نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشگاه رازی، دانشکده علوم، گروه زیست شناسی، کرمانشاه
2 دانشگاه اراک، دانشکده علوم، گروه زیست شناسی، اراک 38156-8-8349
3 دانشگاه حکیم سبزواری، دانشکده علوم، گروه زیست شناسی، سبزوار
چکیده
گونه R. pseudodalmatina در جنگل های پست حاشیه جنوبی دریای خزر پراکنش گسترده دارد. علی رغم این محدودهی پراکنش گسترده، جمعیت های این قورباغه های قهوه ای بومی به جز تعدادی محدود، از لحاظ ریخت شناسی در مطالعات مورد توجه قرار نگرفته اند. در این پژوهش با نمونه برداری گسترده از کل محدوده پراکنش قورباغهی قهوهای جنگلهای هیرکانی به ارزیابی ساختار تغییرات جغرافیایی صفات در جمعیت ها پرداخته شد. بدینمنظور 53 نمونه جمع آوری و 13 صفت ریختی اندازشی مورد بررسی قرار گرفت. اهمیت آماری وجود دوریختی جنسی بین جمعیتهای قورباغهی هیرکانی به کمک آزمون آماری ANOVA با مقایسه تفاوت میانگینهای هر صفت بین دو جنس نر و ماده و همچنین آنالیز واریانس چندمتغییره (MANOVA) با مقایسه میانگینهای بردار صفات دو جنس مورد بررسی قرار گرفت. الگوی ارتباطات فنتیکی بین جمعیت ها به کمک آزمون های ANOVA یک طرفه، تحلیل مؤلفه اصلی (PCA)، تحلیل توابع ممیزی (DFA) و آنالیز خوشه بندی با الگوریتم UPGMA انجام شد. نتایج آزمون آماری ANOVA برای وجود دوریختی جنسی در گونه R. pseudodalmatina نشان داد که پنج صفت بین دو جنس بطور معنادار با یکدیگر تفاوت دارند. همچنین آزمون MANOVA نیز به طور معنادار وجود دوریختی جنسی را در گونه R. pseudodalmatina تأیید کرد (P≤ 0.05). مطالعات ریخت شناسی در سطح درون گونه ای نشان داد که دست کم دو جمعیت اصلی از قورباغه های جنگلی (R. pseudodalmatina) یکی در شرق دریای خزر (لوه، بهشهر و ساری) و دیگری در غرب دریای خزر (سلمان شهر، لنگرود، رشت و آستارا) پراکنش دارند.
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Investigation of the morphological variation in Hyrcanian brown frog (Rana pseudodalmatina Eiselt & Schmidtler, 1971)
نویسندگان [English]
1 Department of biology, Faculty of science, Razi University, Kermanshah, Iran
2 Department of biology, Faculty of science, Arak University, Arak 38156-8-8349, Iran
3 Academic member
چکیده [English]
Rana pseudodalmatina Eiselt & Schmidtler, 1971 is a brown frog species endemic to the Hyrcanian forest. The Hyrcanian wood frog, is distributed in the southern margin of the Caspian Sea in the lowland forest. Here, we used a broad sampling of these frogs across their distribution range to assess their morphological variation and structure of populations. In order to investigation of the morphological variation in Hyrcanian wood frog, 13 morphological characters in more than 53 specimens were studied. Statistical significance for a hypothesis of sexual dimorphism of the frogs was tested using ANOVA to compare difference of means of each character between sexes and of a multivariate analysis of variances (MANOVA) to compare vectors of means of the two sexes. Patterns of phenetic relationships between local populations were investigated by one way ANOVA, Principal component analysis (PCA), discriminate function analysis (DFA) and clustering analyses with UPGMA algorithm. Results of compare mean ANOVA between sexes in R. pseudodalmatina showed statistical significances for five characters and Multivariate analysis of variances indicated difference between mean vectors of the males and females (P≤ 0.05). In the intraspecific level, based on morphometric characters, there are at least two main populations of R. pseudodalmatina in the northern Iran: an eastern group (Loveh, Behshahr, Sari) and a western group (Salmanshahr, Langarud, Rasht, Astara).
کلیدواژهها [English]
مطالعه تغییرات صفات ریختی جمعیتهای قورباغه جنگل هیرکانی
(Rana pseudodalmatina, Eiselt and Schmidtler, 1971)
معصومه نجیبزاده1*، علیرضا پسرکلو2،احمد قارزی1، نصراله رستگار پویانی1 و اسکندر رستگار پویانی3
1 ایران، کرمانشاه، دانشکده علوم، دانشگاه رازی، گروه زیستشناسی
2 ایران، اراک،دانشگاه اراک، دانشکده علوم، گروه زیستشناسی
3 ایران، سبزوار، دانشکده علوم، دانشگاه حکیم سبزواری، گروه زیستشناسی
تاریخ دریافت: 1/9/96 تاریخ پذیرش: 21/3/97
چکیده
گونه R. pseudodalmatina در جنگلهای پست حاشیه جنوبی دریای خزر پراکنش گسترده دارد. علیرغم این محدودهی پراکنش گسترده، جمعیتهای این قورباغههای قهوهای بومی بهجز تعدادی محدود، ازلحاظ ریختشناسی در مطالعات موردتوجه قرارنگرفتهاند. در این پژوهش با نمونهبرداری گسترده از کل محدوده پراکنش قورباغهی قهوهای جنگلهای هیرکانی به ارزیابی ساختار تغییرات جغرافیایی صفات در جمعیتها پرداخته شد. بدین منظور 53 نمونه جمعآوری و 13 صفت ریختی موردبررسی قرارگرفت. معناداری وجود دوریختی جنسی بین جمعیتهای قورباغهی هیرکانی به کمک آزمون آماری ANOVA و مقایسه تفاوت میانگینهای هر صفت بین دو جنس نر و ماده و همچنین آنالیز واریانس چندمتغییره (MANOVA) با مقایسه میانگینهای بردار صفات دو جنس موردبررسی قرارگرفت. الگوی ارتباطات فنتیکی بین جمعیتها به کمک آزمونهای ANOVA یکطرفه، تحلیل مؤلفه اصلی (PCA)، تحلیل توابع ممیزی (DFA) و آنالیز خوشهبندی با الگوریتم UPGMA انجام شد. نتایج آزمون آماری ANOVA برای وجود دوریختی جنسی در گونه R. pseudodalmatina نشان داد که پنج صفت بین دو جنس بطور معنادار با یکدیگر تفاوت دارند. همچنین آزمون MANOVA نیز بهطور معنادار وجود دوریختی جنسی را در گونه
R. pseudodalmatina تأیید کرد (05/0P≤). مطالعات ریختشناسی در سطح درونگونهای نشان داد که دستکم دو جمعیت اصلی از قورباغههای جنگلی (R. pseudodalmatina) یکی در شرق دریای خزر (لوه، بهشهر و ساری) و دیگری در غرب دریای خزر (سلمان شهر، لنگرود، رشت و آستارا) پراکنش دارند.
