مقاله پژوهشی
اکولوژی
عطا مولودی صالح؛ سهیل ایگدری؛ هادی پورباقر؛ بهناز جعفری
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 22 شهریور 1400
چکیده
این مطالعه به منظور بررسی ترجیح زیستگاهی گونه بومزاد سیاه ماهی شجریانی (Capoeta shajariani) در رودخانه دینورآب (استان کرمانشاه) از حوضه رودخانه کرخه به اجرا درآمد. برای این منظور ویژگی‌های زیستگاهی شامل عمق، عرض رودخانه، عرض ناحیه پتامال، دما، هدایت الکتریکی (EC)، سرعت جریان و کل مواد جامد معلق (TDS)، pH و قطر ذرات بستر همزمان با نمونه‌گیری و شمارش ...
بیشتر
این مطالعه به منظور بررسی ترجیح زیستگاهی گونه بومزاد سیاه ماهی شجریانی (Capoeta shajariani) در رودخانه دینورآب (استان کرمانشاه) از حوضه رودخانه کرخه به اجرا درآمد. برای این منظور ویژگی‌های زیستگاهی شامل عمق، عرض رودخانه، عرض ناحیه پتامال، دما، هدایت الکتریکی (EC)، سرعت جریان و کل مواد جامد معلق (TDS)، pH و قطر ذرات بستر همزمان با نمونه‌گیری و شمارش ماهیان اندازه‌گیری و ثبت شدند. بر اساس نتایج دامنه متغیرهای محیطی انتخابی گونه مورد مطالعه عمق 30-26 سانتیمتر، عرض رودخانه 2/7-6 متر، عرض پتامال 6-8/4 متر، دما 19-18 درجه سانتیگراد، کل مواد جامد 610-580 ، EC 310-290 میکروموس بر سانتیمتر، pH 44/7-22/7، سرعت جریان 31/0-24/0 متر برثانیه و قطر سنگ بستر 5/5-5 سانتیمتر بود. نتایج نشان داد که بیشترین مقدار مطلوبیت در ایستگاه شماره 1 با میانگین عمق 54/25 سانتیمتر، عرض رودخانه 86/3 متر، عرض پتامال 16/5 متر، دما 1/19 درجه سانتیگراد، کل مواد جامد 579، EC 289 میکروموس بر سانتیمتر، pH 47/7، سرعت جریان 3/0 متر برثانیه و قطر سنگ بستر 5 سانتیمتر به دست آمد. به طور کلی رودخانه دینورآب با مقدار شاخص مطلوبیت 676/0 یک زیستگاه متوسط رو به بالا برای گونه بومزاد سیاهماهی شجریانی است.
مقاله پژوهشی
جانورشناسی
حسن میانداری
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 آبان 1400
چکیده
نظریة تکامل دو ایدة اصلی دارد: نیای مشترک و انتخاب طبیعی. صاحب‌نظرانی در رشته‌های مختلف علمی و فلسفی از نظریة تکامل به ویژه انتخاب طبیعی برای تبیین اخلاق انسان استفاده کرده‌اند. نظریات مذکور به دو دستة اصلی تقسیم می‌شوند: اخلاق سازش یا محصول فرعی است. برخی از نظریات اخلاق را تا حدی فطری هم می‌دانند. ما نظریة دو روان‌شناس هایت و بلوم ...
بیشتر
نظریة تکامل دو ایدة اصلی دارد: نیای مشترک و انتخاب طبیعی. صاحب‌نظرانی در رشته‌های مختلف علمی و فلسفی از نظریة تکامل به ویژه انتخاب طبیعی برای تبیین اخلاق انسان استفاده کرده‌اند. نظریات مذکور به دو دستة اصلی تقسیم می‌شوند: اخلاق سازش یا محصول فرعی است. برخی از نظریات اخلاق را تا حدی فطری هم می‌دانند. ما نظریة دو روان‌شناس هایت و بلوم را بررسی میکنیم. هایت شش نوع فضیلت اخلاقی را سازش میداند که ریشه در شش واحد اخلاقی دارند. بلوم در پنج زمینه به اخلاق فطری در کودکان قائل است. اشکال اصلی نویسنده این است که انتخاب طبیعی و معلولهای آن نااخلاقی هستند و از آنها هم در کسب فضایل اخلاقی و هم در کسب رذایل اخلاقی می‌توان استفاده کرد. همچنین از برخی امور روانشناختی دیگری هم که به لحاظ تکاملی فطری هستند ولی در این نظریات اخلاقی نیستند، می‌توان در کسب فضایل یا رذایل اخلاقی استفاده کرد. به این معنا اخلاق فطری معلول تکامل نداریم.
