مجله پژوهشهای جانوری (مجله زیست شناسی ایران)(علمی)

بررسی تأثیر عصاره مورد (Myrtus communis L.) بر روی رشد، بقاء، فاکتورهای خونی و سیستم ایمنی کپور معمولی (Cyprinus carpio)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه شیلات،واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

2 استادیار گروه شیلات،واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

چکیده

در این تحقیق اثر عصاره گیاه مورد (Myrtus communis L.) بر عملکرد رشد، بقا، فاکتورهای خونی و ایمنی ماهی کپور معمولی مورد بررسی قرار گرفت. جهت انجام این آزمایش تعداد 500 عدد بچه ماهی کپور معمولی با میانگین وزن 981/2±153/16 و در تیمارهای 1 شاهد (فاقد عصاره)، تیمار 2 (500 میلی‌گرم در کیلوگرم عصاره مورد) و تیمار 3 (700 میلی‌گرم در کیلوگرم عصاره مورد) مورد بررسی قرار گرفتند. غذادهی به میزان 3 درصد وزن بیوماس و به مدت 60 روز انجام گرفت. نتایج این بررسی نشان داد که عصاره گیاه مورد سبب افزایش معنی‌دار پارامترهای رشد، ایمنی، خون و سرمی در دو تیمار دریافت کننده این عصاره در مقایسه با شاهد شد(05/0>p). میزان کلسترول (تیمار 2 و 3 به ترتیب 76/110 و 54/137(mg/di)) و تری گلیسرید (تیمار 2 و 3 به ترتیب 83/263 و 16/282 (mg/di)) در تیمار های 2 و 3 نسبت به شاهد (کلسترول و تری گلیسرید به ترتیب 93/182 و 99/322 (mg/di)) کاهش معنی داری را نشان دادند(05/0>p). در مورد پارامترهای بیوشیمیایی خون فقط کلسیم تحت تاثیر مثبت عصاره مورد قرار گرفت (05/0>p) و کلر، فسفر و منیزیم تحت تاثیر معنی دار قرار نگرفتند (05/0

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The effect of the extract supplements (Myrtus communis L.) on growth, survival, blood and immune system of fish Common carp (Cyprinus carpio)

نویسندگان [English]

  • shabnam Bahadori birgani 1
  • Laleh Roomiani 2
  • mojdeh chelehmal dezfulnezhad 2

1 Department of Fisheries, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, I.R. of Iran

2 Department of Fisheries, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, I.R. of Iran

چکیده [English]

The effects of the herbal supplement (Myrtus Communis L.) are studied on growth performance, survival, safety blood and common carp. For this experiment 500 fry carp with an average weight of 2.981 ± 16.153 and in the group of treatment 1 (control) (no additives), treatment 2 (500 ppm) and treatment 3 (700 mm kg) were studied. Feeding at a rate of 3 percent biomass for 60 days. The results of this study showed that supplementation significantly increased plant growth parameters, safety, blood and serum in the two groups receiving the extract compared to the control (p < 0.05). Cholesterol parameters (treatment 2 and 3, respectively, 110.76 and 137.54 (mg/di)) and triglycerides (treatment 2 and 3, respectively, 263.83 and 282.16 (mg/di)) in the treatment of the recipient extract compared to the control (cholesterol and triglycerides, respectively, 182.93 and 322.99 (mg/di)) showed a significant reduction (p < 0.05). Only calcium on blood biochemical parameters were positively influenced extract (p < 0.05) and chlorine, phosphorus and magnesium were not significantly affected (p>0.05).

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Myrtus communis L."
  • "Growth Factors"
  • "Immunity"
  • "haematology"
  • "Cyprinus carpio"

بررسی تأثیر عصاره گیاه مورد (Myrtus communis L.) بر روی رشد، بقاء، فاکتورهای خونی و ایمنی ماهی کپور

شبنم بهادری بیرگانی، لاله رومیانی* و مژده چله­مال دزفول نژاد

اهواز ، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اهواز، گروه شیلات

تاریخ دریافت: 27/3/96                تاریخ پذیرش: 3/9/96

چکیده

گیاهان دارویی می­توانند جایگزین مواد دارویی در حفاظت از سلامت و افزایش رشد ماهی در صنعت آبزی­پروری شوند. هدف از پژوهش حاضر، تأثیر عصاره گیاه مورد (Myrtus communis L) بر روی رشد، بقاء، فاکتورهای خونی و سیستم ایمنی کپورمعمولی (Cyprinus carpio) بود. جهت انجام این آزمایش تعداد 500 عدد بچه ماهی کپور معمولی با میانگین وزن 981/2±153/16 گرم با عصاره گیاه مورد به مقدار ۵۰۰ (تیمار 2) و ۷۰۰ (تیمار 3) میلی­گرم در کیلوگرم به مدت ۶۰ روز تغذیه و با تیمار کنترل (بدون عصاره) مقایسه شدند. پارامترهای رشد و بقاء در بچه ماهیان تغذیه‌شده با ۵۰۰ میلی­گرم عصاره گیاه مورد نسبت به گروه کنترل افزایش داشت. پارامترهای خونی در بیشتر موارد (شامل تعداد گلبول­های سفید و قرمز، هماتوکریت، MCV و MCH، پروتئین، آلبومین و گلوبولین، کلسیم و کلر خون) در بچه ماهیان تغذیه شده با ۵۰۰ یا ۷۰۰ میلی­گرم عصاره گیاه مورد نسبت به گروه کنترل بیشتر شد (05/0>P). میزان کلسترول در تیمار 2 و 3 به ترتیب  mg/di 76/110 و mg/di 54/137و تری­گلیسرید در تیمار 2 و 3 به ترتیب mg/di 83/263 و mg/di 16/282 در نسبت به شاهد (کلسترول و تری­گلیسرید به ترتیب mg/di 93/182 و mg/di 99/322) کاهش معنی­داری را نشان دادند (05/0>P). در مورد پارامترهای بیوشیمیایی خون فقط کلسیم تحت تأثیر مثبت عصاره مورد قرارگرفت (05/0>P). درمجموع نتایج نشان داد که گیاه مورد می­تواند رشد و بازماندگی ماهی­کپور معمولی را در شرایط پرورش افزایش دهد. این امر بخصوص در تیمار 500 میلی­گرم در کیلوگرم عصاره مورد اختلاف معنی­داری در مقایسه با شاهد داشت.

واژه­های کلیدی: مورد (Myrtus communis L.)، فاکتورهای رشد، بقا، ایمنی، خونی، کپور معمولی.

