نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی دریا، دانشگاه علوم وفنون دریایی خرمشهر
2 هیئت علمی
3 دانشیار، پژوهشکده آبزی پروری جنوب کشور، اهواز
4 دانشیار گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی دریا، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر
چکیده
مطالعه حاضر با هدف بررسی اثرات نسبت های مختلف اسیدهای چرب 3-n به 6-n در جیره غذایی بر ترکیبات بیوشیمیایی و پروفیل اسیدهای چرب بدن ماهیان جوان کپور معمولی (Cyprinus carpio) در طی 56 روز طراحی گردید. 270 قطعه کپور معمولی جوان با میانگین وزن اولیه 10/0±24/16 گرم در 18 تانک توزیع گردیدند. شش جیره غذایی با محتوای پروتئین و انرژی یکسان با نسبت های مختلف اسیدهای چرب غیر اشباع 3-n به 6-n با جایگزینی روغن ماهی و روغن کلزا شامل نسبت 97/5 (تیمار 1)، 22/3 (تیمار 2)، 14/2 (تیمار 3)، 53/1 (تیمار 4)، 15/1 (تیمار 5) و 92/0 (تیمار 6) تهیه گردید. به استثنای محتوی چربی، سایر ترکیبات بیوشیمیایی بدن ماهیان کپور معمولی جوان در تیمارهای مختلف اختلاف معنی داری را نشان ندادند (05/0
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
n-3 to n-6 unsaturated fatty acids ratios: effects on biochemical composition and fatty acid profile of body juvenile common carp, Cyprinus carpio
نویسنده [English]
چکیده [English]
This study was designed to determine the effects of different dietary n-3/n-6 ratios on biochemical composition and fatty acid profile of body juvenile common carp, Cyprinus carpio for 56 days. During the experiment, 270 juvenile fish with an initial average weight of 16.24 ± 0.10g were randomly distributed in 18 tanks. Experimental fish were fed with six isonitrogenous and isoenergetic diets consisting of six levels of dietary n-3/n-6 ratios that 5.97 (Diet 1), 3.22 (Diet 2), 2.14 (Diet 3), 1.53 (Diet 4), 1.15 (Diet 5) and 0.92 (Diet 6). According to statistical analyses except body lipid content (P<0/05), no significantly difference were observed in the other biochemical compositions. The highest and lowest lipid content was recorded in diet 6 and 2, respectively. Total of saturated fatty acid was significantly affected by dietary n-3/n-6 ratios. Linoleic acid, linolenic acid, arachidonic acid, total of mono unsaturated fatty acids and n-6 of poly unsaturated fatty acid were significantly increased with increasing of dietary n-3/n-6 ratios. However, eicosapentaenoic acid, docosahexaenoic acid and n-6 of poly unsaturated fatty acid were followed the opposite trend. According to the results of this study suggested that used 1.5-2 n-3/n-6 ratio in diet for feeding of common carp as balance in the profiles of fatty acids in the body.
کلیدواژهها [English]
نسبتهای اسیدهای چرب غیر اشباع 3-n به 6-n اثرات بر ترکیبات بیوشیمیایی و پروفیل اسیدهای چرب بدن در ماهیان جوان کپور معمولی(Cyprinus carpio)
خلیل مینابی1، محمد ذاکری1*، جاسم غفله مرمضی2، وحید یاوری1، سید محمد موسوی1
1 خرمشهر، دانشگاه علوم وفنون دریایی خرمشهر، دانشکده منابع طبیعی دریا، گروه شیلات
2 اهواز، پژوهشکده آبزی پروری جنوب کشور
تاریخ دریافت: 26/4/94 تاریخ پذیرش: 13/7/94
چکیده
مطالعه حاضر با هدف بررسی اثرات نسبتهای مختلف اسیدهای چرب 3-n به 6-n در جیره غذایی بر ترکیبات بیوشیمیایی و پروفیل اسیدهای چرب بدن ماهیان جوان کپور معمولی (Cyprinus carpio) در طی 56 روز طراحی گردید. 270 قطعه کپور معمولی جوان با میانگین وزن اولیه 10/0±24/16 گرم در 18 تانک توزیع گردیدند. شش جیره غذایی با محتوای پروتئین و انرژی یکسان با نسبتهای مختلف اسیدهای چرب غیراشباع 3-n به 6-n با جایگزینی روغن ماهی و روغن کلزا شامل نسبت 97/5 (تیمار1)، 22/3 (تیمار2)، 14/2 (تیمار3)، 53/1 (تیمار4)، 15/1 (تیمار5) و 92/0 (تیمار6) تهیه گردید. به استثنای محتوی چربی، سایر ترکیبات بیوشیمیایی بدن ماهیان کپور معمولی جوان در تیمارهای مختلف اختلاف معنیداری را نشان ندادند (05/0<P). در مجموع اسیدهای چرب اشباع بدن در تیمارهای مختلف غذایی اختلاف معنیداری مشاهده گردید. محتوای اسید لینولئیک، لینولنیک، آراشیدونیک، مجموع اسیدهای چرب غیراشباع با یک پیوند دوگانه و مجموع اسیدهای چرب غیراشباع سری 6-n بطور معنیداری با کاهش نسبت 3-n به 6-n در جیره غذایی، افزایش یافت. هرچند که اسید ایکوزاپنتانوئیک اسید دوکوزاهزگزانوئیک و مجموع اسیدهای چرب غیراشباع سری 3-n در تیمار 1 بیشترین مقدار خود را نشان دادند. همچنین نسبت اسیدهای چرب غیراشباع سری 3-n به 6-n تحت تأثیر تیمارهای غذایی آزمایشی قرارگرفت. بنابراین پیشنهاد میگردد از جیرههای غذایی با نسبت 3-n به 6-n بین 5/1 تا 2 جهت تغذیه ماهی کپور معمولی جوان، بدلیل حفظ تعادل در مقدار انواع اسیدهای چرب در بدن، استفاده گردد.
واژههای کلیدی: نسبت 3-n به 6-n ، ترکیبات بیوشیمیایی بدن، پروفایل اسیدهای چرب بدن، Cyprinus carpio.
