The effect of four varieties of mulberry leaves on the performance of silkworm Bombyx mori L. (Lepidoptera: Bombycidae)

Document Type : Research Paper

Authors

1 Department of Plant Protection, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, I.R. of Iran

2 Department of Plant Protection, Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan, Rasht, I.R. of Iran,

Abstract

This study aimed to assess the effect of different mulberry varieties namely Ichinose, Kenmochi, Kines and Guilani local on economical nutritional and biochemical characteristics, of silkworm hybrid 103*104.The current research tries to select and introduce a suitable variety for 103*104 hybrid. The hybrid 103*104 egg batches were procured from Silk Research Center (Pasikhan- Rasht) and were bred on different mulberry leaves on the basis of classical culture method in controlled condition (25± 1 °C, 70 % RH and 12:12 L;D). Our results showed that the Kines variety possessing higher amount of protein, when fed by silkworm exhibited better economical parameters comparatively(p

Keywords

Main Subjects

تأثیر چهار رقم برگ توت بر عملکرد کرم ابریشمBombyx mori L.

 (Lepidoptera: Bombycidae)

علی صادقی خامنه تبریزی1،جلال جلالی سندی2و3*، سهراب ایمانی1 و علی احدیت1

1 ایران، تهران، دانشگاهآزاداسلامی، واحدعلومو تحقیقات، گروهگیاه‌پزشکی

2 ایران، گیلان، دانشگاه گیلان، دانشکده علوم کشاورزی، گروه گیاه‌پزشکی

3 ایران، گیلان، دانشگاه گیلان، دانشکده علوم کشاورزی، گروه پژوهشی ابریشم

تاریخ دریافت: 26/6/98                تاریخ پذیرش: 30/2/99

چکیده

این تحقیق باهدف بررسی تأثیر رقم‌های مختلف برگ توت به نام­های ایچی­نویسه، کن­موچی، کاینز و محلی گیلان روی خصوصیات بیوشیمیایی، تغذیه­ای و اقتصادی کرم ابریشم هیبرید 104*103 انجام گرفت. مطالعه حاضر در تلاش است که رقم برگ توت مناسبی را برای هیبرید 104*103 انتخاب کند. تخم نوغان هیبرید 104*103 از مرکز تحقیقات ابریشم تهیه و بر اساس روش‌های رایج پرورش کرم ابریشم در شرایط (درجه حرارت 1 ± 25 درجه سلسیوس، 70 درصد رطوبت و 12:12 ساعت روشنایی:تاریکی) پرورش داده شدند. بررسی حاضر نشان داد که کرم‌های ابریشم با تغذیه از رقم کاینز که حاوی بیشترین مقدار پروتئین بود در مقایسه با سایر رقم‌ها بهترین شاخص­های اقتصادی را نشان داد. وزن انفرادی و کل پیله­ها و عملکرد پیله به ازای ده هزار لارو به‌صورت معنی­داری در لاروهای تغذیه شده با رقم کاینز بیشتر بود (05/0 < P). همچنین بالاترین سطح شاخص­های تغذیه­ای مانند کارایی تبدیل غذای خورده شده (ECI)، کارایی تبدیل غذای هضم شده (ECD)، نرخ رشد نسبی (RGR) و شاخص مصرف (CI) در لاروهای تغذیه شده روی رقم کاینز مشاهده شد. فعالیت آنزیم­های گوارشی و آنتی­اکسیدان در لارو­های تغذیه شده از رقم‌های مذکور متفاوت بودند. نتایج این تحقیق به‌طور واضح نشان داد که رقم کاینز می­تواند برای پرورش کرم ابریشم در زمینه شاخص­های مطالعه شده مناسب معرفی شود.

واژه‌های کلیدی: کرم ابریشم، رقم‌های توت، شاخص­های اقتصادی و شاخص­های تغذیه­ای

* نویسنده مسئول، تلفن: 09113309574، پست الکترونیکی: jjalali@guilan.ac.ir

مقدمه

 

ابریشم یک محصول فیبری از جنس پروتئین است که علاوه بر کرم ابریشم توسط کنه­ها، عنکبوت­ها و عقرب­ها نیز تولید می­شود (15). این محصول یک منبع بیوتکنولوژیکی و بیوشیمیایی مهمی از لحاظ خصوصیاتی از قبیل تجزیه‌پذیری و سازگاری با محیط‌زیست و غیرسمی بودن محسوب می­شود (10). ابریشم حاوی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی فراوانی است و در علوم مختلفی مانند پزشکی، زیبایی و آرایشی، بهداشت و مواد غذایی استفاده می­شود (25، 43 و 50). کیفیت غذای مصرفی توسط کرم ابریشم، تأثیر مستقیم بر فیزیولوژی و زیست­شناسی این حشره داشته و درنتیجه با میزان تولید پیله، رابطه مستقیم دارد (39).

تولید ابریشم طبیعی در ایران نقش مهمی در بهبود اقتصاد روستایی دارد و کیفیت و کمیت ابریشم تولیدی بیشتر به تغذیه لاروها وابسته است (18). کیفیت و کمیت تغذیه لاروهای کرم ابریشم روی رشد، نمو و تولیدمثل این حشره مؤثر است (21 و 44). تفاوت در کیفیت ارقام مختلف برگ توت که ناشی از تفاوت در میزان محتویات بیوشیمیایی آن از قبیل میزان پروتئین، گلوکوز، فسفر و پتاسیم است (6 و 27)، تأثیر مستقیم بر عملکرد پرورش کرم ابریشم دارد (5).

فیزیولوژی تغذیه در کرم ابریشم روی مراحل مختلف زندگی این حشره مانند: وزن لاروی، شفیره و پیله، مقدار ابریشم تولید شده، باروری حشرات بالغ و نرخ تفریخ تخم­ها تأثیر می­گذارد (39). تغذیه با برگ­های توت با کیفیت پایین باعث رشد کم و کاهش تولید می‌شود (توانایی هضم و تبدیل عناصر غذایی به زیست توده و شاخص رشد نسبی تعیین کننده عملکرد حشره می­باشد (35). عامل اصلی تعیین کننده عملکرد چرخه زیستی کرم ابریشم محتوای پروتئینی برگ­های توت می­باشد (34).

برگ­های توت منبعی از پروتئین، هیدروکربن­ها، ویتامین­ها، استرول­ها، املاح معدنی و محرک اشتهای این حشره می‍باشند. کربوهیدرات­ها برای حفظ سلامتی و رشد لاروهای جوان اهمیت دارند. چربی­ها شکل اصلی ذخیره انرژی هستند و در زمان گرسنگی حشره بسیار اهمیت دارند. تأثیر خوب غذایی ویتامین­ها مانند اسید آسکوربیک، املاح معدنی و متابولیت­ها روی عملکرد کرم ابریشم، خصوصیات اقتصادی، باروری و تولیدمثل آن، توسط محققین مختلفی مورد مطالعه قرار گرفته است (6، 9 و 16). باوجود اینکه مطالعات زیادی روی ترکیبات شیمیایی رقم‌های مختلف برگ­ توت انجام‌شده است، ولی تحقیقات در زمینه تأثیر تغذیه بر عملکرد بیوشیمیایی، آنتی­اکسیدانی و خصوصیات اقتصادی مهم کرم ابریشم مورد توجه قرارنگرفته است. از آنجایی که کیفیت منبع غذایی، تأثیر مهمی در تغییرات خصوصیات بیوشیمیایی، فعالیت آنتی­اکسیدانی (بالابودن فعالیت آنتی­اکسیدانی، نشان­دهنده نامطلوب­بودن کیفیت منبع غذایی حشره است (30 و 36) و همچنین خصوصیات اقتصادی کرم ابریشم دارد (41)، بنابراین مطالعه این شاخص­ها می­تواند در تعیین کیفیت منبع غذایی کرم ابریشم بسیار مهم باشد. دراین مطالعه، تأثیر سه رقم وارداتی برگ توت شامل کاینز، کن­موچی، ایچی­نویسه و یک رقم محلی گیلان بر عملکرد شاخص­های تغذیه­ای، فعالیت­های آنزیمی و غیرآنزیمی­ و همچنین خصوصیات اقتصادی کرم ابریشم مقایسه شدند.