* نویسنده مسئول، تلفن:  09166436971 ، پست الکترونیکی: l.roomiani@yahoo.com

مقدمه

 

رشد فزاینده و روزافزون جمعیت جهان، تأمین غذا و دستیابی به منابع جدید غذایی را به یکی از مهم­ترین دغدغه­های دولت­ها مبدل ساخته است (3). یکی از شرایط تولید آبزیان پرورشی حفظ بهداشت و جلوگیری از بروز بیماری­های ماهیان ازجمله بیماری­های عفونی و غیرعفونی است (13). کنترل بیماری­های ماهی با استفاده از مواد دارویی نظیر آنتی‌بیوتیکها مشکلاتی از قبیل افزایش مقاومت دارویی باکتری­ها، نگرانی­های مصرف­کنندگان به دلیل باقی­مانده­های دارویی و نیز تأثیرات محیطی را در بر­دارد (26). امروزه مقاومت باکتریایی نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها به‌صورت یک معضل جهانی در امر درمان بیماری­ها درآمده است (16). از این ‌جهت در سالیان اخیر استفاده از گیاهان دارویی به علت عوارض کمتر آنها بیشتر موردتوجه قرارگرفته است. به‌طوری‌که 25 درصد کل داروهای موجود در امریکا مشتق از گیاهان دارویی می­باشند و می­توانند در بعضی از موارد جانشین مناسبی برای فرآورده­های دارویی شوند (19 و 33). ازآنجاکه منابع طبیعی گیاهان معمولاً پایدار، فراوان و سالم هستند، آمار جهانی نشان می­دهد که مصرف سالانه گیاهان دارویی به دلیل افزایش مقاومت عوامل بیماری­زا (پاتوژن) به داروهای مصنوعی در کشورهای اروپایی و نیز کشورهای درحال‌توسعه در سال­های اخیر پیشرفت چشمگیری داشته است (18). مطالعات مختلفی بر روی تأثیر اسانس­ها یا عصاره­های گیاهی بر روی فاکتورهای رشد، ایمنی و خون ماهیان انجام‌شده است، ازجمله این مطالعات می­توان به پاراواجی و همکاران (2011) بر روی تأثیر عصاره گیاه (Ocimum sanctum) بر پارامترهای رشد ماهی­کپور ­معمولی (27)، میشرا و کیوپتا (2013) تأثیر عصاره برگ Eclipta albaبرروی پارامترهای رشد و خونی ماهی (Clarias batrachus)(24)، مهدوی و همکاران (2013) تأثیر عصاره Aloe vera بر پارامترهای رشد کپور معمولی (23) اشاره کرد. بابا و همکاران (2016) تأثیر عصاره استویا (Avena sativa) را بر روی رشد، خون­شناسی و ایمنی کپور­معمولی (Cyprinus carpio) موردبررسی قراردادند (9). یکی از این گیاهان، گیاه مورد یا مورتMyrtile  (Myrtus communis, Myrtaceae) می­باشد که دارای خاصیت ضد­باکتریایی، ضد­قارچی، ضد­التهاب و ضددرد بوده و در کنترل بیماری­هایی ازجمله دیابت قندی، بیماری­های ریوی، انواع سرطان بسیار مؤثر می­باشد و به‌عنوان یک آنتی­اکسیدان نیز مطرح است (12) که مطالعات بسیار اندکی بر روی آن انجام‌شده است. ازآنجاکه استفاده از گیاهان دارویی همیشه با اثرات جانبی کمتری همراه بوده، هدف از انجام این مطالعه اثرات عصاره گیاه مورد بر روی پارامترهای رشد، ایمنی و پارامترهای خونی ماهی­کپور معمولی موردبررسی قرارگرفته است.

مواد و روشها

جهت انجام این تحقیق، تعداد 500 عدد بچه ماهی­کپور معمولی با میانگین وزن 981/2±153/16 گرم و میانگین طول 829/0±133/10 سانتی­متر از مرکز تکثیر شهید ملکی اهواز تهیه گردید و بااستفاده از تانک مخصوص حمل بچه ماهی و کپسول اکسیژن به مرکز تحقیقات تکثیر و پرورش آبزیان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز منتقل گردید. محیط پرورش شامل 9 عدد تانک 300 لیتری (cm50×50×12) پلی­اتیلن و طول دوره پرورش 60 روز در نظر گرفته شد. پارامترهای فیزیکوشیمیایی در طول دوره پرورش در جدول 1 آورده شده است.

اجزای جیره طبق جدول 2 آماده شدند. هنگام مخلوط کردن تمامی اقلام خشک باهم، با محاسبه میزان مورد نیاز عصاره مورد برای هر تیمار، با استفاده از آسیاب پودر همگنی بدست آمد که پس‌ازآن آب و روغن ماهی بدان افزوده شد و مجدداً به‌صورت کامل با سایر مواد ترکیب شد. ماده حاصله به‌وسیله چرخ‌گوشت با دهانه رشته­ای سایز 2 به‌صورت رشته درآمد.

 

جدول 1- میانگین پارامترهای فیزیکوشیمیایی اندازه­گیری شده در طول دوره پرورش

اکسیژن محلول  (میلی­گرم در لیتر)

اسیدیته

دما (سانتی­گراد)

 

21/7±69/1

24/7±58/1

50/26±50/2

اندازه‌گیری شده

9-2

5/9-5/6

30-16

استاندارد

 

جدول 2- اجزا جیره (درصد) استفاده‌شده برای غذای کپور معمولی

آرد جو

آرد گندم

سبوس گندم

کنجاله سویا

پودر ماهی

روغن ماهی

روغن گیاهی(آفتابگردان)

آنزیمیت

ملاس

پرمیکس ویتامین و مواد معدنی

25

10

8

24

20

3

4

2

2

2

 

 

رشته­ها به‌صورت تفکیک‌شده در آون با دمای 40 درجه سانتی­گراد برای مدت 6 ساعت خشک و سپس خردشده و به‌صورت پلت درآمدند. پلت­ها برای 1 روز در دمای اتاق نگهداری شدند تا روغن به‌خوبی جذب گردد. پس‌ازآن تمامی غذاها به یخچال با دمای 5 درجه منتقل و نگهداری شدند (13). در جدول 3 آنالیز جیره مورداستفاده نشان داده‌شده است.

 

جدول 3- آنالیز جیره (درصد در وزن خشک) استفاده‌شده برای غذای کپور معمولی

(Kcal/kg) انرژی خام

پروتئین خام

چربی خام

فیبر

رطوبت

خاکستر

  (mg/100g) TVN

3500

38-36

10-9

5

کمتر از 8

12-11

کمتر از 40

 

 

عصاره گیاه مورد با استفاده از دستگاه کلونجر (ساخت شرکت گلدیس) برای مدت 4 ساعت با تقطیر بخارآب و به‌وسیله شرکت خرمان در شهرک صنعتی خرم­آباد استخراج شد. پس از گذشت دو هفته از معرفی ماهی­ها به مرکز و سازگاری ماهی­ها با محیط پرورش، آنها را به تانک‌های 300 لیتری و به هر تانک 25 بچه ماهی به‌صورت کاملاً تصادفی منتقل شدند. تیمارها شامل:

1-گروه شاهد (تیمار 1): بدون عصاره مورد

2- تیمار 2: خوراک حاوی 500 میلی­گرم در کیلو­گرم عصاره مورد

3- تیمار 3 : خوراک حاوی 700 میلی­گرم در کیلوگرم عصاره مورد

غذا­دهی روزانه به میزان 3 درصد وزن بیوماس و دو وعده در روز برای همه گروه­ها انجام گرفت.