* نویسنده مسئول، تلفن: 09166312609، پست الکترونیکی: zakeri.mhd@gmail.com
مقدمه
ماهیان همانند سایر مهرهداران توانایی سنتز زیستی اسیدهای چرب غیراشباع با چند پیوند دوگانه (PUFA, Poly unsaturated fatty acids) را ندارند. بنابراین باید این اسیدهای چرب ضروری، بوسیله جیره غذایی تأمین گردد (50،61). ماهیان آب شیرین جهت ساخت اسیدهای چرب غیراشباع با زنجیره بلند (HUFA, Highly unsaturated fatty acids) مورد احتیاج خود نیاز ضروری به پیشسازهای اسیدلینولئیک (Linoleic acid, LA) و اسیدلینولنیک (Linolenic acid, LNA) دارند (35). رقابت بین اسیدهای چرب غیراشباع سری 3-n با سری 6-n به عنوان پیش ماده جهت فعالیت آنزیمهای غیراشباع کننده در فرایند متابولیسم چربی، نشان دهنده اهمیت نسبت اسیدهای چرب غیراشباع 3-n به 6-n در جیره غذایی میباشد (49، 14). سطوح اسیدهای چرب غیراشباع سری 3-n به 6-n بر روی متابولیسم چربی و ترکیبات اسیدهای چرب بدن موثر میباشند، بعبارت دیگر میزان اسیدهای چرب غیراشباع سری 3-n با سری 6-n جیره غذایی بطور متقابل بر سطوح یکدیگر در بدن تأثیر میگذارند (47، 14). بطور کلی ترکیبات اسیدهای چرب بافت ماهی بوسیله نوع چربی جیره غذایی و توانایی هریک از گونههای ماهیان در تبدیل اسیدهای چرب تأمین میگردد (31، 50).
تغذیه ماهی با جیره غذایی متعادل از نظر نسبت اسیدهای چرب غیراشباع سری 3-n به 6-n در جیره غذایی ماهی سیم دریایی جوان (Sparus aurata) باعث بهبود روند متابولیسم چربی و افزایش کارایی بهرهبرداری از چربی کبد گردید (47). علاوه براین، کابالرو و همکاران به تعادل مطلوب اسیدهای چرب غیراشباع جیره غذایی جهت تأثیر بر ترکیبات اسیدهای چرب ضروری بدن اذعان داشتند (18). در مطالعهای با هدف بررسی اثرات اسیدهای چرب جیره غذایی بر ترکیبات اسیدهای چرب لاشه در ماهی کپور معمولی جوان (Cyprinus carpio) گزارش دادند که اسیدهای چرب جیره غذایی بر ترکیبات اسیدهای چرب ماهیچه تأثیر معنیداری دارند (46). همچنین، انجی و همکاران نیز بر اهمیت وجود تعادل مناسب بین اسیدهای چرب ضروری بخصوص نسبت اسیدهای چرب غیراشباع 3-n به 6-n در جیره غذایی گربهماهی آفریقایی (Clarias gariepinus) تاکید کردند (44). مطالعات نشان دادند که سطوح مناسب اسیدهای چرب غیراشباع سری 3-n بر رشد مطلوب گونههای مختلف ماهیان موثر است. درحالیکه تأثیر اسیدهای چرب غیراشباع سری 6-n بر روی عملکرد بدن، در بین گونههای مختلف متفاوت است (14). اهمیت تعادل اسیدهای چرب غیراشباع سری 3-n به 6-n بطور عمده ناشی از اثرات برهمکنش اسیدلینولنیک (LNA) و اسیدلینولئیک (LA) جیره غذایی میباشد (25). بطوریکه جهت ایجاد نسبتهای مختلف 3-n به 6-n در جیره غذایی از منابع چربی گیاهی به عنوان منبع تأمین کننده اسیدلینولئیک و اسیدهای چرب غیراشباع سری 6-n به همراه روغن ماهی استفاده میگردد (12). استفاده از این منابع گیاهی و تنوع در نسبت انواع اسیدهای چرب ضروری منجر به تغییرات اساسی در میزان چربی و ترکیبات اسیدهای چرب بدن آبزیان در انتهای دوره پرورشی میگردند و این تغییرات ایجاد شده در محصول به سادگی قابل پیشبینی نمیباشند (53). بررسی تأثیرات نسبت اسیدهای چرب 3-n به 6-n در جیره غذایی علاوه بر عملکرد رشد، جهت ارزیابی اثرات این نسبتها بر تعادل نسبت اسیدهای چرب 3-n به 6-n و ترکیبات اسیدهای چرب بدن از اهمیت زیادی برخوردار است و این اطلاعات میتواند باعث ارتقای کیفیت جیره غذایی و بهره برداری از آن در افزایش تولید در صنعت آبزی پروری گردد (18). ماهی کپور معمولی یکی از رایجترین گونههای پرورشی با تولید سالانه بالا در سطح جهان است (22). براساس گزارش سالیانه سازمان شیلات ایران میزان تولید و پرورش ماهیان گرمابی از 61084 تن در سال 1382 به 167883 تن در سال 1392 افزایش یافته است که از این مقدار سهم استان خوزستان 45682 تن است (4). اگرچه کپور ماهیان تولیدات زیادی در سرتاسر جهان دارند، اما اطلاعات محدودی بر روی ترکیبات بیوشیمیایی بدن این ماهیان، بخصوص پروفایل اسیدهای چرب ضروری در دسترس است (56، 55 و 46). این مطالعات در ایران در مراحل لاروی این گونه و یا روی سایر گونه های آب شیرین مانند Oncorhynchus mykiss (2 ،6) و Huso huso (5) انجام گردیده است. ترکیبات بافت و پروفیل اسیدهای چرب بدن ماهیان پرورشی عمدتاً تحت تأثیر جیره غذایی مورد استفاده می باشد (45). علاوه بر این از عوامل مهم تغییر دهنده ترکیبات بدن و پروفیل اسیدهای چرب در آبزیپروری میتوان به نوع منبع چربی مصرفی، میزان اسیدهای چرب جیره غذایی و توانایی ذاتی سنتز زیستی اسیدهای چرب HUFA اشاره نمود (30، 62 و 63). لذا تحقیق حاضر در جهت بررسی تغییرات ترکیبات بیوشیمیایی و پروفیل اسیدهای چرب بدن در نسبتهای مختلف اسیدهای چرب غیراشباع 3-n به 6-n در جیره غذایی ماهیان جوان کپور معمولی (C. carpio) طراحی گردید.