مواد و روشها

دراین مطالعه چهار رقم برگ توت شامل ایچی­نویسه، کن موچی، کاینز (این سه رقم، از رایج­ترین رقم­های وارداتی توت در پرورش کرم ابریشم هستند) و محلی گیلان (که در پرورش کرم ابریشم در دسترس است) از مرکز تحقیقات ابریشم ایران، پسیخان –رشت تهیه و در آزمایش‌ها به کار گرفته شدند.

پرورش حشرات: تخم نوغان هیبرید 104*103 از مرکز تحقیقات ابریشم تهیه و بر اساس روش‌های رایج پرورش کرم ابریشم در شرایط (درجه حرارت 1 ± 25 درجه سلسیوس، 70 درصد رطوبت و 12:12 ساعت روشنایی:تاریکی) پرورش داده شدند (18).

اندازه‌گیری شاخص‌های بیولوژیکی و شاخص­های اقتصادی: بررسی تأثیر ارقام استفاده شده در شاخص‌های بیولوژیکی و اقتصادی نظیر وزن لاروی روزانه ترازوی دقیق، تعداد کل پیله­ها، تعداد پیله­های خوب، تعداد پیله­های خوب با شفیره زنده و تلف شده، وزن پیله (نر، ماده، کل و انفرادی)، عملکرد پیله به ازای ده هزار لارو و وزن قشر پیله مورد ارزیابی قرارگرفت. توزین با استفاده از ترازوی حساس با دقت 0001/0 گرم انجام گرفت.

ارزیابی شاخص­های تغذیه: شاخص­های تغذیه اندازه­گیری شده شامل: شاخص قابلیت هضم نسبی (Approximate digestibility) (AD)، کارایی تبدیل غذای خورده شده به بیوماس حشره (Efficiency of conversion of ingested food) (ECI)، کارایی تبدیل غذای هضم شده (Efficiency of conversion of digested food) (ECD)، نرخ رشد نسبی (Relative growth rate) (RGR) و شاخص مصرف (Consumption index) (CI) بود و توسط معادلات زیر اندازه­گیری شد (53).

شاخص قابلیت هضم نسبی:

  (1)

کارایی تبدیل غذای خورده شده به ذی­توده:

  (2)

کارایی تبدیل غذای هضم شده به ذی­توده حشره:

  (3)

نرخ رشد نسبی:

  (4)

شاخص مصرف:

  (5)

E= وزن خشک غذای خورده شده (میلی­گرم)

F= وزن خشک فضولات تولید شده (میلی­گرم)

P= وزن خشک بیوماس لارو (میلی­گرم)

A= میانگین وزن خشک لاروها در مدت‌زمان T

T= مدت‌زمان آزمایش

بررسی بیوشیمیایی همولنف لاروها: برای انجام آزمایش­های بیوشیمیایی از لاروهای سن پنجم که از برگهای متفاوت تغذیه شده بودند، استفاده شد.

تعیین میزان ذخایر انرژی

گلوکز: برای اندازه­گیری گلوکز از روش سیگرت (42) استفاده شد. در این روش اندازه­گیری بر پایه واکنش­های آنزیمی است و با تأثیر گلوکز اکسیداز بر گلوکز سبب تشکیل اسید گلوکورونیک و پراکسید هیدروژن می­شود. سپس پراکسید هیدروژن تولید شده با تأثیر آنزیم پراکسیداز و در حضور 4-آمینوفنازن و فنل تشکیل یک محلول رنگی می­کند. جهت ثبت گلوکز موجود در نمونه، محتوی لوله­ها از طریق اندازه­گیری جذب رنگ حاصله در طول‌موج 545 نانومتر در مقایسه با محلول استاندارد و با دستگاه الایزا ریدر (AWARENESS Stat Pax 3200 Co., USA) قرائت شد.

تری­گلیسرید: اندازه­گیری تری­گلیسرید با استفاده از کیت (Biochem، تهران-ایران) مبتنی بر روش (11) انجام شد. پنجاه میکرولیتر معرف و 30 میکرولیتر محلول رونشین حاصل از سانتریفیوژ اجسام چربی و آب­مقطر به­عنوان شاهد، جداگانه در پلیت الیزا ریخته شد و به مدت 15 دقیقه در دمای 35 درجه سلسیوس انکوبه شد. در نهایت، میزان تری­گلیسرید تحت طول‌موج 545 نانومتر خوانده شد.

پروتئین: اندازه­گیری میزان پروتئین با استفاده از روش لوری و همکاران (23) انجام شد. براساس کیت شرکت زیست­کم (ZiestChem Co., Tehran-Iran)، 50 میکرولیتر معرف با 30 میکرولیتر استاندارد (پروتئین سرم گاوی به غلظت 50 میلی­گرم) و 50 میکرولیتر معرف با 30 میکرولیتر از هر نمونه جداگانه به­مدت 15 دقیقه انکوبه شد و جذب تحت 545 نانومتر قرائت شد. سپس جذب نمونه برجذب استاندارد تقسیم شده و در عدد 50 به‌عنوان غلظت استاندارد ضرب شد (بر اساس دستورالعمل شرکت سازنده). مقدار حاصل به­عنوان میلی­گرم پروتئین بر میلی­لیتر در نظر گرفته شد.

آماده­سازی نمونه­ها برای تعیین فعالیت آنزیم­های گوارشی: آنزیم­ها پیش برنده واکنش­های شیمیایی و بیوشیمیایی مختلف در بدن موجودات زنده هستند و نقش بسیار مهمی در رشد و نمو و تولیدمثل دارند. به همین دلیل برای محاسبه فعالیت آنزیم­ها، همولنف حشرات مورد آزمایش با قطع یکی از پاهای کاذب شکمی در داخل اپندورف جمع­آوری و سپس با محلول 1 درصد فنل تیو اوره مخلوط شد و در دمای 20- درجه سلسیوس تا قبل از شروع آزمایش نگهداری شد. همچنین دستگاه گوارش لاروهای سن پنجم، تشریح و در آب مقطر و به‌صورت انفرادی در لوله اپندورف قرار داده شد و سپس تحت دمای 20- درجه نگهداری شدند. برای شروع آزمایش‌ها ابتدا نمونه­ها با هموژنایزر دستی همگن شد و سپس تحت 13000 دور بر دقیقه به مدت 30 دقیقه در دمای 4 درجه سلسیوس سانتریفیوژ شدند. مایع رونشین به‌عنوان منبع آنزیمی مورد استفاده قرارگرفت. برای آماده سازی جهت برآورد آنزیم­های گوارشی، ماده ته­نشین سانتریفیوژ اول با ترایتون ایکس-100 (10 میلی­گرم ترایتون ایکس- 100 به ازای هر میلی­گرم پروتئین) به مدت 20 ساعت تحت دمای 4 درجه سلسیوس انکوبه شد و سپس در 10000 دور بر دقیقه به مدت 60 دقیقه و تحت دمای 4 درجه سلسیوس سانتریفیوژ شد و به‌عنوان منبع آنزیمی مورد استفاده قرار گرفت (48).