جهت انجام زیست­سنجی در ابتدا، وسط و انتهای دوره از هر تانک به‌صورت تصادفی 10 بچه ماهی به‌وسیله تور ساچوک صید و سپس به سطل حاوی ppm 100 عصاره داروی بیهوشی 2- فنواکسی اتانول خالص منتقل می­گردید تا ماهی­ها بیهوش شوند (4). بعدازآن بیومتری انجام شد. همچنین با استفاده از ترازوی دیجیتال با دقت 01/0 ± گرم وزن نمونه­ها محاسبه گردید. شاخص­های رشد اندازه­گیری شده شامل:

شاخص افزایش وزن (Weight Gain) که نشان‌دهنده میزان اضافه شدن وزن در طول دوره پرورش است (10).

)فرمول 1)                   = W - W0افزایش وزن (گرم)

 :W0 وزن اولیه (گرم)  W           : وزن پایانی(گرم)

افزایش طول (Length Gain) که نمایانگر میزان رشد ظاهری و طولی ماهی­ها در طول دوره پرورش می­باشد (10).

(فرمول 2)            = L - L0افزایش طول (میلی­متر)

 :L0طول اولیه (میلی­متر)    : Lطول نهایی (میلی­متر)

ضریب رشد ویژه (Specific Growth Rate) نمایانگر میزان رشد نمونه­ها در حدفاصل یک دوره پرورش می­باشد (10).

)فرمول 3) = [(LnW-LnW0)/ (T)] ×100درصد رشد ویژه

:T زمان دوره : W0         وزن اولیه (گرم)

:W وزن پایانی(گرم)         Ln : لگاریتم

از طریق شاخص ضریب تبدیل غذایی (Feed Conversion Ratio) می­توان دریافت که چه مقدار غذا صرف رشد و افزایش وزن در نمونه شده است (10).

(فرمول 4)               = F / Wg ضریب تبدیل غذایی

:Wg افزایش وزن (گرم)     :F مقدار غذای مصرفی(گرم)

ضریب چاقی یا فاکتور وضعیت (Condition Factor) نشان‌دهنده شرایط زیستی آبزی و چاق و لاغر بودن ماهی در طول دوره و در انتهای دوره می­باشد (10).

(فرمول 5)          = (W/L3)×100 ضریب وضعیت

:L طول (میلی­متر)               :W وزن (گرم)

نسبت بازده پروتئین (Protein Utilization Net Apparent) نشان‌دهنده میزان تأثیر پروتئین جیره در وزن گیری و رشد نمونه­ها در طی دوره پرورش می­باشد (10).

(فرمول 6)            = Pt /Wg نرخ کارایی پروتئین

Wg: افزایش وزن            Pt: پروتئین مصرف‌شده

بقا (Survival RATE)(10):

(فرمول 7)

درصد بقا= تعداد افراد در ابتدای دوره – تعداد افراد در انتهای دوره × 100

در پایان آزمایش خونگیری (جنس بدنه سرنگ از پلی­پروپلین پزشکی دارای پوشش سیلیکونی و سترون‌شده با گاز اتیلن اکسید و با ظرفیت 2 میلی­لیتر) از شریان دمی از ورید ساقه دمی صورت گرفت. برای این کار ابتدا ماهیان با 2-فنوکسی اتانول بیهوش گردیده و برای جلوگیری از ورود آب و موکوس به نمونه خون، کاملاً خشک شدند (25). جهت جلوگیری از لخته شدن خون از ماده ضد انعقاد هپارین در لوله­های آزمایش استفاده شد. همچنین سرم خون نیز با استفاده از سانتریفیوژ (3000 دور در دقیقه) به مدت 10 دقیقه به‌منظور اندازه­گیری برخی پارامتر­­ها جدا گردید (32). شاخص­های موردبررسی شامل:

میانگین حجم گلبول قرمز (14)

(فرمول 8)             MCV= 14ظ‡ظ…ط§طھظˆع©ط±غŒطھ ظ…ظ‚ط¯ط§ط±أ—10ظ…غŒظ„غŒظˆظ† ط­ط³ط¨ ط¨ط± ظ‚ط±ظ…ط² ع¯ظ„ط¨ظˆظ„ظ‡ط§غŒ طھط¹ط¯ط§ط¯">  

میانگین وزن هموگلوبین گلبول قرمز (14)

(فرمول 9)              MCH= 14ظ‡ظ…ظˆع¯ظ„ظˆط¨غŒظ† ظ…ظ‚ط¯ط§ط±أ—10ظ…غŒظ„غŒظˆظ† ط­ط³ط¨ ط¨ط± ظ‚ط±ظ…ط² ع¯ظ„ط¨ظˆظ„ظ‡ط§غŒ طھط¹ط¯ط§ط¯">

میانگین غلظت هموگلوبین گلبول قرمز (14)

(فرمول 10)                  MCHC = 14ظ‡ظ…ظˆع¯ظ„ظˆط¨غŒظ† ظ…ظ‚ط¯ط§ط±أ—100ظ‡ظ…ط§طھظˆع©ط±غŒطھ ظ…ظ‚ط¯ط§ط±">

برای شمارش تعداد گلبول قرمز از پیپت­های حباب‌دار (ملانژور) استفاده شد. تعداد گلبول­های ­قرمز با استفاده از لام نئوبار (شرکت HBG، ساخت آلمان) بعد از رقیق­سازی خون منعقد نشده با محلول داسیس (رقت 200/1) شمارش شد. از مربع میانی (5 خانه وسط) لام نئوبار برای شمارش گلبول­های قرمز استفاده و عدد بدست آمده در عدد 10000 ضرب شد. تعداد گلبول­های قرمز در یک میلی­متر مکعب خون محاسبه گردید (37). گلبول­های سفید با استفاده از پیپت­ حبابدار (ملانژور) شمارش شد. تعداد گلبول­های سفید با استفاده از لام نئوبار بعد از رقیق­سازی خون منعقد نشده با محلول داسیس (رقت 50/1) شمارش شد. از 4 مربع کناری لام نئوبار برای شمارش گلبول­های ­سفید استفاده و عدد بدست آمده در عدد 50 ضرب شد. تعداد گلبول­های سفید در یک میلی­متر مکعب خون محاسبه گردید (37). برای تعیین مقدار هموگلوبین، مقدار 20 میکرولیتر خون منعقد نشده با 50 میلی­لیتر محلول درابکین مخلوط شده و 10-5 دقیقه در محیط تاریک قرارداده شد. سپس بوسیله اسپکتروفتومتر در طول‌موج 540 نانومتر مقدار جذب را قرائت کرده و درنهایت مقدار هموگلوبین نمونه موردنظر به‌وسیله منحنی استانداردی که قبلاً تهیه‌شده بود و براساس رابطه زیر محاسبه گردید (14).

