مجله پژوهشهای جانوری (مجله زیست شناسی ایران)(علمی)

بررسی فراوانی و شناسایی پاروپایان پلانکتونیک راسته های Cyclopoida و Harpacticoida در آبهای بحرکان – بندر هندیجان (شمال غرب خلیج فارس)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه علو م و فنون دریایی خرمشهر

2 استاد گروه زیست شناسی دریا، دانشکدة علوم دریایی و اقیانوسی، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر

3 استادیار گروه زیست شناسی دریا، دانشکده علوم دریایی و اقیانوسی، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر

4 استاد یار پژوهشکده آبزی پروری جنوب کشور

2733

چکیده

هدف از این تحقیق مطالعه و بررسی تغییرات فراوانی و شناسایی گونه¬های پاروپایان پلانکتونیک راسته¬های Cyclopoida و Harpacticoida در آبهای بحرکان – بندر هندیجان بود. به این منظور نمونه¬برداری در یک سال به صورت یک ماه درمیان در ماه¬های تیر، شهریور، آبان، دی و اسفند 1389 و اردیبهشت 1390 انجام شد. جمع¬آوری نمونه-های زئوپلانکتونی از 6 ایستگاه و با استفاده از تورپلانکتون با چشمه 100 میکرون انجام شد. در مطالعه حاضر، راسته¬های Cyclopoida و Harpacticoida به ترتیب 15% و 4% از تراکم کل پاروپایان پلانکتونیک را در تمام دوره نمونه¬برداری تشکیل دادند. بیشترین میزان تراکم افراد هر دو راسته در تیرماه محاسبه شد. از راسته Cyclopoida چهار گونه (Oithona nana ، O. simplex ،O. attenuata و O. brevicornis) شناسایی شد که در این میان گونه O. nana به عنوان گونه غالب این راسته محاسبه شد. از راسته Harpacticoida نیز چهار گونه (Euterpina acutifrons ، Microsetella rosea، M. norvegica و Macrosetella gracilis ) شناسایی شد که گونه E. acutifronsبیشترین میزان فراوانی را در میان افراد این راسته به خود اختصاص داد. خصوصیات ریخت¬شناسی گونه های هر دو گروه نیز ارائه شده است.
کلمات کلیدی: سیستماتیک، پاروپایان، Cyclopoida، Harpacticoida، خلیج فارس

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study on identification and density of Cyclopoida and Harpacticoida (Crustacea: Copepoda) in Bahrakan water, Handijan Harbor (NW Persian Gulf), Iran

نویسندگان [English]

  • soroor peyghan 1
  • ahmad savari 2
  • Nasrin sakhaee 3
  • babk doustshenas 3
  • Simin Dehghan Madiseh 4

1 khorramshahr university

2 Professor of Department of Marine Biology, School of Marine Science, Khorramshahr Marine Science and Technology University. E-mail

3 Assistant Professor of Department of Marine Biology, School of Marine Science, Khorramshahr Marine Science and Technology University

4 Assistant Professor of South Aquaculture Research Center, Ahvaz

چکیده [English]

The present investigation is based on the study of density and identification of orders Cyclopoida and Harpacticoida in Bahrakan waters, Handijan Harbor (NW Persian Gulf). Sampling was conducted during July, August and October 2010 and December, February and April 2011. Zooplankton samples were collected by plankton net (100 - μm) from six stations. During the above period of study, members of the orders Cyclopoida and Harpacticoida represented by 15% and 4%, respectively. The highest density of both these orders was calculated during July 2010 in Bahrakan waters. The order Cyclopoida was represented by four species namely: Oithona nana, O. simplex, O. brevicornis, O. attenuata and O. nana was the dominant species in this order. The order Harpacticoida was also represented by four species namely: Euterpina acutifrons, Microsetella rosea, M. norvegica, Macrosetella gracilis and E. acutifrons the former species showed the highest abundance among Harpacticoida. Morphological characteristics of each species are also presented in this paper.
Keyword: Identification, Copepods, Cyclopoida, Harpacticoida.Persian Gulf.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keyword": Identification"
  • Copepods"
  • Cyclopoida"
  • Harpacticoida"
  • Persian Gulf

بررسی فراوانی و شناسایی پاروپایان پلانکتونیک راسته های Cyclopoida و Harpacticoida در آبهای بحرکان، بندر هندیجان (شمال غرب خلیج­فارس) 

