بررسی اثرات سطوح مختلف ویتامین A جیره‌ای بر مرحله تلفات رویانی، میزان هورمون‌های استروئیدی و اندام‌های تولیدمثلی در بلدرچین ژاپنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم دامی، دانشکده علوم دامی و صنایع غذایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران

2 گروه علوم دامی،دانشکده علوم دام و صنایع غذایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران

چکیده

به نظر می‌رسد ویتامین A در بهبود عملکرد تولیدمثلی پرنده نقش داشته باشد. هدف از مطالعه حاضر، بررسی اثر سطوح صفر، 4۰۰۰، 8۰۰۰، 16۰۰۰ و 32۰۰۰ واحد بین‌المللی ویتامین A در کیلوگرم جیره بر سن تلفات رویانی، میزان هورمون‌های استروئیدی و نیز اندام‌های تولیدمثلی بلدرچین ژاپنی نر و ماده بود. تعداد۳۲۰ قطعه بلدرچین ژاپنی بالغ در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 5 تیمار، 4 تکرار و 16 قطعه بلدرچین در هر تکرار با 12 قطعه ماده و 4 قطعه نر به مدت 42 روز بکار رفت. در تمام مراحل آزمایش، پرندگان دسترسی آزاد به مصرف آب و خوراک داشتند و طول روشنایی 16 ساعت بود. تیمارها تأثیری بر تلفات رویانی در سنین مختلف جنینی نداشتند. در بلدرچین نر فقط درصد وزن بیضه راست تحت تأثیر تیمار‌های آزمایشی قرار گرفت. به گونه‌ای که درصد وزن بیضه راست در تیمار 8000 واحد ویتامین A در کیلو‌گرم جیره کمتر بود و بیشترین درصد مربوط به سطح 16000 بود (05/0P≤). بیشترین و کمترین وزن اویدوکت به ترتیب در جیره حاوی 16000 و 4000 واحد ویتامینA در کیلو‌گرم جیره مشاهده شد (05/0≥P). وزن فولیکول F3 در جیره حاوی 16000 واحد ویتامین A در کیلو‌گرم بیشترین مقدار را داشت (05/0≥P). میزان قطر فولیکول F1، در جیره بدون ویتامین بیشترین مقدار را داشت (05/0≥P). عدم تأثیر سطوح مختلف این ویتامین بر فرآسنجه‌های مذکور احتمالا مرتبط با ذخیره این ویتامین در بدن بلدرچین باشد. به نظر می‌رسد با افزایش طول دوره آزمایش و اتمام ذخایر بدنی، اثرات ویتامین A بر فرآسنجه‌های تولیدمثلی پرنده را بتوان مشاهده نمود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Effect of different levels of dietary vitamin A on the embryonic mortality stage, steroidal hormone levels and reproductive organs in Japanese quail

نویسندگان [English]

  • Massoumeh Davodzadeh 1
  • Saleh Tabatabaei 1
  • Khalil Mirzadeh 2
  • Ali Aghaei 1

1 Animal Science Department, Faculty of Animal Science and Food Industry, Khuzestan Agricultural and Natural Resources University, Malasani, Iran

2 Animal Science Department, Faculty of Animal Science and Food Industry, Khuzestan Agricultural and Natural Resources University, Malasani, Iran

چکیده [English]

It seems that vitamin A has a role in improving the reproductive performance of bird. The aim of this study was to investigate the dietary effect of five levels of 0, 4000, 8000, 16000 and 32000 IU/kg of vitamin A on ages of embryonic mortality, levels of steroidal hormones and reproductive organs of male and female Japanese quail. 320 adult Japanese quails were used in randomized complete block design with 5 treatments, 4 replicates and 16 birds per replicate with 12 of females and 4 males for 42 days. During experiment, birds had free access to water and feed and the lighting schedule or photoperiod was 16 hours of light. The embryonic death stage was not affected by treatments. In male quail, weight percentage of right testis was affected by experimental treatments. Weight percentage of right testis in the treatment containing 8000 IU/kg of vitamin was lower and the highest percentage was belong to 16000 IU/kg of vitamin A (P

کلیدواژه‌ها [English]

  • Embryonic mortality
  • Japanese quail
  • Reproductive organs
  • Steroidal hormones
  • Vitamin A