(فرمول 11)

غلظت استاندارد×( ODاستاندارد/OD نمونه)=(g/dl) Hb

حجم فشرده گلبولی یا PCV به روش میکروهماتوکریت و بااستفاده از لوله­های میکروهماتوکریت و سانتریفوژ نمونه به مدت 10 دقیقه در 10000 دور در دقیقه با استفاده از سانتریفوژ تعیین شد (14). میزان پروتئین کل سرم براساس روش بیهوده و با دستگاه اسپکتروفتومتر با طول‌موج 495 نانومتر به کمک نمونه استاندارد پروتئین موردسنجش قرارگرفت. میزان آلبومین بااستفاده از روش BCG و بااستفاده از کیت­های تشخیصی و سطح گلبولین پلاسما براساس نسبت آلبومین از پروتئین تام پلاسما محاسبه شد. گلوکز پلاسما براساس روش آنزیمی گلوکز اکسیداز و در طول‌موج 500 نانومتر، سطح کلسترول پلاسما نیز به روش آنزیمی (CHO-PAP) در طول‌موج 510 نانومتر و تری­گلیسرید براساس روش آنزیمی GPO-PAP و در طول‌موج 510 نانومتر اندازه­گیری گردید (20). عصاره­گیری با اسیدکلریدریک از خاکستر تهیه شده از نمونه بافت و قرائت با دستگاه فیلم فتومتریک جهت اندازه­گیری یون­های کلسیم و منیزیم بکار گرفته شد. یون فسفر نیز با استفاده از عصاره­گیری خاکستر نمونه بافت با اسیدکلریدریک و اضافه کردن معرف به آن و قرائت با دستگاه اسپکتروفتومتر (ساخت کشور بلژیک) بدست آمد. کلر به روش رنگ­سنجی تیوسیانات جیوه با استفاده از کیت آزمایشگاهی زیست‌شیمی (ساخت ایران) و به‌وسیله دستگاه اسپکتروفتومتر موردسنجش قرارگرفت. 

نتیجه­گیری و تحلیل داده­ها بر پایه طرح کاملاً تصادفی و آزمون واریانس یک‌طرفه One way Ancova در سطح اطمینان 95 درصد (05/0P<) و همچنین آزمون دانکن برای وجود یا عدم وجود اختلاف معنی­دار بین تیمارها توسط نرم­افزار SPSS (ویرایش هجدهم) استفاده شد. نرمال بودن داده­ها نیز بااستفاده از آزمون شاپیرو-ویلک موردسنجش قرارگرفت.

نتایج

همانطور که در جدول 4 و شکل 1 و 2 نشان داده‌شده است، فاکتورهای وزن، رشد ویژه، بازده پروتئین، ارزیابی غذا و بقا در تیمار 2 (500 میلی‌گرم در کیلوگرم عصاره مورد) نسبت به تیمار 3 (700 میلی‌گرم در کیلوگرم عصاره مورد) و شاهد (بدون عصاره) با اختلاف معنی‌دار مقدار بالاتری را نشان داد (05/0P<). در مورد پارامترهای طول استاندارد، افزایش وزن بدن، شاخص وضعیت و درصد افزایش وزن در دو تیمار کنترل و تیمار 3 اختلاف معنی‌داری نداشت (05/0<P)  اما هر دو تیمار با تیمار 2 اختلاف معنی‌دار داشتند (05/0P<) و تیمار 2 مقدار بالاتری را نشان داد.

 

شکل 1- بررسی تأثیر تیمارهای کنترل، 500 و 700 میلی­گرم در کیلوگرم عصاره مورد بر روی ضریب تبدیل غذایی کپور معمولی

 

جدول 4-بررسی تأثیر تیمارهای کنترل، 500 و 700 میلی­گرم در کیلوگرم عصاره مورد بر روی فاکتورهای رشد و ضریب تبدیل غذایی کپور معمولی

تیمار

فاکتور

کنترل

(بدون عصاره)

 عصاره 500 میلی­گرم در کیلوگرم (تیمار 2)

عصاره 700 میلی­گرم در کیلوگرم (تیمار 3)

وزن (گرم)

a25/1±60/30

b72/1±16/37

c86/1±24/33

طول استاندارد (سانتی‌متر)

a29/0±80/12

b38/0±99/14

a25/0±74/12

افزایش وزن بدن (W)(گرم)

a46/0±61/13

b0/1±40/16

a81/0±16/14

شاخص وضعیت (CF)

a23/0±54/1

b06/0±89/1

a08/0±62/1

ضریب رشد ویژه (SGR)(درصد/روز)

a08/0±62/0

b10/0±25/1

c12/0±89/0

نسبت بازده پروتئین (PER)(%)

a01/0±48/0

b07/0±76/0

c02/0±52/0

درصد افزایش وزن (%)

a13/4±05/62

b82/3±49/79

a51/4±95/70

کارایی غذا (FER)(%)

a03/0±17/0

b02/0±38/0

c01/0±22/0

بقا

a08/0±95

b07/0±100

c04/±98

حروف غیرمشابه به معنی اختلاف معنا­دار در سطح 05/0 است.

 

 

شکل 2- بررسی تأثیر تیمارهای کنترل، 500 و 700 میلی­گرم در کیلوگرم عصاره مورد بر روی ضریب رشد ویژه کپور معمولی

 

در جدول 5 تأثیر عصاره مورد بر روی فاکتورهای خونی ماهی­کپور معمولی موردبررسی قرارگرفته است. فاکتورهای MCV،MCHC  ، هموگلوبین، تعداد گلبول‌های قرمز در تیمار 2 نسبت به تیمار 3 و با اختلاف معنی‌دار مقدار بالاتری را نشان داد (05/0P<). در مورد پارامترهایMCH  و هماتوکریت در دو تیمار 2 و تیمار 3 اختلاف معنی‌داری نداشت (05/0<P) اما هر دو تیمار با تیمار کنترل اختلاف معنی‌دار داشتند (05/0P<). گلبول‌های سفید در تیمار 2 در مقایسه با شاهد با اختلاف معنی‌دار مقدار بالاتری را نشان داد (05/0P<) اما با تیمار 3  اختلاف معنی‌داری نداشت (05/0<P).