سرور پیغان1*، احمد سواری1، نسرین سخایی1، بابک دوست شناس1 و سیمین دهقان مدیسه2

1 خرمشهر، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، دانشکده علوم دریایی و اقیانوسی، گروه زیست شناسی دریا 

2 اهواز، موسسه تحقیقات شیلات ایران، پژوهشکده آبزی پروری جنوب کشور

تاریخ دریافت: 29/3/91               تاریخ پذیرش: 25/8/92

چکیده

هدف از این تحقیق مطالعه و بررسی تغییرات فراوانی و شناسایی گونه­های پاروپایان پلانکتونیک راسته­های Cyclopoida و Harpacticoida در آبهای بحرکان – بندر هندیجان بود. به این منظور نمونه­برداری در یک سال به صورت یک ماه درمیان در ماه­های تیر، شهریور، آبان، دی و اسفند 1389 و اردیبهشت 1390 انجام شد. جمع­آوری نمونه­های زئوپلانکتونی از 6 ایستگاه و با استفاده از تورپلانکتون با چشمه 100 میکرون انجام شد. در مطالعه حاضر، راسته­های Cyclopoida و Harpacticoida به ترتیب 15% و 4% از تراکم کل پاروپایان پلانکتونیک را در تمام دوره نمونه­برداری تشکیل دادند. بیشترین میزان تراکم افراد هر دو راسته در تیرماه محاسبه شد. از راسته Cyclopoida چهار گونه (Oithona nana ، O. simplex ،O. attenuata  و
O. brevicornis) شناسایی شد که در این میان گونه O. nana  به عنوان گونه غالب این راسته محاسبه شد. از راسته Harpacticoida نیز چهار گونه (Euterpina acutifrons ، Microsetella rosea، M. norvegica و Macrosetella gracilis ) شناسایی شد که گونه E. acutifrons بیشترین میزان فراوانی را در میان افراد این راسته به خود اختصاص داد. خصوصیات ریخت­شناسی گونه های هر دو گروه نیز ارائه شده است.

واژه­های کلیدی: سیستماتیک، پاروپایان، Cyclopoida، Harpacticoida، خلیج فارس

* نویسنده مسئول، تلفن: 09163079589 ، پست الکترونیکی:Peyghan88@yahoo.com 

مقدمه

 

پاروپایان بزرگترین راسته از سخت­پوستان محسوب می شوند و تاکنون بیش از 12000 گونه زنده از آنها شناسایی شده است. افراد پلانکتونیک پاروپایان از فراوانترین اجزاء زئوپلانکتونی محسوب می­شوند (8) و یکی از بخش­های مهم زنجیره غذایی را تشکیل می­دهند و به عنوان تولید کنندگان ثانویه در دریاها مطرح می­باشند (9) . همچنین این جانوران نقش مهمی را نیز در انتقال انرژی در محیط­های دریایی ایفا می­کنند (14).

 پاروپایان کوچک (کمتر از 1میلی­متر) تقریباً فراوان­ترین موجودات در سطح کره­ زمین محسوب می­شوند. با این وجود وقتی از تورهای پلانکتون با چشمه­های بزرگ مانند 330-200 میکرون استفاده می­شود، تراکم آنها در نمونه­های جمع آوری شده کاهش می­یابد. مطالعات اخیراً نشان داده است که فراوانی و زی توده پاروپایان کوچک در نمونه­های جمع آوری شده با استفاده از تورهای پلانکتون با چشمه 100 میکرون و کوچکتر از آن، بسیار بیشتر از نمونه­های جمع­آوری شده با تورهایی با چشمه­های بزرگتر است (24).

بررسی­های متعدد نشان داده است که پاروپایان کوچک مانند افراد راسته­های Cyclopoida و Harpacticoida شکار پر­اهمیتی برای لارو ماهیان در طبیعت محسوب می­شوند و آنها را به عنوان غذای زنده در تکثیر و پرورش ماهیان به صورت متراکم پرورش می­دهند (25). از این رو نوسان در ساختار اجتماعات آنها تأثیر مستقیمی را بر صنایع شیلاتی منطقه بر جای می­گذارد.