بررسی اثرات سطوح مختلف ویتامین Aجیره­ای بر مرحله تلفات رویانی، میزان

هورمون­های استروئیدی و اندام­های تولیدمثلی در بلدرچین ژاپنی

معصومه داود زاده،صالح طباطبائی وکیلی*، خلیل میرزاده و علی آقایی

ایران، خوزستان، ملاثانی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، دانشکده علوم دامی و صنایع غذایی، گروه علوم دامی

تاریخ دریافت: 17/09/1396          تاریخ پذیرش: 11/02/1398

چکیده

به نظر می­رسد ویتامین A در بهبود عملکرد تولیدمثلی پرنده نقش داشته باشد. هدف از مطالعه حاضر، بررسی اثر سطوح صفر، 4۰۰۰، 8۰۰۰، 16۰۰۰ و 32۰۰۰ واحد بین­المللی ویتامین A در کیلوگرم جیره بر سن تلفات رویانی، میزان هورمون­های استروئیدی و نیز اندام­های تولیدمثلی بلدرچین ژاپنی نر و ماده بود. تعداد۳۲۰ قطعه بلدرچین ژاپنی بالغ در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 5 تیمار، 4 تکرار و 16 قطعه بلدرچین در هر تکرار با 12 قطعه ماده و 4 قطعه نر به مدت 42 روز بکار رفت. در تمام مراحل آزمایش، پرندگان دسترسی آزاد به مصرف آب و خوراک داشتند و طول روشنایی 16 ساعت بود. تیمارها تأثیری بر تلفات رویانی در سنین مختلف جنینی نداشتند. در بلدرچین نر فقط درصد وزن بیضه راست تحت تأثیر تیمار‌های آزمایشی قرارگرفت. به گونه­ای که درصد وزن بیضه راست در تیمار 8000 واحد ویتامین A در کیلو‌گرم جیره کمتر بود و بیشترین درصد مربوط به سطح 16000 بود (05/0P≤). بیشترین و کمترین وزن اویدوکت به ترتیب در جیره حاوی 16000 و 4000 واحد ویتامینA  در کیلو‌گرم جیره مشاهده شد (05/0≥P). وزن فولیکول F3 در جیره حاوی 16000 واحد ویتامین A در کیلو‌گرم بیشترین مقدار را داشت (05/0≥P). میزان قطر فولیکول F1، در جیره بدون ویتامین بیشترین مقدار را داشت (05/0≥P). عدم تأثیر سطوح مختلف این ویتامین بر فرآسنجه­های مذکور احتمالاً مرتبط با ذخیره این ویتامین در بدن بلدرچین باشد. به نظر می­رسد با افزایش طول دوره آزمایش و اتمام ذخایر بدنی، اثرات ویتامین A بر فرآسنجه­های تولیدمثلی پرنده را بتوان مشاهده نمود.

واژه­های کلیدی: اندام­های تناسلی، بلدرچین ژاپنی، تلفات رویانی، ویتامین A، هورمون­های استروئیدی

* نویسنده مسئول، تلفن:  09144147590 ، پست الکترونیکی: tabatabaei@asnrukh.ac.ir

مقدمه

 

بلدرچین ژاپنی به‌عنوان یک حیوانی که سریع رشد می‍کند، در سنین پایین بالغ می­شود، تولیدکننده تخم باکیفیت بوده و ارزش غذایی بالایی دارد، مورد تحقیق قرار می­گیرد. این پرنده در سن 6 هفتگی به بلوغ جنسی رسیده و در محدوده­ی 50 روزگی تخمگذار محسوب می­شود. در صورت مدیریت صحیح، این پرنده در هر هفته 5 تا 7 و در سال بیش از 250 تخم تولید می­کند. بلدرچین­های ماده به‌طور روزانه 16 تا 24 ساعت و در سال به مدت 8 تا 12 ماه تخم می­گذارند. باروری به طور مشخص در پرندگان مسن‌تر کاهش پیدا می­کند (27). پرورش بلدرچین به دلیل رشد سریع، بلوغ زودرس، میزان بالای تولید تخم، فاصله کوتاه بین نسل­ها یعنی 3 یا 4 نسل در سال که باعث می­شود این پرنده به‌عنوان حیوان آزمایشگاهی مورد استفاده قرار­گیرد)، دوره انکوباسیون کوتاه (17 تا 18 روز)، برگشت سریع سرمایه و مقاوم در برابر بیماری­ها به‌عنوان یک فعالیت اقتصادی مطلوب مطرح می­شود (3).