 

جدول 5- بررسی تأثیر تیمارهای کنترل، 500 و 700 میلی­گرم در کیلوگرم عصاره مورد بر روی فاکتورهای خونی کپور معمولی

تیمار

فاکتور

کنترل

(بدون عصاره)

 عصاره 500 میلی­گرم در کیلوگرم (تیمار 2)

عصاره 700 میلی­گرم در کیلوگرم (تیمار 3)

µm3) MCV 10-1)

a05/8±47/216

b17/5±15/305

c09/8±25/283

µm3) MCH 10-1)

a48/3±19/50

b17/4±54/73

b09/5±62/65

µm3) MCHC 10-1)

a41/0±23

b24/0±2/27

c02/0±6/25

گلبولهای سفید (103cell.mm-3)

a19/10±36

b69/7±2/59

ab83/6±47

گلبولهای قرمز(106 cell.mm-3)

a08/0±16/1

b04/0±74/1

c06/0±31/1

هموگلوبین (g/dI )

a05/1±08/8

b05/1±67/10

a08/1±59/8

هماتوکریت (درصد)

a97/1±5/30

        b42/2±66/37

b12/6±33/37

حروف غیرمشابه به معنی اختلاف معنا­دار در سطح 05/0 است.

 

در جدول 6 تأثیر عصاره مورد بر روی پارامترهای سرمی ماهی کپور معمولی موردبررسی قرارگرفته است. فاکتورهای پروتئین کل و گلوبولین در تیمار 2 (عصاره 500 میلی‌گرم در کیلوگرم عصاره مورد) نسبت به تیمار 3 (عصاره 700 میلی‌گرم در کیلوگرم عصاره مورد) و شاهد (بدون عصاره) با اختلاف معنی‌دار مقدار بالاتری را نشان داد (05/0P<). در مورد پارامترهای آلبومین و کلسترول در دو تیمار 2 و 3 اختلاف معنی‌داری نداشت (05/0<P) اما هر دو تیمار با تیمار کنترل اختلاف معنی‌دار داشتند (05/0P<). در مورد گلوگز تیمار 2 در مقایسه با شاهد با اختلاف معنی‌دار مقدار بالاتری را نشان داد (05/0P<) اما با تیمار 3 اختلاف معنی‌داری نداشت (05/0<P). کلسترول و تری‌گلیسرید در تیمار 2 در مقایسه با شاهد با اختلاف معنی‌دار مقدار کمتری را نشان داد (05/0P<).

در جدول 7 تأثیر عصاره مورد بر روی پارامترهای بیوشیمیایی خون کپور معمولی موردبررسی قرارگرفته است. فاکتور کلسیم در 3 تیمار موردبررسی اختلاف معنی­دار داشت (05/0>P). بالاترین مقدار این فاکتور در تیمار 2 (mg/di 97/8) و کمترین مقدار این فاکتور در تیمار 1 (mg/di 11/6) مشاهده شد.

 

 

جدول 6- بررسی تأثیر تیمارهای کنترل، 500 و 700 میلی­گرم در کیلوگرم عصاره مورد بر روی پارامترهای سرمی کپور معمولی

تیمار

فاکتور

کنترل

(بدون عصاره)

 عصاره 500 میلی­گرم در کیلوگرم (تیمار 2)

عصاره 700 میلی­گرم در کیلوگرم (تیمار 3)

پروتئین کل (mg/di)

a29/0±33/4

b18/0±55/5

c28/0±80/4

آلبومین (mg/di)

        a06/0±59/2

b06/0±66/3

b1/0±64/3

گلوبولین (g/di)

a10/0±45/0

b10/0±92/0

        c11/0   ±72/0

گلوگز (mg/di)

a74/6±42/65

b72/7±81/85

ab00/6±00/75

کلسترول (mg/di)

b24±93/182

a45/14±76/110

a18/26±54/137

تری گلیسرید (mg/di)

b12/21±99/322

a35/22±83/263

ab74/25±16/282

حروف غیرمشابه به معنی اختلاف معنا­دار در سطح 05/0 است.

جدول 7- بررسی تأثیر تیمارهای کنترل، 500 و 700 میلی­گرم در کیلوگرم عصاره مورد بر روی پارامترهای بیوشیمیایی خون ماهی کپور معمولی

تیمار

فاکتور

کنترل

(بدون عصاره)

 عصاره 500 میلی­گرم در کیلوگرم (تیمار 2)

عصاره 700 میلی­گرم در کیلوگرم (تیمار 3)

کلسیم (mg/dI)

a 36/0±11/6

b21/0±97/8

c24/0±84/6

کلر (mg/dI)

a78/10±53/98

a47/14±58/109

a40/10±63/104

فسفر (mg/dI)

        a86/0±76/5

a71/0±36/6

a92/0±93/5

منیزیم (mg/dI)

a28/0±58/2

a22/0±98/2

a22/0±76/2

حروف غیرمشابه به معنی اختلاف معنا­دار در سطح 05/0 است.

 

