مجله پژوهشهای جانوری (مجله زیست شناسی ایران)(علمی)
اثر سطوح مختلف ویتامین C بر رشد، تغذیه، بازماندگی و برخی پارامترهای خونی و ایمنی ماهی آکواریومی بارب حلب (Barbonymus schwanenfeldii)
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 هیات علمی گروه شیلات دانشگاه آزاد اسلامی واحد آزادشهر
2 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد آزادشهر
3 هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل
چکیده
در این تحقیق 4 جیره غذایی حاوی اسید اسکوربیک با دوزهای صفر(شاهد) ،500 ،1000 و 1500 میلیگرم در هر کیلوگرم ماده غذایی، در 3 تکرار و به مدت 8 هفته به ماهیان بارب حلب Barbonymus schwanenfeldii داده شد. ماهیان بارب حلب به تعداد 180 و با میانگین وزنی 0/5± 2/5 گرم، با دوزهای مختلف ویتامین C تغذیه شدند. در هر آکواریوم(180 لیتری) تعداد 15 ماهی بارب ذخیره سازی شد و سه بار در روز غذادهی انجام گرفت. در این تحقیق شاخصهای رشد شامل( ضریب رشد ویژه، افزایش وزن، ضریب تبدیل غذایی، نسبت بازدهی پروتیین، مصرف غذای روزانه و درصد بقا) اندازه گیری شد. همچنین تغییرات هماتولوژیکی گلبول سفید، هموگلوبین، هماتوکریت، گلبول قرمز، گلوبولین، آلبومین، پروتئین کل، متوسط حجم گلبول قرمز، متوسط هموگلوبین گلبول قرمز و میزان غلظت هموگلوبین گلبول قرمز بین تیمارها مقایسه گردید. نتایج آزمایش نشان دادند که بهترین شاخصهای رشد در جیره حاوی 1500 میلیگرم ویتامین C مشاهده شد که با تیمار شاهد اختلاف معنی داری داشت(P<0.05). بیشترین میزان گلبول سفید در جیره 1500 میلی گرم در کیلوگرم ویتامینC و کمترین میزان آن در جیره شاهد C مشاهده شد(P<0.05). بهترین شرایط برای شاخصهای ایمنی در تیمارهای 1000 و 1500 میلیگرم در کیلوگرم ویتامین C بدست آمد. بطور کلی می‌توان بیان نمود که بهترین میزان ویتامین C برای ماهی بارب حلب از نظر رشد و فاکتورهای ایمنی، سطح 1500 میلیگرم ویتامین C در کیلوگرم ماده غذایی می باشد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Effect Of different Levels Of Dietary Vitamin C (Ascorbic Acid) On Growth, Nutrition, Survival and some Immunological and Hematological parameters of Tinfoil Barb (Barbonymus schwanenfeldii)
نویسندگان [English]
- Zahra Ghiasvand 1
- Zeid Ahmadi 1
- Reza Changizi 3
چکیده [English]
In this study four diets containing various levels of Ascorbic acid (0, 500, 1000 and 1500 mg/kg, In triplicate, were fed to Barbonymus schwanenfeldii for a period of 8 weeks. 180 numbers of Barb (average weight of 2.5±0.5) were fed by different dosage of vitamin C. 15 Barb fish were storage per each aquarium (180 liter) and were fed three times a day. In this experiment growth factors including (Specific Growth Rate, Weight Gain, Food Conversion Ratio, Protein Efficiency Ratio, Daily Food Consumption and Survival) were measured. Also variation of hematological indicators such as white blood cell, Hemoglobin, Hematocrit, Red blood cell, Globulin, Albumin, Total protein, MCV, MCH and MCHC were compared between treatments. The result showed the best growth factors were seen in fishes that fed by 1500mg/kg vitamin in diet which had significantly difference in comparison with control diet (P<0.05). The highest and lowest proportion of WBC was seen in diet with 1500mg/kg vitamin C and control diet respectively (P<0.05). The optimum condition for immunological factors were achieved in 1000 and 1500 mg/kg treatment (P<0.05). Overall the results indicated the best level of vitamin C in terms of growth and immune factors for barb fish was seen in 1500 mg/kg treatment.
