بررسی برخی خصوصیات زیست سنجی و تولید مثلی میگوی Palaemon elegans دریای خزر (ساحل بندر انزلی)

سحر خورشیدی سدهی¹، نادر شعبانی پور^1* و حمید علاف نویریان²

¹ ایران، رشت، دانشگاه گیلان، دانشکده علوم پایه، گروه زیست شناسی

² ایران،  صومعه سرا، دانشگاه گیلان، دانشکده منابع طبیعی، گروه شیلات

تاریخ دریافت: 17/05/1400               تاریخ پذیرش: 07/10/1400

چکیده

میگوی Palaemon elegans بومی دریای سیاه است که در طی سالهای 1309 تا 1313 به دریای خزر معرفی شد.  بمنظور اعمال مدیریت صحیح، شناخت خصوصیات زیستی و داشتن اطلاعات کافی و مناسب در مورد آبزیان بسیار حایز اهمیت است. در تحقیق حاضر برای شناخت خصوصیات زیستی میگوی P. elegans تعداد 100 قطعه میگو، توسط تور ساچوک با چشمه 500 میکرون از دریای خزر صید و بعضی پارامترهای زیست سنجی (طول کل، طول کاراپاس، وزن تر میگو، وزن و قطر تخم)، هماوری مطلق و نسبی، تعداد لارو، درصد تفریخ و مراحل جنینی آنها بررسی شد. نتایج نشان داد میانگین طول کل، طول کاراپاس، وزن تر میگو (قبل و بعد از برداشتن تخم و وزن تر تخم  به ترتیب برابر2/6 ± 78/40 و 27/1 ± 41/10میلی متر،41/0± 644/36،1/0 ± 325/1 و 19/0± 129/0 گرم و میانگین قطر کوچک و بزرگ تخم در آخرین مرحله جنینی نیز به ترتیب برابر 013/±0 447/0 و 79 0/0± 622/0 میلی متر بود. میانگین هماوری مطلق و نسبی به ترتیب 121 ± 931 و10/88 ± 30/566 عدد و همچنین تعداد لارو 79 ± 621 عدد و میزان تفریخ نیز 3/14  ± 70/67 درصد بود. مراحل جنینی این میگو شامل شش مرحله، تخم لقاح یافته، تسهیم سلولی، چشم زدن، ناپلیوس با چشم نابرابر، ناپلیوس با چشم برابر(ناپلیوس پیشرفته در غشای تخم) و در آخر مرحله زوآ است. و میانگین مدت مرحله جنینی نیز 11 روز است.