تعیین فعالیت آلفا-آمیلاز: فعالیت آلفا-آمیلاز با استفاده از روش 3 و5 دی­نیتروسالیسیلیک اسید (DNS) و محلول نشاسته 1 درصد به­عنوان سوبسترا اندازه­گیری شد (3). سی میکرولیتر از هر نمونه آنزیمی با 80 میکرولیتر بافر (اسیدیته 7، گلیسین، سوکسینات و 2-مورفولینو اتان سولفوریک اسید؛ 20 میلی­مولار) و 50 میکرولیتر نشاسته به­مدت 30 دقیقه در دمای 35 درجه سلسیوس انکوبه شدند. واکنش با افزودن 100 میکرولیترDNS و حرارت دادن مخلوط واکنش به­مدت 10 دقیقه در آب جوش متوقف شده و جذب تحت طول‌موج 545 نانومتر قرائت شد. آزمایش در سه تکرار انجام شد و محلول استاندارد شامل مخلوط واکنش فاقد آنزیم بود.

تعیین فعالیت آلفا و بتا- گلوکوزیداز: برای تعیین فعالیت آلفا و بتا گلوکوزیداز از p-nitrophenyl- α-Dglucopyranoside (pNαG) به­عنوان سوبسترای آلفا- گلوکوزیداز و  p-nitrophenyl-β-D-glucopyranoside (pNβG) به­عنوان سوبسترای بتا-گلوکوزیداز استفاده شد (38 و 43). برای این منظور، 20 میکرولیتر از نمونه­های آنزیمی محلول و متصل به غشاء به­ مدت 10 دقیقه با 50 میکرولیتر بافر یونیورسال (اسیدیته­ی 7) و 30 میکرولیتر سوبسترای آلفا و بتا- گلوکوزیداز به­طور جداگانه انکوبه شدند و جذب تحت طول‌موج 405 نانومتر قرائت شد. آزمایش در سه تکرار انجام شد و محلول استاندارد شامل مخلوط واکنش و فاقد آنزیم بود.

تعیین فعالیت تری‌آسیل­گلیسرید- لیپاز: برای اندازه­گیری فعالیت تری‌آسیل­گلیسرید-لیپاز (TAG-Lipase) ،ابتدا بیست میکرولیتر از عصاره آنزیمی و 30 میکرولیتر پارانیتروفنیل بوتیرات p-nitrophenyl butyrate)) 27 میلی­مولار (به­عنوان سوبسترا) با 50 میکرولیتر بافر یونیورسال (اسیدیته 7) ترکیب شده و به­مدت 7 دقیقه انکوبه شدند و جذب در 405 نانومتر خوانده شد (55).

تعیین فعالیت پروتئازهای اختصاصی

سرین پروتئینازها (اندوپپتیدازها): فعالیت پروتئینازهای تریپسین، کیموتریپسین و الاستاز به­عنوان سه زیرگروه از سرین پروتئینازها با استفاده از غلظت یک میلی­مولار از  BApNA (Nabenzoyl- L- arginine- p- nitroanilide)به­عنوان سوبسترای اختصاصی تریپسین،SAAPPpNA (N- succinyl- alanine- alanine- proline- phenylalanine- p- nitroanilide)­ به­عنوان سوبسترای اختصاصی کیموتریپسین وSAAApNA (N- succinyl- alanine- alanine- alanine- p- nitroanilide) به­عنوان سوبسترای اختصاصی الاستاز اندازه­گیری شد. مخلوط واکنش شامل 80 میکرولیتر بافریونیورسال (اسیدیته 10)، 50 میکرولیتر از سوبستراهای ذکر شده و 30 میکرولیتر نمونه آنزیمی بود (31). مخلوط واکنش به مدت 10 دقیقه تحت 30 درجه سلسیوس انکوبه شده و در نهایت در طول‌موج 405 نانومتر قرائت شد.

 

تعیین فعالیت سایر آنزیم­ها

آنزیم­های حد واسط: این آزمایش یک آزمایش رنگ­سنجی با استفاده از 2،4-دی­نیتروفنیل هیدرازین به منظور تولید پیروات هیدرازین توسط ترکیب پیروات با 2،4-دی­نیتروفنیل پیروات می­باشد (29 و 45). باتوجه به کیت تولید شده توسط کمپانی Biochem (تهران، ایران)، واکنشگر A برای آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) و واکنشگر B برای آلانین آمینوترانسفراز (ALT) به‌صورت جداگانه با واکنشگر D به مدت 5 دقیقه انکوبه شدند. سپس 10 میکرولیتر از محلول آنزیم به آن اضافه شده و به مدت 60 دقیقه انکوبه شد. در پایان واکنشگر C به آن اضافه شده و جذب در 340 نانومتر ثبت شد. فعالیت خاص این آنزیم­ها با توجه به محتویات پروتئین در نمونه­ها و طول‌موج جذب‌شده محاسبه شد.

جهت تعیین فعالیت آنزیم آلکالین فسفاتاز براساس هیدرولیز نیتروفنیل فسفات توسط آنزیم آلکالاین فسفاتاز و در نهایت تولید نیتروفنیل انجام و از (p-nitrophenylphosphate) به‌عنوان سوبسترا استفاده شد. سپس انکوباسیون نمونه و سوبسترا در 37 درجه سلسیوس، تغییرات جذب نوری در طول‌موج 410 نانومتر با استفاده از اسپکتروفتومتر ثبت و با مقایسه تغییرات جذب نوری با منحنی استاندارد فعالیت سرمی آلکالین فسفاتاز تعیین شد. در مرحله­ی بعد نمونه­ها به مدت 15 دقیقه در بن ماری تحت 37 درجه­ سلسیوس قرار داده شدند. میزان فعالیت آنزیم آلکالین فسفاتاز دوباره به روش فوق در اندازه­گیری شد. تفاضل فعالیت آنزیمی در شرایط اولیه و پس از حرارت دادن، نشان­دهنده فعالیت آنزیمی آلکالین فسفاتاز بود.

تعیین فعالیت گلوتاتیون ترانسفراز: برای اندازه‌گیری فعالیت گلوتاتیون ترانسفراز (GST)، بعد از قرار دادن نمونه‌ی سانتریفیوژ شده، 20 میکرولیتر سوبسترای  CDNB(1-chloro-2,4-dinitrobenzene) 20 میلی­مولار و DCNB (1,2-Dichloro-4-nitrobenzene) 40 میلی­مولار به‌صورت جداگانه به میکروپلیت انتقال یافتند. سپس 10 میکرولیتر محلول آنزیمی به آن اضافه و جذب تحت طول‌موج 340 نانومتر در زمان­های مختلف قرائت شد (13).

تعیین فعالیت پراکسیداز: جهت تعیین فعالیت پراکسیداز (POX) 50 میکرولیتر از نمونه به 250 میکرولیتر بافر پیروگالو (05/0مولار پیروگالو در 1/0مولار بافر فسفات با pH 7 و 250 میکرولیتر آب اکسیژنه (H2O2) 1درصد) اضافه شده و جذب در هر 30 ثانیه به مدت 2 دقیقه تحت طول‌موج 430 نانومتر ثبت شد. فعالیت این آنزیم توسط ضریب خنثی‌سازی پیروگالو اکسیده شده اندازه‌گیری شد (1).