کمبود ویتامین A در طیور بالغ خیلی به‌کندی ظاهر می‍شود. اولین علائم کمبود این ویتامین، کاهش میزان تولید تخم است. سایر علائم که به فاصله­ی چند روز ظاهر می­شوند شامل ضعف و پژمردگی مرغ­ها، ژولیده شدن پرها و التهاب مخاطات ابتدایی لوله تنفسی می باشد (2). ویتامین A یکی از مهم­ترین مواد مغذی ضروری است و در موجودات به‌صورت رتینول و رتینوئیک اسید وجود دارد. درحالی‌که رتینوئیک اسیدها به اشکال دیگر تبدیل می­شوند، ویتامین A به حرارت، رطوبت، نور و کاتالیست­ها حساس بوده و تغییر ماهیت می­دهد (19 و 20). رتینوئیدها اثرات قابل‌توجهی بر تکثیر و تمایز سلولی داشته و همچنین برای تولید­مثل در پستانداران و پرندگان ضروری هستند (17). ویتامین A بسته به مقدار مصرف در کبد طیور ذخیره می­شود (13). میزان رتینول آزاد شده به جریان خون از کبد مرغ، بسته به محتوای ویتامین A در جیره غذایی است (29). نقش ضروری ویتامین A در فیزیولوژی جانوری، ازجمله تولیدمثل نر و ماده و همچنین رشد و نمو جنین، حفظ ایمنی، سلامتی بافت پوششی و بینایی شناسایی شده­اند (9، 26و 28).

مواد و روشها

این پژوهش در ایستگاه تحقیقاتی دامپروری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان واقع در شهر ملاثانی در 35 کیلومتری اهواز انجام شد. در تمام مراحل آزمایش پرندگان دسترسی آزاد به مصرف آب و خوراک داشتند و طول روشنایی در مرحله تولید 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی بود. مطالعه حاضر به مدت 42 روز در قالب طرح بلوک کاملاً تصادفی با 320 قطعه بلدرچین ژاپنی بالغ (6-5 هفته) در 20 واحد آزمایشی شامل 5 تیمار و 4 تکرار و در هر تکرار 12 قطعه بلدرچین ماده و 4 قطعه بلدرچین نر اجرا شد. جیره‌ مورداستفاده طبق جدول احتیاجات غذایی بلدرچین تخم‌گذار (محاسبه ترکیب جیره براساس NRC 1994) تنظیم گردید که مشخصات آن در جداول 1 و 2 آمده است. جیره پایه فاقد مکمل ویتامین A بود. تیمارهای آزمایشی شامل افزودن ۵ سطح ویتامین A به میزان صفر، 4۰۰۰، 8۰۰۰، 16۰۰۰، 32۰۰۰ واحد بین­المللی در کیلوگرم به جیره پایه بلدرچین ژاپنی بود. به این صورت که در ابتدا سطوح مختلف ویتامین A با مقدار کمی مکمل ویتامینه مخلوط شد، سپس مقدار بیشتری مکمل ویتامینه اضافه شد. در انتها به طور یکنواخت با تمام مکمل ویتامینه مخلوط و به جیره اضافه شد. بعد از 6 هفته از تغذیه پرنده­ها با جیره­های آزمایشی، 40 عدد تخم بلدرچین جمع­آوری شده از هر تکرار در بازه زمانی 4 تا 5 روزه، انتخاب و به دستگاه جوجه‌کشی اتوماتیک با درجه حرارت 7/37 و 55 درصد رطوبت برای 14 روز مرحله ستر و درجه حرارت 2/37 و 70 درصد رطوبت برای 3 روز مرحله هچر منتقل شدند. در پایان دوره انکوباسیون، جهت بررسی درصد مرگ‌ومیر رویانی در طول دوره انکوباسیون، تخم بلدرچین­هایی که تفریخ نشده­ بودند شکسته ­شده و تخم­های دارای تلفات رویانی انتخاب شدند. برای تعیین مرحله مرگ‌ومیر رویانی، دوره انکوباسیون به سه مرحله: 1 تا 9 روزگی (پیدا بودن سیاهی چشم و عدم وجود پر)، 10 تا 17 روزگی (رویان دارای پر و زرده نمایان) و 17 تا 18 روزگی (رویان رشد یافته کامل بدون زرده در خارج بدن) تقسیم شدند (4). در پایان هفته 6 آزمایش، دو پرنده از هر تکرار (یک نر و یک ماده) بصورت تصادفی انتخاب و خونگیری جهت ارزیابی میزان هورمون­های استروژن در ماده­ها و تستوسترون در نرها به‌وسیله کیت­های شرکت منوباند انجام گرفت. برای این منظور از دستگاه الایزا مدل Stat fax 303 (ساخت آمریکا) استفاده شد. همچنین به‌منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف ویتامین A جیره بر وزن لوله رحمی، تخمدان و تعداد فولیکول­ها در بلدرچین ماده و وزن بیضه­ها در بلدرچین نر، از هر تکرار یک پرنده نر و یک ماده بصورت تصادفی انتخاب و ذبح شدند.

