مقاله پژوهشی
اکولوژی
مهدی عالی پور اردی؛ سعید نادری
دوره 33، شماره 2 ، تابستان 1399، صفحه 145-159
چکیده
گونه قرقاول در استان اردبیل تنها در بخشی از مناطق مرزی این استان با کشور آذربایجان ساکن می‌باشد و به‌عنوان گونه مهم زیستی در این منطقه محسوب می‌شود. لذا هدف این مطالعه، معرفی مدل هیبریدی فرآیند تحلیل شبکه‌ای- فازی در اولویت‌بندی فاکتورهای موثر در فرایند انتخاب زیستگاه توسط گونه قرقاول بوده است. نتایج حاصل از مدل فرآیند تحلیل شبکه‌ای- ...
بیشتر
گونه قرقاول در استان اردبیل تنها در بخشی از مناطق مرزی این استان با کشور آذربایجان ساکن می‌باشد و به‌عنوان گونه مهم زیستی در این منطقه محسوب می‌شود. لذا هدف این مطالعه، معرفی مدل هیبریدی فرآیند تحلیل شبکه‌ای- فازی در اولویت‌بندی فاکتورهای موثر در فرایند انتخاب زیستگاه توسط گونه قرقاول بوده است. نتایج حاصل از مدل فرآیند تحلیل شبکه‌ای- فازی نشان داد که معیار عدم حضور شکارچی، مهم‌ترین اولویت در تعیین مناطق خاص برای گونه قرقاول را داشته و پس از آن ایستگاه مرزبانی بوده و کمترین معیارهای تاثیرگذار مربوط به فاصله از منابع آبی، غذا و عدم حضور گونه رقیب بوده است. صحت مدل‌سازی انجام یافته در مطالعه حاضر، بر اساس برداشت اطلاعات میدانی و توصیفی مرتبط با 12 معیار انتخابی در 18 زیستگاه در استان اردبیل نیز بررسی شد. به این منظور روابط رگرسیونی بین ارزش‌گذاری زیستگاهها برای هر معیار با تعداد جمعیت ساکن گونه قرقاول برقرار شد. نتایج مدل‌سازی رگرسیونی نشان داد که معیارهای عدم حضور شکارچی، ایستگاه مرزبانی و فاصله از جاده، دارای رابطه معنادار (P<0.05) با جمعیت ساکن در زیستگاهها هستند. نتایج این تحلیل، تطابق کاملی را با نتایج مدل فرآیند تحلیل شبکه‌ای- فازی نشان داده و حاکی از صحت بالای اولویت‌بندی و مدل‌سازی می‌باشد. بر این اساس می‌توان بیان کرد که شرایط زیستگاهی حاصله در مرز با توجه به اهمیت بالای خوشه امنیت، مهم‌ترین رکن انتخاب زیستگاه، توسط گونه قرقاول در این منطقه می‌باشد. این روش مدل‌سازی می‌تواند رهنمودی برای تحقیقات آینده در این زمینه و در مناطق دیگر باشد.
مقاله پژوهشی
زیست شناسی دریا
بهرام فلاحتکار؛ میرمسعود سجادی؛ حامد کلنگی میاندره؛ پاتریک کستمونت؛ زهرا روستا
دوره 33، شماره 2 ، تابستان 1399، صفحه 160-171
چکیده
تعیین مراحل رسیدگی جنسی و آگاهی از شرایط فیزیولوژی تولید مثل در ماهی به منظور مدیریت صحیح مولدها انجام می شود. با این هدف، کارایی استفاده از موکوس پوست به عنوان منبع مهمی از ترکیبات بیوشیمیایی و همچنین روش کم تهاجمی در تعیین مراحل رسیدگی جنسی ماهی قرمز ماده مورد بررسی قرار گرفت. نمونه گیری از ماهیان قرمز طی پنج ماه صورت گرفت و با توجه ...