کلیدواژه‌ها [English]
- Barbonymus schwanenfeldii
- Vitamin C
- Growth indicators
- Blood Parameter
اثر سطوح مختلف ویتامین C بر رشد، تغذیه، بازماندگی و برخی پارامترهای خونی و ایمنی ماهی آکواریومی بارب حلب (Barbonymus schwanenfeldii)
زهرا غیاثوند1*، زید احمدی1، مهدیس علامه1 و رضا چنگیزی2
1 آزاد شهر، دانشگاه آزاد اسلامی واحد آزاد شهر، گروه شیلات
2 بابل، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل، گروه شیلات
تاریخ دریافت: 13/6/94 تاریخ پذیرش: 1/10/94
چکیده
در این تحقیق 4 جیره غذایی حاوی اسید اسکوربیک با دوزهای صفر (شاهد)،500 ،1000 و 1500 میلیگرم در هر کیلوگرم ماده غذایی، در 3 تکرار و به مدت 8 هفته به ماهیان بارب حلب Barbonymus schwanenfeldii داده شد. ماهیان بارب حلب به تعداد 180 و با میانگین وزنی 0/5 ± 2/5 گرم، با دوزهای مختلف ویتامین C تغذیه شدند. در هر آکواریوم (180 لیتری) تعداد 15 ماهی بارب ذخیره‌سازی شد و سه بار در روز غذادهی انجام گرفت. در این تحقیق شاخصهای رشد شامل (ضریب رشد ویژه، افزایش وزن، ضریب تبدیل غذایی، نسبت بازدهی پروتئین، مصرف غذای روزانه و درصد بقا) اندازه‌گیری شد. همچنین تغییرات هماتولوژیکی گلبول سفید، هموگلوبین، هماتوکریت، گلبول قرمز، گلوبولین، آلبومین، پروتئین کل، متوسط حجم گلبول قرمز، متوسط هموگلوبین گلبول قرمز و میزان غلظت هموگلوبین گلبول قرمز بین تیمارها مقایسه گردید. نتایج آزمایش نشان دادند که بهترین شاخصهای رشد در جیره حاوی 1500 میلیگرم ویتامین C مشاهده شد که با تیمار شاهد اختلاف معنی‌داری داشت(05/0 .(P< بیشترین میزان گلبول سفید در جیره 1500 میلیگرم در کیلوگرم ویتامین C و کمترین میزان آن در جیره شاهد C مشاهده شد (05/0 .(P< بهترین شرایط برای شاخصهای ایمنی در تیمارهای 1000 و 1500 میلیگرم در کیلوگرم ویتامین C بدست آمد. بطورکلی می‌توان بیان نمود که بهترین میزان ویتامین C برای ماهی بارب حلب ازنظر رشد و فاکتورهای ایمنی، سطح 1500 میلیگرم ویتامین C در کیلوگرم ماده غذایی می‌باشد.
واژه های کلیدی: ماهی بارب حلب، ویتامین C، شاخصهای رشد، پارامترهای خون
* نویسنده مسئول، تلفن: 01735722223 ، پست الکترونیکی: zaghiasvand@yahoo.com
مقدمه
استفاده از ویتامین C در تغذیه آبزیان زینتی و پرورشی با اهدافی چون افزایش رشد، افزایش ضریب ایمنی بدن، افزایش قابلیت تنظیم اسمزی، افزایش کیفیت و کمیت همآوری انجام می‌گیرد. ویتامین C یکی از مهم‌ترین آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی ضروری جهت عملکردهای فیزیولوژیکی در حیوانات ازجمله ماهی‌ها می‌باشد. این ویتامین نقش مهمی در بهبود پارامترهای ایمنی، افزایش مقاومت در برابر استرس و بیماری‌ها، تنظیم کردن برخی توانایی‌های رفتاری ماهی(حرکت گله‌ای) ایفا می‌کند. همچنین این ویتامین در ساختن کلاژن که مهم‌ترین پروتئین در ساختار بافتهای متنوع پیوندی موجودات است نقش مهمی دارد (17). مطالعات متعددی در زمینه اثرات مفید ویتامین C در گونه‌های آبزیان گزارش‌شده است (17، 26، 27) اما تعیین نیاز واقعی گونه‌های مختلف آبزیان به ویتامین C مشخص نشده است و لزوم مطالعات بیشتری در این زمینه وجود دارد (6). در ماهیان استخوانی بیوسنتز ویتامین C در ماهی به دلایل فقدان آخرین آنزیم در مسیر بیوسنتز ال-گلونولاکتون اکسید رخ نمی‌دهد بنابراین ویتامین C موردنیاز توسط غذا باید تأمین شود (24).