تجزیه‌وتحلیل آماری: کلیه داده‏های به دست آمده تحت نرم‌افزار اکسل ثبت شد. برای آنالیز آماری داده‏ها از نرم‌افزار SPSS نسخه 21 استفاده شد. آنالیز واریانس با (ANOVA) انجام شد. همچنین برای مقایسه اختلاف بین میانگین‏ها در سطح 05/0 از روش مقایسه­های چندگانه Tukey استفاده شد.

نتایج

شاخص­های اقتصادی: کلیه‌ی شاخص­های اقتصادی به‌استثناء تعداد کل پیله تولیدی در لاروهای تغذیه شده با رقم کاینز در بالاترین سطح نسبت به دیگر رقم‌ها بود (جدول 1). وزن‌تر لاروهای سن پنجم به ترتیب دارای بالاترین مقدار در کاینز و کن موچی (957/1 و 91/1 گرم) (67/24 F=، 0001/0 P=، 3  = df) بودند. وزن خشک لاروی در سن پنجم به ترتیب دارای بالاترین مقدار در کاینز (446/0 گرم) و کن موچی (393/0 گرم) (19/10 F=، 004/0  P=، 3 dF=) نسبت به بقیه لاروهای تغذیه شده با دیگر رقم‌ها بود. رقم کاینز بیشترین مقدار کل پیله تولیدی را از خود نشان داد (333/26) و بین رقم‌های مختلف برگ توت فقط با رقم کن­موچی (333/16) دارای تفاوت معنی­دار بود (46/4 F=، 04/0 P=، 3 dF=). تعداد کل پیله­های خوب در رقم کن­موچی (00/12) در مقایسه با سایر رقم‌ها به‌طور معنی­داری کمتر گزارش شد (64/6 F=، 015/0 P=، 3 dF=). بالاترین تعداد پیله­های خوب با شفیره زنده به ترتیب روی کاینز و ایچی نویسه مشاهده شد (54/7 F=، 01/0 P=، 3 dF=) و کمترین تعداد پیله خوب با شفیره تلف شده روی رقم ایچی­نویسه مشاهده شد (16/0 F=، 92/0 P=، 3 dF=). لاروهای کرم ابریشم پرورش یافته روی رقم کاینز بالاترین وزن پیله خوب با شفیره نر را دارا بودند (139/1 گرم)، تفاوت معنی­داری بین رقم‌های کن­موچی و ایچی­نویسه مشاهده نشد، ولی کلیه رقم­های غیرمحلی ازنظر این صفت در سطح بالاتری نسبت به رقم محلی قرارگرفتند (73/4 F=، 035/0 P=، 3 dF=). در همین راستا بالاترین وزن پیله­های خوب با شفیره ماده روی رقم کاینز دیده شد (299/1 گرم) (30/15 F=، 001/0 P=، 3 dF=). پایین­ترین وزن تعداد کل پیله در لاروهای تغذیه شده روی رقم کن­موچی (013/18 گرم) بدست آمد (20/23 F=، 001/0 P=، 3 dF=). وزن متوسط یک پیله در لاروهای تغذیه شده به ترتیب روی رقم محلی و ایچی­نویسه کمتر بود (41/11 F=، 003/0 P=، 3 dF=). همچنین عملکرد پیله به ازای ده هزار لارو بیشترین تعداد را در لاروهای تغذیه شده روی کاینز نشان داد (12190 گرم) (41/11 F=، 003/0 P=، 3 dF=) (جدول 1).

 

جدول 1- شاخص­های بیولوژیکی و اقتصادی مختلف لارو ابریشم Bombyx mori هیبرید 103*104، تغذیه شده با رقم‌های مختلف توت

شاخص­های اقتصادی

رقم‌ها

ایچی­نویسه

کن­موچی

کاینز

محلی

وزن‌تر لارو سن پنجم (گرم)

ab 055/0± 181/1

ab 085/0±91/1

a058/0±   957/1

b081/0±  603/1

وزن خشک لارو سن پنجم (گرم)

c012/0±   305/0

ab008/0± 393/0

a018/0±   446/0

bc029/0± 352/0

تعداد کل پیله

ab 844/3± 333/25

b881/0± 333/16

a202/1±333/26

ab333/1±333/24

تعداد کل پیله خوب

a756/3±333/22

b527/1±000/12

a453/1±667/24

a882/0±333/22

تعداد پیله خوب با شفیره زنده

a786/3±000/20

b577/0±000/9

a202/1±667/21

a202/1±333/19

تعداد پیله خوب با شفیره مرده

a333/0±333/2

a000/1±000/3

a155/1±000/3

a577/0±000/3

وزن پیله خوب با شفیره نر (گرم)

 ab055/0±0617/1

 ab0265/0±10/1

 a0139/0±139/1

 b075/0±995/0

وزن پیله خوب با شفیره ماده (گرم)

 a0186/0±2483/1

 a0306/0±2583/1

 a0348/0±2990/1

 b0798/0±0607/1

وزن کل پیله (گرم)

a34/2±594/27

b22/1±013/18

a13/2±876/28

ab823/0±284/25

میانگین وزن یک پیله (گرم)

 a0361/0±1550/1

 a009/0±1792/1

 a0241/0±2190/1

 a0727/0±0278/1

عملکرد پیله برای 10000 لارو (گرم)

 a361±11550

 a29±11792

 a241±12190

 b727±10278

وزن قشر پیله خوب با شفیره نر (گرم)

ab008/0±224/0

a026/0±275/0

ab014/0±245/0

b 012/0±   204/0

وزن قشر پیله خوب با شفیره ماده (گرم)

ab008/0±244/0

a009/0±    252/0

ab018/0±250/0

b009/0±    208/0

* در هر ردیف حروف غیر مشابه نشان‌دهنده معنی‌دار بودن آنها در سطح (05/0 < P) براساس آزمون مقایسه­های چندگانه Tukey

 

شاخص­های تغذیه­ای: جدول 2 نشان­دهنده شاخص­های تغذیه­ای لاروهای سن پنجم کرم ابریشم تغذیه شده روی ارقام ایچی­نویسه، کن موچی، کاینز و محلی می­باشد. نتایج نشان داد که بالاترین سطح شاخص­های تغذیه­ای مانند کارایی تبدیل غذای هضم شده (ECD) (768/15) (06/16 F=، 001/0 P=، 3 dF=)، کارایی تبدیل غذای خورده شده (ECI) (643/9) (98/10 F=، 003/0 P=، 3 dF=)، نرخ رشد نسبی (RGR) (019/0) (33/10 F=، 004/0 P=، 3 dF=) و شاخص مصرف (CI) (195/0) (50/12 F=، 002/0 P=، 3 dF=) در لاروهای تغذیه شده روی رقم کاینز بیشتر از مابقی بود (جدول 2).