مواد و روشها
ماهیان مورد آزمایش و طراحی سیستم پرورشی: جهت انجام این تحقیق 270 قطعه بچهماهی کپور معمولی جوان از مرکز تکثیر آبزی گستران جنوب، واقع در20 کیلومتری شوشتر، با میانگین وزن اولیه 10/0±24/16 گرم تهیه و پس از 14 روز سازگاری با شرایط آزمایشگاه به صورت کاملاً تصادفی در 18 تانک استوانهای پلی اتیلنی 300 لیتری همراه با هوادهی مناسب توزیع گردیدند. هوادهی بطور دایمی جهت نگهداری اکسیژن در حد مطلوب انجام گردید. از تناوب نوری طبیعی با 14-10 ساعت روشنایی و 14-10 ساعت تاریکی استفاده گردید. آب شهری بعنوان منبع تأمین آب، پس از ذخیره سازی در تانکهای 1200 لیتری پلی اتیلنی به مدت 48 ساعت جهت حذف کلر و فلوئور بشدت هوادهی شدند. در طول دوره آزمایش ماهیان کپور معمولی جوان در تیمارهای مختلف غذایی در دو نوبت در روز و در ساعات9:00 و 17:00 بصورت دستی تا حد سیری با جیرههای غذایی مربوطه غذادهی گردیدند. در طی دوره آزمایش، فاکتورهای کیفی آب روزانه با استفاده از مولتیمتر (HQ40d، آلمان) گزارش شد. میانگین درجهحرارت آب، 63/2±01/26 درجه سانتیگراد، pH، 19/0±02/8، هدایت الکتریکی، 25/0±32/2 میلی زیمنس بر سانتیمتر و سطح اکسیژن محلول، 18/1±88/5 میلیگرم در لیتر ثبت گردید. طول دوره آزمایش 8 هفته (56 روز) بود.
جیرههای غذایی آزمایشی: به منظور بررسی اثرات نسبتهای مختلف اسیدهای چرب غیراشباع 3-n به 6-n در جیره غذایی بر ترکیبات بیوشیمیایی و پروفیل اسیدهای چرب بدن ماهیان جوان کپور معمولی، 6 تیمار غذایی با سه تکرار در نظر گرفته شد. اجزای غذایی و آنالیز بیوشیمیایی تقریبی جیرههای غذایی در جدول 1 آورده شده است. جیرههای غذایی با سطح پروتئین (34/0±02/30 درصد) و انرژی (09/0±84/1 مگا ژول بر کیلوگرم) یکسان با سطوح مختلف نسبتهای اسیدهای چرب غیراشباع 3-n به 6-n قبل از شروع دوره آزمایش تهیه گردیدند. پودر ماهی و پودر سویا بعنوان منابع پروتئینی و روغن ماهی کیلکا و روغن کلزا بعنوان منابع چربی مورد استفاده قرار گرفت. سطوح مختلف نسبت های اسیدهای چرب غیر اشباع 3-n به 6-n در جیره های غذایی با ترکیب نسبت های متفاوت روغن ماهی با روغن کلزا تامین گردید. جدول 2 ترکیب اسیدهای چرب جیره های غذایی را نشان می دهد. نسبت های اسیدهای چرب 3-n به 6-n در جیره های غذایی برای تیمار حاوی 100 درصد روغن ماهی (تیمار 1)، 80 درصد روغن ماهی و 20 درصد روغن کلزا (تیمار 2)، 60 درصد روغن ماهی و 40 درصد روغن کلزا (تیمار 3)، 40 درصد روغن ماهی و 60 درصد روغن کلزا (تیمار 4)، 20 درصد روغن ماهی و 80 درصد روغن کلزا (تیمار 5) و 100 درصد روغن کلزا (تیمار 6) به ترتیب شامل 97/5، 22/3، 14/2، 53/1، 15/1 و 92/0 بود. جیرههای غذایی پس از ساخت، در کیسه های پلاستیکی مشکی بسته بندی و در فریزر با دمای oC20- تا زمان استفاده نگهداری شدند.
نمونه برداری و آنالیز ترکیبات بیوشیمیایی: قبل از شروع دورهی آزمایش10 عدد ماهی و در انتهای دوره نیز از هر تکرار 3 ماهی به صورت تصادفی جهت تعیین میزان تقریبی ترکیبات بیوشیمیایی لاشه اولیه و نهایی و همچنین اجزای غذایی و جیرههای غذایی آزمایشی (سه تکرار) از روشهای آنالیز استاندارد جزء به جزء (8) استفاده گردید.
جدول1- اجزای غذایی (گرم در کیلوگرم وزن خشک) و آنالیز بیوشیمیایی جیره های غذایی آزمایشی (درصد)
اجزای غذایی |
تیمارهای آزمایشی |
|||||
جیره غذایی1 |
جیره غذایی2 |
جیره غذایی3 |
جیره غذایی4 |
جیره غذایی5 |
جیره غذایی6 |
|
پودر ماهی1 |
475 |
475 |
475 |
475 |
475 |
475 |
پودر سویا1 |
260 |
260 |
260 |
260 |
260 |
260 |
روغن ماهی کلیکا |
100 |
80 |
60 |
40 |
20 |
- |
روغن کلزا |
- |
20 |
40 |
60 |
80 |
100 |
گلوتن ذرت |
80 |
80 |
80 |
80 |
80 |
80 |
آرد گندم |
70 |
70 |
70 |
70 |
70 |
70 |
مکمل ویتامینی2 |
5 |
5 |
5 |
5 |
5 |
5 |
مکمل معدنی3 |
9 |
9 |
9 |
9 |
9 |
9 |
آنتی اکسیدان4 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
آنالیز تقربی جیره های غذایی (درصد) |
||||||
ماده خشک |
8/91±16/1 |
9/91±14/1 |
84/91±19/1 |
1/92±21/1 |
88/91±10/1 |
03/92±11/1 |
پروتئین |
13/30±35/0 |
10/30±26/0 |
92/29±25/0 |
10/30±33/0 |
05/30±21/0 |
87/29±24/0 |
چربی |
02/9±13/0 |
94/8±18/0 |
84/8±14/0 |
79/8±16/0 |
95/8±15/0 |
08/9±17/0 |
خاکستر |
66/11±21/0 |
62/11±23/0 |
46/11±26/0 |
87/11±25/0 |
25/11±27/0 |
23/11±29/0 |
فیبر |
14/3±09/0 |
08/3±05/0 |
48/3±08/0 |
81/2±07/0 |
50/2±09/0 |
47/2±10/0 |
عصاره فاقد ازت5 |
05/46±87/0 |
26/46±83/0 |
30/46±77/0 |
43/43±69/0 |
25/47±71/0 |
35/47±73/0 |
انرژی کل6(Mj/Kg) |
908/1±06/0 |
906/1±07/0 |
906/1±09/0 |
499/1±05/0 |
913/1±04/0 |
914/1±06/0 |
1پودر ماهی، 12/52 درصد پروتئین و 52/8 درصد چربی و پودر سویا، 69/47 درصد پروتئین و 78/3 درصد چربی. |
||||||
2 هر کیلو مکمل ویتامین حاوی ویتامینهایA= 1200000 IU، D3= 400000IU،E= 3000 IU، K3= 1200 mg،C= 5400 mg،H2=200 mg،B1=200 mg،B2= 3360 mg،B7= 7200 mg، B5=9000 mg،B6= 2400 mg،B9=600 mgو B12=4 mgاست. |
||||||
3 هر کیلوگرم مکمل ماده معدنی شامل مواد معدنی منگنز:2600، مس: 600، آهن: 600، روی: 4600، سلنیوم: 50، ید: 100، کبالت: 50 و کولین کلراید: 100000 میلی گرم در کیلوگرم است. |