مقاله پژوهشی
فیزیولوژی
رحیم احمدی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 آذر 1400
چکیده
پیشینه و هدف: هورمونهای استروئیدی و بسیاری از عصاره های گیاهی می توانند پاسخ به درد را میانجیگری کنند. هدف این مطالعه بررسی اثرات تستوسترون و عصاره خرفه بر درد حاصل از القای تست تیل فلیک در موش های نر بوده است.
مواد و روش ها: در این مطالعۀ تجربی آزمایشگاهی، 150 سر موش سوری نر به طور تصادفی به گروههای کنترل، دریافت کننده دوزهای پایین، متوسط ...
بیشتر
پیشینه و هدف: هورمونهای استروئیدی و بسیاری از عصاره های گیاهی می توانند پاسخ به درد را میانجیگری کنند. هدف این مطالعه بررسی اثرات تستوسترون و عصاره خرفه بر درد حاصل از القای تست تیل فلیک در موش های نر بوده است.
مواد و روش ها: در این مطالعۀ تجربی آزمایشگاهی، 150 سر موش سوری نر به طور تصادفی به گروههای کنترل، دریافت کننده دوزهای پایین، متوسط و بالای عصاره دانه خرفه و نیز تستوسترون و دریافت کننده "عصاره خرفه + تستوسترون" با دوزهای مختلف تقسیم بندی شدند. پس از تزریق درون صفاقی عصاره و هورمون، آستانه درد توسط دستگاه تیل فلیک اندازه گیری شده و داده ها از طریق آزمون آماری ANOVA تجزیه و تحلیل شدند.
یافته ها: افزایش آستانه درد، 30 دقیقه و 1 ساعت پس از تزریق دوز متوسط عصاره ( به ترتیب 05/0P< و 01/0P
مقاله پژوهشی
زیست شناسی دریا
سحر خورشیدی سدهی؛ نادر شعبانی پور؛ حمید علاف نویریان
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 دی 1400
چکیده
میگوی Palaemon elegans بومی دریای سیاه است که در طی سالهای 1309 تا 1313 به دریای خزر معرفی شد. به منظور اعمال مدیریت صحیح، شناخت خصوصیات زیستی و داشتن اطلاعات کافی و مناسب در مورد آبزیان بسیار حایز اهمیت است. در تحقیق حاضر برای شناخت خصوصیات زیستی میگوی P. elegans تعداد 100 قطعه میگو، توسط تور ساچوک با چشمه 500 میکرون از دریای خزر صید و بعضی پارامترهای ...
