گروه کنترل (A)، گروه دریافت کنندهی Aβ (1-40)(B)، گروه تیمار شده با دوز(10 میلیگرم/کیبوگرم) عصاره (C)، گروه تیمار شده با دوز (50 میلیگرم/کیبوگرم) عصاره (D)، گروه تیمار شده با دوز (100 میلیگرم/کیبوگرم) عصاره (E)، .گروه تیمار شده با دوز (250 میلیگرم/کیبوگرم) عصاره (F) (بزرگنمایی × 400).
شکل2- مقایسه فتومیکروگرافهای رنگامیزی نیسل ناحیه CA1 هیپوکامپ در گروهههای مختلف. گروه کنترل(A)، گروه دریافت کنندهی Aβ (1-40) (B)، گروه تیمار شده با دوز(mg/kg10) عصاره (C)، گروه تیمار شده با دوز (mg/kg50) عصاره (D)، گروه تیمار شده با دوز (mg/kg 100) عصاره (E)، .گروه تیمار شده با دوز (mg/kg 250) عصاره (F) (بزرگنمایی × 400).
نتایج نشان داد که در گروه دریافت کننده پپتید آمیلوئید بتا، تعداد سلول ها نسبت به گروه کنترل کاهش معنی داری داشت. تعداد سلول هادر گروه تیمار شده با دوز (10 میلیگرم/ کیلوگرم) عصاره گیاه ختمی در مقایسه با گروه کنترل نیز تفاوت معنی داری دارد. تعداد سلول هادر گروه تیمار شده با دوز (50 میلیگرم/ کیلوگرم) نسبت به گروه القائی آلزایمر تعداد سلول هادر حال افزایش است.تعداد سلول هادر گروه تیمار شده با دوز (100میلیگرم/ کیلوگرم) نسبت به گروه کنترل تفاوت معنی داری ندارد ولی نسبت به گروه القائی آلزایمر تعداد سلول هاآن به صورت معنی داری افزایش یافته است.گروه تیمار شده با دوز (250 میلیگرم/ کیلوگرم) تفاوت معنی داری در تعداد سلول ها نسبت به گروه آمیلوئید بتا دارد (نمودار 4).
نمودار4- تعداد سلولها در ناحیه CA1 هیپوکامپ در رنگامیزی نیسل در گروههای مختلف. ( P<0.001***، P<0.01**،) تفاوت با گروه کنترل.
بحث
در این مطالعه به بررسی اثرات گیاه ختمی بر بیماری آلزایمر القاء شده توسط پپتید(1-40) Aβ پرداخته شد. نتایج نشان داد این گیاه با مقدار100 میلیگرم/ کیلوگرمباعث کاهش عوارض ایجاد شده و بهبود حافظه اجتنابی غیر فعال گردید.دوز های 10 و 50 میلیگرم/ کیلوگرم تاثیر کمتری داشتند. اثر دوز 250 میلیگرم/ کیلوگرم نیز از 100 میلیگرم/ کیلوگرم کمتر یود که شاید به این دلیل است که دوز بالاتر این گیاه با کاهش قتد خون باعث ایجاد اختلال در حافظه تاثیر میشود (32). گیاه ختمی یکی از گیاهان بسیار پر کاربرد و پر استفاده می باشد (29). به دلیل داشتن ترکیبات ضد التهابی، آنتی اکسیدانی وخاصیت مهار کنندگی آنزیم استیل کولین استراز، گزینه مناسبی برای بهبود عوارض ایجاد شده توسط بتا آمیلوئید می باشد (4و24). مطالعات بیانگر افزایش پراکسیداسیون لیپیدی و کاهش سطح گلوتاتیون، افزایش استیل کولین استراز، کاهش فعالیت استیل کولین ترانسفراز و سطوح استیل کولین در موشهای تیمار شده باAβ بود (25). تزریق داخل مغزی پپتید Aβ (1-40)باعث کاهش فعالیت کولیناستیلترانسفراز در قشر مغز و هیپوکامپ میگردد (26و31). همچنینمحققین کاهش قابل توجهی در میزان نیکوتین و KCLناشی ازکاهش آزادسازی استیل کولین را در هیپوکامپ و قشر مغز و همچنین کاهش ترشح دوپامین در اثر تزریق داخلمغزی پپتید Aβ (1-40)را در زیر جسم مخطط مشاهده کردند. در این مطالعه گیاه ختمی نشان داد که با توجه به داشتم خاصیت مهار کنندگی آنزیم استیل کولین استراز، عوارض داروهای آنتی کولین استرازی را ندارددر این تحقیق عصاره هفت روز قبل و 21 روز بعد از کاربرد امیلوئید بتا به حیوانات داده شد. مطالعات نشان می دهند کاریرد عصاره قبل از تزریق امیلوئید بتا یاعث بقای سلولی و همچنین بهبود عوارض ایجاد شده می گردد (33).
