نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سید مهدی مصطفوی ¹
• محمدرضا رحمانی ²
• محمد کابلی ³
• اصغر عبدلی ⁴

¹ ایران، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، دانشکده منابع‌طبیعی و محیط‌زیست، گروه علوم محیط‌زیست

² ایران، کرج، دانشکده محیط‌زیست، گروه محیط‌زیست دریایی

³ دانشگاه تهران

⁴ دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

هرچند مطالعات کافی در خصوص فراوانی، غنا و ترکیب گونه‌ای ماهیان آب شیرین در امتداد تغییرات ارتفاع در دسترس است ولی تأثیر عوامل انسانی ازجمله سد بر آن، به‌ندرت در نظر گرفته‌شده است. در این مطالعه تأثیر عوامل محیطی و انسانی بر الگوی فراوانی، غنا و تغییرات گونه‌ای ماهیان در راستای جریان‌های بالادست به پایین‌دست نیمرخ جنوبی منطقه حفاظت‌شده البرز مرکزی با استفاده از تجزیه‌وتحلیل کاهشی (RDA) و مدل‌های خطی تعمیم‌یافته (GLM) مورد آزمون قرار گرفت. رودخانه کرج تحت تأثیر عوامل فیزیکی، شیمیایی، ساختار زیستگاه و ترکیب گونه‌ای به سه زون تقسیم گردید. نتایج حاکی از آن است که متغیرهای شیمیایی می‌توانند در برخی شرایط ازجمله تغییرات اندک ساختار زیستگاه و متغیرهای فیزیکی با کاهش ارتفاع، مؤثرتر عمل نموده و توجیهی بر فراوانی، غنا و ترکیب گونه‌ها شوند. به‌طورمعمول در رودخانه‌هایی با آلودگی زیاد، عوامل شیمیایی می‌تواند توضیح مناسبی برای حضور و عدم حضور گونه‌ها باشند. اختلالات انسانی ازجمله سد با کاهش دمای آب خروجی و شکل‌گیری زیستگاه‌های همگن و ساده، موجب تغییر الگوهای توزیع مورد انتظار ماهیان با کاهش ارتفاع می‌شوند. بنابراین اجرای برنامه‌های حفاظتی برای ماهیان رودخانه کرج به‌ویژه در مناطق میانی که تحت تاثیر این تهدیدها است باید در اولویت قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

• فراوانی
• ترکیب گونه‌ای
• ساختار زیستگاه
• عوامل انسانی
• شیب ارتفاع

موضوعات

• اکولوژی

عنوان مقاله [English]

Influence of environmental and human factors on fish distribution pattern of Karaj River

نویسندگان [English]

• Seyed Mehdi Mostafavi ¹
• Mohammadreza Rahmani ²
• Mohammad Kaboli ³
• Asghar Abdoli ⁴

¹ Dept. of Environment, Faculty of Natural Resources and Environment, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, I.R. of Iran

² Department of Marine Environment, College of Environment,, Karaj, Iran

³ Department of Fishery and Environment, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Tehran, Iran

⁴ Department of Biodiversity and Ecosystem Management, Environmental Science Research Institute of Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Although substantial studies are available as regards the abundance, richness and composition of freshwater fish along altitudinal slops, the impact of human factors such as dam construction are rarely considered. In this study, the effects of the environmental and human factors on longitudinal patterns of fish faunal changes, species richness and fish abundance from upstream to downstream in the southern profile of the central Alborz Protected Area were examined using Redundancy Analysis (RDA) and Generalized Linear Models (GLM). The Karaj River was divided into three zones based on habitat structure, physicochemical variables and species composition. The results indicate that chemical variables can be more effective in some conditions including small changes in habitat structure and physical variables along the altitudinal slope and can be a justification for the abundance, richness and composition of species. Typically, in highly polluted rivers, chemical agents can be a good explanation for the presence or absence of species. Human disturbances, such as dams, change the expected distribution patterns of fish along the altitudinal slope by decreasing outlet water temperature and also creating homogeneous and simple habitats. Therefore, the implementation of conservation programs should be a priority for the Karaj River fishes, especially in the middle areas which are affected by these threats.

کلیدواژه‌ها [English]

• Abundance
• Species composition
• Habitat structure
• Human disturbances
• Altitudinal slope