بیشتر
میگوی Palaemon elegans بومی دریای سیاه است که در طی سالهای 1309 تا 1313 به دریای خزر معرفی شد. به منظور اعمال مدیریت صحیح، شناخت خصوصیات زیستی و داشتن اطلاعات کافی و مناسب در مورد آبزیان بسیار حایز اهمیت است. در تحقیق حاضر برای شناخت خصوصیات زیستی میگوی P. elegans تعداد 100 قطعه میگو، توسط تور ساچوک با چشمه 500 میکرون از دریای خزر صید و بعضی پارامترهای زیست سنجی (طول کل، طول کاراپاس، وزن تر میگو، وزن و قطر تخم)، هماوری مطلق و نسبی، تعداد لارو، درصد تفریخ و مراحل جنینی آنها بررسی شد. نتایج نشان داد میانگین طول کل، طول کاراپاس، وزن تر میگو (قبل و بعد از برداشتن تخم و وزن تر تخم به ترتیب برابر78/40 و 41/10میلی متر،644/،325/1 و 129/0 گرم و میانگین قطر کوچک و بزرگ تخم در آخرین مرحله جنینی نیز به ترتیب برابر 0 447/0 و 622/0 میلی متر بود. میانگین هماوری مطلق و نسبی به ترتیب 931 و 30/566 عدد و همچنین تعداد لارو 621 عدد و میزان تفریخ نیز 70/67 درصد بود. مراحل جنینی این میگو شامل شش مرحله، تخم لقاح یافته، تقسیم سلولی، چشم زدن، ناپلیوس با چشم نابرابر، ناپلیوس با چشم برابر(ناپلیوس پیشرفته در غشای تخم) و در آخر مرحله زوآ است. و میانگین مدت مرحله جنینی نیز 11 روز است.
مقاله پژوهشی
ژنتیک
آزاد فرهنگ دوست؛ مختار غفاری؛ عطااله رحیمی؛ علی هاشمی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 دی 1400
چکیده
به منظور ارزیابی هموزیگوسیتی آلل‌های جنسی و بررسی روابط آن با تعداد آلل‌های جنسی، تولید عسل و جمعیت بالغین، تعداد 320 کلنی‌های زنبورعسل از استان‌های آذربایجان شرقی و اردبیل انتخاب و مورد اندازه‌گیری قرار گرفتند. اندازه‌گیری‌ها براساس دستورالعمل Ruttner و Page انجام گرفت. نتایج مطالعه حاضر، نشان داد که میانگین درصد هموزیگوسیتی و تعداد ...
بیشتر
به منظور ارزیابی هموزیگوسیتی آلل‌های جنسی و بررسی روابط آن با تعداد آلل‌های جنسی، تولید عسل و جمعیت بالغین، تعداد 320 کلنی‌های زنبورعسل از استان‌های آذربایجان شرقی و اردبیل انتخاب و مورد اندازه‌گیری قرار گرفتند. اندازه‌گیری‌ها براساس دستورالعمل Ruttner و Page انجام گرفت. نتایج مطالعه حاضر، نشان داد که میانگین درصد هموزیگوسیتی و تعداد آلل‌های جنسی در کل توده زنبورعسل مورد مطالعه به ترتیب 86/12 درصد و 45/ 8 عدد برآورد گردید که به تفکیک میانگین هموزیگوسیتی و تعداد آلل‌های جنسی در زنبورستان‌های استان آذربایجان شرقی به‌ترتیب برابر 8/12 درصد و 48/8 عدد و برای زنبورستان‌های استان اردبیل به‌ترتیب برابر 86/12 درصد و 42/8 عدد به دست آمد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر عوامل استان و زنبورستان روی صفات مورد مطالعه معنی‌دار نبود (05/0P<) اما عامل شهرستان روی همه صفات مورد مطالعه به غیر از درصد هموزیگوسیتی آلل‌های جنسی تاثیر منفی و معنی‌داری داشت (05/0P<). در مطالعه حاضر، میانگین تولید عسل در زنبورستان‌های استان آذربایجان شرقی 32/17 و در استان اردبیل 07/17 کیلوگرم برآورد شد. نتایج آنالیزها نشان داد که هموزیگوسیتی آلل‌های جنسی همبستگی منفی و معنی‌داری با صفات مورد مطالعه داشت (05/0P<) که این هم همبستگی با صفات تعداد آلل‌های جنسی برابر 94/0-، با صفت تولید عسل برابر 80/0- و با صفت جمعیت بالغین برابر 79/0- بر آورد گردید. به طوری که براساس نتایج تجزیه رگرسیونی و پارامترهای مدل برآورد شده، با افزایش یک درصد هموزیگوسیتی آلل‌های جنسی، جمعیت کلنی 17/0- قاب و میزان تولید عسل کلنی‌ها 49/0-گرم طی یک دوره پرورش زنبورعسل کاهش می‌یابد.