آنالیز آماری: داده­های حاصل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با نرم­افزار آماری SAS مدل (1/9)، سال (2003-2002) آنالیز واریانس شد و مقایسه میانگین­ها توسط آزمون دانکن و در سطح احتمال ۵ درصد انجام گرفت.

Yij=μ+ai+bj+εij

دراین رابطهYij : مشاهده مربوط به هر صفت، فتمیانگین صفت، ai اثر تیمار آزمایشی، bj اثر بلوک وεij  اثر خطای آزمایش است.

 

 

جدول 1- مواد خوراکی جیره پایه بلدرچین ژاپنی

مواد خوراکی

ذرت

کنجاله سویا

پودر ماهی

روغن گیاهی

پودر صدف

دی کلسیم فسفات

نمک

متیونین

لیزین

مکمل ویتامینی1

مکمل معدنی2

درصد

15/56

30

3

95/2

80/5

1

30/0

15/0

05/0

25/0

25/0

1. مکمل ویتامینی شامل (مقادیر به ازاء هر کیلوگرم جیره): ویتامین A، صفر واحد بین‌المللی، ویتامینE ، 60 واحد بین‌المللی، ویتامین K، 3 میلی‌گرم، ویتامین B12، 015/0 میلی‌گرم، ویتامین B1، 2 میلی‌گرم، ویتامین B2، 9 میلی‌گرم، ویتامین B6، 4 میلی‌گرم، ویتامین D 2750 واحد بین‌المللی، بیوتین 13/0 میکروگرم، فولیک اسید 2/1 میلی‌گرم، کولین، 1000میلی‌گرم، نیاسین، 45 میلی‌گرم و پانتوتنیک اسید، 10 میلی‌گرم. 2. مکمل معدنی شامل (مقادیر به ازای هر کیلوگرم جیره): منگنز، ۲/۹۹ میلی­گرم، روی، ۷/۸۴ میلی‌گرم، آهن، ۵۰ میلی­گرم، مس، ۱۰ میلی‌گرم، ید، ۱ میلی‌گرم و سلنیوم، ۲/۰ میلی‌گرم.

 

جدول 2- ترکیب شیمیایی جیره پایه بلدرچین ژاپنی

مواد مغذی

واحد

مقدار تأمین‌شده توسط جیره

انرژی متابولیسمی

کیلوکالری در کیلوگرم

2900

پروتئین

نسبت انر

ژی به پروتئین                                       

درصد

....

04/20

145

کلسیم

درصد

50/2

فسفر در دسترس

درصد

40/0

لیزین

درصد

14/1

متیونین

درصد

59/0

سدیم

درصد

16/0

سیستین

درصد

31/0

متیونین+ سیستین

درصد

90/0

نتایج

 