واژههای کلیدی: رانیده، Rana، قورباغه جنگلهای هیرکانی، تغییرات ریختی، ساختار جمعیت.
* نویسنده مسئول، تلفن: 09168496299 ، پست الکترونیکی: Masoumeh.najibzadeh@gmail.com
مقدمه
مطالعات روی جنگلهای هیرکانی نشان داده است که سبزینگی، پوشش و تنوع گونهای دراین جنگلها در محدوده ارتفاعات مختلف با یکدیگر متفاوت است (14). قورباغه قهوهای (R. pseudodalmatina) بومی ایران بوده و در حاشیه جنوبی دریای خزر و در جنگلهای هیرکانی پراکنش دارد و محدوده پراکنش آنها از شرق به جنگل گلستان و از غرب به بخشهایی از شرق اردبیل محدود میشود (1). طبق نتایج بدست آمده از مطالعات نجیبزاده و همکاران (b2017)، بهترین نواحی برای زیست قورباغه هیرکانی، جنگلهای نواحی پست در حاشیه دریای خزر (نواحی بین محدوده شهری و کوهپایههای البرز) است که زیر بخشی از هات اسپات (Hotspot) تنوع زیستی قفقاز را در برگرفته است (21). بهعبارتدیگر R. pseudodalmatina در جنگلهای نواحی مرتفع و نواحی کوهستانی و همچنین محدودههای شهری و نواحی ساحلی مشاهده نمیشوند. مهمترین متغیر تأثیرگذار بر توزیع فضایی قورباغه جنگل هیرکانی پوشش زمین (فاکتورهایی همچون جنگلهای پهنبرگ برگریز، جنگلهای سوزنیبرگ) و به دنبال آن ارتفاع (با تأثیر منفی) است (21). از مهمترین عوامل تهدیدکنندهی قورباغههای جنگلی گسترش شهرنشینی، تخریب زیستگاهها، آلوده کردن محیطزیست قورباغهها، جنگلزدایی و توسعه کشاورزی بخصوص برنجکاری در محدودههای جنگلی را میتوان نام برد (2).
مطالعات ریختشناسی از دیرباز بهعنوان یکی از روشهای تعیین حدود گونه و مطالعات درون جمعیتی مورد استفاده قرار گرفته است (7، 10، 12و 29). دی رات در سال 2005 استدلال کرد که ریختشناسی مقایسهای فقط یکی از چندین جنبه تنوع زندگی را موردبررسی قرار میدهد که میتوان نام آن را تنوع ریختی گذاشت (9). او پیشنهاد کرد که استفاده از روشهای مورفولوژیکی و نتایج بدست آمده از آنها تنها میتواند بهعنوان یک فرضیه در تعیین حدود گونه قرارگیرند و صحت و اعتبار این فرضیه باید با کمک روشهای دیگر موردبررسی دقیقتر قرار بگیرد (9). لذا بسیاری از تاکسونومیستها به این نتیجه رسیدند که مقایسه ریختی بهتنهایی نمیتواند در تعیین حدود بسیاری از گونهها کافی باشد، بااین وجود مطالعات ریختی همچنان نخستین قدم در تبین درک جایگاه تاکسونومیکی و جمعیتی گونهها است (9، 27 و 28).
تغییرات درونگونهای ریختی در مقیاس جغرافیایی در میان دوزیستان بیدم اغلب بطور گستردهای در ارتباط با تغییرات در اندازه بدن است (8، 15 و 18). تغییرات ریختی بهواسطه تغییرات جغرافیایی اغلب ممکن است در ارتباط با عوامل پیچیده و گستردهای باشند که فهم آنها بهسادگی امکانپذیر نبوده و نیازمند واکاوی تمامی عوامل مؤثر بر آن است (17). در محدوده تاکسونها موانع برای دیسپرسال، جریان ژن و حتی تغییرات آب و هوایی منجر به جدایی جغرافیایی، تفاوتهای ریختی و یا تغییرات رفتاری میشود. جمعیتهای مجاور ممکن است تحت تأثیر همین عوامل از یکدیگر ایزوله یا با یکدیگر مرتبط شوند. فرایندی که منجر به ایزوله شدن شود منجر به واگرایی ژنتیکی شده و درنهایت رانش ژن و جهش در راستای انتخاب طبیعی ممکن است منجر به گونهزایی گردد (24) در حالی که فرایندهای مرتبط کننده منجر به دیسپرل و جریان ژن میشود (31).
بدین ترتیب مطالعه ساختار جمعیتها و مطالعه تفاوتهای درونگونهای منجر به فهم تاریخ تکاملی و رفتاری گونههای جانوری میشود که میتواند استراتژی مناسب را برای مدیریت گونهها در اختیار ما قرار دهد (13). لذا در این پژوهش به مطالعه تغییرات صفات ریختی در جمعیتهای قورباغه جنگلی پرداخته شد.
مواد و روشها
دراین مطالعه تلاش شد که از تمام محدوده پراکندگی احتمالی این قورباغه نمونهبرداری انجام شود. مکانهای موردنظر براساس منابع مختلف (1، 2و 21) و همچنین جستجوی زیستگاههای جدید براساس ترجیح گونهای و همچنین شباهت آنها به زیستگاههای موجود انتخاب شدند. قبل از هرگونه نمونهبرداری، مجوزهای لازم از سازمان محیطزیست اخذ شد. درمجموع، 53 نمونه بالغ (32 ماده، 21 نر) از 7 ایستگاه مطالعاتی جمعآوری گردید (جدول 1و شکل 1).
پس از نمونهبرداری، از نمونهها عکس تهیه و سپس 13 صفتریختی در همهی نمونهها توسط کولیس دیجیتال (با دقت 01/0 میلیمتر) اندازهگیری شد (جدول 2). تجزیهوتحلیلهای آماری توسط نرمافزار آماری SPSS 20
انجام شد.
جدول 1. مکانهای جغرافیایی موردبررسی گونه Rana pseudodalmatina .