امروزه آکواریومها و ماهیان زینتی به خوبی توانسته‌اند دراین دنیای صنعتی،جای خود را در خانههای مردم بازکنند و این شاخه از علم آبزی پروری به یک صنعت بزرگ و تجارت سودآورتبدیل شدهاست. ماهیان زینتی آب شیرین در مناطق مختلفی ازجهان یافت می‌شوند و در صنعت آکواریوم مورد بهره برداری، تکثیروپرورش قرارمی‌گیرند (7). به دلیل شرایط پراسترس محیط آکواریوم که ناشی از تراکم بالای جمعیت ماهیان است، امکان ابتلا به انواع بیماری‌ها افزایش می‌یابد. از اینرو شناخت عوامل مؤثر برافزایش توان‌زیستی ماهیان آکواریومی از اهمیت بسزایی برخوردار است. علیرغم اهمیت اقتصادی این مسأله متاسفانه اطلاعات تغذیه‌ای در رابطه با ماهیان زینتی خصوصاً خانواده کپور ماهیان تخمگذار در زمینه تأثیر ویتامین C بر رشد به میزان کافی در دسترس نمی‌باشد. همچنین فقر اطلاعاتی در رابطه با نیازهای تغذیه‌ای در ماهیان زینتی هزینه‌های نگهداری را بسیار بالا برده زیرا عوارضی مانند آلودگی آب را بدنبال خواهد داشت (23).
این تحقیق بر روی یک‌گونه از ماهیان زینتی بسیار بازارپسند زینتی یعنی ماهی بارب حلب انجام‌شده است. این ماهی بومی جنوب شرقی آسیا و از خانواده کپورماهیان تخمگذار است. ماهیان بارب ازنظر تغذیه‌ای جزء ماهیان همه‌چیزخوار بوده و به علت زیبایی و حرکات سریع جز ماهیان زینتی پرطرفدار می‌باشند (11). بنابراین این تحقیق باهدف بررسی تأثیرات مکمل ویتامین Cبر روی شاخصهای رشد، بقا و ایمنی این ماهی صورت پذیرفت.
مواد و روشها
تأمین ماهیان و شرایط نگهداری: دراین بررسی180عدد ماهی باربحلب(Barbonymusschwanenfeldii) با وزن 5/0±2 گرم و سن تقریبی سه ماه از مرکز فنی حرفه‌ای بخش شیلات استان گلستان تهیه و به محل آزمایش منتقل شدند. ماهیان پس از گذشت 2 هفته سازگاری با خوراک تجاری ماهیان زینتی، تغذیه شده و مدت 8 هفته در 12 تانک آکواریومی85 لیتری وبا تراکم 15عدد ماهی در هر تانک نگهداری شدند. هوا ده درون آکواریومها قرار داده‌شده و کلرزدایی واکسیژن رسانی انجام گرفت. درون تمامی آکواریومها دستگاه گرمکن تعبیه‌شده بود تا دمای آب ثابت و مناسب برای ماهیان باقی بماند. نظر به اهمیت عوامل مختلف محیطی در پرورش ماهی‌ها و وابستگی شدید آنها از نظر رشد و سلامتی به برخی از این عوامل، علاوه بر نظافت دیواره داخلی و کف آکواریومها و کنترل کیفیت آب ورودی به آنها، عوامل مختلف ازجمله درجه حرارت آب (0/1 ±28 درجه سانتیگراد)، اکسیژن محلول (2/1 ±8/8 میلیگرم در لیتر)،pH (5/0 ±3/7 )و دوره نوری 12 ساعت روشنایی و 12 ساعت تاریکی به‌صورت هفتگی با استفاده از دستگاه کنترل کیفیت آب-10(Japan)HuribaU اندازه‌گیری و ثبت گردید.
گروههای آزمایشی: در این تحقیق با توجه به نیازهای پروتئینی ماهی بارب حلب، از جیره غذایی پایه تجاری ماهیان زینتی، تولید شرکت بیومار فرانسه و فاقد ویتامین C حاوی پروتئین 7/38%، چربی 13%، رطوبت 4/13% و خاکستر 5/11% استفاده گردید. ویتامین C (شرکت Basel سوئیس) مورد استفاده از نوع پایدار در آب (L-Ascorbyl-2-Polyphosphate) بود. مقادیر مختلف ویتامین C با دوزهای صفر(شاهد)، 500 ، 1000 و1500 میلیگرم در هر کیلوگرم ماده غذایی به جیره اضافه گردید. ویتامین C پس از مخلوط شدن اولیه با جیره در همزن به مدت 30 دقیقه مخلوط و سپس آب به آن اضافه و مجدداً به مدت 15 دقیقه دیگر مخلوط شدند. سپس جیره‌ها دوبار از چرخ گوشت گذرانده شده و توسط آون در دمای 55 درجه سانتیگراد خشک گردیده و پلت‌هایی با قطر 1 میلیمتر تهیه شد. غذا به میزان مورد نیاز بسته‌بندی و در فریزر در دمای 18- نگهداری شد. به منظور اطلاع از ترکیب شیمیایی و تقریبی غذای مورد استفاده، در ابتدای تحقیق از غذای مورد نظر نمونه‌برداری شده و در آزمایشگاه مورد تجزیه قرار گرفت (جدول1).