مقاله پژوهشی
سیدمجتبی میرزائی؛ بهروز زارعی دارکی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 دی 1400
چکیده
مژه داران یکی از بزرگترین گروه جانوران تک یاخته ای هستندکه دراغلب محیط های آبی یافت می شوند. مژه داران؛ حلقه واسط انتقال انرژی از پیکوپلانکتون ها به زئوپلانکتون ها هستند، همچنین به عنوان معرف، پاکیزگی و آلودگی آب ها را مشخص می کنند. باتوجه به نقش های مهمی که مژه داران درروابط اکولوژیکی اکوسیستم های آبی برعهده دارند، جهت انجام مطالعات ...
بیشتر
مژه داران یکی از بزرگترین گروه جانوران تک یاخته ای هستندکه دراغلب محیط های آبی یافت می شوند. مژه داران؛ حلقه واسط انتقال انرژی از پیکوپلانکتون ها به زئوپلانکتون ها هستند، همچنین به عنوان معرف، پاکیزگی و آلودگی آب ها را مشخص می کنند. باتوجه به نقش های مهمی که مژه داران درروابط اکولوژیکی اکوسیستم های آبی برعهده دارند، جهت انجام مطالعات اکولوژیکی، شناسایی آن ها ازجنبه های مورفولوژیکی و جایگاه تاکسونومیکی از اهمیت بالایی برخوردارمی باشد. پژوهش حاضرحاصل مطالعه روی مژه داران پلانکتون وپریفیتون نمونه برداری شده ازرودخانه ودریاچه سدزاینده رود است. در این تحقیق مژه داران راسته های Spirotricha وPeritricha از 8 ایستگاه دررودخانه زاینده رود و 4 ایستگاه دردریاچه سد مورد مطالعه قرار گرفتند. جهت شناسایی مژه داران ازمنابع معتبر متعددی استفاده شد. نتایج بدست آمده شامل22 جنس و 13 خانواده می باشد. تعداد 10خانواده متعلق به راسته Spirotricha و3 خانواده متعلق به راسته Peritricha اختصاص دارد.
مقاله پژوهشی
بیوسیستماتیک
فریبا رادمنش؛ رسول کرمیانی؛ نصر الله رستگار پویانی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 دی 1400
چکیده
لاکپشت خشکی‌زی Testudo graeca Linnaeus, 1758 به خانواده Testudinidae تعلق دارد. ارزیابی استخوان شناختی مقایسه‌ای می‌تواند صفات سازشی این گونه را آشکار سازد. پژوهش حاضر به استخوان شناسی پساجمجمه ای لاکپشت مهمیزدار می-پردازد. در این مطالعه از دو نمونه جمع آوری شده از زیستگاه های منطقه دینور و چهارزبر در استان کرمانشاه استفاده شد. با استفاده از شیوه‌های ...
بیشتر
لاکپشت خشکی‌زی Testudo graeca Linnaeus, 1758 به خانواده Testudinidae تعلق دارد. ارزیابی استخوان شناختی مقایسه‌ای می‌تواند صفات سازشی این گونه را آشکار سازد. پژوهش حاضر به استخوان شناسی پساجمجمه ای لاکپشت مهمیزدار می-پردازد. در این مطالعه از دو نمونه جمع آوری شده از زیستگاه های منطقه دینور و چهارزبر در استان کرمانشاه استفاده شد. با استفاده از شیوه‌های رایج پاکسازی استخوان، استخوان‌ها جدا و تمیز شدند و بوسیله استریومیکروسکوپ مجهز به دوربین دیجیتالی مدل Olympus DP12 Germany عکسبرداری انجام شد. از لحاظ پساجمجمه‌ای، ستون فقرات در گونه T. graeca مجموعا از 55 مهره تشکیل شده است. دنده های گردنی در نمونه های بالغ وجود ندارد. کمربند سینه ای سه بخشی است که از استخوانی شانه ای و غرابی تشکیل شده است. کمربند لگنی بزرگ و سه بخشی است و از استخوان های تهیگاهی، نشیمنگاهی و شرمگاهی تشکیل شده است. استخوان بازو ستبر و مشخصا سیگموئید است. استخوان های زندزیرین و زندزبرین هم در بخش نزدیک و هم در بخش دور محکم به هم متصلند. استخوان های درشت نی و نازک نی طولشان تقریبا هم اندازه است و انتهای نزدیک و دور هر دو استخوان به اندازه زیادی گسترش عرضی دارند. از پژوهش حاضر می‌توان نتیجه گرفت که شکل و تعداد استخوان‌های تشکیل‌دهنده پساجمجمه، دست، کمربند سینه‌ای، پا و کمربند لگنی، و سطوح مفصلی استخوان‌های تشکیل دهنده اسکلت خاص گونه می باشد که می‌تواند به علت سازگاری های این گونه با زیستگاه‌های متفاوت حاصل شده باشد.