بیشتر
تعیین مراحل رسیدگی جنسی و آگاهی از شرایط فیزیولوژی تولید مثل در ماهی به منظور مدیریت صحیح مولدها انجام می شود. با این هدف، کارایی استفاده از موکوس پوست به عنوان منبع مهمی از ترکیبات بیوشیمیایی و همچنین روش کم تهاجمی در تعیین مراحل رسیدگی جنسی ماهی قرمز ماده مورد بررسی قرار گرفت. نمونه گیری از ماهیان قرمز طی پنج ماه صورت گرفت و با توجه به آنالیز بافت شناسی گناد، ماهیان به پنج مرحله تولیدمثلی شامل: رشد اولیه (I)، کورتیکال آلوئولی (II)، ویتلوژنزیز اولیه (III)، ویتلوژنزیز نهایی (IV) و تخمریزی (V) تقسیم بندی و سطوح پروتئین کل محلول، کلسیم، لیپیدها (کلسترول و تری گلیسرید) و آنزیم آلکالین فسفاتاز قلیایی (ALP) در موکوس و پلاسما اندازه گیری شدند. میزان پروتئین موکوس در ویتلوژنزیز نهایی به صورت معنی داری افزایش یافت. کلسیم موکوس در کل مراحل کم تر از پلاسما بود و سطوح کلسترول و تری گلیسرید موکوس در ویتلوژنزیز افزایش یافت. سطح ALP در پلاسما پس از مراحل ویتلوژنزیز همچنان ثابت باقی ماند اما در موکوس طی مرحله تخمریزی کاهش معنی داری نشان داد . تجزیه وتحلیل شاخص گنادوسوماتیک با پروتئین موکوس همبستگی مثبت داشت. در مطالعه حاضر، سطح ALP موکوس به عنوان شاخص متمایز کننده مناسب مرحله ویتلوژنزیز و تخمریزی معرفی می شود. همچنین، نتایج نشان داد تمام فاکتورهای بیوشیمیایی موکوس پوست، قابل اندازه گیری است و از موکوس می توان بعنوان یک ابزار کم تهاجمی و جایگزین خون برای مانیتورینگ پاسخ های اندوکرینی ماهی، شاخص های تولید مثلی و مراحل رسیدگی جنسی بخصوص در مراحل ویتلوژنزیز استفاده کرد.
مقاله پژوهشی
بیوسیستماتیک
احمد قارزی؛ علیرضا پسرکلو؛ حسن نبی زاده؛ اسکندر رستگار پویانی
دوره 33، شماره 2 ، تابستان 1399، صفحه 172-186
چکیده
کویر مرنجاب در جنوب و جنوب غرب دریاچه نمک آران و بیدگل استان اصفهان قرار گرفته است. این کویر با پوشش ریگزار و تپه‌های شنی منحصربفرد در ارتفاع ۸۵۰ متری قرار دارد. پوشش گیاهی منطقه شامل گیاهان شور پسند از جمله درخت های گز و تاغ و بوته‌های قیچ است. در این مطالعه، 15 گونه سوسمار متعلق به 11 جنس و 6 خانواده با استفاده از شاخص های ریخت شناسی بر ...
بیشتر
کویر مرنجاب در جنوب و جنوب غرب دریاچه نمک آران و بیدگل استان اصفهان قرار گرفته است. این کویر با پوشش ریگزار و تپه‌های شنی منحصربفرد در ارتفاع ۸۵۰ متری قرار دارد. پوشش گیاهی منطقه شامل گیاهان شور پسند از جمله درخت های گز و تاغ و بوته‌های قیچ است. در این مطالعه، 15 گونه سوسمار متعلق به 11 جنس و 6 خانواده با استفاده از شاخص های ریخت شناسی بر اساس کلید شناسایی معتبر سوسماران ایران بررسی و شناسایی شد. خانواده Lacertidae با 6 گونه بیشترین غنای حضور گونه ای را در منطقه نشان می دهد و به دنبال آن خانواده های Agamidae، Gekkonidae، Scincidae، Varanidae وSpharodactylidae به ترتیب با سه، دو، دو، یک و یک گونه در منطقه نمایندههایی دارند. در بین گونه های مشاهده شده Phrynocephalus maculatus در بیشتر منطقه قابل مشاهده است و Eremias kavirensis و Ophiomorous maranjabensis محدود به مناطق خاصی در محدوده مورد مطالعه هستند.
مقاله پژوهشی
بیوسیستماتیک
فاطمه بام زر؛ بهزاد فتحی نیا؛ آریا شفائی پور
دوره 33، شماره 2 ، تابستان 1399، صفحه 187-197
چکیده
دوشکلی جنسی به وجود تفاوت‌های ریختی بین جنس‌های نر و ماده‌ی یک گونه اشاره دارد که پدیده‌ای گسترده در قلمرو حیوانات است. دوزیستان بی‌دم می‌توانند از جنبه‌های متفاوتی دوشکلی جنسی را نشان بدهند. برخی از این جنبه‌ها شامل اندازه، شکل بدن و رنگ می‌باشد. تعداد 83 فرد از قورباغه‌ی سبز لوانت (Pelophylax bedriagae) در منطقه‌‌ی سرفاریاب واقع ...