||||||
4ویتامین E به عنوان آنتی اکسیدانت استفاده گردید(شرکت دانه ریزان فارس). |
||||||
5 Nitrogen-Free Extract |
||||||
6 انرژی کل، براساس 017/0، 0398/0 و 0237/0 مگا ژول در گرم بترتیب برای کربوهیدرات،چربی و پروتئین محاسبه گردید. |
جدول2- ترکیبات اسیدهای چرب جیرههای غذایی آزمایشی (براساس درصد کل اسیدهای چرب، 3=n) شامل سطوح مختلف روغن ماهی و روغن کلزا
اسیدهای چرب |
جیره های غذایی |
|||||
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
|
C14:0 |
47/3 |
71/2 |
13/2 |
43/1 |
68/0 |
27/0 |
C16:0 |
45/29 |
22/25 |
48/21 |
22/17 |
80/13 |
48/8 |
C18:0 |
62/5 |
29/4 |
33/3 |
88/2 |
51/1 |
69/0 |
C20:0 |
62/0 |
82/0 |
04/1 |
28/1 |
59/1 |
89/1 |
C22:0 |
09/0 |
18/0 |
26/0 |
45/0 |
65/0 |
81/0 |
C24:0 |
03/0 |
04/0 |
06/0 |
07/0 |
08/0 |
09/0 |
∑SAFAs |
31/39 |
27/33 |
32/28 |
33/23 |
32/18 |
25/12 |
C14:1n-5 |
09/0 |
08/0 |
07/0 |
06/0 |
04/0 |
03/0 |
C16:1n-7 |
03/4 |
17/3 |
46/2 |
79/1 |
12/1 |
69/0 |
C18:1n-7 |
33/2 |
85/2 |
34/3 |
85/3 |
18/4 |
68/4 |
C18:1n-9 |
18/31 |
13/36 |
61/39 |
10/43 |
45/46 |
34/51 |
C20:1n-9 |
41/0 |
58/0 |
79/0 |
95/0 |
41/1 |
79/1 |
C22:1n-9 |
41/0 |
66/0 |
98/0 |
25/1 |
65/1 |
90/1 |
C24:1n:9 |
44/0 |
91/0 |
41/1 |
95/1 |
38/2 |
78/2 |
∑MUFAs |
91/38 |
40/44 |
68/48 |
99/52 |
25/57 |
23/63 |
(LA) C18:2n-6 |
15/2 |
40/4 |
53/6 |
70/8 |
81/10 |
37/12 |
C20:2n-6 |
05/0 |
05/0 |
04/0 |
03/0 |
01/0 |
01/0 |
(AA) C20:4n-6 |
91/0 |
83/0 |
74/0 |
60/0 |
52/0 |
38/0 |
∑n-6 PUFA |
12/3 |
29/5 |
31/7 |
34/9 |
36/11 |
76/12 |
( LNA) C18:3n-3 |
90/1 |
60/2 |
54/3 |
40/4 |
28/5 |
19/6 |
C20:3n-3 |
97/0 |
85/0 |
75/0 |
69/0 |
62/0 |
51/0 |
(EPA) C20:5n-3 |
42/9 |
28/8 |
18/7 |
11/6 |
09/5 |
02/4 |
(DHA) C22:6n-3 |
35/6 |
29/5 |
19/4 |
10/3 |
06/2 |
02/1 |
∑n-3 PUFA |
64/18 |
04/17 |
67/15 |
31/14 |
06/13 |
74/11 |
∑PUFAs |
77/21 |
33/22 |
99/22 |
66/23 |
42/24 |
51/24 |
n-3/n-6 PUFA |
97/5 |
22/3 |
14/2 |
53/1 |
15/1 |
92/0 |
AA/EPA |
09/0 |
10/0 |
10/0 |
09/0 |
10/0 |
09/0 |
DHA/EPA |
67/0 |
63/0 |
58/0 |
50/0 |
40/0 |
25/0 |
∑SFA، مجموع اسیدهای چرب غیر اشباع؛ ∑MUFA، مجموع اسیدهای چرب غیراشباع با یک پیوند دوگانه؛ ∑PUFA، مجموع اسیدهای چرب غیر اشباع با چند پیوند دوگانه. |
میزان رطوبت بوسیله خشک کردن نمونهها در آون در دمای oC 105 به مدت 24 ساعت تا رسیدن به وزن ثابت تعیین گردید. خاکستر بوسیله سوزاندن نمونهها در کوره در دمای oC550 به مدت 12 ساعت محاسبه گردید. میزان پروتئین خام با ضرب محتوای نیتروژن نمونه در ضریب 25/6 و به روش کجلدال (KjeltecTM 2300 ,Foss- سوئد) اندازهگیری شد. میزان چربی خام با استفاده از روش سوکسله (Soxtec 2050 - سوئد) اندازهگیری گردید. میزان فیبرخام از طریق هضم اسیدی و هضم قلیایی و سوزاندن نمونههای خشک شده در دمای oC550 به مدت 2 ساعت محاسبه گردید. عصاره فاقد ازت از طریق روش محاسباتی تفریق مجموع میزان پروتئین، چربی، فیبر و خاکستر از 100 محاسبه گردید. انرژی کل نیز براساس حاصلضرب 017/0، 0398/0 و 0237/0 مگاژول در گرم بترتیب برای کربوهیدرات، چربی و پروتئین تعیین شد. همچنین جهت شناسایی اسیدهای چرب موجود در نمونه جیرههای غذایی آزمایشی به همراه لاشه بدن کپور معمولی و به منظور استری کردن چربی از روش پیشنهادی متکالف و اشمیت استفاده شد (41). 5 میلیلیتر سود متانولی 2% (2 گرم NaoH در 100 میلیلیتر متانول) به چربی استخراج شده اضافه شد و سپس 1 میلیلیتر استاندارد (15:0C) با غلظتppm 10000 به نمونه اضافه گردید. سپس به مدت 10 دقیقه در حمام آب جوش قرارگرفت. پس از خنک شدن محلول، 2/2 میلیلیتر محلول BF3 (تری بور فلوراید) به ترکیب فوق اضافه شد و به مدت 3 دقیقه در حمام آب جوش قرارگرفت. بعد از خنک شدن به مواد حاصل 1 میلیلیتر هگزان نرمال اضافه و پس از تکان دادن مواد به آن 1 میلیلیتر نمک اشباع (300 گرم NaCl در یک لیتر آب مقطر) اضافه گردید. بعد از پدیدار شدن دو فاز جداگانه، فاز بالایی به دقت جدا گردید. برای بررسی و شناسایی اسیدهای چرب از دستگاه گاز کروماتوگراف (GC) مجهز به ستون کاپیلاری از نوع BPX 70 SGE; 120m ´0/25mm i.d., film thickness 0/25 mm و آشکارساز نوع FID استفاده گردید. دمای آشکارساز و محل تزریق به ترتیب روی 260 و 230 درجه سانتیگراد تنظیم شد. 1 میکرولیتر از نمونه استری با استفاده از سرنگ میکرولیتری به دستگاه گاز کروماتوگراف تزریق شد. دمای اولیه ستون روی 160 درجه سانتیگراد تنظیم گردید و با سرعت 2 درجه سانتیگراد در دقیقه به 180 درجه سانتیگراد رسانده شد. در این روش از گاز ازت با خلوص 99/99% به عنوان گاز حامل و هوای خشک استفاده گردید. زمان اجرای عملیات دستگاه برای هر نمونه 85 دقیقه بود. ترکیب پروفیل اسیدهای چرب نمونهها با مقایسه با پیک استاندارد و جهت محاسبه سطح زیر پیک از نرمافزار Varian star chromatography software (Version 6.41) استفاده شد و نتایج به صورت درصد گزارش گردید.