جدول1-ترکیبات مواد مورداستفاده در جیره غذایی و آنالیز شیمیایی خوراک پایه ماهی آکواریومی بارب حلب
|
نوع ترکیب |
(درصد) |
||||
|
آرد ماهی |
60 |
||||
|
آردجو |
5/7 |
||||
|
آرد گندم |
5/7 |
||||
|
آرد ذرت |
5/7 |
||||
|
آرد سویا |
5/7 |
||||
|
مخلوط مواد معدنی |
5 |
||||
|
روغن‌زیتون |
2 |
||||
|
روغن ماهی |
3 |
||||
|
آنالیز خوراک |
(درصد) |
||||
|
رطوبت |
4/13 |
||||
|
خاکستر |
5/11 |
||||
|
پروتئین خام |
7/38 |
||||
|
چربی خام |
13 |
||||
|
مخلوط مواد معدنی شامل(mg/g) : |
|||||
|
کلسیم:180000 |
فسفر: 90000 |
مس: 600 |
روی:300 |
||
|
ید: 100 |
بیکربنات : 100 |
منیزیم: 190000 |
سلنیوم: 1 |
||
|
سدیم: 60000 |
منگنز: 200 |
آهن: 3000 |
|
||
|
Vitamin E:100 mg |
Vitamin D:100000 IU |
Vitamin A:500000 IU |
|||
با توجه به نتایج حاصل از زیستسنجی که در آن طول استاندارد ماهیان با استفاده از خطکش با دقت یک میلیمتر و وزن آنها بوسیله ترازوی دیجیتال با دقت 01/0 گرم انجام شد، غذای موردنیاز هر آکواریوم محاسبه و برای 2 هفته بعد معین گردید. غذادهی براساس مشاهدات و مدت‌زمان مصرف غذا توسط ماهیان تا حد سیری و به میزان 2 تا 4 درصد توده زنده صورت گرفت. ماهیان روزانه در 3 نوبت غذادهی شده که ساعات غذادهی به ترتیب برابر با 9، 13 و 17 بود. غذای ماهیان بر اساس شماره هر تیمار در ظروف جداگانه و مخصوص نگهداری شده و هنگام غذادهی با استفاده از ترازوی دیجیتال با دقت 01/0 گرم توزین و در سطح آکواریومها توزیع می‌گردید. جهت کاهش اثرات استرس زای عملیات زیستسنجی، یک روز قبل از زیست سنجی غذا دهی به ماهیان قطع گردیده و از پودرگل میخک با دوز ppm200به عنوان ماده بیهوشی استفاده شد.
نمونه‌گیری: برای ارزیابی اثرات جیره‌های مختلف بر روی رشد ماهی از شاخصهای رشد استفاده شد تا نتایج آزمایشات بر مبنای آنها مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گیرد (جدول 2).