مکان جغرافیایی |
|
مختصات |
|
||
طول |
عرض |
تعداد نمونه |
|||
1 -سلمان شهر (SAL) |
19/51 |
64/36 |
4 |
||
2- لوه (LO) |
65/55 |
35/37 |
9 |
||
3- ساری (SAR) |
60/52 |
33/36 |
8 |
||
4- بهشهر (BEH) |
59/53 |
66/36 |
8 |
||
5- رشت (RA) |
52/49 |
15/37 |
12 |
||
6- لنگرود (LAN) |
16/50 |
17/37 |
5 |
||
7- آستارا (AS) |
83/48 |
34/38 |
7 |
||
شکل 1. موقعیت جغرافیایی 9 جمعیت در گونه Rana pseudodalmatina. برای کد مکانهای جغرافیایی به جدول (1) مراجعه شود.
قبل از هرگونه تجزیهوتحلیل آماری، نرمال بودن دادهها با کمک آزمون کالموگروف-اسمیرانوف (Kalmogorov-Smiranov test) مورد تأیید قرارگرفت. از آنجا که تفاوتهای ریختی بین دو جنس میتواند در تجزیهوتحلیل و آزمونهای آماری تأثیرگذار باشد، قبل از مطالعه تغییرات صفات جغرافیایی دوریختی بین دو جنس مورد آزمون قرار گرفت.
نتایج
در این مطالعه 53 نمونه بالغ (32 ماده، 21 نر) از گونه
R. pseudodalmatina در سرتاسر دامنه پراکنش آن در شمال ایران برای مطالعات آماری موردبررسی قرارگرفتند. نتایج تجزیهوتحلیل آماری دوریختی جنسی در
R. pseudodalmatina در ایران با روش تحلیل آنالیز واریانس تک متغیره (ANOVA) نشان میدهد که از 13 صفت موفومتریک اندازهگیری شده، در 5 صفت مانند طول پوزه تا کلواک (SVL)، عرض سر (HW)، طول ران(FL)، طول اولین انگشت (DP) و طول چهارمین انگشت پا (LF) مادهها بزرگتر از نرها هستند و تفاوت معنی داری بین جنسها از نظر این صفات دیده میشود (05/0P≤) (جدول 3).
همچنین نتایج آنالیز واریانس چند متغیره (MANOVA) برای جدایی میانگینهای بین جنسهای نر و ماده در R. pseudodalmatina معنادار بود (05/0P≤) و وجود دوریختی جنسی رابین جنس نر و ماده نشان داد (جدول 4).
به دلیل اثبات وجود دوریختی جنسی آنالیزهای تغییرات جغرافیایی صفات ریختشناسی بر روی هردو جنس بهصورت مجزا انجام شد.
نتایج تجزیهوتحلیلهای چند متغیره (PCA) در بررسی صفات اندازهگیری شده برای جنس ماده نشان از آن دارد که سه مؤلفه اول بیش از 85% از واریانسها را به خود اختصاص میدهند، که از این میان مؤلفه اول بهتنهایی 71/66% از کل واریانسها را به خود اختصاص داده است (جدول 7).
جدول 2- صفات مورفومتریک اندازهگیری شده در بررسی قورباغههای قفقازی (Ranapseudodalmatina) در ایران، برطبق مطالعات پلاتنر و همکاران (1994).
تعریف صفات |
صفات |
طول پوزه تا مخرج |
SVL |
عرض سر |
HW |
طول سر از مفصل آروارهای تا نوک پوزه |
HL |
فاصله دو سوراخ بینی |
ID |
فاصلهچشمتانوکپوزه |
DRO |
فاصله بین سوراخ بینی تا لبه قدامی چشم |
EN |
طول چشم |
LO |
طول ران |
FL |
طول ساق |
TL |
برآمدگی داخلی کف پا |
C.INT |
طول اولین انگشت |
DP |
طول انگشت چهارم پا (فاصله بین برآمدگی داخلی تا نوک انگشت چهارم) |
LF |
طول پرده شنا (فاصله برآمدگی خارجی تا پرده شنا بین دو انگشت سوم و چهارم در حالت بسته) |
W |
جدول 3. جدول تجزیهوتحلیل توصیفی (کمترین، بیشتین، میانگین، انحراف معیار) صفات مورفومتریک و مقایسه نرها و مادهها بر اساس صفات مورفومتریک توسط روش ANOVA در Rana pseudodalmatina(32 ماده، 21 نر).
Character / Sex |
N |
Mean± SD |
Std. Error |
Min- Max |
F-value |
P-value |
|
SVL |
Female |
32 |
50.94±6.89 |
1.21 |
42.25-66.15 |
6.438 |
0.014 |
Male |
21 |
46.21±6.21 |
1.35 |
39.24-55.89 |
|||
HW |
Female |
32 |
17.46±2.11 |
0.37 |
14.11-22.55 |
10.036 |
0.003 |
Male |
21 |
15.48±2.39 |
0.52 |
12.22-19.31 |
|||
HL |
Female |
32 |
14.36±1.71 |
0.30 |
11.25-17.51 |
1.657 |
0.204 |
Male |
21 |
13.76±1.52 |
0.33 |
10.79-15.90 |
|||
ID |
Female |
32 |
4.10±0.96 |
0.17 |
3.01-5.98 |
0.079 |
0.779 |
Male |
21 |
4.02±0.07 |
0.23 |
2.67-5.96 |
|||
DRO |
Female |
32 |
6.96±0.67 |
0.12 |
6.04-7.96 |
0.024 |
0.878 |
Male |
21 |
6.99±0.64 |
0.14 |
5.62-7.94 |
|||
EN |
Female |
32 |
3.08±0.39 |
0.06 |
2.25-3.79 |
0.171 |
0.681 |
Male |
21 |
3.03±0.39 |
0.08 |
2.31-3.72 |
|||
LO |
Female |
32 |
6.73±0.58 |
0.10 |
5.35-7.82 |
0.009 |
0.923 |
Male |
21 |
6.71±0.46 |
0.10 |
6.13-7.85 |
|||
FL |
Female |
32 |
28.84±3.28 |
0.57 |
23.25-36.48 |
11.826 |
0.001 |
Male |
21 |
25.63±3.37 |
0.73 |
19.98-30.48 |