بحث

در مطالعه حاضر ثابت شد که ضمن افزایش شاخص­های رشد شامل افزایش وزن، افزایش وزن بدن و نیز کاهش ضریب­تبدیل­غذایی، نشان­دهنده شرایط رشد مناسب با استفاده از جیره­های غذایی حاوی عصاره مورد بوده است. باتوجه به اینکه یکی از عوامل اقتصادی بودن پرورش آبزیان ضریب تبدیل غذا است به‌طوری‌که علاوه بر کاهش هزینه­های غذا و غذادهی، به علت کاهش مصرف غذا، از آلودگی ثانویه آب محیط پرورش و به‌تبع آن کاهش پارامترهای کیفی آب جلوگیری خواهد نمود (21). گابور و همکاران (2012) در تحقیقی با استفاده از ترکیبات گیاهی سیر (Allium sativum) و زنجبیل (Zingiber officinalis) در یک گروه و پونه (Mentha pulegium.) و سرخارگل (Echinacea purpurea) در گروه دوم رشد قزل­آلای رنگین‌کمان را موردبررسی قراردادند (15) و نتایج حاکی از افزایش رشد در هر دو گروه ترکیبات گیاهی سیر، زنجبیل، پونه و سرخارگل نسبت به شاهد بود. همچنین در پژوهش بررسی نصراله­زاده و علاف­نوریان (1392) در بررسی سطوح متفاوت ریشه گیاه نی (Phragmites australis) در ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio) (4) و نیز پژوهش صادقیان و همکاران (1395) در بررسی تأثیر آویشن شیرازی بر روی رشد ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio)(2) نیز مشاهده شد. در تحقیق حاضر افزایش رشد در تیمارهای دریافت‌کننده عصاره مورد، نیز مشاهده شد، به گونه­ایی که تیمارهای مصرف‌کننده گیاه مورد به‌خصوص تیمار 2 یا 500 میلی­گرم در کیلوگرم بهبود شاخص­های رشد را نشان دادند. این مطالعه با نتایج مطالعه رخشان و چله­مال دزفول نژاد (1395)، در مورد تأثیر گیاه مورد بر روی شاخص­های رشد ماهی قزل­آلای رنگین­کمان هم­خوانی ندارد (1)، زیرا آنها هیچ افزایشی را در سطح پارامترهای رشد مشاهده نکردند، که البته به‌احتمال‌زیاد این عدم تأثیر ناشی از شرایط نامناسب آب و هوایی در زمان پرورش و متفاوت بودن گونه بوده است که توسط نویسندگان نیز ذکرشده است. ازجمله دلایل افزایش رشد و پارامترهای رشدی در اثر مصرف عصاره مورد را می­توان به وجود موادی نظیر لیمونن، کارواکرول و انتول در عصاره (11،28 و34) اشاره کرد، که این مواد به‌عنوان محرک رشد و اشتها­آور در ماهیان محسوب شده و با بالا بردن مصرف غذا، ضمن کاهش هدر رفت غذا، کاهش ضریب غذایی را نیز توجیه می­کند (21). در تحقیق حاضر بهترین ضریب تبدیل غذایی و رشد در تیمار حاوی 500 میلی­گرم در کیلوگرم مشاهده شد که نشان از کارایی و قابلیت هضم بهتر جیره در این تیمار در مقایسه با تیمار شاهد و تیمار 700 میلی­گرم در کیلوگرم عصاره مورد دارد. در مورد پارامتر بقا، نتایج نشان داد که مصرف عصاره مورد در سطح 500 میلی­گرم در کیلوگرم تأثیر معنی­داری بر روی بقاء داشته است که این امر باتوجه به بهبود رشد و پارامترهای ایمنی و خونی که در ادامه ذکرشده است، قابل پیش­بینی بوده است. شناخت فاکتورهای خونی هم ازنظر تشخیصی و هم ازنظر اقتصادی می­تواند در شناسایی بیماری­ها، نوع تغذیه و تعیین شرایط بهداشتی و سلامت ماهی مفید باشد. استفاده از گیاهان دارویی در مطالعات متعدد سبب افزایش تعداد گلبول­های سفید شده است که آن را ناشی از وجود ترکیباتی مانند ترپینولن، سینئول، لینالول، ترپینئول، لینالین استات، تانن و فلاونوئیدها می­دانند که سبب بهبود روند تولید گلبول­های سفید و یا موجب تحریک تکثیر آنها می­شوند (31). در تحقیق حاضر نیز میزان گلبول­های سفید با افزودن عصاره مورد نسبت به شاهد افزایش یافت و تیمار 2 بالاترین تعداد گلبول­های سفید را نشان داد. این امر در مورد گلبول­های قرمز و شاخص گلبولی نیز صادق بود. تجزیه عصاره برگ گیاه مورد نشان داده که این برگ حاوی تانن، فلاونوئید و ویتامین C است (30) که همانطور که ذکر شد محرکی برای افزایش تولید گلبول­های سفید می‌باشند، که در تحقیق حاضر نیز چنین افزایشی مشاهده شد. نیس و اویسین (2009) بیان کردند که پودر گیاه زنجبیل به دلیل وجود فلاوونوئیدها و ویتامین C درصد گلبول­های سفید و نوتروفیل را در ماهی Zingiber officinalis افزایش داده است (25). همچنین بررسی­ها نشان داد که ترکیبات موجود در برگ گیاه مورد می­توانند لیپواکسیژناز و سیکلواکسیژناز را مهار و تشکیل اکسیژن آزاد را نیز در لکوسیت­ها مهار کنند، که خود سبب افزایش تعداد گلبولهای سفید می­شود (30). ریگی و همکاران (2015) در تحقیقی اثر پودر پیاز بر روی برخی شاخص­های خونی ماهی قرمز حوض (Carassius auratus) را موردبررسی قراردادند (29). در بررسی آنها تعداد گلبول­های قرمز، هموگلوبین و هماتوکریت افزایش یافت. آنها این امر را به اثر تعدیل­کنندگی آلکنیل­پلی­سولفیدها و یا گلیکوزیدهای فلاوونول که در پوست پیاز وجود دارد نسبت دادند. همانطور که ذکر شد، عصاره مورد نیز حاوی چنین موادی است و این امر افزایش سطح اندیس­های گلبولی، هماتوکریت و هموگلوبین را توجیه می­کند. همچنین شلابی و همکاران (2006) گزارش کردند که افزایش میزان سیر در جیره غذایی، سبب افزایش سطح گلبول­های قرمز در ماهی تیلاپیا شده است، که با نتایج تحقیق حاضر هم­خوانی دارد (32). همچنین در تحقیق حاضر میزان گلوگز در حضور عصاره مورد افزایش معنی­داری را نشان داد و بالاترین سطح گلوگز در تیمار 2 اندازه­گیری شد (21). چنین نتیجه­ای در اثر مصرف عصاره­های گیاهی نظیر علف چای (Hypericum perforatum) نیز مشاهده‌شده است. قیسی و همکاران (2015) در تحقیقی اثر عصاره آبی گیاه علف چای را بر شاخص‌های خونی، سرمی و بازماندگی قزل‌آلای رنگین­کمان در شرایط استرس را موردبررسی قراردادند (26). نتایج آنها افزایش سطح گلوگز را در تیمارهای دریافت‌کننده این عصاره نشان داد. همچنین در تحقیق آنها میزان پروتئین و آلبومین نیز به‌عنوان شاخص­های مهم در پاسخ به استرس­های محیطی مشابه تحقیق افزایش نشان دادند. مطالعات لیو و همکاران (2012) (22) و نیز زی و همکاران (2008) (36) نشان داد که استفاده از عصاره ریواس (Rheum officinalis) به‌عنوان ضد استرس موجب بهبود پروتئین تام سرم و آلبومین در کپور معمولی و ماهی سرخو تحت استرس تراکم و گرما شده است. آنها این بهبود را به وجود مواد آنتی­اکسیدان در عصاره مرتبط دانسته­اند، که آزمایشات وجود چنین موادی را در عصاره تأیید کرده­اند (30). مطالعه اکبری و همکاران (1394) (6) نشان داد که عصاره دانه اسپند توانست در سطح 100 و 150 میلی­گرم بر کیلوگرم تأثیر مثبتی بر سیستم ایمنی غیراختصاصی قزل‌آلای رنگین‌کمان داشته باشد. ازاین‌رو به نظر می­رسد باتوجه به دمای بالای هوا در استان خوزستان و تراکم پرورش، استفاده از گیاه مورد می­تواند به بهبود مقاومت ماهی­کپور در شرایط پرورش کمک بسزایی کند. میزان غلظت تری­گلیسرید و کلسترول به‌عنوان شاخص­های اصلی وضعیت سلامت ماهیان استخوانی عالی است. تغییر در غلظت کلسترول مبین سوخت‌وساز کبد بوده و افزایش بیش‌ازحد کلسترول نشان‌دهنده سوخت‌وساز چربی و لیپوپروتئین و درنتیجه تخریب کارایی فیزیولوژیک کبد است (17). تعداد زیادی از گیاهان از طریق افزایش سطح آنزیم 7 آلفا کلسترول هیدروکسیلاز در سلول­های کبد موجب افزایش دفع میزان کلسترول و کاهش سنتز کلسترول سلولی می­شوند که تأییدکننده کاهش سطح کلسترول و تری­گلسیرید در اثر مصرف عصاره مورد است (5 و 35). چنین امری در مطالعه ایمانپور و روحی (2015) در اثر مصرف عصاره گیاهی سنگروویت در بچه ماهی­سفید (Rutilus frisii kutum) (20) نیز مشاهده شد که با نتایج تحقیق حاضر هم­خوانی دارد. تطابق تقریبی نتایج فاکتورهای رشد، فاکتورهای ایمنی، بیوشیمیایی و سرمی که در ادامه گفته می­شود تأییدکننده این فرضیه است که با تقویت ایمنی ماهی می­توان رشد ماهی را نیز تسریع نمود. البته شاید اجزای مواد بررسی که در تحریک ایمنی ماهی نقش داشته­اند، تحریک رشد را نیز باعث شده­اند. چنین امری در تحقیق علیشاهی و همکاران (2012) (7) و عطائی مهر و همکاران (2014) (8) نیز مشاهده‌شده است. در مورد پارامترهای بیوشیمیایی خون ماهی­کپور معمولی فقط مقدار کلسیم تحت تأثیر قرارگرفت و کلر، فسفر و منیزیم تحت تأثیر قرارنگرفتند که این امر ممکن است به ترکیب عصاره مورد و یا توانایی ماهی برای بازگرداندن سریع مقادیر یون‌ها به اندازه­های مجاز مربوط باشد.