جدول2- شاخص های تغذیه ، رشد و بازماندگی
|
شاخص |
فرمول محاسبه |
|
ضریب رشد ویژه(21) |
(LnW2 – LnW1) / 100×{ دوره پرورش به‌روز} |
|
ضریب تبدیل غذایی(21) |
مقدار غذای خورده شده (گرم) / افزایش وزن بدن(گرم) |
|
نسبت بازده پروتئین(12) |
مقدار پروتئین مصرفی غذا(گرم) / افزایش وزن بدن(گرم) |
|
وزن بدست آمده(12) |
(وزن اولیه بدن) /(وزن اولیه بدن- وزن نهایی بدن) |
|
درصد وزن بدست آمده (12) |
100×(وزن اولیه بدن) /(وزن اولیه بدن- وزن نهایی بدن) |
|
درصد غذای دریافتی روزانه(21) |
100×{(روزهای غذادهی)/(وزن اولیه بدن- وزن نهایی بدن)}/مقدار غذای خورده شده |
|
درصد بازماندگی(12) |
100×(تعداد اولیه /تعداد نهایی) |
نمونه‌گیری از ماهیان پرورشی جهت آزمایش‌های خونی در انتهای دوره پرورش صورت گرفت. 24 ساعت قبل از خونگیری تغذیه ماهیان قطع‌شده و سپس 3 ماهی به ازای هر تکرار انتخاب شدند و پس از بیهوشی با قطع ساقه دمی از آنها خونگیری به عمل آمد. از نمونههای خون جمع‌آوری شده مقدار 1 سی‌سی برای جداسازی سرم در نمونههای سرولوژی فاقد ماده ضد انعقاد و 1 سی‌سی در ظروف حاوی ماده ضد انعقاد هپارین تقسیم شد. سپس با استفاده از سانتریفوژ با دور 3000 دور در دقیقه و به مدت 5 دقیقه سرم جدا و با سمپلر در نمونههای کوچک تخلیه و در مجاورت یخ به آزمایشگاه منتقل شدند و در شرایط فریزر (دمای 20- درجه سانتیگراد) تا انجام آزمایش نگهداری شدند. فاکتورهای خونی مورد مطالعه شامل تعداد گلبولهای قرمز (RBC)، تعداد گلبولهای سفید (WBC)، هماتوکریت (HCT)، هموگلوبین (Hb)، حجم متوسط گلبولی (MCV)، هموگلوبین متوسط گلبولی (MCH) و غلظت متوسط هموگلوبین گلبولهای قرمز (MCHC) روی خون فاقد ماده ضد انعقاد هپارین، انجام گرفت (3).
برای اندازه‌گیری غیرالکترولیت‌ها، سرم خون، جداسازی و با استفاده از دستگاه (Technicon AutoAnalyzer II) ساخت آلمان طبق دستورالعمل شرکت سازنده با استفاده از کیت‌های شرکت پارس آزمون،مقادیر آلبومین، گلوبولین و پروتئین کل بدست آمد (3).
روشهای آماری این تحقیق شامل محاسبه میانگین، انحراف معیار، آنالیز رگرسیون و ضرایب همبستگی بوسیله نرم‌افزارSPSS (18) و در قالب طرح کاملاً تصادفی برنامه‌ریزی و اجرا شد. تجزیه‌وتحلیل بر روی‌داده‌های مربوط به تغییرات شاخصهای رشد، تغذیه و فاکتورهای خونی از طریق آزمون تجزیه واریانس یکطرفه (one-way ANOVA) و مقایسه میانگین بین تیمارها بر اساس آزمون چند دامنه‌ای (تست جداساز) Duncan’smultiple-range testانجام شد (4).
نتایج
پس از ۸ هفته پرورش، انجام زیستسنجی و کسب اطلاعات، پارامترهای رشد و تغذیه محاسبه شد. نتایج اثرات سطوح ویتامین Cبر معیارهای رشد و درصد بازماندگی ماهی آکواریومی بارب حلب در جدول 3 ارائه‌شده است.
جدول3- مقایسه شاخصهای رشد ، تغذیه و بازماندگی در ماهی بارب حلب در چهار تیمار سطوح مختلف ویتامین C
|
شاخص تیمار |
شاهد |
تیمار 500 میلیگرم در کیلوگرم ویتامینC |
تیمار 1000 میلیگرم در کیلوگرم ویتامینC |
تیمار 1500 میلیگرم در کیلوگرم ویتامینC |
|
وزن اولیه |
32/2±88/0a |
48/2±28/0a |
33/2±08/0a |
27/2±02/0a |
|
وزن نهایی |
66/7±06/1a |
66/11±28/0b |
96/12±80/0bc |
36/13±49/0c |
|
ضریب تبدیل غذایی |
98/1±42/0a |
46/1±10/0b |
29/1±12/0b |
11/1±03/0b |
|
نسبت بازدهی پروتئین |
15/1±23/0a |
53/1±10/0b |
72/1±15/0bc |
00/2±07/0c |
|
مصرف غذای روزانه |
08/4±15/0b |
15/4±19/0b |
15/4±10/0b |
72/3±03/0a |
|
ضریب رشد ویژه |
98/1±29/0a |
58/2±20/0b |
85/2±16/0b |
95/2±06/0b |
|
وزن بدست آمده |
34/5±14/1a |
18/9±47/0b |
63/10±89/0bc |
09/11±48/0c |
|
درصد وزن بدست آمده |
84/231±83/57a |