|||
TL |
Female |
32 |
31.93±3.82 |
0.67 |
26.01-39.72 |
1.700 |
0.198 |
Male |
21 |
30.48±4.20 |
0.91 |
23.73-38.50 |
|||
C.INT |
Female |
32 |
2.39±0.32 |
0.05 |
2.01-2.97 |
0.541 |
0.466 |
Male |
21 |
2.32±0.30 |
0.06 |
2.00-2.98 |
|||
DP |
Female |
32 |
6.70±0.52 |
0.09 |
5.57-7.78 |
6.562 |
0.013 |
Male |
21 |
6.30±0.60 |
0.13 |
5.13-7.30 |
|||
LF |
Female |
32 |
29.71±2.29 |
0.40 |
23.66-35.10 |
7.308 |
0.009 |
Male |
21 |
27.74±3.00 |
0.65 |
22.00-34.84 |
|||
W |
Female |
32 |
18.64±1.18 |
0.20 |
17.02-20.96 |
0.276 |
0.601 |
Male |
21 |
18.48±0.88 |
0.19 |
16.73-20.81 |
جدول 4.آزمون تجزیهوتحلیل چند متغیره واریانسها (MANOVA) برای نرها و مادهها در صفات اندازهگیری شده مربوط به Rana pseudodalmatina
Effect |
Value |
F |
Hypothesis df |
Error df |
Sig. |
|
Intercept
|
Pillai's Trace |
0.99 |
1981.35 |
13.000 |
39.000 |
0.000 |
Wilks' Lambda |
0.00 |
1981.35 |
13.000 |
39.000 |
0.000 |
|
Hotelling's Trace |
660.45 |
1981.35 |
13.000 |
39.000 |
0.000 |
|
Roy's Largest Root |
660.45 |
1981.35 |
13.000 |
39.000 |
0.000 |
|
SEX |
Pillai's Trace |
0.59 |
4.40 |
13.000 |
39.000 |
0.000 |
Wilks' Lambda |
0.40 |
4.40 |
13.000 |
39.000 |
0.000 |
|
Hotelling's Trace |
1.469 |
4.40 |
13.000 |
39.000 |
0.000 |
|
Roy's Largest Root |
1.469 |
4.40 |
13.000 |
39.000 |
0.000 |
برای بررسی وجود یا عدم وجود تفاوت معنادار در بین صفات مورفومتری ازآنالیز واریانس یکطرفه (ANOVA) استفاده شد. نتایج حاصل از آنالیز واریانس 13 صفت مورفومتریک در هفت جمعیت مختلف
R. pseudodalmatina برای جنس ماده نشان میدهد که در 10 صفات مورفومتریک تفاوت معناداری (05/0P≤) در بین جمعیتهای مختلف اینگونه دیده میشود (جدول 5). اما نتایج تحلیل آنالیز واریانس برای جنس نر نشان میدهد که از بین 13 صفت، 8 صفت دارای اختلاف معنیدار (05/0P≤) در بین7 جمعیت است (جدول 6). همچنین در جنس ماده صفات EN، LO و W و در جنس نر متغیرهای EN، LO،C.INT ، DP و W دارای (05/0< P) هستند و بنابراین تفاوت معناداری ازنظر این صفات در بین جمعیتها وجود ندارد و صفات مناسبی برای جدا کردن جمعیتها نیستند و درنتیجه آنها را وارد آنالیز چند متغیره نمیکنیم.
جدول 5. آنالیز واریانس (ANOVA) صفات موفومتریک در جمعیتهای مختلف جنس ماده Rana pseudodalmatina
Characters |
SAL |
LO |
SAR |
P-value |
||||
Mean±SD |
Min-Max |
Mean±SD |
Min-Max |
Mean±SD |
Min-Max |
|||
SVL |
45.99±1.66 |
44.29-47.58 |
53.21±1.86 |
51.14-56.04 |
61.09±3.79 |
57.54-66.15 |
0.000 |
|
HW |
16.27±0.89 |
15.55-17.28 |
17.66±1.03 |
16.84-19.44 |
20.58±1.20 |
19.64-22.55 |
0.000 |
|
HL |
14.52±1.19 |
13.51-15.84 |
14.18±1.13 |
12.83-15.88 |
15.75±1.49 |
13.75-17.51 |
0.000 |
|
ID |
3.67±0.11 |
3.55-3.78 |
3.98±0.81 |
3.24-5.33 |
5.64±0.29 |
5.30-5.98 |
0.000 |
|
DRO |
6.89±0.66 |
6.17-7.47 |
7.2±0.59 |
6.52-7.86 |
7.61±0.33 |
7.03-7.84 |
0.009 |
|
EN |
2.90±0.34 |
2.64-3.29 |
3.10±0.32 |
2.81-3.62 |
3.13±0.56 |
2.25-3.66 |
0.232 |
|
LO |
7.04±0.93 |
6.01-7.82 |
6.57±0.41 |
6.03-7.09 |
6.70±0.32 |
6.30-7.06 |
0.063 |
|
FL |
26.89±1.72 |
25.01-28.39 |
29.49±0.82 |
28.20-30.31 |
33.74±2.61 |
30.43-36.48 |
0.000 |
|
TL |
29.17±3.41 |
26.14-32.80 |
33.94±0.52 |
33.18-34.74 |
37.05±2.37 |
33.85-39.72 |
0.000 |
|
C.INT |
2.45±0.22 |
2.27-2.70 |
2.41±0.22 |
2.10-2.70 |
2.75±0.30 |
2.22-2.97 |
0.021 |
|
DP |
6.33±0.11 |
6.22-6.44 |
6.82±0.46 |
6.24-7.57 |
6.89±0.87 |
5.57-7.78 |
0.013 |
|
LF |
27.20±3.19 |
23.66-29.85 |
29.93±1.51 |
28.05-31.93 |
32.98±1.39 |
31.77-35.10 |
0.000 |
|
W |
18.08±1.26 |
17.02-19.48 |
18.75±1.19 |
17.34-20.20 |
19.66±0.92 |
18.87-20.96 |
0.061 |
|
Characters |
BEH |
RA |
LAN |
P-value |
||||
Mean±SD |
Min-Max |
Mean±SD |
Min-Max |
Mean±SD |
Min-Max |
|||
SVL |
56.31±1.87 |
54.61-59.32 |
45.42±1.19 |
44.10-46.69 |
42.35±0.09 |
42.25-42.44 |
0.000 |
|
HW |
19.10±0.69 |
18.27-19.82 |
16.18±0.44 |