واژه های کلیدی: زیست سنجی، مراحل جنینی، درصد تفریخ، هماوری، Palaemon elegans

* نویسنده مسئول، تلفن: 09113369819، پست الکترونیکی:shabani@guilan.ac.ir

مقدمه

16 گونه و زیرگونه از جانوران کفزی دریای خزر، بومی دریای خزر نیستند، از جمله میگوهای جنس Palaemon که گونه P. elegans را نیز شامل می شود. (2). بر طبق گزارشات این گونه توسط کارشناسان روسی از دریای سیاه به دریای خزر انتقال یافت. این میگو یک گونه مهم بوم شناختی بوده و در زمره میگوهای خوراکی قرار دارد (3 و 4). صید آنها توسط تورهای ترال، تورهای شاهیندار، تورهای گوشگیر و قفسها انجام می شود (9). در دریایی خزر در فصل های بهار و تابستان هم زمان با بالا رفتن دما این میگو در مناطق صخره ای و روی جلبک ها و عمدتا در نزدیکی سطح آب دیده می شود ولی با کمتر شدن دمای آب به سمت اعماق دریا حرکت می کند (11). مطالعات نشان داده که این میگو همه چیز خوار است اما در شرایط آزمایشگاهی ترجیح غذایی آن بی مهرگان است. دیده شده در این شرایط مقدار زیادی Gammaridae و ناجورپایان را مصرف می کند (3). طول عمر این میگو دو سال بوده، بلوغ جنسی آنها در سن یک سالگی رخ می دهد و جنس نر و ماده آن جدا است (8) جنس نر از ماده توسط وجود یا عدم وجود پای تناسلی در جفت دوم پاهای شکمی شناسایی می شود (3). میگوهای ماده بعد از جفت گیری تخم ها را به زیر ناحیه شکمی انتقال داده و جنین های در حال رشد خود را توسط پاهای شکمی حمل و نگهداری می کنند (3 و 7). عامل اصلی توسعه گنادی P. elegans میزان نور محیط است در حالیکه رشد جنین با افزایش دمای آب تسریع می شود. لذا در نواحی مختلف جغرافیایی دوره تولید مثل آنها متفاوت است. در دریای خزر دوره تخم ریزی این گونه از اردیبهشت تا آخر شهریور است که در طی این مدت، ماده های حامل تخم در طول سواحل صخره ای روی جلبک ها قابل مشاهده هستند. اوج تولید مثل این میگو در ماه های تیر و مرداد است و گفته می شود که دارای توان تولید مثلی بالایی است (3 و 11). گزارش شده P. elegans در شوری کم در حدود ppt 1-2 تولید مثل نمی کند یا به شدت تولید مثل آن کاهش می یابد. همچنین مشخص شده در آب با شوری کمتر استراتژی تولید مثل این گونه از میگو تغییر کرده و تخم های کمتر ولی با اندازه بزرگتر می گذارد که باعث تولید لارو بزرگ تر با توانایی بالاتر برای زنده ماندن می شود (16). اولین مطالعات انجام شده بر روی این گونه در سواحل ایران، مربوط به شناسایی آن در موزه تاریخ طبیعی انگلستان در سال 1355 است که توسط عمادی انجام شد (3). پس از آن عبدالملکی و همکاران (1376)، صادقی و همکاران (1392)، قرایی و همکاران (1384)، مشفق و همکاران (1394)، Azizov (1994)، Codelina (1950) و Marochkina (1988) به بررسی خصوصیات زیستی و پویایی جمعیت این میگو در دریای خزر پرداختند. همچنین Berglund در سال 1981 مطالعاتی در خصوص فاکتورهای زیستی و غیر زیستی تعیین کننده پراکنش این گونه انجام داد و موفقیت تولید مثلی متفاوت، در شوری های پایین که تعیین کننده پراکنش این میگو در مصب بوده نیز توسط این محقق بررسی شد. این میگو جایگاه ویژه ای در زنجیره غذایی موجودات کف زی و نزدیک به بستر دارد (5 و 9). در دریای خزر ماهیان اقتصادی مهم از جمله فیل ماهی، ازون برون، شیپ، سوف، پوزانک چشم درشت و پوزانک دریای خزر از آن تغذیه می کنند. در تغذیه فوک دریای خزر نیز نقش داشته و جزو میگوهای خوراکی نیز محسوب می شود (3). لذا به دلیل اهمیت اقتصادی و بوم شناختی این میگو و اندک بودن مطالعات انجام شده در ارتباط با ویژگیهای زیستی، بخصوص ویژگیهای تولید مثلی این گونه، تحقیق حاضر با هدف شناسایی و تعیین برخی از خصوصیات زیست سنجی و تولیدمثلی میگوی P. elegans از قبیل طول کل، طول کاراپاس، وزن، میزان هماوری، اندازه تخم، تعداد لاروهای حاصل از هر میگو، درصد تفریخ، مدت و تعداد مراحل جنینی این گونه به اجرا در آمده است.