نتایج تأثیر سطوح مختلف ویتامین A جیره­ای بر سن تلفات رویانی در بلدرچین ژاپنی در جدول 3 ارائه‌شده است. همان‌طور که مشاهده می­شود، تلفات اوایل، اواسط و اواخر رویانی تحت تأثیر سطوح مختلف ویتامین A قرارنگرفتند. تأثیر سطوح بکار رفته ویتامین A بر درصد وزن بیضه راست معنی­دار بود، به گونه­ای که کمترین درصد وزن بیضه راست مربوط به سطح 8000 واحد بین­المللی ویتامین A در کیلوگرم جیره بود (05/0P≤). دیگر فراسنجه­های تولیدمثلی بلدرچین ژاپنی نر و نیز وزن پرنده تحت تأثیر سطوح مختلف ویتامین A قرارنگرفتند (جدول 4). اثر تیمار‌های آزمایشی بر وزن پرنده ماده، وزن لوله تخم‌بر (اویدوکت)، درصد وزن اویدوکت، طول اویدوکت، وزن تخمدان، درصد وزن تخمدان، وزن فولیکول‌ها، قطر فولیکول‌‌ها و میزان هورمون استروژن سرم در جدول 5 نشان داده شده­است. باتوجه به نتایج به‌دست‌آمده، وزن اویدوکت، وزن فولیکول F3 و قطر فولیکول F1 تحت تأثیر تیمار‌های آزمایشی قرارگرفتند (05/0P≤). بیشترین وزن اویدوکت در جیره حاوی 16000 واحد بین­المللی ویتامینA  در کیلو‌گرم جیره مشاهده شد و جیره حاوی 4000 واحد بین­المللی ویتامین  Aدر کیلو‌گرم جیره دارای کمترین مقدار وزن لوله تخم­بر بود (05/0≥P). وزن فولیکول F3 در جیره حاوی 16000 واحد بین­المللی ویتامین A در کیلو‌گرم بیشترین مقدار را داشت (05/0≥P). بیشترین میزان قطر فولیکول F1 متعلق به جیره بدون ویتامین A بود (05/0≥P). وزن تخمدان، وزن فولیکول‌های F1، F2 و F4، قطر فولیکول‌های F2 تا F4، وزن پرنده ماده، درصد وزن و طول اویدوکت و میزان هورمون استروژن تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی قرارنگرفتند.

بحث و نتیجه­گیری

ویتامین A به فرم رتینال برای تولیدمثل ضروری است. کمبود رتینال سبب اختلال در فرآیند اسپرماتوژنز می­شود. این آسیب­ها را می­توان با استفاده از رتینال برطرف کرد. خشک شدن بافت اپیتلیوم زاینده در مرغ­های تخمگذار و تحلیل رفتن بیضه­ها در خروس­های که دچار کمبود این ویتامین شدند نیز رخ داده است (1).

کمبود ویتامین A در خروس­های با سن 8، 10 و 11 هفتگی موجب افزایش وزن بیضه­ها شد. به طوری که میانگین وزن بیضه نسبت به وزن بدن، به طور قابل توجهی در پرندگان دارای کمبود ویتامین A افزایش یافت (23).

 

 

جدول 3- تأثیر سطوح مختلف ویتامین A بر میزان تلفات مراحل مختلف رویانی در بلدرچین ژاپنی

 

A0

A4000

A8000

A16000

A32000

SEM

P- value

تلفات اوایل رویانی (درصد)

57/19

51/11

21/20

21/33

91/4

10/6

06/0

 

تلفات اواسط رویانی (درصد)

48/54

51/49

45/71

61/46

23/70

35/7

09/0

 

تلفات اواخر رویانی (درصد)

03/26

96/38

33/8

32/27

85/24

97/8

26/0

 

SEM خطای استاندارد می‌باشد. تیمارهای A0،A4000،A8000، A16000 و A32000  به ترتیب حاوی سطوح صفر (شاهد)، 4000، 8000، 16000 و 32000 واحد بین­الملل ویتامین A افزوده در هر کیلوگرم خوراک می‌باشد

 

جدول 4- تأثیر سطوح مختلف ویتامین A جیره­ای بر اجزای تولیدمثلی و وزن بدن در بلدرچین ژاپنی نر

 

A0

A4000

A8000

A16000

A32000

SEM

P- value

وزن پرنده نر (گرم)

50/216

50/227

75/226

75/218

50/207

83/9

60/0

وزن بیضه چپ (گرم)

39/4

50/3

16/3

46/3

01/3

46/0

30/0

وزن بیضه راست (گرم)

34/3

35/3

40/2

44/3

08/3

23/0

09/0

درصد وزن بیضه چپ

03/2

57/1

39/1

58/1

43/1

22/0

30/0

درصد وزن بیضه راست

a54/1

a48/1

b07/1

a56/1

a48/1

11/0

05/0

ارتفاع بیضه چپ (میلی‌متر)