15.58-16.91 |
14.16±0.05 |
14.11-14.21 |
0.000 |
|
HL |
15.89±0.55 |
15.09-16.80 |
14.11±1.61 |
11.25-15.88 |
11.65±0.10 |
11.54-11.75 |
0.000 |
|
ID |
4.43±1.11 |
3.39-5.81 |
3.60±0.30 |
3.02-3.85 |
3.05±0.04 |
3.01-3.10 |
0.000 |
|
DRO |
7.08±0.51 |
6.29-7.81 |
6.91±0.79 |
6.15-7.96 |
6.06±0.02 |
6.04-6.08 |
0.009 |
|
EN |
3.32±0.39 |
2.83-3.79 |
2.95±0.35 |
2.40-3.39 |
2.67±0.15 |
2.52-2.82 |
0.232 |
|
LO |
7.31±0.38 |
6.76-7.81 |
6.53±0.77 |
5.35-7.23 |
6.13±0.05 |
6.08-6.18 |
0.063 |
|
FL |
30.79±1.09 |
29.75-32.70 |
27.02±1.31 |
25.20-28.43 |
23.36±0.10 |
23.25-23.46 |
0.000 |
|
TL |
32.99±1.43 |
30.75-34.94 |
27.97±1.39 |
26.79-29.84 |
26.22±0.05 |
26.18-26.28 |
0.000 |
|
C.INT |
2.47±0.34 |
2.10-2.89 |
2.30±0.34 |
2.02-2.85 |
2.02±0.02 |
2.01-2.06 |
0.021 |
|
DP |
6.67±0.23 |
6.26-6.97 |
6.40±0.21 |
6.05-6.70 |
6.29±0.08 |
6.22-6.39 |
0.013 |
|
LF |
31.24±0.83 |
30.40-32.28 |
28.48±0.31 |
28.05-28.91 |
27.73±0.00 |
27.65-27.81 |
0.000 |
|
W |
19.16±1.17 |
17.90-20.72 |
18.58±1.18 |
17.14-19.70 |
17.53±0.07 |
17.47-17.61 |
0.061 |
|
Characters |
AS |
P-value |
||||||
Mean±SD |
Min-Max |
|||||||
SVL |
43.35±0.13 |
43.22-43.48 |
0.000 |
|||||
HW |
15.63±0.10 |
15.52-15.73 |
0.000 |
|||||
HL |
12.38±0.08 |
12.31-12.48 |
0.000 |
|||||
ID |
3.61±0.10 |
3.52-3.73 |
0.000 |
|||||
DRO |
6.21±0.05 |
6.16-6.26 |
0.009 |
|||||
EN |
3.32±0.07 |
3.25-3.39 |
0.232 |
|||||
LO |
6.60±0.15 |
6.45-6.75 |
0.063 |
|||||
FL |
26.55±0.11 |
26.43-26.65 |
0.000 |
|||||
TL |
33.67±0.04 |
33.63-33.72 |
0.000 |
|||||
C.INT |
2.09±0.04 |
2.05-2.13 |
0.021 |
|||||
DP |
7.55±0.14 |
7.39-7.66 |
0.013 |
|||||
LF |
27.72±0.09 |
27.62-27.80 |
0.000 |
|||||
W |
17.46±0.10 |
17.36-17.57 |
0.061 |
|||||
جدول 6. آنالیز واریانس (ANOVA) برای صفات موفومتریک در جمعیتهای مختلف جنس نر Rana pseudodalmatina .
Characters |
SAL |
LO |
SAR |
P-value |
||||
Mean±SD |
Min-Max |
Mean±SD |
Min-Max |
Mean±SD |
Min-Max |
|||
SVL |
43.80 |
43.80-43.80 |
53.26±0.52 |
52.77-53.82 |
54.41±1.40 |
53.08-55.89 |
0.000 |
|
HW |
15.42 |
15.42-15.42 |
18.18±0.27 |
17.92-18.46 |
18.59±0.89 |
17.59-19.31 |
0.000 |
|
HL |
14.93 |
14.93-14.93 |
15.55±0.07 |
15.47-15.60 |
15.04±0.90 |
14.09-15.90 |
0.003 |
|
ID |
3.91 |
3.91-3.91 |
5.68±0.24 |
5.51-5.96 |
5.28±0.63 |
4.55-5.72 |
0.000 |
|
DRO |
7.82 |
7.82-7.82 |
7.41±0.28 |
7.10-7.67 |
6.47±0.76 |
5.62-7.08 |
0.022 |
|
EN |
3.35 |
3.35-3.35 |
3.21±0.39 |
2.78-3.56 |
2.97±0.70 |
2.31-3.72 |
0.629 |
|
LO |
6.66 |
6.66-6.66 |
7.41±0.42 |
7.00-7.85 |
6.59±0.38 |
6.30-7.03 |
0.260 |
|
FL |
27.48 |
27.48-27.48 |
29.40±1.07 |
28.34-30.48 |
29.32±0.64 |
28.59-29.79 |
0.000 |
|
TL |
26.88 |
26.88-26.88 |
33.36±2.64 |
31.07-36.25 |
36.58±2.22 |
34.14-38.50 |
0.001 |
|
C.INT |
2.89 |
2.89-2.89 |
2.53±0.393 |
2.25-2.98 |
2.41±0.22 |
2.18-2.63 |
0.216 |
|
DP |
6.78 |
6.78-6.78 |
6.32±0.32 |
6.00-6.65 |
6.21±0.86 |
5.22-6.74 |
0.584 |
|
LF |
26.33 |
26.33-26.33 |
29.46±0.71 |
28.65-29.95 |
31.99±2.50 |
30.11-34.84 |
0.002 |
|
W |
17.77 |
17.77-17.77 |
19.72±0.97 |
18.95-20.81 |
18.80±0.87 |
17.81-19.44 |
0.107 |
|
Characters |
BEH |
RA |
LAN |
P-value |
||||
Mean±SD |
Min-Max |
Mean±SD |
Min-Max |
Mean±SD |
Min-Max |
|||
SVL |
53.73±0.15 |
53.62-53.84 |
41.51±1.26 |
39.24-42.70 |
40.61±1.27 |
39.71-41.51 |
0.000 |
|
HW |
17.92±0.94 |
17.26-18.59 |
13.85±0.69 |
12.84-14.78 |
13.06±1.18 |
12.22-13.90 |
0.000 |
|
HL |
15.11±0.03 |
15.09-15.14 |
12.67±1.15 |
10.79-13.72 |
12.48±1.88 |
11.15-13.81 |
0.003 |
|
ID |
4.00±0.98 |
3.30-4.70 |
3.30±0.48 |
2.67-3.87 |
3.09±0.24 |
2.92-3.27 |
0.000 |
|
DRO |
7.73±0.02 |
7.72-7.75 |
6.50±0.33 |
6.09-6.99 |
6.78±0.60 |
6.36-7.21 |
0.022 |
|
EN |
2.92±0.32 |
2.69-3.15 |