آزمایش به صورت طرح کاملاً تصادفی انجام گرفت. دادهها در نتایج به صورت میانگین ± خطای استاندارد آورده شده است. از آزمون آنالیز واریانس یک طرفه (one-way ANOVA) جهت اندازهگیری اختلاف بین تیمارهای مختلف جیرههای غذایی استفاده گردید. برای مقایسه تفاوت بین تیمارهای مختلف در صورت همگنی واریانسها، از پس آزمون دانکن (Duncan Post Hoc test) در سطح معنی داری (05/0P≤) استفاده شد.
نتایج
محتوای ترکیبات بیوشیمیایی لاشه بدن ماهیان کپور معمولی جوان (C. carpio) تغذیه شده با جیرههای مختلف آزمایشی در جدول 3 نمایش داده شده است.
برطبق آزمون واریانس یک طرفه بجز چربی و رطوبت، سایر ترکیبات لاشه ماهیان کپور معمولی جوان
(C. carpio) در تیمارهای مختلف اختلاف معنیداری نشان ندادند (05/0<P). بین میزان چربی تیمار غذایی دوم و ششم اختلاف معنی داری (05/0>P) مشاهده گردید. بالاترین و پایینترین میزان چربی لاشه بدن ماهیان بترتیب در تیمارهای غذایی 6 و 2 ثبت گردید (05/0P<). بیشترین و کمترین میزان رطوبت بترتیب در لاشه بدن ماهیان تیمارهای غذایی 2 و 6 ثبت گردید. کمترین میزان ماده خشک در لاشه بدن ماهیان تیمارهای غذایی 2 و بیشترین میزان آن در تیمار غذایی 6 حاصل شد (05/0P>). میزان پروتئین لاشه بدن ماهیان در تیمار غذایی 2 بیشترین میزان بود و تیمار غذایی 6 کمترین مقدار را نشان داد (05/0P>). بالاترین میزان فیبر در لاشه ماهیان غذادهی شده با جیره غذایی 5 مشاهده گردید (05/0P>). بالاترین و پایین ترین میزان عصاره فاقد ازت بترتیب در تیمارهای 4 و 5 ثبت گردید (05/0P>). بالاترین میزان خاکستر بدن در تیمار غذایی 6 بدست آمد (05/0P>).
نتایج مقادیر ترکیبات اسیدهای چرب بدن ماهیان کپور معمولی جوان (C. carpio) تغذیه شده با جیرههای مختلف آزمایشی در جدول 4 ارائه شده است. برطبق آزمون واریانس یک طرفه، در مجموع اسیدهای چرب اشباع بدن در تیمارهای مختلف غذایی اختلاف معنیداری مشاهده گردید (05/0P<). بین همه اسیدهای چرب غیراشباع با یک پیوند دوگانه اختلاف معنیدار ثبت گردید. بیشترین مجموع MUFA بطور معنیداری در تیمار غذایی 6 گزارش شد. محتوای اسید لینولئیک، آراشیدونیک (AA) و مجموع اسیدهای چرب غیراشباع سری 6-n بطور معنیداری تحت تأثیر تیمارهای غذایی قرارگرفت. بیشترین و کمترین مقدار آنها بترتیب در تیمار 6 و 1 بود. اسید لینولنیک در تیمار غذایی 6 بیشترین مقدار را بخود اختصاص داد. هرچند که اسید ایکوزاپنتانوئیک اسید (EPA)، اسید دوکوزاهزگزانوئیک (DHA) و مجموع اسیدهای چرب غیراشباع سری 3-n در تیمار 1 بیشترین مقدار خود را نشان دادند. مجموع PUFA بطور معنیداری در تیمار 6 بیشترین و در تیمار 1 کمترین بود (05/0P<). نسبت اسیدهای چرب غیراشباع سری 3-n به 6-n تحت تأثیر تیمارهای غذایی آزمایشی قرارگرفت (05/0P<). بیشترین مقدار نسبت AA به EPA در تیمار 6 مشاهده گردید.
هرچند که اختلاف معنیداری بین این تیمار با تیمار 5 مشاهده نگردید. نسبت DHA به EPA در تیمار 5 بطور معنیداری محاسبه گردید. در این نسبت بین تیمار 5 با تیمارهای 1، 2 و 6 اختلاف معنیداری مشاهده نشده است.