مقاله پژوهشی
جانورشناسی
نفیسه فقیه سبزواری؛ آزیتا فراشی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 28 بهمن 1400
چکیده
تهدیدات انسانی در طول چندین دهه اخیر تاثیرات منفی زیادی بر جمعیت‌های سمداران ایران داشته‌است. این درحالی است که تغییر اقلیم نیز می‌تواند به واسطه تغییر شرایط کنونی زیستگاه این گونه‌ها میزان آسیب‌پذیری آنها را دو چندان افزایش دهد. هدف از این مطالعه، بررسی تاثیر تغییر اقلیم بر زیستگاه‌های مطلوب بز وحشی (Capra aegagrus)، میزان جابه‌جایی ...
بیشتر
تهدیدات انسانی در طول چندین دهه اخیر تاثیرات منفی زیادی بر جمعیت‌های سمداران ایران داشته‌است. این درحالی است که تغییر اقلیم نیز می‌تواند به واسطه تغییر شرایط کنونی زیستگاه این گونه‌ها میزان آسیب‌پذیری آنها را دو چندان افزایش دهد. هدف از این مطالعه، بررسی تاثیر تغییر اقلیم بر زیستگاه‌های مطلوب بز وحشی (Capra aegagrus)، میزان جابه‌جایی کنونی آن و نحوه پراکنش آینده این گونه تحت دو سناریوی اقلیمی خوش‌بینانه و بد‌بینانه (RCP126 و RCP585) در بازده زمانی 2061 تا 2080 در سراسر ایران با استفاده از روش حداکثر آنتروپی (MaxEnt) است. در این بررسی از 32 متغییر محیطی در چهار گروه نقشه‌های توپوگرافیک، اقلیمی، کاربری اراضی و پوشش زمین بهره گرفته شده‌است. نتایج این بررسی نشان داد که زیستگاه‌های مطلوب این گونه در ایران هم اکنون 30 درصد از سطح زیستگاه‌های کل کشور را شامل می‌شود، این در حالیست که این میزان زیستگاه در آینده به 26 درصد کاهش پیدا خواهد کرد و به ترتیب در سناریوهای خوش‌بینانه و بد‌بینانه 26/10 و 73/9 درصد زیستگاه‌های زمان حال در آینده از بین خواهد‌رفت. نتایج بیان‌گر این مسئله است که فاکتورهای انحراف معیار ارتفاع، شیب و فاصله از مناطق حفاظتی به عنوان تاثیرگذارترین فاکتور‌ها و حداقل دمای سردترین ماه و میانگین دمای گرم‌ترین فصل به عنوان کم اهمیت‌ترین فاکتور‌ها در مطلوبیت زیستگاه برای گونه در زمان حال و آینده معرفی شده‌است. این موضوع تا حدودی با سایر بررسی‌های صورت گرفته در مورد زیستگاه پازن در فصول مختلف سال و در مناطق مختلف ایران مشابه می‌باشد.