مواد و روشها

نمونه برداری در طی ماه های خرداد و تیر از سواحل دریایی خزر (منطقه موج شکن غربی بندر انزلی) با مختصات N35/"54'37°28 و E61/"26'49°27 در شرایط جوی آرام دریا با استفاده از تور ساچوک با چشمه 500 میکرون صورت گرفته است. تعداد 100 قطعه میگوی P. elegans ماده، حامل تخم لقاح یافته در دبه های 20 لیتری با پمپ هوا به کارگاه زیست دریا دانشکده علوم دانشگاه گیلان منتقل شد. پس از سپری شدن دوره 2 روزه سازگاری در آکواریوم شیشه ای با حجم آبگیری 35 لیتر با تراکم 1 قطعه میگو در هر لیتر آب دریا توزیع شدند (16). میگوهای بالغ با غذای تجاری تروپیکال لهستان با اندازه 4 میلی متر، روزانه در 4 نوبت و در ساعات 8، 12، 16 و 20 تغذیه شدند. همچنین برای تأمین نور مورد نیاز آزمایش از نور مصنوعی استفاده شد که تنظیم دوره نوری بصورت 14 ساعت روشنایی و 10 ساعت تاریکی بود. عوامل کیفی آب، همچون دما، شوری و اکسیژن محلول، روزانه در ساعات 9 الی 10 صبح و pH بصورت هفتگی اندازه گیری شد. برای اندازه گیری طول کل و طول کاراپاس از کولیس با دقت 05/0 میلی متر استفاده شد. برای این منظور، طول کل از ابتدای پایه چشمی تا انتهای تلسون و طول کاراپاس از ابتدای پایه چشمی تا انتهای کاراپاس اندازه گیری شد (3). وزن تر میگوها ( قبل و بعد از برداشتن تخم ها) همچنین وزن تخم ها بطور جداگانه توسط ترازوی دیجیتال با دقت 001/0 گرم ثبت شد. برای تعیین هماوری مطلق تمامی تخم ها از بین پاهای شنای میگوها برداشته شد سپس با استفاده از محلول گلیسون چسبندگی تخم ها رفع، و شمارش تخمها در زیر لوپ انجام شد. هماوری نسبی نیز از روش تقسیم تعداد کل تخم های شمارش شده از هر میگوی ماده بر وزن تر میگو بدست آمد. برای شمارش لاروها ابتدا میزان هوادهی مخزن زیاد و سپس به آرامی هم زده شد تا لاروها بطور یکسان پخش شوند. در ادامه با یک بشر 100 میلی لیتری 3 بار از آب مخزن، نمونه گیری و لارو های موجود در نمونه ها شمارش شد. پس از تعیین میانگین تعداد لاروها در یک لیتر آب، تعداد آنها در مخزن محاسبه شد. با شمارش لاروهای سالم و مقایسه آنها با میانگین تخم های شمارش شده، درصد تفریخ بدست آمد. در تعیین مراحل جنینی نیز تعداد 10 قطعه میگوی مادر در مخازن جداگانه در شرایط دمایی 24-22 درجه سانتیگراد نگهداری شدند و روزانه توسط پنس با دقت فراوان تعدادی تخم از کیسه تخم بین پاهای شنای هر میگو جدا شده و تغییرات روزانه تخم از جمله تغییر شکل و اندازه آنها در مراحل مختلف توسط استریو میکروسکوپ مطالعه و مدت زمان مرحله جنینی نیز مشخص شد (7 و 9). در این مرحله از تحقیق تعداد 300 عدد تخم مورد مطالعه قرار گرفت.

نتایج

در تحقیق حاضر میزان اکسیژن محلول آب 95/7-15/7 میلی گرم در لیتر، دما در محدوده 24-22 درجه، و همچنین شوری و  pH آب به ترتیب ppt10 و 8-75/7 بود. نتایج پارامترهای زیست سنجی تحقیق حاضر در جداول 1و2 آمده است. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که میانگین طول کل و طول کاراپاس مادها ی بالغ به ترتیب برابر 12/6 ± 78/40 (در دامنه 35 تا 33/45) و 27/1 ± 41/10(در دامنه 025/9 تا 05/12) میلی متر و میانگین وزن ماده های حامل تخم و فاقد تخم به ترتیب 41/0± 644/1(در دامنه 821/0 تا 190/2)،36/±0 325/1(در دامنه 547/0 تا 624/1) گرم اندازه گیری شد. میانگین هماوری مطلق و نسبی هر میگوی P. elegans به ترتیب 121 ± 931(در دامنه 300 تا 1481) و 10/88 ± 30/566 (در دامنه 48/182 تا 85/900) عدد بدست آمد. میزان وزن تخم  19/0± 129/0(در دامنه 0477/0 تا 366/0) گرم، میانگین تعداد لاروهای حاصل از هر میگو 79 ±621 (در دامنه 270 تا 906)  عدد و درصد تفریخ نیز 3/14± 70/67 (در دامنه 29 تا 67/96) بدست آمد. در بررسی های قطر تخم در مراحل مختلف جنینی مشاهده شد که با پیشرفت مرحله جنینی اندازه قطر کوچک و بزرگ تخم های بیضوی شکل افزایش می یابد بطوری که در آخرین مرحله جنینی (مرحله زوآ) متوسط قطر کوچک و بزرگ تخم به ترتیب از  006/0 ± 350/0 و 008/0 ± 385/0 میلی متر به 079/0± 447/0 و 013/0± 622/0 می رسد.

