نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 هیئت علمی، دانشگاه بوعلی سینا،دانشکده علوم، گروه زیست شناسی
2 گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
3 گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.
4 گروه زیست شناسی، واحد شهر قدس،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران
چکیده
مقدمه: گیاه نسترن کوهی به شکل گسترده ایی در طب سنتی ایرانی مورد استفاده قرار میگیرد. این مطالعه جهت بررسی فعالیت حمایتی نسترن کوهی در مسمومیت کبدی القا شده با اتانول در رَتها، طراحی شد.
مواد و روشها: در مطالعهی حاضر، 30 سر رَت ویستار به 5 گروه تقسیم شدند شامل: کنترل، اتانول (5 g. kg−1)، اتانول+عصارهی 1(200 mg. kg−1) و اتانول+عصارهی 2(400 mg. kg−1) و عصاره تنها (400 mg. kg−1). بررسی هیستوپاتولوژیکی، اندازهگیری آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)، آلانین آمینوترانسفراز (ALT)، آلکالین فسفاتاز (ALP) و سطح اوره (BUN) و کراتینین (Creatinine) سرم خون صورت گرفت.
نتایج: مصرف اتانول منجر به افزایش معنیداری در سطح سرمی AST، ALT، ALP و اوره و کراتینین میشود. تیمار همزمان عصارههای دوزهای مختلف نسترن کوهی به همراه اتانول، به شکل معنی داری سطوح AST، ALT، ALP، اوره و کراتینین را کاهش میدهد. همچنین عصارهی با دوزهای مختلف منجر به کاهش آسیبهای بافتی می-گردد.
نتیجهگیری: یافتههای ما پیشنهاد میکند که گیاه نسترن کوهی توانایی حمایت از کبد و کلیه در برابر تغییرات بیوشیمیایی و هیستوپاتولوژیکی القا شده با اتانول را دارا میباشد.
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Effects of Rosa canina L. against ethanol induced hepatotoxicity and nephrotoxicity
نویسندگان [English]
1 Department of biology, Faculty of Science,University of Bu Ali Sina, Hamedan, I.R. of Iran
2 department of biology, faculty of science, university of Bu-Ali Sina
3 department of biology, faculty of science, university of Bu-Ali Sina, hamedan, iran
4 Department of Biology, Shahr-e-Qods Branch,Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]
Background: Rosa canina L. widely used in Iranian traditional medicine. This study was designed to assess the protective activity of ethanol extract of RC in ethanol-induced hepatotoxicity in rats.
Materials and methods: In our study, 30 male Wistar rats were divided into 5 groups: control, ethanol (5 g. kg−1), ethanol (5 g. kg−1) + RC1 (200 mg. kg−1), ethanol (5 g. kg−1) + RC2 (400 mg. kg−1) group and RC (400 mg. kg−1). Histopathological evaluation, measurement of serum aspartate aminotransferase (AST), alanine aminotransferase (ALT), alkaline phosphatase (ALP), blood urea nitrogen (BUN) and creatinine levels were performed.
Results: Ethanol consumption caused a significant increase in the serum levels of AST, ALT, ALP, BUN and creatinine. Co-administration of RC (200 and 400 mg/kg/d) with ethanol, significantly decreased levels of ALT, AST, ALP, BUN and creatinine. The extract (200 and 400 mg/kg/d) ameliorate the histological injuries compare to ethanol group.
Concludion: Our findings suggest a hepatoprotective and renoprotective capability of RC extract against ethanol induced alteration in biochemical and histopathological properties of hepatic and renal tissues.