بیشتر
دوشکلی جنسی به وجود تفاوت‌های ریختی بین جنس‌های نر و ماده‌ی یک گونه اشاره دارد که پدیده‌ای گسترده در قلمرو حیوانات است. دوزیستان بی‌دم می‌توانند از جنبه‌های متفاوتی دوشکلی جنسی را نشان بدهند. برخی از این جنبه‌ها شامل اندازه، شکل بدن و رنگ می‌باشد. تعداد 83 فرد از قورباغه‌ی سبز لوانت (Pelophylax bedriagae) در منطقه‌‌ی سرفاریاب واقع در شهرستان چرام استان کهگیلویه و بویراحمد مورد بررسی قرار گرفت. در مطالعه‌ی حاضر نتایج آنالیز تک‌متغیره نشان می‌دهد که افراد نر و ماده‌ی قورباغه‌ی سبز لوانت از لحاظ تمام صفات بررسی شده تفاوت‌های معنی‌داری با یکدیگر دارند. میانگین تمام صفات بررسی شده در افراد ماده بیشتر از افراد نر می‌باشد (P < 0.05). آزمون مؤلفه‌ی اصلی مشخص کرد که چهار مؤلفه‌ی اول (PC1-PC4) بیش از 83 درصد تغییرات کل داده‌ها را شامل می‌شود و بیش از 69 درصد از کل تغییرات در مؤلفه‌ی اول جای می‌گیرند. نمودار مولفه‌ی اول در مقابل مؤلفه‌ی دوم نشان می‌دهد که علی‌رغم تفاوت‌های معنی‌دار در تک‌تک صفات، اما بین افراد نر و ماده تا حدودی همپوشانی وجود دارد. وجود دوشکلی جنسی در دوزیستان می‌تواند به دلیل انتخاب جنسی، انتخاب باروری، اثرات اکولوژیک و رفتاری باشد. در 90% از دوزیستان اندازه‌ی افراد ماده بزرگ‌تر از افراد نر است. دو دلیل برای این موضوع پیشنهاد شده است: الف) با افزایش اندازه-ی بدن میزان باروری در ماده‌ها سریع‌تر از موفقیت تولیدمثلی نرها افزایش می‌یابد و ب) نرها نسبت به ماده‌ها دستخوش مرگ و میر بیشتری قرار می‌گیرند و در نتیجه عمر کافی ندارند تا به اندازه‌‌های بزرگ برسند.
مقاله پژوهشی
بیوسیستماتیک
مجید عسکری حصنی؛ فاطمه محمدی؛ آزاد تیموری؛ سید مسعود مجدزاده
دوره 33، شماره 2 ، تابستان 1399، صفحه 198-211
چکیده
ساختارهای سخت از جمله سنگریزه شنوایی و استخوان یوروهیال ارزش تاکسونومیکی بالایی در مطالعات درون گونه ای و بین گونه ای ماهیان استخوانی دارند. در این پژوهش گوناگونی‌های درون‌گونه‌ای در ریخت‌شناسی و ریخت سنجی سنگریزه شنوایی و استخوان یوروهیال در سیاه‌ماهی گونه Capoeta fusca (Nikolskii, 1897) مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه های ماهی از پنج جمعیت ...
بیشتر
ساختارهای سخت از جمله سنگریزه شنوایی و استخوان یوروهیال ارزش تاکسونومیکی بالایی در مطالعات درون گونه ای و بین گونه ای ماهیان استخوانی دارند. در این پژوهش گوناگونی‌های درون‌گونه‌ای در ریخت‌شناسی و ریخت سنجی سنگریزه شنوایی و استخوان یوروهیال در سیاه‌ماهی گونه Capoeta fusca (Nikolskii, 1897) مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه های ماهی از پنج جمعیت متعلق به حوضه آبریز لوت در استان خراسان جنوبی صید و در الکل %75 تثبیت شد. سپس سنگریزه شنوایی و استخوان دملامه ماهیان استخراج و ریخت‌شناسی و ریختسنجی آنها مورد بررسی قرار گرفت. آستریسکوس در این گونه بزرگ‌تر از سایر سنگریزه ها، دایره ای یا مستطیلی شکل و از نوع gyro است. آستریسکوس دارای یک لب بزرگ توسعه یافته و یک لوب کوچک و آنتی روستروم می باشد و بخش داخلی آن مقعر و بخش خارجی محدب است. بر اساس نتایج ریخت سنجی اتولیت، جمعیت ها در صفات LH، RRL و RRH اختلاف معنی دار داشتند (05/0P
مقاله پژوهشی
نساره ابراهیمی؛ مظفر شریفی؛ سمیه ویسی
دوره 33، شماره 2 ، تابستان 1399، صفحه 212-224
چکیده
رشد، تکوین و بقا تاثیرات مهمی بر زندگی و پویایی جمعیت‌ها دارند، زیرا تعامل این عوامل بر اندازه و سن افراد در گذرهای خاصی از دوره زندگی (از جمله دگردیسی و بلوغ) اثرات تعیین کننده‌ای دارد. برای بسیاری از دوزیستان، تراکم و غذا بعنوان عوامل اصلی و اولیه زیست محیطی به شمار می‌روند که بر رشد، تکوین و میزان بقا تاثیرگذار هستند. در این مطالعه، ...