52/374±30/55b |
23/456±57/53bc |
99/487±33/21c |
|
درصد بازماندگی |
44/84±69/7a |
55/95±69/7a |
77/97±84/3a |
55/95±69/7a |
*اعدادی که در هر ردیف دارای حروف غیرمشابه هستند اختلاف معنی‌داری دارند (05/0>P)
نتایج نشان داده ماهیان تغذیه‌شده با سطوح مختلف ویتامین C در شاخص‌هایی مانند وزن نهایی، ضریب تبدیل غذایی، ضریب رشد ویژه، نسبت بازدهی پروتئین و درصد افزایش وزن نسبت به تیمار شاهد (فاقد ویتامین C)، به‌طور معنی‌داری بهبود داشته‌اند (05/0P<). بیشترین میزان وزن نهایی در تیمار 1500میلیگرم ویتامین C در هر کیلوگرم ماده غذایی مشاهده شد که با تیمار شاهد که فاقد ویتامین C بود اختلاف معنی‌دار داشت (05/0P<). ضریب تبدیل غذایی در تیمارهای مختلف ویتامین C فاقد اختلاف معنی‌داری بوده اما در هر سه تیمار نسبت به شاهد به‌طور معنی‌داری بهبودیافته بود (05/0P<). کمترین میزان مصرف غذای روزانه در تیمار حاوی 1500 میلیگرم ویتامین C در هر کیلوگرم ماده غذایی مشاهده شد که بین این تیمار و سطوح دیگر ویتامین C و شاهد اختلاف معنی‌دار بود (05/0P<). ضریب رشد ویژه در تمامی تیمارهای حاوی ویتامین C نسبت به شاهد افزایش معنی‌داری را نشان داد (05/0P<). در رابطه با درصد بازماندگی بین تیمار شاهد (فاقد ویتامینC)و سایر تیمارهای حاوی ویتامین C اختلاف معنی‌داری مشاهده نگردید.
در مورد بررسی فاکتورهای خونی همانطور که در جدول4 مشاهده می‌شود بیشترین میزان گلبول سفید در خون ماهیان تغذیه‌شده با جیره 1500 میلیگرم در کیلوگرم ویتامین C مشاهده شد و کمترین میزان آن در جیره شاهد که فاقد ویتامین C بود (05/0P<). ویتامین C بر روی دیگر پارامترهای خونی مانند گلبول قرمز، هموگلوبین، هماتوکریت، متوسط هموگلوبین گلبول قرمز، آلبومین، گلوبولین و پروتئین کل اثر معنی‌داری داشت.
جدول4- مقایسه برخی از پارامترهای خونی و ایمنی در ماهی بارب حلب در چهار تیمار مختلف با ویتامینC
|
شاخص تیمار |
شاهد |
تیمار 500 میلیگرم در کیلوگرم ویتامینC |
تیمار 1000 میلیگرم در کیلوگرم ویتامینC |
تیمار 1500 میلیگرم در کیلوگرم ویتامینC |
|
جمعیت گلبولهای سفیدWBC |
a75/152±67/6166 |
b16/208±67/7266 |
bc16/208±33/7833 |
c15/929±33/8633 |
|
در صد گلبول قرمزRBC |
a03/0±1/35 |
ab02/0±1/39 |
bc03/0±1/42 |
c047/0±1/47 |
|
هموگلوبینHb |
a85/0±90/20 |
ab15/1±66/22 |
b57/0±33/23 |
b20/1±76/23 |
|
هماتوکریتHCT |
a10/0±90/6 |
b30/0±54/7 |
c23/0±8 |
c13/0±13/8 |
|
متوسط حجم گلبول قرمزMCV |
48/4±43/154 |
88/5±23/162 |
9/6±164 |
83/12±60/161 |
|
متوسط هموگلوبین گلبول قرمزMCH |
a168/1±51 |
ab44/2±96/53 |
b18/1±26/56 |
b15/1±23/55 |
|
میزان غلظت هموگلوبین گلبول قرمزMCHC |
07/1±06/33 |
08/2±33/33 |
92/0±36/34 |
25/2±30/34 |
|
آلبومین |
a01/0±30/1 |
a03/0±31/1 |
b02/0±46/1 |
c08/0±08/1 |
|
گلوبولین |
a19/0±56/2 |
a19/0±67/2 |
b12/0±3 |
b07/0±23/3 |
|
پروتئین کل |
a18/0±86/3 |
a17/0±98/3 |
b12/0±46/4 |
c03/0±03/5 |
*اعدادی که در هر ردیف دارای حروف غیرمشابه هستند اختلاف معنی‌داری دارند (05/0>P)
بحث و نتیجه‌گیری
تأثیر مختلف ویتامین C (اسید اسکوربیک) بر برخی پارامترهای رشد در ماهی آکواریومی بارب حلب: اکثریت ماهیان جهت حفظ میزان طبیعی رشد خود نیازمند منابع غذایی حاوی ویتامین C می‌باشند زیرا آنها فاقد توانایی تبدیل ال-گلونولاکتون به 2-کتو-ال گلونولاکتون هستند (6). در این خصوص بسیاری از مطالعات بر اثرات مثبت ویتامین C در میزان رشد تأکید دارند (5). براساس مطالعات انجام‌شده مقادیر بهینه ویتامین C موردنیاز در ماهیان مختلف بالای دوز 700 میلیگرم در هر کیلوگرم ماده غذایی می‌باشد (16).