مقاله پژوهشی
اکولوژی
فاطمه دهجی؛ مریم مروتی؛ مهدی زارع خورمیزی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 فروردین 1401
چکیده
پلنگ ایرانی (Panthera pardus saxicolor) بزرگترین گونه از خانواده گربه‌سانان در ایران با وسیع‌ترین پراکنش را در میان گربه‌سانان بزرگ‌جثه است که در اغلب زیستگاه‌های کشور پراکندگی دارد. این مطالعه با هدف شناسایی لکه‌های زیستگاهی و مسیرهای اتصال بین لکه‌های شناخته برای پلنگ ایرانی انجام گرفته است. به‌منظور مدل‌سازی از نقاط حضور گونه و 11 متغیر ...
بیشتر
پلنگ ایرانی (Panthera pardus saxicolor) بزرگترین گونه از خانواده گربه‌سانان در ایران با وسیع‌ترین پراکنش را در میان گربه‌سانان بزرگ‌جثه است که در اغلب زیستگاه‌های کشور پراکندگی دارد. این مطالعه با هدف شناسایی لکه‌های زیستگاهی و مسیرهای اتصال بین لکه‌های شناخته برای پلنگ ایرانی انجام گرفته است. به‌منظور مدل‌سازی از نقاط حضور گونه و 11 متغیر زیستگاهی شامل رطوبت توپوگرافی، ارتفاع، زبری ارتفاع، فاصله از جاده‌های اصلی، فاصله از مناطق مسکونی، تراکم قله، شاخص تراکم پوشش‌گیاهی، زبری تراکم پوشش‌گیاهی، شاخص تفاضل بهنجار آب، ضریب دید آسمان و عمق دره‌ها به همراه روش‌های حضور و شبه‌عدم‌حضور درخت طبقه‌بندی و رگرسیون (CART)، جنگل تصادفی (RF)، TreeNET و MARS استفاده گردید. تمام مدل‌های احتمالی به روش میانگین AUC با یکدیگر ترکیب شدند و از معکوس آن نقشه هزینه حاصل گردید و نقشه‌های حاصل از حد آستانه با یکدیگر جمع شدند و در جمع جبری 4 اندازه‌های مختلف گستره خانگی لکه‌های زیستگاهی تعیین شدند. با استفاده از روش تحلیل کمترین هزینه (LCP) دالان‌های بین لکه‌های زیستگاهی شناسایی شدند. اتصال مناطق حفاظت‌شده استان به یکدیگر نیز از تئوری مدار الکتریکی انجام گرفت. بر پایه توافق بین نتایج مناطق حفاظت‌شده کالمند و بافق همچنین منطقه شکار ممنوع شیرکوه به‌ترتیب بیشترین مساحت، مناطق حفاظت‌شده و پارک‌ملی سیاه‌کوه کمترین مساحت از زیستگاه گونه را در برگرفته‌اند. در تلفیق با نتایج حاصل از تحلیل کمترین هزینه بر پایه لکه‌های زیستگاهی باید اشاره کرد که اتصال لکه-های زیستگاهی منطقه حفاظت‌شده بافق به منطقه حفاظت‌شده کالمند می‌تواند تضمین‌کننده انتشار گونه در مناطق شیرکوه و مرور باشد.
مقاله پژوهشی
بیوسیستماتیک
معصومه مهدیان؛ ولی الله خلجی پیربلوطی؛ خجسته ملک محمد؛ حمزه اورعی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 14 فروردین 1401
چکیده
روش ریخت‌سنجی هندسی یک روش نوین در مطالعه ویژگی‌های ریختی دوجورپایان بویژه در تمایز و تفکیک گونه‌های مختلف جنس Gammarus است. از این‌رو این پژوهش با هدف بررسی جمعیت‌های مختلف منتسب به G. lordeganensis در استان چهار محال بختیاری به کمک روش ریخت‌سنجی هندسی انجام شد. برای این منظور از صفحات اپیمرال سوم برای بررسی تفکیک جمعیت‌ها از پنج منطقه مختلف ...