کلیدواژهها [English]
اثرات حمایتی عصارهی هیدرواتانولی میوهی گیاه نسترن کوهی بر مسمومیت کبدی و کلیوی القاء شده با اتانول
سیامک یاری1*، رویا کرمیان1، روناک جراحی1 و مجید رجبی2
1 ایران، همدان، دانشگاه بوعلی سینا همدان، دانشکده علوم، گروه زیست شناسی
2 ایران، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، گروه زیست شناسی
تاریخ دریافت: 18/9/97 تاریخ پذیرش: 18/12/97
چکیده
مصرف اتانول منجر به ایجاد اختلال عملکردی و ساختاری در بسیاری از اندامها، از جمله کبد و کلیه میشود. استرس اکسیداتیو نقش مهمی در ایجاد اثرات تخریبی مصرف اتانول بر عهده دارد. گیاه نسترن کوهی به شکل گسترده ایی در طب سنتی ایرانی مورد استفاده قرار میگیرد. مطالعات نشان داده است که میوهی این گیاه دارای اثرات ضد التهابی و ضد اکسیداتیوی قوی میباشد. هدف از این مطالعه، بررسی فعالیت حمایتی عصاره میوهی نسترن کوهی برمسمومیت کبدی و کلیوی القا شده با اتانول در رَتها، میباشد. در مطالعهی حاضر، 30 سر رَت نژاد ویستار به 5 گروه و هر گروه شامل 5 سر رَت تقسیم شدند که شامل: گروه کنترل، گروه اتانول (5 g. kg−1)، گروه اتانول+عصارهی یک (200 mg. kg−1)، گروه اتانول+عصارهی دو(400 mg. kg−1) و گروه عصارهی تنها (400 mg. kg−1). بررسی هیستوپاتولوژیکی بافت کبدی و کلیوی با استفاده از رنگآمیزی هماتوکسیلین و ائوزین انجام گرفت، علاوه بر این، اندازهگیری آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)، آلانین آمینوترانسفراز (ALT)، آلکالین فسفاتاز (ALP) و سطح اوره (BUN) و کراتینین (Creatinine) سرم خون، انجام شد. بررسیهای هیستولوژیکی نشان داد که اتانول اثرات مخربی بر بافت کبدی و کلیوی دارد. تیمار با دوزهای 200 و 400 میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن با عصاره، منجر به کاهش اثرات تخریبی ساختاری حاصل از مصرف اتانول شد. مصرف اتانول منجر به افزایش معنیداری در سطح سرمی AST، ALT، ALP و اوره و کراتینین شد. تیمار با غلظتهای مختلف میوهی نسترن کوهی همزمان با مصرف اتانول، به شکل معنی داری سطوح AST، ALT، ALP، اوره و کراتینین را کاهش میدهد. نتایج این مطالعه نشان داد که عصارهی هیدرواتانولی میوهی نسترن کوهی میتواند مارکرهای هیستولوژیکی و بیوشیمیایی نشاندهندهی آسیب کبدی و کلیوی القاء شده توسط مصرف اتانول را بهبود دهد.
واژه های کلیدی: اتانول، مسمومیت کبدی، آسپارتات آمینوترانسفراز، آلانین آمینوترانسفراز.
* نویسنده مسئول، تلفن: 09126779533 ، پست الکترونیکی: s.yari@basu.ac.ir
مقدمه
بیماریهای مرتبط با مصرف الکل روز به روز در حال افزایش میباشد و گزارشات حاکی از آن است که مصرف الکل و عوارض ناشی از آن پنجمین عامل مرگ زودرس و ناتوانی را در جوامع بشری در سالهای اخیر به خود اختصاص داده است (27). کبد جایگاه اصلی متابولیسم الکل میباشد و در نتیجه اندام هدف اصلی برای آسیبهای القاء شده با الکل میباشد. حساسیت کبد به مسمومیت القاء شده با الکل بواسطهی دو عامل: - غلضت بالای الکل در خون ورید باب و -متابولیتهای حاصل از متابولیسم اتانول در کبد میباشد. بیماری کبد الکلی (Alcoholic Liver Disease)، طیفی از حالتهای پاتولوژیکی شامل: استئاتوزیس (Steatosis) یا همان کبد چرب، استئاتوهپاتیتیس (کبد چرب همراه با التهاب)، و در شرایط حادتر فیبروز و سیروز کبدی را شامل میشود (5).