پاروپایان راسته Cyclopoida اغلب به صورت پلانکتون آزاد یافت می­شوند، با این حال عده­ای نیز دارای زندگی انگلی  و کفزی می­باشند. این گروه از پاروپایان در تمام اکوسیستم­های آبی یافت شده­اند و به دلیل فراوانی بالا در اکثر نمونه­های پلانکتونیک به عنوان مهمترین منبع غذایی ماهیان مطرح می­باشند. این موجودات اکثر همه چیز خوار بوده و محدوده وسیعی از رژیم­های غذایی را مورد استفاده قرار می­دهند (24). پاروپایان راسته Harpacticoida بیشتر در ارتباط با بستر می­باشند و به صورت کفزی زیست می کنند. با این حال بخش بسیار کمی از آنها (حدود 5 درصد) دارای زندگی پلاژیک می­باشند و در ستون آب زیست می­کنند. در این راسته تنها 17 گونه پلانکتون واقعی می­باشند (10). این جانوران عمدتاً گیاهخوار می­باشند و در کنترل اجتماعات فیتوپلانکتون­ها بسیار حائز اهمیت می باشند (12). افراد راسته Harpacticoida زمانی که از فراوانی بالایی در ستون آب برخوردار باشند نقش مهمی را در انتقال انرژی به سطوح بالاتر تغذیه­ای ایفا می کنند (23).

اّبهای بحرکان واقع در بندر هندیجان یکی از مناطق مهم صید و صیادی در خلیج­فارس محسوب می­شود که در جنوب شرق استان خوزستان واقع شده است. با وجود اهمیت بالای پاروپایان کوچک در زنجیره غذایی و همچنین ارزیابی ذخائر آبزیان، دانش ما در رابطه با ساختار اجتماعات آنها در بندر هندیجان محدود می­باشد. بنابراین هدف از این مطالعه بررسی تغییرات فراوانی و شناسایی گونه­های مختلف راسته­های Cyclopoida و Harpacticoida در ماههای مختلف در آبهای بحرکان می باشد.

مواد و روشها

این بررسی طی یک سال نمونه­برداری به صورت یک ماه در میان از تیرماه 1389 لغایت اردیبهشت1390 در آبهای بحرکان واقع در بندر هندیجان (با موقعیت جغرافیایی N´15 º30،  E´43 º49) در شمال غربی خلیج فارس انجام گرفت. جهت انجام این مطالعه شش ایستگاه به طور تصادفی (با عمق بین 8-6 متر) در سواحل بحرکان انتخاب گردید. در شکل 1 ایستگاه­های نمونه­برداری شده منطقه مورد مطالعه نشان داده شده است. نمونه­برداری با استفاده از تور پلانکتون­گیری با چشمه 100 میکرون و قطر دهانه 45 سانتی­متر، مجهز به فلومتر دیجیتالی انجام گردید. از هر ایستگاه سه نمونه به صورت مورب از کف به سطح برداشت شد. نمونه­ها بلافاصله پس از جمع­آوری توسط فرمالین بافری 4% تثبیت و به آزمایشگاه منتقل­ شدند. در آزمایشگاه با استفاده میکروسکوپ فاز معکوس (مدل Olympus-A×70) افراد راسته­های Cyclopoida و Harpacticoida با استفاده از لام مدرج (با فاصله خطوط نیم میلیمتر) از سایر زئوپلانکتون­ها جداسازی شدند و شناسایی آنها بر اساس کلیدها و مقالات موجود انجام گرفت (5، 6، 10 و 11). برای اندازه­گیری طول پاروپایان مورد مطالعه نیز از میکرومتر چشمی استفاده شد. در نهایت با استفاده از فرمول زیر ابتدا حجم آب فیلتر شده محاسبه و سپس تعداد پاروپایان در هر نمونه در متر مکعب، تعیین گردید (22). 

 

= تعداد نمونه در یک متر مکعبN

= تعداد نمونه در هر کشش (یک لیتر)n

عمق کشش تور( متر) =L

  زوایه کشش=tanα   طول سیم رها شده برای کشش  =W

               L= w × tanα                      عمق(متر)=D

V= A×N×0.3

= V حجم آب فیلتر شده بر حسب متر مکعب

=A مساحت دهانه تور (متر مربع)، N=  اختلاف شمارش فلومتر قبل و بعد از کشش، =0.3ضریب کالیبراسیون

به منظور سنجش اختلاف معنی­دار بین فراوانی پاروپایان در ماه­های مختلف در ابتدا نرمال بودن آنها توسط آزمون Shapiro -Wilk بررسی و سپس از تست آنالیز واریانس یکطرفه (ANOVA) و ­آزمون Tukey استفاده شد.