مطالعات همچنین نشان میدهندکه پپتید Aβباعث القاء استرس اکسیداتیو شامل پراکسیداسیون لیپیدها و پراکسیداسیون هیدروژن در نورونها میشود استرس اکسیداتیو نقش مهمی را در توسعه و پیشرفت بیماری آلزایمر بازی میکند (28و30). بنا به این دلیل آنتیاکسیدانتها مانند یک α-توکوفرول اثر محافظتی در برابر کاهش یادگیری و حافظه القاء شده از طریقAβ را دارند (19). از جمله ترکیبات موجود در گیاه ختمی میتوان به فلاونوئیدهای کوئرستین، کامپفرول، تانن، لسیتین، پکتین، استریول وکومارین اشاره نمود (4). همانطور که در این تحقیق گفته شد، ختمی حافظه موشهای آلزایمری شده (AD) را در مطالعه حاضر در دوز(100 میلیگرم/ کیلوگرم) بهبود بخشیده است. با توجه به اثر نورودژنریتیو پپتید Aβ(1-40)، برخی از محققان نشانههایی از آسیب سلولی پس از تزریق پپتیدAβ (1-40) در مغز را پیدا کردهاند (15). در مطالعهی حاضر در نمونههای بافتی تهیه شده با رنگ آمیزی نیسل در گروه مدل به دلیل متلاشی شدن اجسام نیسل یا به عبارتی متلاشی شدن RNA های ریبوزومی و شبکهی آندوپلاسمی زبر،کاهش تراکم نورونی و همچنین کروماتولیز مشاهده شد که نشاندهندهی تخریب ناحیه CA1 هیپوکامپ در گروه دریافت کننده پپتیدAβ (1-40)است (1) که این نتایج همسو با مطالعات بافتی قبلی از طریق رنگ آمیزی نیسل است. در بررسی بافتی رنگامیزی هماتوکسیلین- ائوزین در موش صحراییهای آلزایمری تخریب بافتی و فاصله گرفتن سلولها به دلیل ایجاد نکروز دیده شد که نشان دهندهی اثر تخریبی پپتید Aβ (1-40)در ناحیهی CA1هیپوکامپ است. محققان نشان دادند که تزریق Aβ (1-40)منجربه از بین رفتن سلولهای عصبی و آسیب نواحی CA1 ، CA3 و DG میشود، همچنین گسستگی سلولهای گرانولی و لایهی سلولهای هرمیشکل از طریق رنگ امیزی نیسل به طور واضح مشاهده گردید (9و15). Nobakht و همکارانش در سال 2011 پس از تزریق پپتید Aβ (1-40) از طریق رنگ آمیزی نیسل میزان تراکم نورونی را در ناحیهی CA1هیپوکامپ و قشر نشان دادند که تراکم نورونی در موشهای صحرایی آلزایمری به میزان زیادی کاهش یافته بود (15)که با نتایج بدست آمده از این تحقیق هم خوانی دارد و می توان نتیجه گرفتگیاه ختمیباعث کاهش نکروز و فیبروز بافتی شده و شرایط زیست سلول ها را بهبود بخشیده است.
نتیجه گیری
نتایج این تحقیق نشان دهنده بهبود اختلالات حافظه فضایی ایجاد شده توسط آمیلوئید بتا توسط عصاره گیاه ختمی است. همچنین بهبود عوارض ایجاد شده بافتی نیز مشاهده می شود. از آنجا که گیاه ختمی دارای ترکیبات ضد التهابی، آنتی اکسیدانی وخاصیت مهار کنندگی آنزیم استیل کولین استراز می باشد، نیاز به بررسی و مطالعات بیشتر در خصوص تمامی این موارد دارد.
تقدیر و تشکر
از معاونت پژوهشی دانشگاه خوارزمی و دانشکده علوم زیستی که امکان انجام این تحقیق را فراهم نمودهاند، قدردانی میگردد.