در تحقیق حاضر، رشد ماهیان بارب حلب Barbonymusschwanenfeldii با افزایش سطوح ویتامین C نشان داد که این میزان افزایش در فاکتورهای رشد در بعضی سطوح دارای اختلاف معنی‌داری بودند و این مساله بیانگر نیاز این ماهی آکواریومی به منابع خارجی از ویتامین C برای رشد بهینه است. وجود اختلاف معنی‌دار در برخی سطوح بیانگر این مطلب بود که فرایند رشد ماهیان در منابع حاوی ویتامین C بهتر از نمونه شاهد می‌باشد. در این بررسی با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق بهینه‌ترین فاکتورهای رشد در سطح1500میلیگرم ویتامین C در هر کیلوگرم جیره غذایی مشاهده شد. یعنی با افزایش میزان ویتامین Cفاکتورهای رشد بهبود یافتند که در تحقیقی مشابه سوداگر و مهراد در سال 2010 اثر سطوح مختلف ویتامین C را بر روی فاکتورهای رشد ماهی آکواریومی گوپی Poeciliareticulata بررسی کردند و درنهایت بیان کردند که با افزایش سطوح ویتامین C فاکتورهای رشد ازجمله ضریب رشد ویژه و درصد افزایش وزن بدن به‌طور معناداری پیشرفت داشتند (23).
نتایج حاصل از این تحقیق باکارهای سایر محققین متناظر و مشابه می‌باشد (1، 5، 6، 13، 15، 25 و 28). فرهی و همکاران در سال 2011 (8) سطوح مختلف ویتامین C را در میزان بازماندگی ماهی آکواریومی آنجل به روش غوطه‌وری بررسی کردند. نتایج نشان داد با افزایش دوز ویتامین C میزان بقا افزایش یافته به‌گونه‌ای که کمترین درصد بازماندگی در سطح شاهد و بالاترین در سطح 1000 و 2000 میلیگرم در لیتر مشاهده شد که بین بیشترین و کمترین اختلاف معنی‌دار وجود داشت. در مقایسه با تحقیق حاضر درصد بازماندگی در تیمارهای مختلف ویتامین C فاقد اختلاف معنی‌دار بوده و از این نظر این دو تحقیق مغایرت دارند که البته نتایج موجود باکار صورت گرفته توسط سوداگر و مهراد در سال 2010 مشابهت دارد. علیرغم معنی‌دار نبودن درصد بقا در سطوح مختلف ویتامین C، ازنظر عددی کمترین درصد بقا در جیره فاقد ویتامین C مشاهده گردید که مشابه نتایج کار روی طوطی ماهی (25)، سیم دریایی (14) گربه‌ماهی روگاهی (26) و تیلاپیا (10)است.
یکی از عوامل اقتصادی بودن پرورش آبزیان FCR است که در این مطالعه با توجه به حداقل FCR مشاهده‌شده در دوز 1500میلیگرم در هر کیلوگرم جیره غذایی می‌توان از این نظر نیز این مقدار را به‌عنوان سطح مطلوب دانست چراکه علاوه بر کاهش هزینه‌های غذا و غذادهی، به سبب مقدار کمتر غذادهی از آلودگی ثانویه آب محیط پرورش و به‌تبع آن کاهش پارامترهای کیفی آب جلوگیری شده است (23).
تأثیر مثبت ویتامین C در بهبود اکثر فاکتورهای رشد در ماهی را می‌توان به نقش کوآنزیمی این ویتامین در اکسیداسیون تیروزین و فنیل آلانین بعنوان دو اسیدآمینه مهم و ضروری جهت رشد نسبت داد )9، 17 و 22).