بیشتر
روش ریخت‌سنجی هندسی یک روش نوین در مطالعه ویژگی‌های ریختی دوجورپایان بویژه در تمایز و تفکیک گونه‌های مختلف جنس Gammarus است. از این‌رو این پژوهش با هدف بررسی جمعیت‌های مختلف منتسب به G. lordeganensis در استان چهار محال بختیاری به کمک روش ریخت‌سنجی هندسی انجام شد. برای این منظور از صفحات اپیمرال سوم برای بررسی تفکیک جمعیت‌ها از پنج منطقه مختلف شامل چشمه برم، چشمه گردبیشه، چشمه سیله، چشمه سرداب رستم‌‌آباد واقع در استان چهارمحال و بختیاری استفاده شد. برای نتیجه گیری بهترگونه ی G. parthicus از چشمه سراب عباس آباد در استان مرکزی نیز به مطالعه افزوده شد. برای استخراج داده‌های ریختی از صفحات اپیمرال سوم عکسبرداری شد. 2 لندمارک و 10 نیمه لندمارک بااستفاده از نرم افزار TpsDig2 بر روی حاشیه‌های عقبی، جلویی و تحتانی صفحات اپیمرال سوم قرار داده شد. داده‌های حاصل پس از آنالیز پروکراست (GPA)، با روش‌های آماری چند متغیره تجزیه به مولفه‌های اصلی (PCA)، تجزیه همبستگی کانونیک (CVA) و تحلیل خوشه‌ای با استفاده از نرم افزار PAST مورد تفسیر قرار گرفتند. نتایج نشان داد که جمعیت‌های مورد بررسی از لحاظ شکل صفحه اپیمرال سوم تفاوت معنی‌داری با یکدیگر دارند (001/0P<) و به طور کامل از یکدیگر جدا شدند. شکل صفحه اپیمرال سوم یک صفت تشخیصی مناسب برای شناسایی و تفکیک گونه‌های Gammarus شبیه بهم از نظر ریختی است. براساس نتایج این مطالعه می‌توان بیان کرد که سایر جمعیت های منتسب به G. lordeganensis مورد بررسی در این پژوهش به این گونه تعلق نداشته و به وضوح گونه‌های مختلفی از Gammarus هستند.
مقاله پژوهشی
اکولوژی
سمیه اراضی؛ محمدحسین ایران نژاد پاریزی؛ احد ستوده؛ بهمن کیانی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 فروردین 1401
چکیده
لکه یک واحد از ساختار سیمای سرزمین و یا قسمت تقریبا همگنی از سرزمین می باشد که از یک ساختار سلسله مراتبی برخوردار است و به عنوان اکوسیستمی همگن و قابل تشخیص که با محیط اطراف خودش کاملا متمایز است در نظر گرفته می شود. دو پارامتر اندازه و شکل لکه‌های زیستگاهی بر انواع و تعداد جانوران درون آن تاثیر می‌گذارد. این دو پارامتر، از مولفه‌های ...
بیشتر
لکه یک واحد از ساختار سیمای سرزمین و یا قسمت تقریبا همگنی از سرزمین می باشد که از یک ساختار سلسله مراتبی برخوردار است و به عنوان اکوسیستمی همگن و قابل تشخیص که با محیط اطراف خودش کاملا متمایز است در نظر گرفته می شود. دو پارامتر اندازه و شکل لکه‌های زیستگاهی بر انواع و تعداد جانوران درون آن تاثیر می‌گذارد. این دو پارامتر، از مولفه‌های مهم در طراحی و برنامه‌ریزی مناطق جهت حفاظت از گونه‌ها هستند. به‌همین جهت، این پژوهش به مطالعه رابطه دو پارامتر اندازه و شکل لکه‌های زیستگاهی در حوضه‌آبخیز آدرشک پرداخته است. در طول فصل‌های بهار و تابستان سال 1398 به شناسایی جانوران آدرشک پرداخته شد. در مجموع تعداد 14 گونه پستاندار و 26 گونه پرنده در آدرشک شناسایی شد. بیشترین مقدار غنا، تنوع و یکنواختی گونه‌ای در لکه درختچه و کمترین مقدار در لکه بوته‌زار و علفزار با تراکم بالا مشاهده شد. از نرم‌افزار FRAGSTATS 4,2 برای محاسبه متریک‌های مورد استفاده در پژوهش بهره گرفته شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از همبستگی اسپیرمن و مقادیر تنوع گونه‌ای از شاخص‌های شانون-وینر، سیمپسون، هیل، بریلویین و مک‌آرتور، مقدار غنای گونه‌ای با شاخص‌های غنای مارگالف و من-هینیک محاسبه شد. نتایج نشان داد که بین شاخص تنوع سیمپسون و بریلویین و شاخص‌های غنای مارگالف و من-هینیک با دو سنجه AREA و PARA رابطه معنی‌داری وجود دارد. همچنین، بین شاخص‌های تنوع‌زیستی و پارامترهای فیزیکی لکه‌ها ارتباط معنی‌دار در سطح یک درصد مشاهده شد و در طراحی و مدیریت زیستگاه برای جانوران، لکه‌های کوچک ارجحیت دارند.