مراحل جنینی: مراحل جنینی شامل شش مرحله است. مرحله اول، مرحله تخم لقاح یافته، در این مرحله رنگ تخم ها بصورت یکنواخت سبز تیره است و تخم ها گرد تا بیضی شکل هستند (شکل1). مرحله بعدی تسهیم سلولی است که دارای سه مرحله اولیه، میانی و پیشرفته است. در این مرحله تخم ها سبزه رنگ بوده، بیضی شکل و بزرگتر شده و فعالیت آنها نیز زیاد می شود. در آخرین مرحله تسهیم سلولی قطب گیاهی و جانوری تشکیل شده و مسیر گردش خون آشکار می شود (شکل 2). در مرحله سوم رنگ تخم ها سبز روشن است و در هفتمین روز چشم جانور ظاهر می شود و ضربان قلب قابل روئیت است (شکل 3). مرحله چهارم، رنگ تخمها سبز کمرنگ، تخم کاملا بیضی شکل، جانور دارای بدنی شفاف است. ناپلیوس در غشای تخم با چشم هایی با اندازه نابرابر دیده می شود (شکل 4). مرحله 5، رنگ تخم ها سبز کم رنگ مایل به قهوه ای یا خاکستری است و لارو ناپلیوس پیشرفته در این مرحله، در پشت غشای تخم با چشمانی با اندازه برابر دیده می شود. مراحل ناپلیوس بطور میانگین طی 9 روز به پایان می رسد (شکل 5). مرحله آخر جنینی، مرحله زوآ است. در این مرحله تخم ها خاکستری کمرنگ تا کاملا روشن هستند. لاروها با بدنی شفاف و تکامل یافته تر، بصورت خمیده در تخم قابل مشاهده هستند (شکل 6). در هنگام تفریخ، لارو دارای بدن با بخش های نامشخص، دم مثلثی شکل، یک جفت چشم سیاه و بزرگ، روستروم و یک جفت آنتن است (شکل 7). تصویر شماتیک مراحل مختلف جنینی تا اولین مرحله لاروی میگوی P. elegans در شکل 8 آورده شده است. در مطالعه حاضر مدت مرحله جنینی این میگو در دمای 24-22 درجه سانتیگراد به طور میانگین 11 روز بوده که شامل انتقال از مرحله 2-1 در سه روز، مرحله 3-2 سه روز، مرحله 4-3 دو روز، 5 -4 یک روز و مرحله 6-5 دو روز است.

جدول 1- برخی از ویژگیهای زیست سنجی و تولید مثلی میگوی Palaemon elegans .

جدول 2- قطر کوچک و بزرگ تخم میگوی Palaemon elegans دریای خزر منطقه بندر انزلی در مراحل مختلف جنینی.

شکل 1- مراحل مختلف جنینی میگوی Palaemon elegans، (a تصویر مرحله اول جنینی، تخم های لقاح یافته متصل به پاهای شنا، (b تصویر تخم های جدا شده و (c تصویر تخم ها در زیر استریو میکروسکوپ.

شکل 2- مراحل مختلف جنینی میگوی Palaemon elegans ، (a تصویر تخم های جدا شده در مرحله دوم جنینی، (b تخم در مرحله اولیه تسهیم سلولی،(c  تخم در مرحله میانی تسهیم سلولی و (d تخم در مرحله پیشرفته تسهیم سلولی.