از سویی، مصرف الکل اثرات سوئی بر عملکرد و ساختار کلیه بر جای میگذارد. مطالعات کلینیکی نشان داده است که بین مصرف بالای الکل و همچنین آلبومینوریا که نشان دهندهی آسیب کلیهای است، رابطه مستقیم وجود دارد. البته در برخی مطالعات آماری و کلینیکال نیز ارتباط معنیداری بین مصرف الکل و بیماریهای کلیوی مشاهده نشده است (3). از سوی دیگر مطالعات آزمایشگاهی نشان داده است که مصرف الکل علاوه بر مسمومیت کبدی بر سایر اندامهای دیگر بدن شامل: سیستم قلبی-عروقی، سیستم تناسلی، سیستم عصبی و همچنین سیستم دفعی، آثار منفی و تخریبی برجای میگذارد (4 ،8 ،9 ،24 ،26).
اثرات تخریبی مصرف الکل بر اندامها و بافتهای مختلف بدن با متابولیسم این ماده در بدن و فراوردههای متابولیکی حاصل از آن مرتبط میباشد. کبد اندام اصلی متابولیزه کننده الکل در بدن میباشد و به واسطه همین امر بیشترین آسیب را نیز این اندام متحمل میشود. در واقع اکسیداسیون الکل در کبد منجر به تولید متابولیتهای سمی و در نهایت افزایش رادیکالهای ازاد در اندامهای مختلف میگردد و استرس اکسیداتیو ایجاد شده در نتیجهی متابولیسم الکل، منجر به تخریب مولکولهای زیستی نظیر پروتئینها، اسیدهای چرب و DNA میگردد و منجر به مرگ سلولی میشود (4 ،6). از این رو یکی از مهمترین رویکردها جهت ممانعت از آسیبهای ناشی از مصرف الکل، استفاده از آنتیاکسیدانتها میباشد. مطالعات قبلی نیز نشان دادهاست که مصرف ویتامینهای مختلف و سایر مواد دارای خواص آنتیاکسیدانی، مانع از اثرات تخریبی ناشی از استرس اکسیداتیو حاصل از متابولیسم الکل میشود (25 و 28).
منابع گیاهی مختلف به واسطه داشتن مواد آنتیاکسیدانتی مختلف مانند فنلها، فلاونوئیدها و ویتامینهای مختلف میتوانند به عنوان یک منبع مهم آنتی اکسیدانی جهت حمایت از بافتهای مختلف در برابر آسیبهای ناشی از مصرف الکل مطرح باشند. مطالعات نشان داده است که موادی مانند کوئرستین، رزوراتول، جینسنوئییدها، اپی گالوگالکتچین گالات و ... همگی از مشتقات گیاهی هستند و میتوانند نقش حمایتی در برابر استرس اکسیداتیو تولید شده توسط مصرف مزمن اتانول ایفا کنند (15 ،16 ،17 و 19).
گیاه نسترن کوهی (Rosa canina) یک گیاه درختچه ای به ارتفاع تقریبی 5/3 متر می باشد میوه های این گیاه به هنگام رسیدن قرمز رنگ میباشند (18). این گیاه، یکی از گونههای متعلق به جنس رُز است که در اکثر مناطق اروپا ، آسیا ، خاورمیانه و آمریکای شمالی رویش دارد (10). میوهی نسترن کوهی دارای ترکیبات فعال بیولوژیکی شامل: قندها ،اسیدهای آلی، پکتینها، ترکیبات فلاونوئیدی، تانن، اسیدهای چرب، ترکیبات کارتنوئیدی و ویتامینها بخصوص ویتامین C میباشد (21). همچنین مطالعات نشان داده است که این گیاه دارای اثرات ضد دیابتی، ضدالتهابی قوی میباشد (7). لذا با توجه به مطالعات و بررسیهای قبلی که نشانگر خواص آنتیاکسیدانی این گیاه میباشد، هدف از این مطالعه بررسی تاثیر حمایتی عصارهی میوه گیاه نسترن کوهی بر عملکرد و ساختار بافتی کبد و کلیه تیمار شده با الکل بود.