 

 

شکل 1 - موقعیت ایستگاه های نمونه برداری شده در آبهای بحرکان- بندر هندیجان در سال 1390-1389

 


نتایج

در مطالعه حاضر، راسته Cyclopoida 15% از تراکم کل پاروپایان پلانکتونیک را در تمام دوره نمونه­برداری تشکیل داد. بیشترین میزان فراوانی راسته Cyclopoida در تیرماه و کمترین میزان آن در ماه­های دی و اسفند (زمستان) بدست آمد. مراحل لاروی کوپه­پودیتی آنها نیز در تمامی ماهها حضور داشتند. نتایج حاصل از آنالیز واریانس یکطرفه (ANOVA) نشان داد که میان ماه­های مختلف در میزان فراوانی این راسته اختلاف معنی­داری وجود دارد
(05/0> P). 

راسته Harpacticoida نیز 4% از تراکم کل پاروپایان پلانکتونیک را در دوره­ی مطالعاتی تشکیل داد. افراد این راسته در مجموع بیشترین میزان تراکم خود را در تیرماه و به دنبال آن آبان ماه نشان دادند. نتایج حاصل از آنالیز واریانس یکطرفه (ANOVA) نشان داد که میان ماه­های مختلف در میزان فراوانی این راسته اختلاف معنی­داری وجود دارد (05/0> P).

 

 

شکل 2 - مقایسه تغییرات فراوانی راسته های Cyclopoida و Harpacticoida در ماه های مورد مطالعه 1390-1389

 

تغییرات فراوانی راسته­های Cyclopoida و Harpacticoida در ماه­­های مختلف در شکل 2 نشان داده شده است.

از راسته Cyclopoida چهار گونه در آبهای بحرکان شناسایی شد که همگی متعلق به خانواده Oithonidae می باشند. در این میان گونه Oithona nana با فراونی نسبی 5% در کل پاروپایان پلانکتونیک در طول سال به عنوان گونه غالب این راسته محاسبه شد. با توجه به جدول 1 بیشترین میزان فراوانی این گونه در تیرماه ثبت شد و در زمستان (دی و اسفند) از پایین­ترین میزان تراکم خود برخوردار بود.

از راسته Harpacticoida نیز چهار گونه متعلق به سه خانواده گزارش شد: Euterpinidae ، Ectinosomatidae و Miraciidae که گونه Euterpina acutifrons از خانواده Euterpinidae با فراوانی نسبی 4% در کل پاروپایان پلانکتونیک گونه غالب این راسته بود و در تمام ماه­های نمونه­برداری مشاهده شد در حالیکه سایر گونه­های این راسته از فراوانی پایینی برخوردار بودند و به ندرت یافت می­شدند. با توجه به جدول 1 گونه E. acutifrons بیشینه تراکم خود را در تیرماه نشان داد و کمترین میزان آن نیز در اسفند ماه محاسبه شد. این گونه در دی ماه به عنوان اولین گونه غالب در میان تمام پاروپایان پلانکتونیک محاسبه شد.

 

 

جدول 1- میانگین فراوانی (به همراه خطای استاندارد) گونه های شناسایی شده راسته های Cyclopoida و Harpacticoida در ماه های مختلف (تعداد در متر مکعب)

اردیبهشت

اسفند

دی

آبان

شهریور

تیر

 

 

1390

 

 

1389

 

 

گونه

خانواده

146± 303

2± 6

0

178± 574

131± 518

100± 672

Oithona nana

Oithonidae

412± 1086

26± 56

23± 38

25± 86

100± 290

58± 472

O. simplex

 

45± 78

0

2±4/6

111± 311

210±511

62 ±379

O. attenuata

 

0

0

0

0

0

10± 30

O. brevicornis

 

60±191

4±12

124±402

113±516

59± 458

101± 3654

Euterpina acutifrons

Euterpinidae

0

5±30

0

0

0

0

Microsetella rosea

Ectinosomatidae

0

0

4±12

8±18

0

0

M. norvegica

 

0

0

0

11±28

0

0

Macrosetella gracilis

Miraciidae 









جدول 2- صفات ریخت­شناسی تشخیصی گونه های شناسایی شده در راسته Cyclopoida

 

Oithona nana

Oithona simplex

Oithona attenuata

Oithona brevicornis

طول بدن (میلیمتر)