مقاله پژوهشی
اکولوژی
علیرضا رادخواه؛ سهیل ایگدری؛ هادی پورباقر
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 اردیبهشت 1401
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی ارتباط بین فاکتورهای محیطی و پراکنش جویبارماهی کرمانشاه (Sasanidus kermanshahensis) در رودخانه دینورآب از حوضه آبریز تیگریس در استان کرمانشاه انجام شد. برای این منظور، نمونه‌برداری از ماهیان در فروردین ماه 1396 در 7 ایستگاه در مسیر رودخانه انجام شد. به‌منظور تعیین فاکتورهای محیطی مؤثر بر پراکنش جویبارماهی کرمانشاه، ویژگی‌های ...
بیشتر
این پژوهش با هدف بررسی ارتباط بین فاکتورهای محیطی و پراکنش جویبارماهی کرمانشاه (Sasanidus kermanshahensis) در رودخانه دینورآب از حوضه آبریز تیگریس در استان کرمانشاه انجام شد. برای این منظور، نمونه‌برداری از ماهیان در فروردین ماه 1396 در 7 ایستگاه در مسیر رودخانه انجام شد. به‌منظور تعیین فاکتورهای محیطی مؤثر بر پراکنش جویبارماهی کرمانشاه، ویژگی‌های هر ایستگاه شامل ارتفاع، سرعت جریان آب، عرض رودخانه، عمق آب، ویژگی‌های اجزای بستر از جمله درصد سنگ‌های بستر و قطر متوسط سنگ‌های بستر، بلافاصله پس از نمونه‌گیری ثبت شدند. در این مطالعه، از مدل تجمعی تعمیم یافته (Generalized Additive Model) به‌منظور بررسی اثر پارامترهای محیطی بر پراکنش جویبارماهی کرمانشاه استفاده شد. بر اساس نتایج از بین متغیرهای مورد بررسی، تنها ارتفاع از سطح دریا، سرعت جریان، عرض رودخانه و شاخص بستر معنی‌دار بودند. بر اساس نتایج، با افزایش شاخص بستر از 4 تا 6، و با افزایش ارتفاع از سطح دریا از 840 تا 1050 متر، فراوانی جویبارماهی کرمانشاه کاهش یافت. علاوه بر این، با افزایش عرض رودخانه از 2 تا 15 متر فراوانی ماهیان افزایش یافت. نتایج نشان داد با افزایش سرعت جریان آب از 4/0 تا 9/0 متر بر ثانیه، فراوانی جویبارماهی کرمانشاه افزایش یافت، اما پس از آن، با افزایش سرعت جریان تا 2 متر بر ثانیه به شدت از فراوانی ماهیان کاسته شد. به‌طور کلی، مناطق پایین دست رودخانه به‌ویژه ایستگاه‌های 6 و 7 (به سمت بیستون در شهرستان هرسین) که دارای بستر با ذرات ریز و سرعت جریان پایین هستند، می‌توانند زیستگاه مطلوبی برای جویبارماهی کرمانشاه باشند.