 

 

جدول 2- شاخص­های تغذیه­ای لارو ابریشم Bombyx mori هیبرید 103*104، تغذیه شده با رقم‌های مختلف توت

رقم‌ها

شاخص­های تغذیه­ای

 

ایچی­نویسه

کن­موچی

کاینز

محلی

کارایی تبدیل غذای هضم شده به بیوماس (ECD)

b65/0±468/8

b711/0±121/11

a   676/0±768/15

a240/1±034/15

کارایی تبدیل غذای خورده شده به بیوماس(ECI)

b45/0±525/5

ab48/0±   460/7

9/643±44/0a

a69/0±450/8

درصد قابلیت هضم نسبی(AD)

a717/0±216/65

a740 /0±  92/67

b584 /0±155/61

c489/0± 224/56

نرخ رشد نسبی(RGR)

b001/0±008/0

ab001/0± 014/0

a002/0± 019/0

b002/0±  011/0

شاخص مصرف(CI)

b005/0±    146/0

a005   /0± 19/0

a008/0± 195/0

b014/0±  134/0

* در هر ردیف حروف غیر مشابه نشان‌دهنده معنی‌دار بودن آنها در سطح (05/0 ≤ P) براساس آزمون مقایسه­های چندگانه Tukey

 

بررسی بیوشیمیایی همولنف لاروها: نتایج نشان می­دهد که محتوی پروتئین در لاروهای تغذیه شده روی رقم کاینز به‌طور معنی­داری بیشتر از دیگر گروه­ها بود (69/61 F=، 001/0 P=، 3 dF=). لاروهای تغذیه شده بر روی کاینز بالاترین مقدار گلوکز را در مقایسه با سایر ارقام نشان می­دهند (61/56 F=، 001/0 P=، 3 dF=). تفاوت معنی­داری در سطح تری­گلیسرید در میان تیمارها وجود داشت و رقم محلی بالاترین مقدار را از خود نشان داد (25/22 F=، 001/0 P=، 3 dF=) (جدول 3).

فعالیت آنزیم لیپاز در لاروهای تغذیه شده روی کاینز (846/5) و کن­موچی (711/5) به ترتیب در مقایسه با سایر رقم‌ها بیشتر بودند (88/9 F=، 005/0 P=، 3 dF=). فعالیت آنزیم آلفا-گلوکوزیدار در لاروهای تغذیه شده روی کاینز (989/7) و کن­موچی (552/7) بالاتر بود (61/34 F=، 001/0 P=، 3 dF=) فعالیت آنزیم آلفا-آمیلاز (03/78 F=، 001/0 P=، 3 dF=) و پروتئازهای اختصاصی شامل تریپسین، کیموتریپسین، الاستاز و آمینوپپتیداز در لاروهای تغذیه شده روی کاینز در مقایسه با سایر تیمارها بیشتر بود. اگرچه فعالیت آنزیم آسپارتات آمینوترانسفراز(AST)  (156/0 واحد بر میلی­گرم پروتئین) و آلانین آمینو ترانسفراز ((ALT)  (117/0 واحد بر میلی­گرم پروتئین) در لاروهای تغذیه شده روی رقم محلی بیشتر بود، همچنین آنزیم آلکالین فسفاتاز (109/0) در لاروهای تغذیه شده روی ایچی نویسه بالاترین مقدار را نشان دادند (00/15 F=، 0001/0 P=، 3 dF=). بالاترین مقدار آنزیم پراکسیداز در لاروهای تغذیه شده روی رقم کن­موچی در مقایسه با سایر رقم‌ها مشاهده شد (جدول 4).

 

 

جدول 3- میزان ذخایر انرژی لارو ابریشم Bombyx mori هیبرید 103*104، تغذیه شده با رقم‌های مختلف توت

رقم‌ها

 

شاخص­های بیوشیمیایی (mg/dl)

 

ایچی­نویسه

کن­موچی

کاینز

محلی

پروتئین همولنف

b187/0± 206/1

b096/0± 508/1

a154/0± 668/3

b156/0± 175/1

گلوکز همولنف

b027/0± 122/1

b043/0± 123/1

a310/0± 469/3

b033/0± 034/1

تری­گلیسرید همولنف

ab001/0 ±020/0

c001/0±016/0

bc001/0±017/0

a001/0±023/0

* در هر ردیف حروف غیر مشابه نشان‌دهنده معنی‌دار بودن آنها در سطح (05/0 ≤ P) براساس آزمون مقایسه­های چندگانه Tukey

 

جدول 4- فعالیت آنزیم­های خاص مختلف لارو ابریشم Bombyx mori هیبرید 103*104، تغذیه شده با رقم‌های مختلف توت

رقم‌ها

آنزیم­ها

(U/mg protein)

 

ایچی­نویسه

کن­موچی

کاینز

محلی

لیپاز

b307/0±612/4

a033/0±711/5

a134/0±846/5

ab099/0±383/5

آلفا-گلوکوزیداز

b339/0±548/6

a098/0±552/7

a113/0±989/7

C181/0±255/5

بتا-گلوکوزیداز

a196/0±993/7

b267/0±481/5

b226/0±344/4

b766/0±03/6

آلفا-امیلاز

c127/0±406/4

b063/0±042/5

a139/0±535/6

b047/0±055/5

تریپسین

b064/0±713/27

b710/0±65/27

a262/0±782/41

c816/0±591/22

کیموتریپسین

b593/0±469/9

bc055/0±381/8

a162/0±035/13

c198/0±696/7

الاستاز

b098/0±874/2

a334/0±232/5

a376/0±832/5

a094/0±950/4

آمینوپپتیداز

b351/0±556/6

b445/0±262/6

a818/0±854/9

b373/0±446/4

آسپارتات آمینوترانسفراز

b003/0± 119/0

b004/0± 110/0

b006/0± 109/0

a002/0± 156/0

 

آلانین آمینوترانسفراز

b003/0± 072/0

a005/0± 113/0

c008/0± 040/0

a004/0± 117/0

 

آلکالین فسفاتاز

a005/0±109/0

b006/0±078/0

b004/0±063/0

b005/0±076/0

 

گلوتاتیون-اس-ترانسفراز

a19/0±28/1

a288/0±143/1

a0064/0±968/0

a03/0±94/0

 

پراکسیداز

b026/0±153/0

a036/0±182/0

c041/0±132/0

d04/0±035/0

 

               

* در هر ردیف حروف غیر مشابه نشان‌دهنده معنی‌دار بودن آنها در سطح (05/0 ≤ P) براساس آزمون مقایسه­های چندگانه Tukey

 

بحث و نتیجه‌گیری

گیاهان حاوی طیف وسیعی از عناصر غذایی برای رشد و نمو گیاهخواران بوده، اما مقدار این عناصر در بین گونه و رقم‌های مختلف گیاهی متفاوت هستند (40). بنابراین این تغییرات تأثیر متفاوتی روی رشد، نمو و توانایی هضم این موجودات خواهد داشت (21).

دراین تحقیق کیفیت و کمیت چهار رقم برگ توت و تأثیر آنها در خصوصیات فیزیولوژیکی و بیولوژیکی کرم ابریشم مورد مطالعه قرارگرفت. محققین براین باورند که کاهش خصوصیات اقتصادی کرم ابریشم از پایین بودن ارزش تغذیه­ای برگ­های توت مشتق می­شود (2). تغذیه با برگ­های مناسب توت موجب افزایش وزن و حجم غدد ابریشمی شد و در نتیجه موجب بالا رفتن تولید و کاهش ابتلا به بیماری­ها می­شود (12). کیفیت تغذیه­ای برگ­های توت روی افزایش وزن این حشرات تأثیر گذاشت و این تأثیر در شاخص­های اقتصادی نمایان می‌شود (7 و 18).