68/0

35/0

81/0

74/0

روستروم

نامحسوس و در نمای پشتی نامشخص

نامحسوس و در نمای پشتی نامشخص

نامحسوس و در نمای پشتی نامشخص

در نمای جانبی مشخص و نوک تیز

شکل پروزوم

بیضی شکل

تخم مرغی شکل

تخم مرغی شکل

طویل و در قسمت قدامی باریک

نسبت طول پروزوم به یوروزوم

1:1

75/0 : 1

5/1:1

75/0 : 1

طول بند جنسی

دو برابر پهنایش

5/1 برابر طویل تر از پهنایش

3 برابر پهنایش

2برابر طویل تر از پهنایش

طول فورکا

دوبرابر پهنایش

بلندتر از بند مخرجی

بلند با طولی 4 برابر پهنایش

کشیده

بند سوم اگزوپود پای چهارم

1 خار رأسی + 3 خار جانبی

1 خار رأسی + 3 خار جانبی

1 خار رأسی + 2 خار جانبی

1 خار رأسی + 3 خار جانبی






جدول 3- صفات ریخت­شناسی افتراقی گونه های شناسایی شده در راسته Harpacticoida

 

Euterpina acutifrons

Microsetella rosea

Microsetella norvegica

Macrosetella gracilis

طول بدن (میلیمتر) 

96/0

76/0

34/0

98/0

روستروم 

تیز و ضخیم

کوتاه ( مشخص در نمای جانبی)

کوتاه ( مشخص در نمای جانبی)

بزرگ

تعداد بندهای آنتن 

7

5

5

8

طول بلندترین تار فورکا 

حدود یک سوم طول بدن

بیش از دو برابر طول بدن

به اندازه طول بدن

بیش از طول بدن

اندازه فورکا 

کوتاه

کوتاه و طولی دو برار پهنایش

کوتاه و طولی برابر با پهنایش

بلند و طولی حدود 11 برابر پهنایش

 

میزان فراوانی گونه­های شناسایی شده راسته­های Cyclopoida و Harpacticoida در ماه­های مختلف در جدول 1 آمده است. برای شناسایی گونه­های مختلف از خصوصیات ریخت­شناسی متعددی استفاده شد. در راسته Cyclopoida  گونه­های مختلف با استفاده از ویژگی­هایی چون شکل کلی بدن، شکل پروزوم، نسبت طول پروزوم به یوروزوم، طول یند جنسی، طول فورکا، روستروم، تعداد بندهای آنتن و تعداد خارهای اگزوپود پای چهارم شنا مورد شناسایی قرار گرفتند (جدول 2). گونه­های راسته Harpacticoida دارای بدنی باریک و کشیده می­باشند که مرز مشخصی میان یوروزوم و پروزوم آنها دیده نمی­شود و دارای آنتن بسیار کوتاهی در میان پاروپایان پلانکتونیک می­باشند. این خصوصیات آنها را از سایر پاروپایان متمایز می­سازد. برای شناسایی گونه­های مختلف در این راسته از خصوصیات متعددی از جمله اندازه بدن، طول فورکا و تارهای آن، تعداد بندهای آنتن و ضخامت روستروم استفاده شد (جدول 3).

بحث

پاروپایان راسته­ Cyclopoida با فراوانی نسبی15% در میان کل پاروپایان پلانکتونیک در طول دوره مطالعاتی محاسبه شدند. به طور کلی این گروه معمولاً از گروه­های غالب پلانکتونیک در آبهای خلیج فارس محسوب می­شوند و فراوانی بالایی را به خود اختصاص می­دهند (4 و21). بررسی فصلی تراکم افراد راستهCyclopoida  در آبهای مورد مطالعه نشان داد که بیشترین میزان تراکم در تیرماه و کمترین میزان آنها در دی­ماه و اسفندماه (زمستان) بود. افراد راسته Harpacticoida با فراوانی نسبی 4% کمترین میزان فراوانی را در میان گروه­های مختلف پاروپایان پلانکتونیک به خود اختصاص دادند. بیشترین میزان فراوانی این راسته نیز در تیرماه کمترین میزان آن در اسفندماه ثبت شد. در مطالعه (Michel 1984 و Herring) در شمال غرب خلیج­فارس، بیشترین میزان تراکم پاروپایان از جمله راسته­های Cyclopoida  و Harpacticoida در تابستان بدست آمد که با نتایج تحقیق حاضر مطابقت داشت (19). فراوانی این پاروپایان در ماه­های گرم سال می­تواند به علت ثبات و پایداری فاکتورهای محیطی مانند دما، شوری (15) و همچنین وجود مقادیر بالای فیتوپلانکتون­ها و میکروزئوپلانکتون­ها در آب باشد (17).