|
جدول 4: ترکیبات اسیدهای چرب بدن(براساس درصد کل اسیدهای چرب) ماهیان کپور معمولی جوان (C. carpio) تغذیه شده با سطوح مختلف اسیدهای چرب غیراشباع 3-n به 6-n در مدت 56 روز (3=n) |
|
|||||||
اسیدهای چرب |
تیمارهای غذایی |
|||||||
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
|||
C14:0 |
57/1±04/0d |
49/1±03/0d |
14/1±04/0c |
99/0±03/0bc |
69/0±02/0b |
51/0±01/0a |
||
C16:0 |
98/26±11/0c |
73/23±12/0bc |
47/19±15/0b |
98/17±13/0b |
28/10±11/0a |
61/7±14/0a |
||
C18:0 |
85/4±07/0d |
14/3±09/0c |
64/3±11/0c |
02/3±06/0b |
96/2±08/0ab |
53/2±09/0a |
||
C20:0 |
10/0±00/0a |
15/0±00/0b |
16/0±00/0b |
17/0±00/0c |
19/0±00/0c |
27/0±00/0d |
||
C22:0 |
02/0±00/0 |
03/0±00/0 |
04/0±00/0 |
06/0±00/0 |
07/0±00/0 |
09/0±00/0 |
||
C24:0 |
03/0±00/0 |
03/0±00/0 |
04/0±00/0 |
05/0±00/0 |
05/0±00/0 |
06/0±00/0 |
||
∑SAFAs |
48/33±45/1e |
59/28±23/1d |
51/24±36/1c |
29/22±39/1c |
26/14±2/1b |
09/11±21/1a |
||
C14:1n-5 |
09/0±00/0a |
06/0±00/0b |
05/0±00/0bc |
05/0±00/0bc |
04/0±00/0b |
02/0±00/0c |
||
C16:1n-7 |
85/8±44/0 a |
01/7±65/0ab |
34/6±62/0b |
95/4±47/0bc |
55/3±31/0c |
50/2±24/0c |
||
C18:1n-7 |
16/0±02/0a |
34/0±01/0bc |
86/0±01/0b |
19/1±05/0c |
32/1±06/0cd |
61/1±05/0d |
||
C18:1n-9 |
38/24±32/1a |
41/27±75/1ab |
44/28±68/1ab |
41/31±71/1b |
29/35±56/1bc |
30/39±63/1c |
||
C20:1n-9 |
77/1±14/0a |
09/3±15/0b |
15/4±12/0c |
23/4±14/0c |
37/5±12/0d |
43/5±13/0d |
||
C22:1n-9 |
09/0±00/0a |
12/0±00/0a |
35/0±00/0b |
63/0±01/0c |
79/0±01/0d |
83/0±01/0e |
||
C24:1n:9 |
49/0±01/0c |
30/0±02/0a |
28/0±02/0a |
25/0±01/0a |
38/0±01/0b |
40/0±01/0b |
||
∑MUFAs |
84/35±92/1a |
35/38±89/1ab |
49/40±96/1b |
73/42±98/1b |
77/46±75/1c |
11/50±88/1d |
||
(LA) C18:2n-6 |
25/3±11/0a |
41/5±26/0b |
81/7±43/0c |
20/8±32/0c |
61/10±35/0d |
15/11±37/0d |
||
C20:2n-6 |
44/0±01/0c |
33/0±02/0bc |
29/0±02/0b |
27/0±01/0b |
18/0±02/0ab |
14/0±01/0a |
||
(AA) C20:4n-6 |
53/5±43/0a |
56/6±51/0ab |
56/7±74/0b |
62/7±69/0b |
63/7±78/0b |
65/7±72/0b |
||
∑n-6 PUFA |
23/9±54/0a |
31/12±56/0b |
67/15±86/0c |
10/16±91/0c |
43/18±08/1d |
95/18±07/1d |
||
( LNA) C18:3n-3 |
01/1±04/0a |
86/2±07/0b |
71/2±08/0b |
50/3±09/0c |
34/4±06/0d |
15/5±08/0e |
||
C20:3n-3 |
08/0±00/0d |
07/0±00/0c |
06/0±00/0bc |
05/0±00/0b |
04/0±00/0ab |
03/0±00/0a |
||
(EPA) C20:5n-3 |
44/8±26/0c |
32/7±42/0b |
26/7±49/0b |
21/7±51/0b |
18/6±39/0a |
10/6±44/0a |
||
(DHA) C22:6n-3 |
88/11±86/0c |
46/10±84/0c |
28/9±79/0b |
08/8±51/0a |
95/8±69/0ab |
55/8±74/0ab |
||
∑n-3 PUFA |
43/21±36/1b |
71/20±24/1ab |
31/19±32/1ab |
86/18±22/1a |
52/19±09/1ab |
84/19±12/1ab |
||
∑PUFAs |
66/30±92/1a |
04/33±84/1b |
99/34±98/1c |
97/34±67/1c |
95/37±85/1d |
79/38±79/1d |
||
n-3/n-6 PUFA |
32/2±02/0c |
68/1±05/0bc |
23/1±07/0b |
17/1±04/0b |
05/1±06/0a |
04/1±05/0a |
||
AA/EPA |
65/0±02/0a |
89/0±01/0b |
04/1±01/0c |
05/1±02/0c |
23/1±01/0d |
25/1±01/0d |
||
DHA/EPA |
40/1±01/0c |
42/1±02/0c |
27/1±01/0b |
12/1±01/0a |
44/1±01/0c |
40/1±02/0c |
||
|
میانگین±خطای استاندارد (Mean ± Standard error)، حروف متفاوت در هر ردیف نشان دهنده وجود اختلاف معنی دار بین گروه های آزمایشی است (05/0P<).∑SFA، مجموع اسیدهای چرب غیر اشباع؛ ∑MUFA، مجموع اسیدهای چرب غیراشباع با یک پیوند دوگانه؛ ∑PUFA، مجموع اسیدهای چرب غیر اشباع با چند پیوند دوگانه. |
|
||||||
بحث و نتیجهگیری
همانند تمام مهرهداران، اسیدهای چرب غیراشباع PUFA در جیره غذایی ماهیان ضروری میباشند، اما میزان احتیاجات در بین گونههای مختلف متفاوت است (1، 57). محتوی اسیدهای چرب بافت بدن ماهیان بوسیله عوامل مختلفی تغییر می نماید. از فاکتورهای موثر بر میزان چربی و ترکیبات اسید چرب بدن ماهیان میتوان به نوع گونه، تغذیه، ترکیبات فعال زیستی، پایه ژنتیکی، جنس و بلوغ، نوع بافت بدن و دوره گرسنگی اشاره نمود (3، 43). اندازه یا سن ماهی، وضعیت تولیدمثلی، موقعیت جغرافیایی زیست و فصلهای مختلف نیز بر نوع و میزان اسیدهای چرب در بافت ماهی تأثیرگذار می باشند (48، 17). همچنین در آبزی پروری ترکیبات اسیدهای چرب ماهیان پرورشی به میزان اسیدهای چرب جیره غذایی و توانایی ذاتی سنتز زیستی اسیدهای چرب PUFA بوسیله گونه ماهی بستگی دارد (62 ،63). تغذیه از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر محتوای چربی و ترکیبات اسیدهای چرب گونههای مختلف ماهیان است و میتوان عنوان نمود که مقادیر چربی و اسیدهای چرب، بدن الگویی از جیره غذایی است (16).