2.95±0.35 |
2.62-3.49 |
3.46±0.12 |
3.37-3.55 |
0.629 |
|
LO |
6.66±0.49 |
6.31-7.01 |
6.58±0.26 |
6.24-6.80 |
6.62±0.27 |
6.43-6.82 |
0.260 |
|
FL |
28.94±0.22 |
28.78-29.10 |
22.54±1.49 |
19.98-24.23 |
22.44±2.63 |
20.58-24.30 |
0.000 |
|
TL |
32.23±2.61 |
30.38-34.08 |
26.65±1.88 |
23.73-29.27 |
27.10±3.38 |
24.71-29.50 |
0.001 |
|
C.INT |
2.17±0.18 |
2.04-2.30 |
2.15±0.18 |
2.00-2.51 |
2.15±0.02 |
2.14-2.17 |
0.216 |
|
DP |
6.30±0.183 |
6.17-6.43 |
6.17±0.66 |
5.13-7.22 |
5.67±0.62 |
5.23-6.12 |
0.584 |
|
LF |
30.85±0.55 |
30.46-31.25 |
25.64±2.30 |
22.00-27.41 |
24.82±2.22 |
23.25-26.40 |
0.002 |
|
W |
18.11±1.10 |
17.33-18.89 |
18.36±0.39 |
17.70-18.92 |
17.57±1.18 |
16.73-18.41 |
0.107 |
|
Characters |
AS |
P-value |
||||||
Mean±SD |
Min-Max |
|||||||
SVL |
41.48±1.14 |
40.04-42.79 |
0.000 |
|||||
HW |
13.56±1.04 |
12.34-14.81 |
0.000 |
|||||
HL |
12.79±0.61 |
12.25-13.60 |
0.003 |
|||||
ID |
3.43±0.42 |
3.07-3.99 |
0.000 |
|||||
DRO |
7.33±0.57 |
6.84-7.94 |
0.022 |
|||||
EN |
2.85±0.32 |
2.47-3.23 |
0.629 |
|||||
LO |
6.57±0.67 |
6.13-7.58 |
0.260 |
|||||
FL |
24.18±1.97 |
22.04-26.17 |
0.000 |
|||||
TL |
31.19±2.93 |
31.19±2.93 |
0.001 |
|||||
C.INT |
2.40±0.40 |
2.40±0.40 |
0.216 |
|||||
DP |
6.72±0.58 |
6.21-7.30 |
0.584 |
|||||
LF |
26.68±0.87 |
25.80-27.90 |
0.002 |
|||||
W |
18.31±0.64 |
17.69-18.90 |
0.107 |
|||||
در مؤلفه اول صفات SVL و HW بیشترین تأثیرگذاری را دارند. مؤلفه دوم 75/11% واریانس کل داده را به خود اختصاص داده و بترتیب متغیرهای TL و DP بیشترین تأثیرگذاری را داشته و در مؤلفه سوم متغیرهای DRO و C.INT بیشترین تأثیر را دارند (جدول 7).
در بررسی صفات مورفومتریک برای جنس نر، سه مؤلفه اول 100% واریانس کل دادهها را به خود اختصاص دادهاند که از این میان مؤلفه اول بهتنهایی 41/59 % از کل واریانسها را به خود اختصاص داده است (جدول 8). در مؤلفه اول همانند جنس ماده صفات SVL و HW بیشترین تأثیرگذاری را دارند. مؤلفه دوم و مؤلفه سوم بترتیب 26/36، 32/4 % واریانس کل داده را به خود اختصاص دادهاند و متغیرهای DRO و HL بیشترین تأثیرگذاری را در این مؤلفهها دارند (جدول 8).
جدول 7. بار عاملی در 3 مؤلفه اول استخراج شده از ماتریکس همبستگی بر اساس صفات مورفومتیک در بین جمعیتهای مختلف جنس ماده
Rana pseudodalmatina بر اساس آنالیز PCA.
Characters |
PC1 |
PC2 |
PC3 |
||
SVL |
0.958 |
-0.076 |
-0.166 |
||
HW |
0.969 |
-0.045 |
-0.091 |
||
HL |
0.815 |
-0.328 |
-0.005 |
||
ID |
0.855 |
-0.019 |
-0.074 |
||
DRO |
0.694 |
-0.221 |
0.494 |
||
FL |
0.943 |
0.074 |
-0.102 |
||
TL |
0.826 |
0.413 |
-0.199 |
||
C.INT |
0.725 |
-0.057 |
0.523 |
||
DP |
0.323 |
0.903 |
0.197 |
||
LF |
0.858 |
-0.125 |
-0.246 |
||
Eigenvalues |
of Variance% |
66.71 |
11.75 |
7.08 |
|
Cumulative |
|||||
66.71 |
78.47 |
85.56 |
جدول 8. بار عاملی در 3 مؤلفه اول استخراجشده از ماتریکس همبستگی بر اساس صفات مورفومتیک در بین جمعیتهای مختلف جنس نر Rana pseudodalmatina بر اساس آنالیز PCA.
Characters |
|
PC1 |
PC2 |
PC3 |
SVL |
0.999 |
0.015 |
0.032 |
|
HW |
0.987 |
0.090 |
0.132 |
|
HL |
0.811 |
0.351 |
-0.468 |
|
ID |
0.896 |
0.318 |
0.312 |
|
DRO |
-0.242 |
0.967 |
0.083 |
|
FL |
0.293 |
-0.955 |
0.044 |
|
TL LF |
0.514 0.954 |
-0.857 0.296 |
-0.031 -0.040 |
|
Eigenvalues |
of Variance |
59.41 |
36.26 |
4.32 |
|
Cumulative% |
59.41 |
95.67 |
100.00 |
پس از انجام آزمون تحلیل چند متغیره به روش PCA، با استفاده از روش رگرسیون خطی نمودار پراکنش یا Scatter plot بهطور جداگانه برای افراد ماده و نر گونهR. pseudodalmatina ترسیم شد (شکلهای 2 و 3). تأثیر مؤلفه اول و دوم در جدایی جمعیتهای مختلف هر دو جنس نر و ماده نشان میدهد که در برخی از جمعیتهای R. pseudodalmatina الگوی جغرافیایی معناداری مشاهده میشود. براساس شکلهای 2 و 3 تقریباً میتوان بااستفاده از مؤلفه اول و دوم جمعیتهای لوه (LO)، ساری (SAR) و بهشهر (BEH) را از سایر جمعیتها جدا کرد.