 

 

 

شکل 3 - گونه های راسته Cyclopoida ( الف: O. attenuata (10×)ب: پای پنجم گونه O. attenuata (40×)ج: O. brevicornis (20×)د: O. nana (10×) ه: پای پنجم O. nana (40×)و: O. simplex) (20×) (1).

 

شکل 4- گونه های راسته Harpacticoida ( الف: نمای پشتی E. acutifrons ب: نمای جانبی E. acutifrons  به همراه کیسه تخم(20×) ج: M. norvegica (20×)د: M. rosea (10×)ه: M. gracilis ) (10×) (1).


در مطالعه نیل ساز و همکاران (1384) در آبهای بندر هندیجان، بیشترین میزان تراکم فیتوپلانکتون­ها در تابستان و کمترین مقدار آنها در زمستان گزارش شد که این مسئله با تغییرات تراکم پاروپایان راسته­هایCyclopoida  و Harpacticoida در طول سال مطابقت داشت. در ماه­های سرد سال نیز به دنبال کاهش ذخائر غذایی و کاهش تراکم فیتوپلانکتون­ها، تراکم میکروزئوپلانکتون­ها کاهش می­یابد که در نهایت منجر به کاهش موجودات گیاهخوار و شکارچی سطوح بالاتر زنجیره غذایی می­شود (2).

در پژوهش حاضر چهار گونه از پاروپایان خانواده Oithonidae متعلق به راسته Cyclopoida در آبهای بحرکان شناسایی شد (شکل 3). این گونه­ها، از گونه­های متداول خلیج فارس و دریای عمان محسوب می­شوند و تاکنون توسط محققین متعددی از این مناطق گزارش شده اند (5 و13). افراد این راسته با داشتن یوروزوم طویل و پروزوم تخم­مرغی شکل و آنتن کوتاه از سایر پاروپایان به راحتی متمایز می­شوند. به دلیل شباهت بسیار زیاد و اندازه کوچک گونه­های این خانواده تمایز آنها از یکدیگر بسیار مشکل است با این حال ویژگی­های پای چهارم شنا، شکل پروزوم و نسبت طول پروزوم به یوروزوم از مهمترین صفت­ها در شناسایی و تمایز این گونه­ها از یکدیگر بشمار می­روند. در این مطالعه از راسته Harpacticoida نیز 4 گونه متعلق به 3 خانواده شناسایی شد (شکل 4) که تاکنون از آبهای شمال غرب خلیج فارس گزارش شده­اند (2). گونه­های این راسته با داشتن آنتنی کوتاه و بدنی کشیده همراه با تارهای فورکای طویل از سایر پاروپایان متمایز می­شوند. گونه  E. acutifrons  تنها گونه خانواده Euterpinidae می­باشد که با داشتن یک روستروم ضخیم و نوک تیز به راحتی شناسایی می­شود. گونه M. gracilis از خانواده Miraciidae ، واسطه شکل بدن و نداشتن چشم کوتیکولی از سایر اعضا این خانواده به راحتی متمایز می­شود. این گونه بلندترین تارهای فورکا را در میان اعضای این خانواده دارد. خانواده Ectinosomatidae دارای یک جنس پلاژیک ((Microsetella می­باشد. در این جنس دو گونه پلانکتونیک Microsetella rosea، M. norvegica یافت می­شوند که توسط اندازه بدن از یکدیگر متمایز می­شوند. تارهای فورکا در M. rosea حدود دو برابر طول