شکل 3- مراحل مختلف جنینی میگوی Palaemon elegans، (a  تصویر تخم های جدا شده در مرحله سوم جنینی، (b تصویر ناپلیوس در مرحله چشم زدن زیر استریو میکروسکوپ و (c تصویر ناپلیوس با بزرگ نمایی بیشتر

شکل 4- مراحل مختلف جنینی میگوی Palaemon elegans، (a  تصویر تخم جدا شده، در مرحله چهارم جنینی، (b تصویر ناپلیوس با چشم نابرابر زیر استریو میکروسکوپ و (c تصویر ناپلیوس با بزرگ نمایی بیشتر .

شکل 5- مراحل مختلف جنینی مبگوی Palaemon elegans ، (a تصویر تخم های جدا شده در مرحله پنجم جنینی، (b تصویر ناپلیوس با چشمان برابر زیر استریو میکروسکوپ و (c تصویر ناپلیوس پیشرفته با بزرگنمایی بیشتر .

شکل 6- مراحل مختلف جنینی مبگوی Palaemon elegans،  (a تصویر مولد حامل تخم و تخم های جدا شده در مرحله ششم جنینی، (b تصویر زوآ در تخم زیر استریو میکروسکوپ و(c  تصویر زوآ با بزرگنمایی بیشتر.

شکل 7- اولین مرحله لاروی میگوی Palaemon elegans، لارو زوآ در لحظه تفریخ.

شکل8- تصویر شما تیک از مراحل مختلف جنینی تا اولین مرحله لاروی میگوی Palaemon elegans ، (a تخم لقاح یافنه، (b تسهیم سلولی، (c مرحله چشم زدن جنین، (d ناپلیوس با چشم های نابرابر، (e ناپلیوس با چشم های برابر، (f زوآ در تخم  و (g لارو زوآی تازه تفریخ شده.

بحث و نتیجه گیری

علاوه بر وجود پارامترهای رشد متفاوت در بین گونه های جانداران، در بین ذخایر مختلف یک گونه نیز تفاوت در پارامترهای رشد امکان پذیر است (18). در بررسی عبدالملکی در سال 1376 روی میگوی P. elegans در سواحل بندرانزلی میانگین طول کل و طول کاراپاس میگوهای ماده به ترتیب برابر 16/36 و 41/11 میلی متر، و حداقل و حداکثر طول کل 33 و 4/43 میلی متر بدست آمد. میانگین وزن ماده های تخم دار به ترتیب 905/0(124/0 -381/1) گرم و میزان میانگین هماوری نیز 795 (1660-360) عدد گزارش شد که نسبت به تحقیق حاضر از میانگین طولی، وزنی و هماوری کمتری برخوردار بود. همچنین صادقی و همکاران در سال 1392در تالاب گمیشان متوسط طول کل، طول کاراپاس و وزن میگوی ماده P. elegans را به ترتیب 01/36 میلی متر، 02/10 میلی متر و 990 میلی گرم بدست آوردند. در بررسی انجام شده توسط تقی پور و مشفق در سال 1394 متوسط وزن کل میگوی P. elegans، 159/1 میلی گرم، طول کل و طول کاراپاس آن به ترتیب 5/39 و 12 میلی متر، قطر تخم 2/2 میلی متر و متوسط تعداد تخم 600 عدد ثبت شد که یافته های این محققین با نتایج تحقیق اخیر هم خوانی ندارد. در سال 1990 هماوری میگوی P. elegans به طور میانگین 914 عدد گزارش شد (13) که با تحقیق حاضر هم خوانی دارد. همچنین طول میگوهای P. elegans ماده بالغ در دریای سیاه و مدیترانه به ترتیب 58 و 54 میلی متر گزارش شده است (4) در مطالعه اخیر پارامترهای رشد میگوهای ماده P. elegans دریای خزر نسبت به دریای سیاه و دریای مدیترانه کمتر است. دلیل این تفاوت می تواند مربوط به تفاوت فاکتورهای خارجی از قبیل شوری، دما و دسترسی به غذاهای مختلف باشد. که در این میان شوری پایین بیشترین تاثیر منفی را در رشد میگو داشته است (12). با وجود اینکه در این جانور دامنه تحمل شوری و دما زیاد است اما مشخص شد آبهای با شوری کم و دمای بالا و پایین بر روی ماندگاری و تنظیمات اسمزی این میگو اثرات مخرب دارد (17). بر طبق مطالعه Yazdani در سال 2010 مشخص شد که میگوی P.elegans شوری 1 تا 30 ppt را تحمل می کند و بیش از 50 درصد از میگوها در این محدوده از شوری زنده مانده در حالی که در بالاتر و یا پایین تر از این حد تلفات بالایی در طی 24 ساعت داشتند همچنین این محقق در دمای 24 درجه سانتیگراد شوری بهینه برای این جانور را 8 تا 18 ppt گزارش کرد. بر طبق مطالعات آنچه که تاثیر بسیار جدی بر میگوها می گذارد، شوری کم همراه با دمای زیاد است. بررسی های انجام شده روی میگوهای بالغ P.elegans دریای بالتیک نشان داد که این میگوها در آبهای شور قابلیت تنظیم اسمزی خوبی دارند ولی این توانایی در شوریهای 3 ppt<و دمای بالای 22 درجه سانتیگراد و دمای پایین تر از 2 درجه، کاهش یافته و ضعیف می شود (16). در مطالعه دیگری شوری پایین به عنوان دلیل اصلی کوچکتر بودن میگوهای Crangon crangon دریای بالتیک ذکر شده است (20). از دلایل دیگر کوچکتر بودن اندازه P.elegans دریای خزر نسبت به منطقه بومی خود در دریای سیاه می توان به ترکیب و کیفیت متفاوت زئوپلانکتونهایی که از آنها تغذیه می کنند اشاره کرد (4).