بمنظور بررسی دقیقتر و بررسی صحت گروهبندی در بین جمعیتهای R. pseudodalmatinaدر ایران براساس آنالیزهای چند متغیره (PCA)، از آنالیز تشخیص تابع ممیزی (DFA) استفاده شد. بر اساس نتایج حاصل از مرحله قبل هفت جمعیت موردمطالعه در دو گروه طبقهبندی شدند و آنالیزها روی این دو گروه انجام شد.
شکل 2. نمودار PC1 در مقابل PC2 در صفات مورفومتریک در بین جمعیتهای مختلف جنس ماده Rana pseudodalmatina در ایران. برای کد مکانهای جغرافیایی به جدول (1) مراجعه شود.
شکل 3. نمودار PC1 در مقابل PC2 در صفات مورفومتریک در بین جمعیتهای مختلف جنس نر Rana pseudodalmatina در ایران. برای کد مکانهای جغرافیایی به جدول (1) مراجعه شود.
در بررسی صفات اندازهگیری شده برای دو جنس ماده و نر، آنالیز تشخیص تابع ممیزی منجر به استخراج یک تابع معنیدار شد که 100% از تغییرات و اختلافات بین جمعیتی را آشکار میکند (جدول 9 و جدول 11).
جدول 9. بار عاملی در تابع استخراجشده از ماتریکس همبستگی بر اساس 13 صفت مورفومتیک در جمعیتهای مختلف جنس ماده
Rana pseudodalmatina.
Characters |
|
Function |
|
|
1 |
SVL |
|
3.056 |
HW |
|
-1.311 |
HL |
|
-0.437 |
ID |
|
-0.783 |
DRO |
|
0.187 |
FL |
|
-0.212 |
TL |
|
0.441 |
C.INT |
|
-0.032 |
DP |
|
-0.085 |
LF |
|
-0.502 |
Eigenvalues |
of Variance |
100.0 |
|
Cumulative% |
100.0 |
جدول 10. اعتبار گروههای تشکیلشده به کمک تحلیل ممیزی، %97 از جمعیتهای جنس ماده Rana pseudodalmatina در ایران بهدرستی گروهبندی شدند.
|
|
Groups |
Predicted Group Membership |
Total |
|
|
|
1 |
2 |
||
Original |
Count |
1 |
15 |
0 |
15 |
2 |
0 |
17 |
17 |
||
% |
1 |
100.0 |
.0 |
100.0 |
|
2 |
.0 |
100.0 |
100.0 |
||
a. 100.0% of original grouped cases correctly classified. |
جدول 11. بار عاملی در تابع استخراجشده از ماتریکس همبستگی بر اساس صفات مورفومتیک در جمعیتهای مختلف جنس نر
Rana pseudodalmatina در ایران.
Characters |
|
Function |
|
|
1 |
SVL |
|
-2.621 |
HW |
|
1.554 |
HL |
|
0.127 |
ID |
|
-0.111 |
DRO |
|
0.206 |
FL |
|
0.034 |
TL |
|
0.028 |
Eigenvalues |
of Variance |
100.0 |
|
Cumulative% |
100.0 |
جدول 12. اعتبار گروههای تشکیلشده به کمک تحلیل ممیزی، %100 از جمعیتهای جنس نر Rana pseudodalmatina در ایران بهدرستی گروهبندی شدند.
|
|
Groups |
Predicted Group Membership |
Total |
|
|
|
1 |
2 |
||
Original |
Count |
1 |
13 |
0 |
13 |
2 |
0 |
8 |
8 |
||
% |
1 |
100.0 |
.0 |
100.0 |
|
2 |
.0 |
100.0 |
100.0 |
||
a. 100.0% of original grouped cases correctly classified. |
شکل 4. نمودار تحلیل ممیزی حاصل از تابع متمایزکننده صفات مورفومتریک در بین جمعیتهای مختلف جنس ماده Rana pseudodalmatina در ایران.
تأثیر این تابع در جدایی جمعیتهای مختلف، بهخوبی نمایانگر وجود تفاوت معنی داری در الگوی جغرافیایی در بین جمعیتهای R. pseudodalmatinaاست. در جدول (9) و جدول (11) صفات دارای ارزش در تحلیل ممیزی بترتیب برای جنس ماده و نرارائهشده است. در هر دو جنس صفت SVL بیشترین تأثیر را در تابع ممیزی داشته است. همچنین جمعیتها با بیشترین میزان بار عاملی به میزان 97% برای جنس ماده (جدول 10، شکل 4) و 100% برای جنس نر در گروههای فرضی خود بهدرستی گروهبندی شدند (جدول 12، شکل 5).
تحلیل خوشهای بمنظور ارزیابی تعیین درجه شباهت و عدم شباهت بین جمعیتها صورت گرفت. نتایج تحلیل خوشهای جمعیتهای R. pseudodalmatina براساس روش میانگین حسابی بین گروهی غیروزنی (UPGMA) نشان میدهد که جمعیتهای گروه 1 که شامل جمعیتهای رشت (RA)، سلمان شهر (SAL)، لنگرود (LAN) و آستارا (AS) میشود، در یکفاصله یکسان به یکدیگر متصل شده و یک خوشه مشترکی را با یکدیگر تشکیل دادهاند و جدا از جمعیتهای گروه 2 که شامل جمعیتهای لوه (LO)، ساری (SAR) و بهشهر (BEH) میشود، قرارگرفتهاند.
شکل 5. نمودار تحلیل ممیزی حاصل از تابع متمایزکننده صفات مورفومتریک در بین جمعیتهای مختلف جنس نر Rana pseudodalmatina در ایران.
در شکل (6) دندروگرام حاصل از تحلیل خوشهای ارائهشده است. درنهایت براساس نتایج مطالعه حاضر براساس صفات مورفومتریک دو گروه مجزا به لحاظ جغرافیایی در بین جمعیتهای R. pseudodalmatina مشخص شد: 1) جمعیتهای غرب دریای خزر (گروه 1)، 2) جمعیتهای شرق دریای خزر (گروه 2).