آنها در M. norvegica می­باشد. در میان پاروپایان راسته  Cyclopoidaگونه O. nana بیشترین میزان فراوانی را به خود اختصاص داد و به عنوان گونه غالب در این راسته محاسبه شد. گونهE. acutifrons نیز به عنوان فراوانترین گونه در میان پاروپایان راسته Harpacticoida گزارش شد. گونه O. nana از گونه­های آب­های گرم به شمار می­رود و می­تواند محدوده وسیعی از تغییرات دمایی و شوری را تحمل کند (26) و پراکنش وسیعی را در آبهای گرمسیری و نیمه گرمسیری دارد (20). این گونه دارای رژیم غذایی همه چیزخواری می­باشد و انواع مختلفی از موجودات با اندازه­های مختلف را می­تواند مورد تغذیه قرار دهد. از طرفی دارای نرخ پایین متابولیکی می­باشد که این امر می تواند باعث حضور و تولیدمثل این گونه در تمامی فصول شود (16). در مطالعه حاضر بیشترین تعداد این گونه در تیرماه مشاهده شد که این مسئله با مشاهدات (Mageed 2006) در آبهای مصبی مصر (18) و (,et…2010 Fazeli) در آبهای خلیج­چابهار (13) نیز مطابقت داشت. گونه E. acutifrons از خانواده Euterpinidae به طور متداول در نمونه­های پلانکتونیک جمع­آوری شده در آب­های گرمسیری و نیمه­گرمسیری یافت می­شود. بررسی فراوانی گونه E. acutifrons در ماه­های مختلف نشان داد که بیشترین میزان فراوانی این گونه در تیرماه بود و در دی­ماه به عنوان فراوانترین گونه در میان کل پاروپایان پلانکتونیک محاسبه شد. این گونه در تمام طول سال مشاهده شد و کمترین میزان آن در اسفندماه بدست آمد. E. acutifrons دارای رژیم گیاهخواری می­باشد و محدوده­ی وسیع تغییرات دمایی و شوری را تحمل می­کند (7). در مطالعه (Abdel-Aziz,et..2007) در آبهای بندر Damietta در مصر این گونه را با فراوانی نسبی 8/3% به عنوان دومین گونه غالب در میان پاروپایان پلانکتونیک در طول سال گزارش دادند. آنها بیشترین میزان تراکم این گونه را در تیرماه و اوایل دی ماه بدست آوردند (3) که با نتایج حاصل از این تحقیق مطابقت داشت. در نهایت نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که با توجه به حضور  مراحل لاروی و بالغین پاروپایان راسته­هایCyclopoida  و Harpacticoida در طول سال در منطقه مورد مطالعه، آنها می­توانند نقش مهمی را در زنجیره غذایی و انتقال انرژی ایفا کنند. با توجه به ارتباط نزدیک تولیدمثل ماهیان وتراکم ایکتیوپلانکتون­ها با وجود مواد غذایی و همچنین نقش مهم پاروپایان کوچک در تأمین غذای موجودات پلانکتون خوار در دریاها، بررسی ارتباط میان تراکم این دو گروه و تغییرات فصلی آنها با توجه به رژیم هیدروگرافی منطقه برای مدیریت بهتر منابع شیلاتی و نیز ارزیابی ذخائر آبزیان در خلیج فارس بسیار حائز اهمیت می­باشد.