در یک ارزیابی کلی، استفاده از گیاهان دارویی در آبزی‌پروری بدون شک تأثیرات مفیدی بر سلامت ماهیان و بازدهی تولید دارد. نتایج مطالعه حاضر براساس داده­های رشد، خون و سرمی نشان داد که گیاه مورد می­تواند رشد، مقاومت و بازماندگی ماهی­کپور معمولی را در شرایط پرورش افزایش دهد. این امر بخصوص در تیمار 2 و با 500 میلی­گرم در کیلوگرم عصاره مورد اختلاف معنی­داری در مقایسه با تیمار شاهد داشت.

1- رخشان، م.، و چله­مال دزفولی­نژاد، م.، 1395. اثرات اسانس گیاه مورد (Myrtus Communis) بر عملکرد رشد و پارامترهای بیوشیمیایی خون بچه­ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان، اولین همایش سراسری پژوهشهای نوین در کشاورزی و علوم دامی، صفحه 15-10.
2- صادقیان، م. س.، محیسنی، م.، نعمت دوست حقی، ب.، و باقری، د.، 1395. مقایسه بهبود شاخص­های رشد ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio L) درنتیجه تجویز آویشن شیرازی و ویتامین E خوراکی، مجله پژوهش­های جانوری، دوره 29، شماره 2، صفحات 204-195.
3- فرقاندوست حقیقی، ک.، هدایتی فرد، م. و مهدوی، ا.، 1389. ارائه الگوی مناسب بهای تمام‌شده برای مزارع پرورش قزل‌آلای رنگین‌کمان، مجله شیلات دانشگاه آزاد اسلامی، سال چهارم، شماره سوم، صفحات 39-27.
4- نصراله­زاده، ا.، و علاف نویریان، ح.، 1392. اثر سطوح متفاوت ریشه گیاه نی (Phragmites australis) به‌عنوان غذای مکمل بر رشد و راندمان تغذیه کپور معمولی جوان(Cyprinus carpio)، مجله پژوهش­های جانوری، دوره 29، شماره 4، صفحات 497-490.
 