مواد و روشها
حیوانات آزمایشگاهی و طراحی آزمایش: در این مطالعه تجربی، رَت نژاد ویستار با وزن تقریبی 200 گرم استفاده شد. حیوانات در شرایط استاندارد از نظر دوره روشنایی-تاریکی، دما (25 درجۀ سانتیگراد)و رطوبت نگهداری شدند و دسترسی نامحدود به آب و غذا داشتند. موازین اخلاقی کار با حیوانات آزمایشگاهی که مورد تایید کمیتهی اخلاق گروه زیست شناسی دانشگاه بوعلی سینا همدان بود، هنگام کار با رَتها رعایت شد. حیوانات آزمایشگاهی به پنج گروه و هر گروه شامل 6 سر رَت تقسیم شدند. گروه اول (کنترل): دریافت 1 میلیلیتر آب مقطر، گروه دوم (اتانول): دریافت 5گرم اتانول به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، گروه سوم (اتانول + دوز پایین عصاره): دریافت هم زمان 5 گرم اتانول به ازای هر کیلوگرم وزن بدن و 200میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن از عصارهی میوهی نسترن کوهی، گروه چهارم (اتانول + دوز بالای عصاره): دریافت هم زمان 5 گرم اتانول به ازای هر کیلوگرم وزن بدن و 400 میلی گرم عصارهی میوهی نسترن کوهی به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، گروه پنجم (عصارهی تنها): دریافت 400 میلی گرم عصارهی میوهی نسترن کوهی به ازای هر کیلوگرم وزن بدن. پس از طی شدن دورۀ مطالعه (30روز)، حیوانات با تزریق فنوبابیتورات کشتهشدند. کبد و کلیهها بلافاصله خارج شدند و پس از شستشو، توزین شدند. کبد و کلیههای خارج شده پس از شستشو با سالین سرد به فرمالین بافری خنثی 10 درصد منتقل شدند. همچنین خون رَتها پس از بیهوشی، جمعآوری شد و پس از جدا کردن سرم، نمونهها به فریزر 70- منتقل شدند تا برای سنجش میزان آنزیمهای کبدی، اوره و کراتینین مورد استفاده قرار گیرند.
تهیهی عصاره گیاهی: میوهی گیاه نسترن کوهی از زیستگاههای طبیعی خود در استان آذربایجانشرقی در مهرماه سال 1396 جمع آوری شد. بخش گوشتی میوهی نسترن کوهی از هستهها جدا شدند و توسط آسیاب برقی آسیاب شدند. استخراج عصاره از 25 گرم پودر خشک گیاه توسط 300 میلیلیتر اتانول 70 درصد و بهوسیله دستگاه استخراج کننده سوکسله بهمدت 6 ساعت انجام شد. بهمنظور حذف ذرات ریز عصاره از کاغذ صافی وات من استفاده شد. سپس عصارهها تا زمان استفاده، داخل فریزر (20- درجۀ سانتیگراد) نگهداری شدند.
بررسیهای هیستولوژیکی: کلیههای متعلق به گروه های مختلف پس از خارج نمودن از بدن حیوانات مورد مطالعه، به فرمالین خنثی شده بافری ۱۰ درصد منتقل شدند. پس از گذشت 24 ساعت نمونهها با استفاده از محلولهای اتانولی با درجات صعودی آبگیری شدند و پس از شفاف سازی، با استفاده از پارافین، نمونهها قالبگیری شدند. در ادامه، برشهایی با ضخامت ۵ میکرومتر از نمونه های بافتی با استفاده از میکروتوم تهیه شد و سپس برش های تهیه شده پارافین زدایی شد و با استفاده از رنگ های هماتوکسین و ائوزین، رنگ آمیزی شدند و با استفاده از میکروسکوپ نوری (زایس) بررسی شدند و عکس برداری از بخش های مورد مطالعه صورت گرفت.
پارامتر های زیر در برشهای بافت کلیه گروههای مختلف مورد برسی قرار گرفت که شامل موارد زیر هستند:
سنجش آنزیمهای کبدی ALT و AST و همچنین فاکتورهای عملکردی کلیه شامل اوره و کراتینین موجود در سرم: میزان آنزیمهای کبدی و میزان اوره و کراتینین سرم خون رَتهای متعلق به گروههای مختلف تیماری با استفاده از کیت تشخیصی مورد نظر سنجش شد.