  1. پیغان، س.، 1390. بررسی ساختار اجتماعات پاروپایان پلانکتونیک در آبهای بحرکان، پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر. 113ص.
  2. نیل ساز، خ.، دهقان مدیسه، س.، مزرعاوی، م.، اسماعیلی، ف.، و سبزعلیزاده، س.، 1384. گزارش نهایی بررسی هیدرولوژی خلیج فارس در آبهای استان خوزستان. مرکز تحقیقات شیلات استان خوزستان، موسسه تحقیقات شیلات ایران. 117ص.
    1. Abdel-aziz, N. E., Ghobashi, A. E., Dorgham, M. M., and El-tohami, W. S., 2007. Qualitative and Quantitative study of copepods in Damitia Horbor, Egypt. Egyptian journal of aquatic research. Vol. 33, No. 1, PP: 144-162.
    2. AL-Khabbaz, M., and Fahmi, A. M., 1994. Distribution of copepods in ROPME area. In: Terra Scientific Publishing: Company, Tokyo.pp303-318 Offshore environment of the ROPME sea area after the war-related oil spil, PP: 303-318.
    3. AL-Yamani, F. Y., and Prusova, I., 2003. Common copepods of the northwestern Persian Gulf: Identification Guide. Kuwaite Institute for Scientific Research,PP: 110.
    4. AL-Yamani, F. Y., Skryabin, V., Gubanova, A., Khvorov, S., and Prusova, I., 2011. Marine zooplankton practical guide for the Northwestern Persian Gulf. Kuwait Institute for Scientific Research, Kuwait. Vol. 4.
    5. Ara, k., 2001. Temporal variability and production of Euterpina acutifrons (Copepoda: Harpacticoida) in the Cananéia Lagoon estuarine system, São Paulo, Brazil. Hydrobiologia. Vol. 453/454, PP: 177–187.
    6. Brusca, R. C., and Brusca, G. J., 2003. Invertebrates. 2th Ed. Sinauer Associaties, PP: 514-545.
    7. Castro, P., and Huber, M. E., 2003. Marine Biology. 6th Ed, Mcgraw Hill, PP: 135-140. 
    8. Conway, V. P. D., White, R. G., Hoguest-Dit-Ciles, J., Gallienne, C. P., and Robine, D. B., 2003. Guid to the coastal and surface zooplankton of the south-western Indian Ocean, P: 354.
    9. Conway, D. V. P., 2005. Island – coastal and oceanic epiplagic zooplankton biodiversity in the southern Indian ocean, Indian Journal of marine Sciences. Vol. 34, No. 1, PP: 50-56.
    10. Eberl, R., and Carpenter, E. J., 2007. Association of the copepod Macrosetella gracilis with the cyanobacterium Trichodesmium spp. in the North Pacific Gyre. Marine Ecology Progress Series. 333: 205–212.
    11. Fazeli, N., Rezai, Marnani, H., Sanjani, S., Zare, R., Dehghan, S., and Jahani, N., 2010. Seasonal Variation of Copepoda in Chabahar Bay-Gulf of Oman. Jordan Journal of Biological Sciences. Vol. 3, No. 4, PP: 153-164.
    12. Lampitt, R. S., and Gamble, J. C., 1982. Diet and respiration of the small planktonic marine   copepod Oithona nana. Marine Biology. Vol. 66 , No. 2, PP: 185-190.
    13. Madhu, N. V., Jyothibabu, R., Balachandran, K. K., Honey, U. K., Martin, G. D., Vijay, J. C., Shiyas, C. A., Gupta, G. V. M., and Achuthankutty, C. T., 2007.  Monsonal impact on planktonic standing stok and abundance in a tropical estuary (Chochin backwater- India). Estuarine, coastal and shelf science. Vol. 73, PP: 54-64.
    14. Mageed, A. A. A., 2006. Spatio-Temporal variations of zooplankton community in the hypersaline lagoon of Bradwil. north Sinal-Egypt. Egyption journal of aquatic research. Vol. 32. No.1, PP: 168-183.
    15. Michel, H. B., and Herring, D. C., 1984. Diversity and Abundance of copepoda in the North Western Persian Gulf. Crustaceana. Vol. 7, PP:326-335.
    16. Nishida, S., 1985. Taxonomy and distribution of the family Oithonidae (Copepods, Cyclopedia) in the pacific and Indian Oceans. Ocean Res. Inst. Univ. Tokyo. Japan, Vol. 20, 167 P.
    17. Nour El-Din, N., and Al-Khayat, J., 2001. Impact of international discharges on the zooplankton community in the Massaieed industrial area, Qatar (Persian Gulf). International Journal of Environmental Studies. Vol. 58, No. 2, PP: 173-184.
    18. Omori, M., and Ikeda, T., 1984. Methods in marine zooplankton ecology. Wiley. 332 P.
    19. Post, A. F., Dedej, Z., Gottlieb, R., Li, H., and 5 others., 2002. Spatial and temporal distribution of Trichodesmium spp. in the stratified Gulf of Aqaba, Red Sea. Marine Ecology Progress Series. Vol. 239, PP: 241–250.
    20. Turner, J. T., 2004. The important of small Planktonic Copepods and their roles in   pelagic marine food webs. Zoological Studies. Vol.43, No. 2, PP: 255-266.
    21. Vanderlugt, K., and Lenz, P. H., 2009. Hand book for the cultivation of the two Hawaiian paracalanid copepods. Pacific Biosciences Research Center, University of    Hawaii at Manoa, PP: 1-19. 
    22. Williams., J. A., and Muxagata., E., 2006. The seasonal abundance and production of Oithona nana (Copepoda:Cyclopoida) in Southampton Water. Journal of plankton research. Vol. 28, No.11, PP: 1055-1065.

 

14.   Franqoulis, C., Christou, E. D., and Hecq, J. H., 2005. Comparison of marine copepod out fluxes: nature, rate, fate and role in the carbon and nitrogen cycles. Advances Marine Biology. Vol. 47, PP: 253-309.

15.   Kumar, C. S., and Perumal, P., 2011. Hydrobiological investigation in Ayyampattinam coast (Southeast coast of India) with special reference to zooplankton. Asian Journal of Biological Sciences. Vol. 4, No. 1, PP: 25-34.

مجله پژوهشهای جانوری (مجله زیست شناسی ایران)(علمی)
دوره 27، شماره 3 - شماره پیاپی 3
آذر 1393
صفحه 319-328
  • تاریخ دریافت: 29 خرداد 1391
  • تاریخ بازنگری: 17 مهر 1392
  • تاریخ پذیرش: 25 آبان 1392