نیتروژن، فسفر و پتاسیم از عناصر تغذیه­ای مورد توجه در برگ­های توت بوده و کمبود عنصر فسفر تأثیر نامناسبی در جذب سایر عناصر غذایی برگ توت می‌گذارد که موجب بروز تأثیر نامناسبی روی کرم ابریشم می‌شود (36). نیتروژن هم که یکی از عناصر مهم در تغذیه کرم ابریشم می­باشد، باعث تولید ابریشم با کیفیت بیشتر می‌شود و مقدار این عنصر رابطه مستقیم با افزایش و کاهش کیفیت و کمیت پیله تولیدی می­شود (55). رطوبت برگ­های توت یک عامل بسیار مؤثر در نتایج اقتصادی کرم ابریشم می‍باشد (17). به نظر می­رسد که پروتئین عنصر بسیار مهمی در رشد و نمو و تولید کرم ابریشم می­باشد (15 و 25) و این نظرها توسط محققین بسیاری نیز تأیید شده است (4، 24 و 49). برگ­های توت منبع بسیار مهمی از پروتئین و اسیدهای آمینه هستند. بنابراین رابطه مستقیم بین پروتئین برگ و وزن پیله تولیدی دارد (21). گزارش شده است که میزان ازت و رطوبت برگ توت، رابطه مستقیم با کمیت و کیفیت پیله استحصالی دارد (14) دراین مطالعه رقم کاینز بالاترین مقدار ازت و رطوبت در مقایسه با سایر رقم‌ها بوده و ممکن است این شاخص باعث افزایش خصوصیات اقتصادی کرم ابریشم مانند وزن‌تر لارو، وزن خشک لارو، تعداد کل پیله تولیدی، تعداد پیله خوب، وزن انفرادی و کلی پیله تولیدی و همچنین محصول پیله تولیدی شود (41).

کیفیت غذا روی نرخ رشد، نرخ مصرف و زمان رشد لاروی حشرات گیاهخوار مؤثر است (22). کارایی مصرف مناسب غذایی کرم ابریشم به‌عنوان ابزاری برای ارزیابی کیفیت ارقام مختلف برگ توت، بسیار حائز اهمیت است (39). مطالعه کارایی تغذیه­ای همه نژادهای کرم ابریشم دو خواب نشان‌دهنده تفاوت نیازهای تغذیه­ای در زمان پرورش این حشره روی رقم‌های مختلف برگ توت بود (20). نتایج تحقیق حاضر نشان دادند که شاخص­هایECI، ECD، RGR و CI به‌صورت معنی­داری در لاروهای تغذیه شده روی رقم کاینز بالاتر از سایر تیمارها بود. ECD و ECI شاخص­هایی هستند که ارتباط بین کیفیت تغذیه و کارایی تبدیل عناصر غذایی به ابریشم را نشان می­دهند (22). در مطالعه حاضر، شاخص­های ECD و ECI در لاروهای تغذیه شده روی رقم کاینز بیشتر بودند و این نشان‌دهنده کیفیت بالای عناصر غذایی و کارایی بالای تبدیل آن به ابریشم در مقایسه با سایر برگ‌ها می­باشد. یکی از مهمترین عوامل تولید ابریشم و کیفیت ابریشم تغذیه از برگ توت مناسب می­باشد. مطالعات نشان می­دهند که تغذیه از برگ­های توت با کیفیت پایین موجب کاهش رشد لاروها و افزایش طول دوره لاروی، کاهش باروری و کاهش کمیت و کیفیت ابریشم تولیدی (37) و کاهش تبدیل متابولیک مواد غذایی به ابریشم می­شود (22، 32 و 33). رحمتلا و همکاران (38) ذکر کردند که ارتباط بین رقم‌های توت و شاخص­های تغذیه­ای مانند ECD و ECI وجود دارد. نتایج حاضر نشان داد که رقم کاینز دارای بالاترین سطح در محتویات تغذیه­ای و پروتئین بود که این موضوع باتوجه به پروتئین همولنف لاروهای تغذیه شده روی این رقم که در سطح بالاتری نسبت به سایر تیمارها بود، ثابت می‌شود. تأثیر کیفیت برگ در کارایی تغذیه­ای و محتویات بیوشیمیایی لاروهای T. viridana هم گزارش شده است (52) همچنین نتایج کاهش کیفیت برگ به دلیل ایجاد تنش ناشی از ترکیبات سمی منجر به کاهش معنی‌دار شاخص‌های تغذیه می‌شود، باوجود افزایش در میزان هضمیت نسبی (27).

مطالعات بسیاری نشان می­دهد که تغذیه سبب افزایش فعالیت آنزیم­های گوارشی می‌شود (8). در تحقیق حاضر نیز فعالیت آنزیم­های مختلفی مانند لیپاز، آلفا-گلوکوزیداز، بتا-گلوکوزیداز، آلفا-آمیلاز، تریپسین، کیموتریپسین، آمینوپپتیداز، آسپارتات امینوترانسفراز و آلانین آمینو ترانسفراز و الاستاز و گلوتاتیون اس-ترانسفرازاندازه­گیری شد که آنزیم­های لیپاز (134/0±846/5)، آلفا-گلوکوزیداز (113/0±989/7)، آلفا-آمیلاز (139/0±535/6)، تریپسین (262/0±782/41)، کیموتریپسین (162/0±035/13)، آمینوپپتیداز (818/0±854/9) و الاستاز (376/0±832/5) در لاروهای تغذیه شده بروی رقم کاینز بیشتر از سایر رقم‌ها بود. این نتایج با بسیاری از تحقیقات انجام شده در این زمینه همخوانی دارد (4، 21، 45 و 49).  

سلول­های بدن جانوران با استفاده از آنتی‌اکسیدان‌ها خود را در مقابل صدمات ناشی از اکسیژن­های آزاد در امان نگه می­دارند. آنتی­اکسیدان­ها می­توانند موجب کاهش پراکسیداسیون لیپیدها شوند. سامانه­های دفاعی آنتی‌اکسیدانی حشرات شامل بعضی آنزیم­ها مانند کاتالاز، گلوتاتیون اس-ترانسفراز، پراکسیداز و غیره می­باشند. این آنزیم­ها به‌طور معمول زمانی تولید می­شوند که حشرات در شرایط تنش قرارگرفته و یا در معرض مواد شیمیایی و موارد بیماری‌زا باشند که این شرایط باعث تولید رادیکال­های آزاد اکسیژن (ROSs) شده که برای حشرات کشنده می­باشند. به همین دلیل از این آنزیم­ها می­توان به‌عنوان نشانگر زیستی استفاده کرد. برای مثال آنزیم گلوتاتیون اس-ترانسفراز پراکسید هیدروژن را از سلول­ها حذف و به همین دلیل به‌عنوان یک آنزیم آنتی­اکسیدان شناخته می­شود (47). در این مطالعه کاهش فعالیت آنزیم­های گلوتاتیون اس-ترانسفراز (0064/0±968/0) و پراکسیداز (041/0±132/0) در لاروهای تغذیه­کرده از رقم کاینز نشان­دهنده این نکته است که این لاروها در مقایسه با سایر تیمارها، تحت تنش کمتری قرارگرفته‌اند و در نتیجه رقم کاینز، مطلوبیت غذایی بالاتری برای کرم ابریشم داشته و این حشره سازگاری بیشتری با این رقم در مقایسه با سایر ارقام توت دارد. به‌طورکلی نتایج تحقیق حاضر مؤید و تائید کننده تحقیقات سایر محققین در تأثیر کیفیت تغذیه در پرورش کرم ابریشم است. تبدیل مواد شیمیایی موجود در برگ­ها به مواد مورد نیاز و مواد تولیدی توسط کرم ابریشم در این صنعت بسیار حائز اهمیت است و در نتیجه رقم کاینز حائز بیشترین شاخص­های مورد نظر برای تولید محصول پیله و ابریشم است.