مقادیر ترکیبات بیوشیمیایی کل بدن ماهی کپور معمولی جوان با افزایش میزان جایگزینی روغن ماهی با روغن کلزا، از یک الگوی مشخص و روند منظم پیروی نکردند. بدین صورت که بطور معنیداری تنها محتوای چربی و رطوبت بدن تحت تأثیر قرارگرفت. بطورکلی میتوان عنوان نمود که کاهش نسبت 3-n به 6-n در جیرههای غذایی باعث افزایش محتوای چربی بدن در ماهیان کپور معمولی شده است. هرچند که تیمار 2، کمترین درصد چربی را بخود اختصاص داده است. مطالعات متعددی گزارش دادند که استفاده از نسبتهای مختلف اسیدهای چرب غیراشباع 3-n به 6-n یا استفاده از سطوح مختلفی از روغنهای گیاهی (غنی از اسیدهای چرب غیراشباع سری 6-n) با روغن ماهی (حاوی اسیدهای چرب غیراشباع سری 3-n) در جیره غذایی، بر ترکیبات بیوشیمیایی بدن ماهیان به استثنای چربی، تأثیر ندارد (42، 24، 37 و 54). بعبارت دیگر، نسبتهای مختلف انواع اسیدهای چرب جیرههای غذایی، بطور مستقیم بر محتوای چربی بدن ماهی موثر است (33، 27 و 60). هرچند که مکانیسم ایجاد کننده این تغییرات و بخصوص اثرات جایگزینی روغن ماهی بر فرایند ساخت چربی در بدن بطور کامل شناخته شده نیست (59). محققان گزارش دادند که روغنهای گیاهی جایگزین بجای روغن ماهی در جیره-های غذایی با هدف تغییر نسبت اسیدهای چرب غیراشباع 3-n به 6-n، باعث افزایش میزان چربی در ماهیان Pseudoplatystoma coruscans (39)، Labeo rohita (51)، Scophthalmus maximus (19)، Epinephelus coioides (38)، Sparus latus (32)، malabaricus Epinephelus (58) و Sander lucioperca (52) شده است.
براساس نتایج این آزمایش، روند تغییرات اسیدهای چرب بدن بازتابی مشابه با تغییرات اسیدهای چرب متناظر در جیرههای غذایی مورد تغذیه برای هر تیمار غذایی داشت. بطوریکه مجموع SFA متناظر با جیرههای غذایی روند کاهشی و مجموع MUFA و PUFA روندی افزایشی داشتند. گرنت و همکاران عنوان نمودند که رابطه مستقیمی بین روند تغییرات در جایگزینی سطوح مختلف روغن ماهی با روغن کلزا در جیره غذایی و تغییرات کل اسیدهای چرب بدن ماهی سالمون چینوک جوان (Oncorhynchus tshawytscha) وجود دارد (27). همچنین برندن و همکاران اظهار داشتند که ارتباط خطی بین اکثر سطوح اسیدهای چرب موجود در جیره غذایی و لاشه بدن Salmo salar وجود دارد (15). تغییرات میزان و نوع منبع چربی تأثیر ویژهای بر ترکیبات اسیدهای چرب بدن دارد که به نوع گونه و فاکتورهای تغذیهای بستگی دارد (43). به نظر میرسد این میزان در ترکیبات اسیدهای چرب بدن ناشی از تغییرات اسیدهای چرب جیره غذایی در تیمارهای مختلف، بخصوص تغییر نسبت اسیدهای چرب 3-n به 6-n می باشد. روغن کلزا حاوی مقادیر بالایی از اسیدهای چرب MUFA میباشد. براساس گزارش میزان این اسیدهای چرب در روغن کلزا بین 55 تا 72 درصد کل اسیدهای چرب موجود در آن است (59). همچنین حاوی مقادیر بالایی اسید اولئیک (9-n18:1C) است (60). گولر و یلدیز گزارش نمودند که بالا بودن میزان برخی از اسیدهای چرب در جیره غذایی نظیر اسید اولئیک و اسید لینولئیک باعث افزایش تجمع این ترکیبات در بدن ماهی قزلآلای رنگین کمان گردید (29). گرنت و همکاران اظهار داشتند که تغییرات در میزان اسید اولئیک بدن بر روی میزان کلی سطوح اسیدهای چرب MUFA بسیار تأثیر گذار میباشد، بطوریکه رابطه مثبت و مستقیمی با افزایش میزان روغن کلزا در جیره غذایی دارد (27). هوانگ و همکاران عنوان کردند که افزایش میزان سطوح 6-n در جایگزینی روغن کلزا در جیره غذایی O. tshawytscha، بطور مستقیم باعث افزایش میزان ایزومرهای اسید چرب 18:1C، میزان کل اسیدهای چرب MUFA و بطور معکوس منجر به کاهش ایزومرهای اسید چرب 16:1C گردید (34). اسیدهای غیراشباع MUFA از اسیدهای چرب ضروری نمیباشند و قابلیت تبدیل زیستی آنها از طریق بافت زنده ماهیان به اسیدهای چرب ضروری از قبیل اسید لینولئیک، اسید لینولنیک و یا اسیدهای چرب غیر اشباع PUFA سری 3n- وجود ندارد (60). بنابراین اسیدهای چرب MUFA در جیره غذایی آبزیان معمولاً جهت تأمین انرژی مورد نیاز ماهیان استفاده می گردد (59). بطوریکه اسیدهای چرب MUFA جهت اکسیداسیون میتوکندریایی برای تامین انرژی در آزاد ماهیان استفاده می شود (40). اسیدهای چرب غیراشباع MUFA به عنوان نوع اصلی اسیدهای چرب غالب در بافت بدن ماهیان می باشند و مقدار این اسیدهای چرب ارتباط مثبت قوی با میزان چاقی ماهیان دارد (31،43). در نتیجه با شناخت ترکیب اسیدهای چرب بدن ماهیان کپور جوان در مراکز پرورشی تجاری میتوان میزان رشد و روند تولید را پیش بینی نمود. میزان اسیدهای چرب 6-n18:2C، 6-n20:4C و مجموع اسیدهای چرب غیراشباع PUFA سری 6-n بدن با کاهش نسبت 3-n به 6-n در جیره غذایی، روند صعودی نشان دادند. همچنین با کاهش این نسبت در جیره غذایی، روند افزایشی در مقدار اسید چرب 3-n18:3C و نسبت اسیدهای چرب AA به EPA ثبت گردید. هرچند که میزان اسیدهای چرب 3-n20:5C و نسبت اسیدهای چرب سری 3-n به سری 6-n رابطی مستقیمی با نسبت اسیدهای چرب 3-n به 6-n جیره غذایی داشتند. تغییرات اسید چرب 3-n22:6C، مجموع اسیدهای چرب غیراشباع PUFA سری 3-n و نسبت اسیدهای چرب DHA به EPA با تغییر نسبت 3-n به 6-n جیره غذایی از روند منظم و الگوی مشخص تبعیت نکردند. نتایج مشابهی بر روی Pagrus major (34)، O. tshawytscha (27) و O. mykiss (29) گزارش شده است. مقادیر اسیدهای چرب ضروری در محیطهای مختلف و بسته به نوع جیره غذایی کاملاً متفاوت می باشد (43). ماهی کپور معمولی پرورشی در استخر تغذیه شده با جیره غذایی فرموله شده دارای سطوح پایینی از اسیدهای چرب EPA، DHA و نسبت اسیدهای چرب سری 3n- به6n- نسبت به برخی دیگر از گونههای ماهیان آب شیرین و شور است (7، 28 و 21). همچنین گزارشاتی دیگر نیز بر پایین بودن مقدار اسیدهای چرب غیراشباع EPA و DHA در ماهیان کپور معمولی پرورشی تاکید داشته است (7، 17). دامنه تغییرات میزان PUFA در گوشت ماهیان کپور 7/15-6/11% کل اسیدهای چرب موجود در بافت میباشد (13). ترکیبات اسیدهای چرب بدن در جایگزینی روغن ماهی با روغن های گیاهی بازتابی از ترکیبات اسیدهای چرب جیره غذایی می باشد (23، 29). اما از مهمترین موانع حل نشده جایگزینی روغن ماهی در جیره غذایی آبزیان با روغنهای گیاهی کاهش میزان اسیدهای چرب غیر اشباع PUFA سری 3n- در ماهیچه و بدن ماهیان در انتهای دوره غذادهی میباشد (59). روغنهای گیاهی مختلف اثرات متفاوتی بر روی تغذیه ماهیان و سلامت آنها میگذارند و همچنین مسیر متابولیکی هضم و جذب متفاوتی دارند (9). بنابراین تغذیه ماهی با روغنهای گیاهی حاوی سطوح بالای اسیدهای چرب غیراشباع سری 6-n، میتواند تأثیر مهمی بر میزان اسیدهای چرب غیراشباع PUFA گوشت ماهی بخصوص کاهش سری 3-n، داشته باشند (11).