بیشتر
رشد، تکوین و بقا تاثیرات مهمی بر زندگی و پویایی جمعیت‌ها دارند، زیرا تعامل این عوامل بر اندازه و سن افراد در گذرهای خاصی از دوره زندگی (از جمله دگردیسی و بلوغ) اثرات تعیین کننده‌ای دارد. برای بسیاری از دوزیستان، تراکم و غذا بعنوان عوامل اصلی و اولیه زیست محیطی به شمار می‌روند که بر رشد، تکوین و میزان بقا تاثیرگذار هستند. در این مطالعه، اثرات مستقل و تعاملی تراکم و سطح غذا بر رشد، دگردیسی و بقا در لاروهای وزغ سبز Bufotes variabilis مورد بررسی قرار گرفت. بطوریکه، یک آزمایش 2×2 فاکتوری از دو سطح از تراکم (تراکم بالا و پایین) و دو سطح از غذا (غذای زیاد و کم) به مدت 112 روز طراحی شد. براساس نتایج، سطح غذا تاثیر معنی‌داری بر رشد، دگردیسی و بقا داشت. در مقابل، تراکم تأثیر معنی‌داری بر رشد، بقا و سن دگردیسی نداشت اما تاثیر معنی‌داری بر اندازه SVL به هنگام دگردیسی و درصد دگردیسی نشان داد. بیشترین نرخ رشد، اندازه SVL به هنگام دگردیسی، درصد دگردیسی و بقای لاروها در تیمار با تراکم کم/غذای زیاد مشاهده شد. کمترین رشد و اندازه SVL به هنگام دگردیسی، و بیشترین سن دگردیسی در تیمار با تراکم بالا/ غذای کم مشاهده شد. کمترین میزان بقا و درصد دگردیسی در تیمار تراکم کم/غذای کم مشاهده شد. اثرات تعاملی غذا و تراکم بر رشد در طول زمان، اندازه SVL به هنگام دگردیسی، درصد دگردیسی و سن دگردیسی معنی‌دار نشان داده شد اما این تعامل برای بقا معنی‌دار نبود.
مقاله پژوهشی
نوشین امینی؛ عبدالحسین شیروی؛ ناصر میرازی؛ ویدا حجتی؛ رقیه عباسعلی پورکبیرره
دوره 33، شماره 2 ، تابستان 1399، صفحه 225-238
چکیده
زمینه و هدف: هدف از این مطالعه، به ارزیابی اثرات حفاظتی عصاره میوه گیاه تمشک بر میزان فعالیت آنزیم های سوپراکسیددیسموتاز (SOD) و گلوتاتیون پراکسیداز (GPx) و تغییرات سطح سرمی مالون دی آلدئید (MDA) و ظرفیت آنتی اکسیدانی تام (TAC) در موش های صحرایی دیابتی شده با استرپتوزوتوسین می پردازد. روش بررسی: در این مطالعه آزمایشگاهی، موش ها بوسیله تزریق ...
بیشتر
زمینه و هدف: هدف از این مطالعه، به ارزیابی اثرات حفاظتی عصاره میوه گیاه تمشک بر میزان فعالیت آنزیم های سوپراکسیددیسموتاز (SOD) و گلوتاتیون پراکسیداز (GPx) و تغییرات سطح سرمی مالون دی آلدئید (MDA) و ظرفیت آنتی اکسیدانی تام (TAC) در موش های صحرایی دیابتی شده با استرپتوزوتوسین می پردازد. روش بررسی: در این مطالعه آزمایشگاهی، موش ها بوسیله تزریق داخل صفاقی STZ دیابتی شدند. میوه تمشک با روش معمول، عصاره گیری شد. موش ها به پنج گروه سالم (کنترل)، دیابتی (DM) و DM + دوزهای 50،100،200 میلی گرم بر کیلوگرم تقسیم شدند. پس از تزریق عصاره به صورت IP به مدت 4 هفته، میزان فعالیت آنزیم های سوپراکسیددیسموتاز و گلوتاتیون پراکسیداز و سطح سرمی مالون دی آلدئید و ظرفیت آنتی اکسیدانی تام تعیین شد و داده ها با استفاده از آزمون آنالیز واریانس یک طرفه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: فعالیت SOD و GPx و سطح سرمی TAC در گروه DM دچار کاهش معنا دار نسبت به دیگر گروه ها شد (P