5- Abdollahi, M., Salehnia, A., Mortazavi, S. H., Ebrahimi, M., Shafiee, A., Fouladian, F., Keshavarz, K., and Kazemi, A., 2003. Antioxidant, antidiabetic, antihyperlipidemic, reproduction stimulatory properties and safety of essential oil of Satureja khuzestanica in rat in-vivo: an oxicopharmacological study. Medical Science Monitor, 9, PP: 331-335.
6- Akbary, P., Ghareghani Poor, M., and Fereidouni, M. S., 2015. Effect of the seed extract of Peganum harmala L. supplemented diet on several of non-specific immunity parameters in rainbow trout Oncorhynchus mykiss Walbaum). Journal of Animal Researches, 28, PP: 1-8.
7- Alishahi, M., Mesbah, M., Namjouan, F., Sabzevarzadeh, M., and Razi Jalali, M., 2012. Comparison of Some Chemical Safety drivers and plants in the Oscar fish. Journal Veterinary, 2, PP: 68-58.
8- Ataeimehr, B., Bagheri, P., Emtyazjoo, M., and Yousefi Siahkalroodi, S., 2014. Study on Effect of (Aloe vera) Aloe vera on Changes of Immunoglobulins IgM, IgA and IgG, Total protein and Differential Counts of white blood cells of Rainbow trout Oncorynchus mykiss. Journal of Animal Researches, 27, PP: 1-11.
9- Baba, E., Acar, U., Ontas, C., Kesbic, O. S., and Yilmaz, S., 2016. The use of Avena sativa extract against Aeromonas hydrophila and its effect on growth performance, hematological and immunological parameters in common carp (Cyprinus carpio). Italian Journal of Animal Science, 2, PP: 325-333.
10- Bagenal, T., 1978. Methods for assessment of fish production in fresh waters. Blackwell scientific pub. Oxford London, 365 p.
11- Banaee, M., Sureda, A., Mirvaghefi, A. R., and Rafei, G. R., 2011. Effects of long-term silymarin oral supplementation on the blood biochemical profile of rainbow trout (Oncorhynchus mykiss). Fish Physiology and Biochemistry, 37, PP: 885-896.
12- Burt, S. A., and Reinders, R. D, 2003. Antibacterial activity of selected plant essential oils against Escherichia coli O157: H7. Letters in Applied Microbiology, 36 (3), PP: 162-166.
13- Cho, H. C., and Lee, S. M., 2012. Onion powder in the diet of the Olive flounder (Paralichthys olivaceus): Effects on the growth, body composition and lysozyme activity. World Aquaculture Society, 43 (1), PP: 30- 38.
14- Feldman, B. F., Zinkl, J. G., and Jain, N. C., 2000. Schalm's Veterinary Hematology. 5th ed. Lippincott Williams and Wilkins. 1135 p.
15- Gabor, E. F., Sara, A., Bentea, M., Creta, C., and Baciu, A., 2012. The effect of photo additive combination and growth performances and meat quality in rainbow trout (Oncorhychus mykiss). Animal science and biotechnologies, 46 (2), PP: 43-47.
16- Gheyasi, M., Aqajani, S. A., Binaye, M., Poorgholami, R., and Babalyan Amiri, A., 2015. Effect of Aqueous Extract of Hypericum (Hypericum perforatum) index of blood, serum and survival of rainbow trout (heat stress). Journal of Fishery Science and Technology, 2, PP: 101-91.
17- Gul, Y., Gao, Z. X., Qian, X. Q., and Wang, W. M., 2011. Hematological and serum biochemical characterization and comparison of wild and cultured northern snakehead (Channa argus). Journal of Applied Ichthyology, 27, PP: 122-128.
18- Harikrishnan, R., Heo, J., Balasundaram, C., Kim, M. C., Kim, J. S., Han, Y. J., and Heo, M. S., 2010. Effect of traditional Korean medicinal (TKM) tri herbal extract on the innate immune system and disease resistance in Paralichthys olivaceus against Uronema marinum. Veterinary parasitology, 170, PP: 1-7.
19- Imanipour, M, and Rohe, Z., 2015. Sngrout effect on growth performance, blood biochemical factors, survival and resistance to salt stress in Kutum (Rutilus frisii kutum). New findings in life sciences, 2, PP: 130-122.
20- Immanuel, G., Uma, R. P., Lyapparaj, P., Citarasu, T., Punitha peter, S. M., Michael Babu, M., and Palavesam, A., 2009. Dietary medicinal plant extracts improve growth, immune activity and survival of tilapia Oreochromis mossambicus. Journal of Fish Biology, 4, PP: 1475-1462.
21- Lee, D. H., Ra, C. S., Song, Y. H., Sung, K. I., and Kim, J. D., 2012. Effects of dietary garlic extract on growth, feed utilization and whole body composition of juvenile starlet sturgeon (Acipenser ruthenus). Asian-Australasian Journal of Animal Sciences, 25(4), PP: 577-583.
22- Liu, B., Xie, J., Ge, X., Xu, P., Miao, L., Zhou, Q., and Pan, L., 2012. Comparison study of the effect of anthraquinone extract and emodin from Rheum officinale Bali on the physiological response, disease resistance of Megalobrama amblycephala underhigh temperature stress. Turkish Journal Fisheries and Aquaculture Science, 12, PP: 905-916.
23- Mahdavi, M., Hajimoradloo, A., and Ghorbani, R., 2013. Effect of Aloe vera Extract on Growth Parameters of Common Carp (Cyprinus carpio). World Journal of Medical Sciences, 9(1), PP: 55-60.
24- Mishra, P., and Gupta, S., 2013. Effect of leaf extract of Eclipta alba on hematology of Clarias batrachus. The Asian Journal of Animal Science. 8, PP: 73-80.
25- Nya, E. J., and Austin, B., 2009. Use of dietary ginger, Zingiber officinale Roscoe, as an immune stimulant to control Aeromonas hydrophila infections in rainbow trout, Oncorhynchus mykiss (Walbaum). Fish Diseases, 32, PP: 971-977.
26- Otatake, M., Kiryu, I., and Nakanishi, T., 2002. Development of vaccine delivery method for fish: Parcutaneous administration by immersion with application of multiple puncture instruments, Journal of Vaccine, 1, PP: 3764-3769.
27- Pavaraj, M., Balasubramanian, V., Baskaran, S., and Ramasamy, P., 2011. Development of immunity by extract of medicinal plant Ocimum sanctum on Common carp (Cyprinus carpio). Research Journal of immunology, 4, PP: 12-18.
28- Reverter, M., Bontemps, N., Lecchini, D., Banaigs, B., and Sasal, P., 2014. Use of plant extracts in fish aquaculture as an alternative to chemotherapy: current status and future perspective. Aquaculture, 433, PP: 50-61.
29- Rigi, F., Gharayi, A., Ghaffari, M., and Akram, S., 2015. Oral administration of onion on some blood parameters fish pond. Journal of ornamental fish, 1, PP. 16-11.
30- Rossi, A., Paola, D. R., Mazzon, E, Genovese, T., Caminiti, R., Bramanti, P., Pergola, C., Koeberle, A., Werz, O., Sautebin, L., and Cuzzocrea, S., 2009. Myrtus commulone from Myrtus communis Exhibits Potent Anti-Inflammatory Effectiveness in Vivo. The journal of pharmacology and experimental therapeutics, 329 (1), PP: 76–86.
31- Sadeghi, A. A., Mohamadi-Saei, M, and Ahmadvand, H., 2014. The Efficacy of Dietary Savory Essential Oil on Reducing the Toxicity of Aflatoxin B1 in Broiler Chicks. Makale Kodu (Article Code) PP: KVFD-2013-10217.
32- Shalaby, A. M., Khattab, Y. A., and Abdel Rahman, A. M., 2006. Effects of Garlic (Allium sativum) and chloramphenicol on growth performance, physiological parameters and survival of Nile tilapia (Oreochromis niloticus). Journal of Venomous Animals and Toxins including Tropical Diseases, 12, PP: 172-201.
33- Tavafi, M., Ahmadvand, H., Tamjidipoor, A., Delfan, B. and Khalatbari, A. R., 2011. Satureja khuzestanica essential oil ameliorates progression of diabetic nephropathy in uninephrectomized diabetic rats. Tissue Cell, 43, PP: 45-51.
34- Velisek, J., Svobodova, Z., and Piaakova, V., 2005. Effects of clove oil anaesthesia on rainbow trout (Oncorhynchus mykiss). Journal Acta Veterinaria Brno, 74, PP: 139-146.
35- Wijendra, G. D. N.,P., and Pathiratne, A., 2007. Evaluation of immune responses in an Indian carp, Labeo rohita (Hamilton) fed with levamisole incorporated diet. Journal of Science of the University of Kelaniya, 3, PP: 17-28
36- Xie, J., Liu, B., Zhou, Q., Su, Y., He, Y., Pan, L., Ge, X., and Xu, P., 2008. Effects of anthrax quinone extract from rhubarb Rheum officinalis Bail on the crowding stress response and growth of common carp Cyprinus carpio. Aquaculture, 281, PP: 5–11.
37- Yuan, C., Li, D., Chen, W., and Sun, F., 2007. Administration of an herbal immune-regulation mixture enhances some immune parameters in carp (Cyprinus carpio). Journal of Fish Physiology and Biochemistry, 10, PP: 1007-1120.
مجله پژوهشهای جانوری (مجله زیست شناسی ایران)(علمی)
دوره 31، شماره 3
مهر 1397
صفحه 255-266
  • تاریخ دریافت: 27 خرداد 1396
  • تاریخ بازنگری: 07 آبان 1396
  • تاریخ پذیرش: 13 آذر 1396