آنالیز آماری: دادههای بدست آمده از سنجش آنزیمهای کبدی و میزان اوره و کراتینین ، با استفاده از نرمافزار SPSS و با روش Tukeyʾs post hoc مورد ارزیابی قرار گرفت و نمودارها با استفاده از نرمافزار Excel رسم شد.
نتایج
بررسی فعالیت ALT و AST در سرم خون گروههای مختلف: بررسی میزان فعالیت این دو آنزیم کبدی نشان داد که سطح هر دو آنزیم در گروه تیمار با اتانول افزایش مییابد (شکل1 و 2). در گروه تیمار همزمان اتانول و عصارهی میوهی نسترن کوهی با دوز 200 میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن و دوز 400، سطح این دوآنزیم کبدی را به میزان معنیداری کاهش داد (شکل های 1 و 2).
شکل 1- مقایسه میانگین سطح آنزیم ALT در سرم گروههای مختلف تیماری (***: p
شکل 2- مقایسه میانگین سطح آنزیم AST در سرم گروه های مختلف تیماری (***: p
شکل 3- مقایسه میانگین سطح اوره در سرم گروههای مختلف (p<0.001:***)
شکل 4- مقایسه میانگین سطح کراتینین سرم گروههای مختلف (p<0.001:*** و *: p<0.05)
بررسی تغییرات میزان اوره و کراتینین سرم رَتهای متعلق به گروههای مختلف: نتایج اندازهگیری میزان اوره و کراتینین موجود در سرم خون در رَتهای متعلق به گروههای مختلف نشان داد که میزان اوره و کراتینین درگروه تیمار با اتانول به مدت 30 روز با دوز 5 گرم به ازای هر کیلو گرم وزن بدن، به شکل معنی داری (001/0>p) نسبت به گروه کنترل افزایش پیدا کرد (شکل های 3 و 4).
در گروه تیمار همزمان با اتانول و عصارهی میوهی نسترن کوهی با دوز 200 و 400 میلیگرم، شاهد کاهش سطح اوره و کراتینین سرم خون هستیم. زمانی که رَتها فقط با عصارهی نسترن کوهی با دوز 400 میلی گرم به ازای هر کیلو گرم وزن بدن تیمار شدند، سطح اوره و کراتینین سرم خون در حدود میزان آن در گروه کنترل میباشد (شکل 3 و 4).
نتایج بررسیهای هیستولوژیکی: کلیه های تیمار شده با اتانول تغییرات پاتولوژیکی زیادی را نشان داد. همانطوریکه در شکل B 5 مشاهده میشود شاهد هیپرتروفی در گلومرولها، دیلاتاسیون توبولها و همچنین ریزش اپیتلیوم توبولها و ارتشاح سلولهای التهابی هستیم. در گروه کنترل کلیه ساختار بافتی نرمال داشت (شکلA 5). تیمار با دوز 200 و 400 میلیگرم عصاره مانع از اثرات تخریبی پاتولوژیکی القا شده با اتانول شد (شکل C 5و D 5). همچنین مطالعه حاضر نشان داد که تیمار با عصاره میوهی نسترن کوهی به تنهایی و با دوز 400 میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، تاثیر منفی بر ساختار بافت شناختی کلیه برجای نگذاشت (شکلE ).
شکل 5: میکروگراف برشهای بافتی کلیه در گروههای مختلف. A. گروه کنترل، B. گروه اتانول، C. گروه تیمار همزمان با اتانول و عصاره با دوز پایین (200 میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن)، D. گروه تیمار همزمان با اتانول و عصاره با دوز بالا (400 میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن)، E. گروه تیمار با عصاره تنها (400 میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن). پیکان سیاهرنگ stasis بافت بینابینی و بر روی گلومرولها، کادر مستطیل سیاهرنگ: ارتشاح سلولهای التهابی، رنگ آمیزی H&E و بزرگنمایی تصاویر X400 میباشد.