بررسی ها در تحقیق حاضر نشان داده با پیشرفت مرحله جنینی قطر کوچک و بزرگ تخم ها افزایش می یابد و بالاترین قطر مربوط به مرحله آخر (زوآ) است. میزان هماوری این میگو در جاهای مختلف متفاوت بوده بطوریکه میزان هماوری این میگو در دریای سیاه 360 تا 2928 عدد (10). دریای مدیترانه280 تا 2100 عدد (20)  و بخش غربی  خلیج گدانسک (دریای بالتیک) 268 تا 1534عدد گزارش شد. بر طبق نتایج بدست آمده از تحقیق اخیر میزان هماوری و اندازه تخم های میگوی P. elegans دریای خزر کمتر از دریایی سیاه و مدیترانه بود و با خلیج گدانسک دریای بالتیک هم خوانی داشت که می توان دلیل آن را شوری کمتر دریای خزر و دریای بالتیک، نسبت به دیگر دریا ها بیان کرد.

مطالعات نشان داده که تفاوت در حداکثر تعداد تخم در میگوها، ابتدا به طول میگوهای ماده بستگی دارد بطوریکه میگوهای ماده با طول کمتر تعداد تخم های کمتری تولید می کنند (3 و 7). در عین حال عواملی مانند توزیع عرض جغرافیایی و سازگاری با زیستگاه، فصل، اندازه پاهای شنا، از دست دادن تخم ها در اثر مرگ آنها و توانایی دسترسی به غذا نیز موثر است (7). لذا می توان گفت دلیل اصلی کاهش تعداد تخم این میگو در دریای خزر کوچکتر بودن این جانور نسبت به دریای سیاه و مدیترانه است. علاوه بر عوامل ذکر شده، علت دیگر تفاوت در هماوری و همچنین اندازه تخم ها، تغییر استراتژی تولید مثل این جانور است که در مناطق با شوری یا دمای متفاوت تعداد و اندازه تخم تغییر می کند. استراتژی تولید مثل این گونه در مناطق با شوری کم یا دمای پایین تولید تعداد تخم کمتر با اندازه بزرگتر است (21). سرمایه گذاری در تخم های بزرگتر شانس بقای لاروها را افزایش می دهد زیرا تخم بزرگتر ذخیره انرژی بیشتری دارد. بنابراین تغییرات بوجود آمده براساس شرایط محیطی باعث کارآمدتر شدن تولید مثل، انعطاف پذیری تغذیه فرصت طلبانه، در بزرگسالان شده و همچنین سبب بالا رفتن تحمل آنها نسبت به عوامل محیطی مانند دما و شوری می شود (18). لذا این میکو با توجه به شرایط محیطی با کاهش تعداد تخم سعی در افزایش اندازه تخم ها دارد اما با توجه به اینکه نوع و کیفیت مواد غذایی که جانور از آن تغذیه می کند نیز در اندازه تخم موثر است، بنابراین کوچکتر بودن اندازه تخم های P. elegans دریایی خزر نسبت به دریای سیاه و مدیترانه را می توان به کیفیت مواد غذایی مورد تغذیه جانور نیز مرتبط دانست (9).