نتایج متفاوتی که از میزان موردنیاز ویتامین C جهت رشد بهینه در ماهیان مختلف بدست آمد را می‌توان اینگونه تفسیر کرد که این تفاوتها بسته به عوامل متعددی نظیرگونه ماهی، سن‌ماهی، اندازه ماهی، نرخ رشد، مرحله بلوغ جنسی، نوع رژیم غذایی، نحوه نگهداری غذا در مقابل استرسهای محیطی، شرایط آزمایش و اثر متقابل ویتامین C با سایر مواد مغذی موجود در جیره می‌تواند باشد (13، 17 و 19).
تأثیر مختلف ویتامین C (اسید اسکوربیک) بر برخی پارامترهای خونی و ایمنی ماهی آکواریومی بارب حلب: در رابطه با پارامتر خونی گلبول قرمز در تحقیق حاضر همانطور که از نتایج جدول 4 مشاهده می‌شود با افزایش دوز ویتامین C میزان گلبول قرمز افزایش یافت. کمترین میزان گلبول قرمز در تیمار شاهد فاقد ویتامین Cمشاهده شد که مشابه نتایج ایلدریم آکسی و همکاران در سال 2008 بر روی گربه‌ماهی، نسونگا و همکاران در سال 2009 بر روی ماهی تیلاپیا و پیم‌پیمول و همکاران در سال 2012بر روی ماهی Mekong Giant Catfishبود. در رابطه با میزان گلبول قرمز خونماهی در مقابل ویتامین C نتایج ضد نقیضی بدست آمده در بعضی یافته‌ها باوجود ویتامین C گلبولهای قرمز افزایش معنی‌دار و در بعضی یافته‌ها کاهش نشان دادند (18،20). علت افزایش گلبول قرمز به ویتامین C در بعضی گونه‌ها را شاید بتوان بخاطر علت اثر مستقیم ویتامین Cبر روی اریتروپویزیس بیان کرد (27).
نتایج حاصل از تحقیق حاضر نشان داد که جیره‌های حاوی ویتامین C اثر معنی‌داری بر روی جمعیت گلبولهای سفید داشتند که مشابه با نتایج نسونگا و همکاران در سال 2009 بر روی فاکتورهای خونی ماهی تیلاپیا
Oreochromi skarongae بود.
براساس این تحقیق مقادیر هموگلوبین خون در ماهیان بارب با افزایش سطوح ویتامین Cافزایش یافت که این تغییر در برخی سطوح مانند تیمار 1500 میلیگرم اختلاف معنی‌دار بود. در استنباط این مطلب که با کاهش میزان ویتامین C یا نبود آن کم‌خونی در ماهیان شایع می‌شود می‌توان اینگونه بیان کرد که با نبود ویتامین C میزان جذب و توزیع مجدد آهن کاهش‌یافته و در نتیجه منجر به کاهش ساخت هموگلوبین می‌گردد (13,26). همچنین افزایش ویتامین C میزان هماتوکریت خون را بیشتر نموده است. پروتئین کل سرم شاخص خوبی برای تخمین فعالیت سیستم ایمنی در ماهیان می‌باشند (2).
نتایج حاصل از این تحقیق بیانگر افزایش پروتئین کل و آلبومین خون متناسب با زیادتر شدن میزان ویتامین در جیره بود. مقادیر بالای ویتامین Cدر جیره می‌تواند محرک پروتئین‌سازی در بدن باشد (4). همچنین این ویتامین می‌تواند با افزایش مقادیر آلبومین، پروتئین کل و لیزوزیم کارایی سیستم ایمنی بدن را بهبود بخشد (15 و 21).
نتیجه‌گیری نهایی
براساس یافته‌های این تحقیق می‌توان ادعا نمود که ویتامین C با دوز 1500 میلیگرم به ازای هر کیلوگرم ماده غذایی در مقایسه با سایر سطوح، باعث بهبود اکثر فاکتورهای رشد، بازماندگی و برخی فاکتورهای ایمنی ماهی گردیده و می‌تواند به‌عنوان یک افزودنی مناسب به جیره دستی ماهی بارب حلب اضافه گردد اما مطالعه بیشتری درزمینه دوزهای بالاتر ویتامین C در فاکتورهای ایمنی و رشد ماهی بارب حلب موردنیاز است.
(علمی)', './data/animal/coversheet/701487499436.jpg'))
دوره 29، شماره 3 - شماره پیاپی 3
آذر 1395صفحه 318-326
- تاریخ دریافت: 13 شهریور 1394
- تاریخ بازنگری: 19 آبان 1394
- تاریخ پذیرش: 01 دی 1394