بحث و نتیجه گیری
این مطالعه جهت بررسی تاثیرات مصرف اتانول به شکل
مزمن بر روی ساختار و عملکرد دو اندام اصلی و حیاتی بدن یعنی کبد و کلیه، که نقش مهمی در سمیت زدایی و متابولیزه کردن مواد گزنوبیوتیک مختلف دارند، صورت گرفت. همچنین در این مطالعه نقش حمایتی عصارهی هیدرواتانولی میوهی گیاه نسترن کوهی بر ساختار و عملکرد این دو اندام که در معرض اتانول نیز بودند، انجام گرفت.
ما در این مطالعه عملکرد کبد را با محاسبهی میزان فعالیت دو آنزیم مهم کبدی یعنی ALT و AST، در گروههای مختلف تیماری مورد ارزیابی و مقایسه قرار دادیم. همچینین کلیه متعلق به گروههای مختلف را نیز از نظر عملکردی با مقایسهی میزان اوره و کراتینین موجود در سرم خون مورد بررسی قرار دادیم. همچنین هر دو اندام ذکر شده را از نظر بافتشناختی و پارامترهای مهم پاتولوژیکی بررسی کردیم.
همانطوریکه در شکل 1 مشاهده میشود سطح دو آنزیم ALT و AST که میزان این دو آنزیم در سرم خون، نشاندهندهی نحوهی عملکرد کبد هستند، در گروه اتانول افزایش یافته است. اتانول بواسطهی نقش مهمی که در مسمومیت کبدی دارد باعث تغییراتی در میزان این دو مارکر میگردد. افزایش سطح این دو آنزیم نشان دهنده ایجاد آسیبهای کبدی میباشد. در این مطالعه مشخص شد که میزان این دو ماده در گروه تیمار همزمان عصارهی نسترن کوهی و اتانول به میزان قابل توجهی نسبت به گروه اتانول، کاهش یافت. این کاهش معنیدار در هر دو دوز عصارهی میوهی نسترن کوهی قابل مشاهده بود (شکل 1). مطالعات قبلی نشان دادهاند که افزایش سطح دو مارکر آنزیمی کبدی در سیستم گردش خون بواسطهی آسیب وارده به غشای هپاتوسیتها میباشد. آسیبهای وارده به غشای این سلولها موجب نشت آنزیمهای مهمی مانند ALT و AST به سیستم گردش خون میشوند. این آسیبها بواسطهی تاثیر رادیکالهای آزاد تولید شده در حین متابولیسم اتانول در بدن میباشند. این رادیکالهای آزاد با تاثیر بر غشای پلاسمایی هپاتوسیتها جامعیت غشای پلاسمایی هپاتوسیتها را از بین میبرند و در نهایت باعث القای مرگ سلولی در هپاتوسیتها میشوند (23).