سپاسگزاری

نویسندگان و محققین این مطالعه از مرکز تحقیقات ابریشم کشور، پسیخان، رشت و همچنین گروه گیاه‌پزشکی دانشگاه گیلان به ترتیب به دلیل فراهم آوری مراحل پرورش کرم ابریشم و تسهیلات آزمایشگاهی کمال تشکر و قدردانی را دارند. همچنین نقش به سزای مهندس یوسف خیرخواه رحیم­آباد مسئول بخش تحقیقات کرم ابریشم در مرکز تحقیقات ابریشم کشور و تلاش­های ایشان در انجام این تحقیق بسیار ارزنده بوده و کمال تشکر و قدردانی از ایشان انجام می‌شود.

1- Addy, S. K., and Goodman, R. N., 1972. Polyphenol oxidase and peroxidase activity in apple leaves inocultaed with a virulent or an avirulent starin of Erwinia amylovora, Indian phytopathology, 25, PP: 575-579.
2- Ashiru, M. O., 2002. The effect of mulberry varieties on the performance of Chul Thai 5 silkworm race, Discovery and Innovation, 14, PP: 77-83.
3- Bernfeld, P., 1955. α-amylase, Methods Enzymology, 1, PP: 149-151.
4- Bohidar, K., Sahoo, B. S., and Singh, D. K., 2007. Effect of different varieties of mulberry leaves on economic parameters of the silkworm Bombyx mori L., under Orissa climate, Bulletin on Indian Academy of Sericulture, 11, PP: 60-64.
5- Bongale, U. D., Mallikarjunappa, R. S., Narahari Rao, B. V., Anantharaman, M. N., and Dandin, S. B., 1997. Leaf nutritive quality associated with maturity levels in fourteen important varieties of mulberry (Morus spp.). Sericologia (France), 37, PP: 71-81.
6- Bose, P. C., Majumder, S. K., and Sengupta, K., 1991. A comparative biochemical study of six mulberry (Morus alba L.) varieties. Indian Journal of Sericulture, 30, PP: 83-87.
7- Das, C., Sahu, P. K., Sengupta, T., Misra, A. K., Saratchandra, B., and Sen, S. K., 2001. Genetic variability in some physiological traits in mulberry. Indian Journal of Plant Physiology, 6, PP: 162-165.
8- Duffey, S. S., Hoover, K., Bonning, B., and Hammock, B. D., 1995. The impact of host plant on the efficacy of baculoviruses. Reviews in Pesticide Toxicology (USA), 3, PP: 137-275.
9- Etebari, K., Ebadi, R., and Matindoost, L., 2004. Effect of feeding   mulberry’s enriched leaves with ascorbic acid on some biological, biochemical and economical characteristics of silkworm Bombyx mori L. International Journal of Industrial Entomology, 8, PP: 81-87.
10- Foo, C. W. P., and Kaplan, D. L., 2002. Genetic engineering of fibrous proteins: spider dragline silk and collagen. Advanced Drug Delivery Reviews, 54, PP: 1131-1143.
11- Fossati, P., and Prencipe, L., 1982. Serum triglycerides determined colorimetrically with an enzyme that produces hydrogen peroxide. Clinical Chemistry, 28, PP: 2077-2080.
12- Giridhar, K., and Reddy, N. S., 1991. Effective rate of rearing in bivoltive silkworm (Bombyx mori L.) breeds on different mulberry varieties. Indian Jouranal of Sericulture, 30, PP: 88-90.
13- Habig, W. H., Pabst, M. J., and Jakoby, W. B., 1974. Glutathione S-transferases the first enzymatic step in mercapturic acid formation. Journal of biological Chemistry, 249, PP: 7130-7139.
14- Hosseini Omam, S. E., Mavvajpour, M., and Seidavi, A., 2014. Effect of concentration, physical and chemical forms of nitrogen fertilizers on qualitative characteristics of mulberry (Morus alba L.) leaf and silkworm performance, Journal of Animal Research (Iranian Journal of Biology), 27, PP: 474-486.  
15- Jin, H. J., Park, J., Cebe, P., and Kaplan, D. L., 2002. Engineered films of Bombyx mori silk with poly (ethylene oxide). MRS Online Proceedings Library Archive, PP.735.
16- Kataoka, K., and Imai, T., 1986. Cocoon quality and physical properties of the cocoon filaments produced by silkworms reared on mulberry leaves and on an artificial diet. The Journal of Sericultural Science of Japan, 55, PP: 112-117.
17- Kochi, S. C., and Kaliwal, B. B., 2005. Synergetic Effect of Minerals Mixture of Potassium Bromide and Nickel Sulphate on the Economic Traits of CSR2, CSR4 and CSR2×CSR4 Crossbreed Races of the Silkworm, Bombyx mori L. International Journal of Industrial Entomology, 10, PP: 107-117.
18- Krishnaswami, S., 1978. New technology of silkworm rearing. II. Indian Silk, PP: 4-5.
19- Kumar, V., Kumar, V., Rajaadurai, S., Babu, A. M., Katiyar, R. L., Kariappa, B. K., Thiagarajan, V., and Jayawal, K. P., 2002. The chronic architecture and shell structure of Diaphania pulverulentalis (Hampson) (Lepidoptera: Pyralidae). Russian Entomology Journal, 11, PP: 307-310.
20- Lalfelpuii, R., 2016. Biochemical and molecular analysis of host plant interaction in Bombyx mori L. strains (Doctoral dissertation, Mizoram University).
21- Lalfelpuii, R., Choudhury, B. N., Gurusubramanian, G., and Kumar, N. S., 2014. Effect of different mulberry plant varieties on growth and economic parameters of the silkworm Bombyx mori in Mizoram. Science Vision, 14, PP: 34-38.
22- Levesque, K. R., Fortin, M., and Mauffette, Y., 2002. Temperature and food quality effects on growth, consumption and post-ingestive utilization ef. ciencies of the forest tent caterpillar Malacosoma disstria (Lepidoptera: Lasiocampidae), Bulletin of Entomological Research, 92, PP: 127-136.
23- Lowry, O. H., Rosebrough, N. J., Farr, A. L., and Randall, R. J., 1951. Protein measurement with the Folin Phenol reagent. Journal of Biological Chemistry, 193, PP: 265-275.
24- Machii, H., and Katagiri, K., 1991. Varietal differences in nutritive values of mulberry leaves for rearing silkworms. Japan Agricultural Research Quarterly, 25, PP: 202–208.
25- Min, B. M., Jeong, L., Nam, Y. S., Kim, J. M., Kim, J. Y., and Park, W. H., 2004. Formation of silk fibroin matrices with different texture and its cellular response to normal human keratinocytes. International Journal of Biological Macromolecules, 34, PP: 223-230.
26- Murugan, K., Jeyabalan, D., Senthil Kumar, N., Senthil-Nathan, S., and Sivaprakasam, N., 1998. Growth promoting effects of plant products on silkworm: a biotechnological approach. Journal of Scientific and Industrial Research, 57, PP: 740-745.
27- Nasr Isfahani, M., Jalali Sendi, J., Moharramipour, S., and Zibaee, A., 2014. Thymus and Rosemary essential oil on toxicity and physiological,Parameters of diamondback moth Plutella xylustella L. Journal of Animal Research (Iranian Journal of Biology), 27, PP: 553 -567.