75/24

48/24

38/22

70/23

00/23

23/1

68/0

ارتفاع بیضه راست (میلی‌متر)

22/21

27/27

38/25

36/26

00/27

75/1

16/0

عرض بیضه چپ (میلی‌متر)

64/17

89/15

97/14

44/16

44/14

85/0

13/0

عرض بیضه راست (میلی‌متر)

66/14

61/14

21/13

82/14

57/13

70/0

40/0

تستوسترون سرم خون (نانوگرم بر میلی‌لیتر)

77/9

00/11

67/12

77/9

27/10

68/1

72/0

SEM خطای استاندارد میانگین می­باشد. تیمارهای A0،A4000،A8000، A16000 و A32000  به ترتیب حاوی سطوح صفر (شاهد)،4000، 8000، 16000 و 32000 واحد بین­الملل ویتامین A افزوده در هر کیلوگرم خوراک می­باشد. اعداد دارای حروف غیرمشابه در هر ردیف در سطح 5 درصد معنی­دار می­باشند

 

جدول 5- تأثیر سطوح مختلف ویتامین A جیره­ای بر اجزای تولیدمثلی و وزن بدن در  بلدرچین ژاپنی ماده

 

A0

A4000

A8000

A16000

A32000

SEM

P- value

وزن پرنده ماده (گرم)

75/256

50/227

50/253

50/267

00/245

15/14

39/0

وزن اویدوکت (گرم)

ab50/8

c24/6

abc16/7

a90/8

bc41/7

07/0

02/0

درصد وزن اویدوکت

34/3

83/2

99/2

32/3

04/3

19/0

33/0

طول اویدوکت (سانتی‌متر)

75/30

25/26

67/28

25/32

75/27

59/1

12/0

وزن تخمدان (گرم)

31/7

57/5

34/7

53/7

90/5

06/0

16/0

درصد وزن تخمدان

83/2

42/2

90/2

74/2

44/2

23/0

47/0

وزن فولیکول F1 (گرم)

32/3

62/2

30/3

14/3

78/2

24/0

21/0

وزن فولیکول F2 (گرم)

94/1

72/1

90/1

05/2

94/1

22/0

87/0

وزن فولیکول F3 (گرم)

90/0ab

65/0b

60/0b

18/1a

77/0b

12/0

05/0

وزن فولیکول F4 (گرم)

50/0

19/0

19/0

36/0

23/0

13/0

45/0

قطر فولیکول F1 (میلی‌متر)

a10/18

b75/15

a18/17

a78/17

ab41/17

58/0

05/0

قطر فولیکول F2 (میلی‌متر)

80/14

67/12

87/14

36/14

02/13

90/0

33/0

قطر فولیکول F3 (میلی‌متر)

34/11

50/9

17/10

53/11

80/9

82/0

34/0

قطر فولیکول F4 (میلی‌متر)

34/7

73/6

60/6

90/7

58/6

59/0

48/0

استروژن پلاسما (واحد بین­الملل بر میلی‌لیتر)

5/1560

3/1776

2082

8/1876

3/2017

45/416

90/0

SEM خطای استاندارد میانگین می­باشد. تیمارهای A0،A4000،A8000، A16000 و A32000به ترتیب حاوی سطوح صفر (شاهد)،4000، 8000، 16000 و 32000 واحد بین­الملل ویتامین A افزوده در هر کیلوگرم خوراک می­باشد. F1تا F4 به ترتیب بیانگر اندازه­ی فولیکول­های زرد از بزرگترین به کوچکترین می­باشد. اعداد دارای حروف غیرمشابه در هر ردیف در سطح 5 درصد معنی­دار می­باشند

 

 

گزارش شده است که اندازه­ی بورس فابرسیوس همزمان با رشد بیضه و یا در پاسخ به تزریق هورمون تستوسترون و کورتیزون کاهش پیدا می­کند. در طول تحقیق در مورد بررسی کمبود ویتامین A در جوجه خروس­های سفید لگهورن، به طور غیر منتظره مشاهده شد که در پرندگان دچار کمبود ویتامین A، بیضه­ها بسیار بزرگتر از آن­هایی بود که ویتامین A کافی دریافت کرده بودند (10). این نتیجه در تعارض با یافته­های محققین دیگر بود که بیان نمودند در اثر کمبود ویتامین A، عقب ماندگی رشد گناد جنسی درخروس ایجاد می­شود. با این حال، خروس­هایی که با رژیم غذایی کمبود ویتامین A به مدت 5/4 ماه تغذیه می­شوند می­توانند تولید بالاتری از مایع منی را داشته باشند (6).