یکی از معمولترین تغییرات پاتولوژیکی ایجاد شده در بافت کبدی به هنگام مصرف الکل، شکل گیری استئاتوزیس یا به عبارت دیگر انباشت چربی در بافت کبدی که به علت انباشت چربی در هپاتوسیتها به شکل میکرووزیکولار و ماکرووزیکولار میباشد (23). مطالعات نشان داده است که مصرف الکل به چند روش میتواند منجر به انباشت چربی در بافت کبد گردد. یکی از دلایل این انباشت چربی، غلظت بالای الکل در بافت کبدی است و از آنجاییکه بیشترین میزان اکسیداسیون الکل در کبد صورت میگیرد و این فرآیند مانع از بتا اکسیداسیون اسیدهای چرب در کبد میشود. همچنین متابولیسم اتانول در کبد منجر به استریفیکاسیون اسیدهای چرب میشود و در نتیجه به طور کلی منجر به انباشت چربی میگردد (14). علاوه بر نقشی که متابولیسم اتانول در انباشت چربی دارد، اتانول از طریق افزایش بیان ژنهای دخیل در تولید سیتوکینهای التهابی، منجر به واکنشهای التهابی در بافت کبد میگردد (22). مشاهدات نشان دادهاند که سیتوکینهای التهابی میتوانند باعث آزاد شدن اسیدهای چرب (12)، سنتز اسیدهای چرب جدید (13)، و ممانعت از بتا اکسیداسیون اسیدهای چرب شوند و در نتیجه به طور کلی منجر به افزایش انباشت چربی در بافت کبدی میگردند. تیمار با دوز 200 و 400 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، منجر به کاهش تعداد میکرووزیکولهای هپاتوسیتها میگردد. علت این کاهش را میتوان به حضور عوامل آنتیاکسیدانی مختلف نظیر آلفا-توکوفرول، و بخصوص حضور ویتامین C با غلظت بالا دانست. همچنین یکی دیگر از علل تاثیرات ضد انباشت چربی را میتوان بواسطهی خواص ضدالتهابی عصارهی میوهی نسترن کوهی دانست (11). مطالعات نشان داده است که گیاهن دارویی مختلف دیگر نیز خواص ضد التهابی زیادی را در مواجهه با استرس اکسیداتیو مدلهای مختلف جانوری نشان میدهند (1، 2)
همچنین در این مطالعه، تاثیر مصرف مزمن اتانول با دوز 5 گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، بر عملکرد و ساختار هیستولوژیکی کلیه مورد بررسی قرار گرفت. همانطوریکه در شکل 7 مشاهده میشود، میزان اوره و کراتینین موجود در سرم خون رَتهای تیمار شده با اتانول به میزانی معنیدار نسبت به سطح این دو فاکتور در گروه کنترل افزایش یافت. مطالعات قبلی نیز نشان دادهاند که تیمار با اتانول میتواند منجر به افزایش سطح اوره و کراتینین در سرم رَتهای تیمار شده شود (11 ،20) در واقع یکی از دلایل افزایش سطح اوره و کراتینین در سرم خون موجود، کاهش سرعت فیلتراسیون گلومرولی (Glomerular Filtration Rate=GFR)، میباشد که این کاهش میزان فیلتراسیون گلومرولی میتواند به واسطهی انسداد توبولهای نفرونی به وسیلهی سلولهای ریزش یافتهی اپیتلیوم توبولها باشد (20) که در نتیجهی افزایش فشار هیدرواستاتیکی موجود در کپسول بومن، منجر به کاهش فیلتراسیون گلومرولی میشود. شواهد هیستولوژیکی نیز در تایید این استنباط نشان داد که در کلیهی رَتهای تیمار شده با اتانول، ریزش سلولهای اپیتلیوم لولههای نزدیک به میزان گستردهایی در برشهای بافتی قابل مشاهده است. همانطوریکه در شکل های3 و 4 مشاهده میشود، میزان اوره و کراتینین در نتیجه تیمار با دوزهای مختلف عصارهی میوهی نسترن کوهی، به میزان قابل توجهی کاهش یافت. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که مصرف مزمن اتانول با دوز فوقالذکر میتواند آثار منفی مشخصی را هم از نظر عملکردی و هم از نظر ساختاری بر دو اندام مهم بدن یعنی کبد و کلیه برجای بگذارد. همچنین نتایج این مطالعه نشان داد که تیمار همزمان حیوانات آزمایشگاهی با عصارهی میوهی گیاه نسترن کوهی میتواند باعث بهبود عملکرد و ساختار بافتی هر دو اندام گردد. لذا استفاده از مشتقات میوهی این گیاه میتواند کبد و کلیه را در برابر آسیبهای اکسیداتیو ناشی از مصرف اتانول حمایت کند. البته تحقیقات بیشتر جهت بررسی دقیق هر یک از مشتقات موجود در عصارهی میوهی این گیاه بر روی مدلهای مختلف آزمایشگاهی مورد نیاز است.
سپاسگزاری
بدینوسیله از مساعدت مالی معاونت پژوهشی دانشگاه بوعلی سینا در انجام این پروژه کمال تشکر و قدردانی به عمل میآید.