 تحقیقات نشان داد که رشد جنینی تخم های P. elegans در دریای سیاه در دمای بین 19 تا 27 درجه 9 تا 10 روز بطول می انجامد، دارای 6 مرحله است و دمای آب نیز در مدت جنینی موثر است بطوریکه دمای پایین آب سبب افزایش دوره جنینی می شود (9) در مطالعات انجام شده در بصره دوره رشد جنینی P. elegans در دمای 17 تا 29 درجه سانتیگراد 11 تا 14 روز طول کشید (6). کودلینا در سال 1950 رشد جنینی P. elegans دریای خزر را در میانگین دمای 4/21 درجه سانتیگراد 14 روز و با افزایش دما به 4/23 درجه سانتیگراد، کاهش دوره جنینی به 12 روز را گزارش کرد که این نتایج با یافته های تحقیق حاضر مطابقت دارد. بنابراین با توجه به تحقیقات، دما تأثیر قابل توجهی در رشد و تولید مثل این گونه دارد و تاثیر دما در مدت زمان جنینی و رشد لارها ثابت شده به طوریکه هرچه دمای آب کمتر شود مدت جنینی افزایش و رشد لارو کاهش می یابد (1 و 7). بنابر گزارشات Williamson و Fincham در سال 1978 مشخص شد که لارو زوآ دارای یک جفت چشم سیاه، یک جفت آنتن، روستروم، دم مثلثی شکل، بدن با بخش های نامشخص است (14، 15 و 23) که با مشاهدات تحقیق حاضر در زمان تفریخ جانور همخوانی دارد. بنابراین می توان گفت که آخرین مرحله جنینی میگوی P. elegans، زوآ است و مرحله ناپلیوس این جانور در دریای خزر داخل تخم سپری می شود. بر طبق گزارشات میگوی Caridean که متعلق به زیر راسته Pleocyemata است نیز همانند میگوی P. elegans بصورت زوآ تخم گشایی می کند (19). Moore در سال 1983، Granvil و Yates در سال 1988 برای این جانور 6 مرحله ناپلیوس تا قبل از رسیدن به مرحله زوآ گزارش کردند (9) که با یافته اخیر مغایرت دارد. علت آن می تواند به دلیل شرایط محیطی متفاوت دریای خزر (شوری کمتر آن) نسبت به دریای های دیگر باشد که جانور برای بقا، لاروهای پیشرفته تر با توانایی سازگاری بالاتر تولید می کند.

نتیجه گیری کلی

به علت شرایط محیطی متفاوت دریای خزر از لحاظ شوری و میزان دسترسی جانور به غذا نسبت به سایر دریاها، بخصوص دریای سیاه، میگوی P. elegans دریای خزر کوچکتر از همتایان خود در دریای سیاه است. همچنین این جانور در دریای خزر تخم های با اندازه کوچکتر و تعداد کمتر نیز تولید می کند. این میگو دارای 6 مرحله جنینی است که میانگین طول دوره جنینی آن 11 روز است.

تشکر و قدردانی

از دانشگاه گیلان و مدیریت محترم دانشکده علوم پایه به دلیل در اختیار گذاشتن امکانات لازم در طول دوره تحقیق کمال تشکر و قدر دانی را داریم.