بحث
دوریختی جنسی به معنای تفاوتهای ظاهری بین نرها و مادهها است که میتواند در صفاتی همچون رنگ، شکل، رفتار و بخصوص اندازه صفات نمود یابد (17و 26).مطالعات گذشته نشان میدهند که غالباً در دوزیستان بی دم مادهها ازنظر اندازه بزرگتر از نرها هستند (16و 20). در مطالعهای که بر روی قورباغه قهوهای فلاتی (Rana kukunoris) توسط فنگ و همکاران (2015) صورت گرفت بیان شد که دوریختی جنسی در اینگونه مشاهده میشود و مادهها از نرها بزرگتر (Female biased SSD) هستند (11). همچنین در مطالعهی دیگری که روی Rana catesbeiana در جنوب شرق چین صورت گرفت وجود دوریختی ازنظر اندازه (SSD) در اینگونه تأیید و بیان شد که مادهها بزرگتر از نرها هستند (16). نتایج بدست آمده از یک مطالعهی جامع که روی 39 گونه دوزیست بیدم صورت پذیرفته است نشان میدهد که در 36 گونه موردمطالعه مادهها بزرگتر از نرها هستند و تنها در سه گونه نرها از مادهها بزرگتراند (16).علیرغم تنوع رنگی فوقالعاده در بین قورباغههای آبی و شناسایی ریختهای مختلفی از آنها (4)، پسرکلو و همکاران (1394) در مطالعهی دوریختی جنسی در قورباغههای آبی (Plesophylax) از نظر آماری هیچ گونه ارتباط معنی داری بین جنسیت و صفات مورفومتریک یافت نکردند (3). این نتیجه در مورد قورباغههای آبی استان لرستان قبلاً توسط نجیبزاده (1389) در مطالعه دوزیستان بیدم استان لرستان تصریح شده بود (5). علاوهبراین در مطالعهای که توسط اوکول وا و همکاران (1997) بر روی گونههای P. lessonae و P. Ridibundusصورت گرفت بیان شد که دوریختی جنسی بین جمعیتهای نر و ماده P. lessonae دیده میشود ولی هیچگونه دوریختی بین نمونههای نر و ماده P. ridibundus مشاهده نشده است (23). در مطالعه حاضر، دوریختی جنسی در 53 نمونه از گونه R. pseudodalmatinaبا اندازهگیری 13صفت مورفومتریک و تجزیه تحلیل آماری مستقل آنها موردتوجه قرارگرفت.
شکل 6. دندروگرام حاصل از تحلیل خوشهای صفات مورفومتریک مربوط به جمعیتهای مختلف Rana pseudodalmatina در ایران. برای کد مکانهای جغرافیایی به جدول (7-3) مراجعه شود.
نتایج آماری نشان داد که ارتباطی معنادار بین جنسیت و صفات ریختی اندازهگیری شده وجود دارد. بدین ترتیب، نتایج بدست آمده در این مطالعه نیز در راستای موافقت با الگوی غالب در دوزیستان بیدم نشان میدهد که صفات ریختی در مادهها بطورمعناداری از نرها بزرگتر هستند. نتایج ریختشناسی حاکی از وجود تنوع درونگونهای بالایی در میان جمعیتهای قورباغه هیرکانی است که الگوی جغرافیایی معناداری را در بین جمعیتهای گونه R. pseudodalmatinaبه نمایش میگذارند. برمبنای نتایج ریختشناسی بهدستآمده دراین مطالعه جمعیتهای گونه R. pseudodalmatinaدر ده صفت از 13 صفت تاکسوتومیک موردبررسی قرارگرفته معنادار بود و نشان از تنوع درون جمعیتی قورباغههای جنگلی داشت. نتایج تحلیلهای چند متغیره بر روی صفات ریختشناسی بهراحتی قادر به کشف الگوی جغرافیایی معنادار در بین جمعیتهای قورباغه جنگلی هیرکانی شدند که کاملاً با نتایج بدست آمده از دادههای مولکولی (22) همخوانی دارد. برمبنای نتایج آزمونهای آماری ریختشناسی جمعیتهای قورباغههای جنگلی در دو گروه شرق و غرب دریای خزر قرارگرفتند. نتایج آزمونهای مؤلفه اصلی، تابع ممیزی و خوشهای بهروشنی وجود دو گروه اصلی در میان جمعیتهای قورباغههای گونه R. pseudodalmatina ایران را نشان میدهند. برطبق این نتایج جمعیتهای قورباغه جنگلی لوه (LO)، ساری (SAR) و بهشهر (BEH) از سایر جمعیتها (رشت (RA)، سلمان شهر (SAL)، لنگرود (LAN) و آستارا (AS)) جدا میشوند که دراین بین صفت طول بدن (SVL) بیشترین تأثیرگذاری را دارد. بنظر میرسد که دریای خزر میتوانسته بر روی توزیع و تنوع ریختی و ژنتیکی جمعیتهای قورباغه جنگلی بسیار مؤثر باشد. جنگلهای هیرکانی در حاشیه جنوبی دریای خزر بهصورت کمانی از تالش در آذربایجان تا پارک ملی گلستان کشیده شده است (19). با نگاهی به نقشه پراکنش این جنگلها میتوان فهمید که نواحی جنگلی بین دریا در سمت شمال و رشتهکوههای البرز در سمت جنوب خود محصور شده است (6). به نظر میرسد که در طی آخرین عصر یخبندان دریای خزر بسیار بزرگتر از آن چیزی بوده که ما امروزه شاهد آن هستیم (32). یانکو هوموباک و همکاران (2010) پیشنهاد دادهاند که سطح دریای خزر در آخرین عصر یخبندان بیش از 50 متر بالاتر از سطح کنونی بوده است (32). محتمل است که بالا آمدن آب دریا میتوانسته بر روی جنگلها و جانوران نواحی پست در سمت شرق و غرب جنگلهای هیرکانی تأثیرگذار باشد. این رویداد ممکن است بهواسطه زیرآب رفتن جنگلها در نواحی البرز مرکزی که امروز نیز فاصله کوه به دریا در این محدوده بسیار نزدیک است، رویداده باشد. چنین شرایطی نهایتاً منجر به ایزوله شدن زیستگاههای غربی و شرقی گونه R. pseudodalmatinaاز یکدیگر شده است. در ادامه به نظر میرسد، کاهش بارندگی و بدنبال آن افزایش سطوح خشکی، تغییر کاربری و از بین بردن پوششهای جنگلی، گسترش کشاورزی و شهرنشینی به داخل جنگلها بر روی مسیرهای حرکتی و مهاجرتی دوزیستان تأثیر گذاشته است (30). متأسفانه در طی مطالعات بر روی قورباغه قهوهای جنگلهای هیرکانی شاهد از بین رفتن زیستگاههای متعددی بهواسطه برداشت تجاری چوب از جنگل و همچنین جاده سازیهای درون جنگل بودیم. سرانجام چنین فعالیتهایی که منتج به از بین رفتن جنگلها میشود ممکن است منجر به ایزوله شدن هرچه بیشتر جمعیتها و قطع شدن ارتباط بین آنها و از میان رفتن جریان ژنی بین جمعیتها شود (30).