28- Neog, K., Unni, B., and Ahmed, G., 2011. Studies on the influence of host plants and effect of chemical stimulants on the feeding behavior in the muga silkworm, Antheraea assamensis, Journal of Insect Science, 11 p.
29- Nirwani, R. B., and Kaliwal, B. B., 1996. Effect of folic acid on economic traits and the change of some metabolic substances of the silkworm, Bombyx mori L., Journal of Sericultural and Entomological Science, 38, PP: 118-123.
30- Otto, A., Oliver, H., and Jane, M., 1946. A method for the rapid determination of alkaline phosphatase with five cubic millimeters of serum. Journal of Biological Chemistry, 164, PP: 321-329.
31- Oppert, B., Kramer, K. J., Beeman, R. W., Johnson, D., and McGaughey, W. H., 1997. Proteinase-mediated insect resistance to Bacillus thuringiensis toxins, Journal of Biological Chemistry, 272, PP: 23473-23476.
32- Parra, J. R., and Kogan, M., 1981. Comparative analysis of methods for measurements of food intake and utilization using the soybean looper, Pseudoplusia includens and artificial media. Entomologia Experimentalis et Applicata, 30, PP: 45-57.
33- Paul, D. C., Rao, G. S., and Deb, D. C., 1992. Impact of dietary moisture on nutritional indices and growth of Bombyx mori and concommitant larval duration. Journal of insect physiology, 38, PP: 229-235.
34- Pillai, S. V., and Jolly, M. S., 1985. An evaluation on the quality of mulberry varieties raised under hill conditions and the crop results of Bombyx mori L. Indian Journal of Sericulture, 24, PP: 48-52.
35- Price, P. W., Bouton, C. E., Gross, P., McPheron, B. A., Thompson, J. N., and Weis, A. E., 1980. Interactions among three trophic levels: influence of plants on interactions between insect herbivores and natural enemies. Annual Review of Ecology and Systematics, 11, PP: 41-65.
36- Radha, N. V., Nagarajan, P., and Jayaraj, S., 1988. Mineral deficiency in mulberry plants, Morus alba L., and its effect on economic characters of silkworm Bombyx mori L. Madras Agriculture Journal, 75, PP: 384-390.
37- Rahimi, V., Hajizadeh, J., Zibaee, A., and Jalali Sendi, J., 2018. Effect of Polygonum persicaria (Polygonales: Polygonaceae) Extracted Agglutinin on Life Table and Antioxidant Responses in Helicoverpa armigera (Lepidoptera: Noctuidae) Larvae, Journal of Economic Entomology, 111(2), PP: 662-671.
38- Rahmatholla, V. K., Rufaie, S. H., Himantharaj, M. T., Vindya, G. S., and Rajan, R. K., 2005. Food ingestion, assimilation and conversion efficiency of mulberry silkworm, Bombyx mori L. International Journal of Industrial Entomology, 11, PP: 1-12.
39- Ramesha, C., Anuradha, C. M., Lakshmi, H., Sugnana Kumari, S., Seshagiri, S. V., Goel, A. K., and Suresh Kumar, C., 2010. Nutrigenetic traits analysis for identification of nutritionally efficient silkworm germplasm breeds. Biotechnology, 9, PP: 131-140.
40- Ruan, Y., and Wu, K., 2001. Performances of the cotton boll worm, Helicoverpa armigera on different food plants. Acta entomologica Sinica, 44, PP: 205-212.
41- Sadeghi Khamenei-Tabrizi, A. S., Sendi, J. J., Imaani, S., and Shojaee, M., 2020. Can feeding of silkworm on different mulberry variety affect its performance? Journal of Economic Entomology 113(1), PP: 281-287.
42- Siegert, K. J., 1987. Carbohydrate metabolism in Manduca sexta during late larval development. Journal of Insect Physiology, 33(6), PP: 421-427.
43- Silva, C. P., and Terra, W. R., 1995. An α-glucosidase from perimicrovillar membranes of Dysdercus peruvianus (Hemiptera: Pyrrhocoridae) midgut cells. Purification and properties. Insect Biochemistry and Molecular Biology, 25, PP: 487-494.
44- Slansky, Jr. F., 1985. Food consumption and utilization. Comprehensive Insect Physiology, Biochemistry and Pharmacology, 4, PP: 87-163.
45- Sujathamma, P., Dandin, S. B., and Savithri, G., 2001. Quality evaluation of mulberry (Morus spp.) genotypes through bioassay under Royalaseema conditions of Andhra Pradesh. Indian Journal of Sericulture, 40, PP: 27-34.
46- Taddei, P., Arai, T., Boschi, A., Monti, P., Tsukada, M., and Freddi, G., 2006. In vitro study of the proteolytic degradation of Antheraea pernyi silk fibroin. Biomacromolecules, 7, PP: 259-267.
47- Talebi, K., Hosseininaveh, V., and Ghadamyari, M., 2011. Ecological impacts of pesticides in agricultural ecosystem. In Pesticides in the Modern World-Risks and Benefits. Intech Open, PP: 8-168.
48- Terra, W. R., and Ferreira, C., 1983. Further evidence that enzymes involved in the final stages of digestion by Rhynchosciara do not enter the endoperitrophic space. Insect Biochemistry, 13, PP: 143-150.  
49- Thangamani, R., and Vivekanandan, M., 1984. Physiological studies and leaf nutrient analysis in the evaluation of best mulberry variety [Tamil Nadu]. Sericologia, 24, PP: 317-­324
50- Thomas, L., 1998. Clinical laboratory diagnostics, 1st ed. Frankfurt, Germany: TH-Books Verlagsgesellschaft, PP: 667-678.
51- Tsujita, T., Ninomiya, H., and Okuda, H., 1989. P-nitrophenyl butyrate hydrolyzing activity of hormone-sensitive lipase from bovine adipose tissue. Journal of Lipid Research, 30, PP: 997-1004.
52- Venugopala, P. S., and Jolly, M. S., 1985. An evaluation on the quantity of mulberry varieties raised under hill conditions and the crop results of Bombyx mori (L.), Indian Journal of Sericulture, 14, PP: 48-52.
53- Waldbauer, G. P., 1964. The consumption, digestion and utilization of solanaceous and non‐solanaceous plants by larvae of the tobacco hornworm, Protoparce sexta (Johan.) (Lepidoptera: Sphingidae). Entomologia Experimentalis et Applicata, 7, PP: 253-269.
54- Yazdanfar, H., Daryaei, M. G., Sendi, J. J., Ghobari, H., and Valizadeh, B., 2015. Effects of various host plants on nutritional indices and some biochemical compounds in green oak leaf roller, Tortrix viridana L (Lepidoptera: Tortricidae). Journal of Entomological and Acarological Research, 47, PP: 98-102.
55- Yin, H., Tong, W., Ye, J., Sun, B., Shi, X., and Liu, G., 2010. Effects of nitrogen amount and nitrogen form on 1-deoxynojimycin content in mulberry leaf. Agricultural Science and  Technology-Hunan, 11, PP: 183-185.
Volume 33, Issue 4
December 2020
Pages 284-296
  • Receive Date: 17 September 2019
  • Revise Date: 01 April 2020
  • Accept Date: 19 May 2020