اولین فاکتور تأثیرگذار بر میزان چربی و ترکیبات اسیدهای چرب، نوع گونه میباشد (43). مقادیر DHA در جیره غذایی نسبت به میزان نهایی آن در بدن نشان دهنده توانایی ماهی کپور معمولی جوان (C. carpio) در سنتز زیستی اسید چرب DHA و تأمین اسیدهای چرب غیراشباع PUFA سری 3-n است. گرنت و همکاران گزارش دادند که در همه تیمارهای غذایی ماهی سالمون چینوک جوان، تبدیل زیستی اسید چرب EPA به DHA مشاهده گردید. زیرا بطور قابل توجهی میزان EPA بدن در محصول نهایی پایینتر از میزان آن در جیره غذایی مربوطه ثبت شد و بطور همزمان یک افزایش در سطح اسید چرب DHA مشاهده شد (27). علاوه بر این از دیگر جنبههای آن، ظرفیت صرفه جویی انواع مختلف اسیدهای چرب غیراشباع PUFA سری 3n- جیره غذایی می باشد (59). با توجه به نتایج بدست آمده از این تحقیق بنظر میرسد که بالا بودن میزان اسید چرب غیراشباع 9-n18:1C در جیره غذایی باعث افزایش میزان صرفه جویی در مصرف اسیدهای چرب غیراشباع PUFA سری 3n- گردیده است و باعث افزایش میزان این مواد مغذی مهم در محصول نهایی شده است. از عوامل مهم موثر بر اکسیداسیون اسیدهای چرب میتوان به ظرفیت و تغییرات اکسیداسیون در گونههای مختلف، برتری و ترجیح برخی اسیدهای چرب نسبت به سایرین طی فرایند اکسیداسیون در گونههای مختلف و همچنین وفور یک اسید چرب نسبت به سایر اسیدهای چرب در جیره غذایی اشاره نمود (60).
ترکیبات اسیدهای چرب بدن ماهیان کپور جوان بهطور عمده توسط جیره غذایی آنها تعیین میگردد (10). در ماهیان بطور کلی افزایش مقدار اسیدهای چرب غیراشباع MUFA و کاهش سطوح اسیدهای چرب PUFA همراه با افزایش ضریب چاقی است (20). در مطالعه کسلینگ و همکاران به کاهش سطح اسیدهای چرب PUFA در اثر افزایش میزان چاقی بدن در گونه قزل آلای رنگین کمان اشاره شده است (36). ماهیان کپور پرورشی تغذیه شده با جیرههای متعادل غذایی حاوی مقادیر متناسب اسیدهای چرب در چربی بافت ماهیچهای نسبت به ماهیان تغذیه شده با غلاتی نظیر گندم بودند (56،17). به نظر میرسد استفاده از روغنهای غنی از اسیدهای چرب غیراشباع PUFA سری 6-n در جیره غذایی باعث افزایش رسوب اسیدهای چرب تا حد آستانه در یک بافت گردد (60). بنابراین اثرات تغییر نسبت اسیدهای چرب جیره غذایی بر محصول نهایی ماهیان غیرقابل اجتناب است (59). با این وجود، ارزیابی اثرات اسیدهای چرب غیراشباع PUFA سری 3n- و سری6n- و نسبت بین آنها بر روی متابولیسم چربی مشکل میباشد (14). بطوریکه افزایش بیش از حد یکی از اسیدهای چرب غیراشباع PUFA ممکن است باعث ایجاد کمبود و کاهش در یکی دیگر از اسیدهای چرب غیراشباع PUFA و یا سایر اسیدهای چرب SFA و MUFA بدن گردد (10).
در این تحقیق به نظر میرسد که ترکیبات اسیدهای چرب بدن ماهیان کپور جوان به طور عمده توسط جیره غذایی آنها تعیین میگردد. هرچند که استفاده از روغنهای گیاهی در فرمولاسیون جیرههای غذایی آبزیان توصیه میشود (59). اما جایگزینی روغن ماهی با روغن کلزا و در نتیجه کاهش نسبت اسیدهای چرب 3-n به 6-n در جیره غذایی ماهیان جوان کپور معمولی نمیتواند بطور کامل انجام گیرد، زیرا باعث ایجاد عدم تعادل در نسبت اسیدهای چرب SFA، MUFA و PUFA در ماهی میگردد (26). گونههای مختلف ماهیان جهت رشد نرمال نیازهای متفاوتی به اسیدهای چرب غیر اشباع PUFA دارند. در حالیکه اثرات اسیدهای چرب غیراشباع PUFA سری 3n- با سری 6n- جهت بهبود رشد در بین گونههای مختلف بطور اساسی متفاوت میباشد (14). بنابراین پیشنهاد میگردد که جهت کاهش میزان مصرف روغن ماهی در جیره غذایی آبزیان، کاهش هزینه تولید جیره غذایی، عدم تأثیر منفی بر کیفیت نهایی بدن و کاهش میزان چربی ناخواسته از جیرههای غذایی با نسبت 3-n به 6-n بین 5/1 تا 2 جهت تغذیه ماهی کپور معمولی جوان، بدلیل حفظ تعادل در مقدار انواع اسیدهای چرب در بدن، استفاده گردد.