مصرف مکمل ویتامین A بالاتر از توصیه­ی شورای ملی تحقیقات ایالات متحده (NRC)، با توجه به نقش حیاتی در سلامت غشا و توسعه­ی طبیعی اندام­های تناسلی در مرغان تخمگذار تحت تنش گرمایی، توصیه شد (16).

مصرف مکمل­های غذایی ویتامین A، می­تواند رتینول را به رتینوئیک اسید تغییر دهد و همچنین سطح بالای ویتامین A، تسریع بیوسنتز رتینوئیک اسید در استرومای تخمدان و فولیکول­های سفید را تحت تأثیر قرار می­دهد. بنابراین ویتامین A برای بلوغ فولیکول­های زرد و تخمک­گذاری موردنیاز است. همچنین این مطالعات نشان می­دهد وزن تخمدان بین تیمارهای ویتامین A متفاوت نبوده اما وزن استرومای تخمدان در گروه با سطح 21600 واحد بین‌المللی ویتامین A به طور معنی­داری بالاتر از گروه شاهد (سطح صفر ویتامین A) و جوجه­های تغذیه‌شده با 5400 و 10800 واحد بین‌المللی ویتامین A بود. همچنین، تعداد و وزن فولیکول­های زرد و تعداد فولیکول­های سفید تحت تأثیر جیره غذایی با سطوح مختلف ویتامین A قرارنگرفتند. باافزایش سطح ویتامین A جیره غذایی، وزن فولیکول سفید و طول رحم افزایش یافته است. افزایش قابل‌توجهی در وزن لوله­ی رحمی با مصرف مکمل ویتامین A در سطوح 10800 و 21600 واحد بین‌المللی در کیلوگرم رخ داد. در مطالعه­ی صورت گرفته، مکمل ویتامین A باعث افزایش استرومای تخمدان، وزن فولیکول سفید و وزن لوله­ی رحمی و طول آن شد (8).

گزارش شد که کمبود ویتامین A باعث تغییرات مورفولوژیکی در تخمدان و لوله­ی رحمی می­شود (7). ویتامین A باعث، توسعه­ی تخمدان و لوله­ی رحمی در پرندگان نابالغ و همچنین شروع تخمگذاری می­شود. همچنین کمبود ویتامین A، باعث کاهش قابل‌توجهی در وزن استرومای تخمدان و فولیکول­های سفید شد (11). علاوه براین، سطح ویتامین A در استرومای تخمدان و فولیکول­ها با مصرف مکمل­های غذایی ویتامین A افزایش یافت (15). در شرایط آزمایشگاهی، رتینوئیدها باعث افزایش فولیکول­ها و سلول­های گرانولوزا شدند (21 و 24).

تجزیه‌وتحلیل محتوای DNA بافت لوله رحمی نشان داد که کاهش وزن لوله رحمی ناشی از کمبود ویتامین A است و درنتیجه باعث تکثیر ناکافی سلول­های رحمی می­شود (21). برطبق مطالعات انجام‌شده، وقتی‌که مقادیر نرمال رتینیل استات در پرندگان مقایسه شد به‌وضوح مشاهده شد که مصرف مکمل رتینیل استات پس از تخلیه ویتامین A، سبب شد که رشد اویدوکت به‌صورت طبیعی بازسازی شود (14).

اطلاعات کمی درمورد دستگاه تناسلی پرندگان شناخته‌شده است. ویتامین A در افزایش تحریک استروژن دخالت دارد اما در تمایز انواع لوله­ی رحمی مرغ دخالتی ندارد (12 و 22). مطالعات نشان می­دهد که تفاوت معنی­داری در محتوای ویتامین A بین فولیکول­های بالغ (F1-F4) مشاهده شد. فرم غالب ویتامین A موجود در فولیکول (F4) رتینول بود. در اینفاندیبولوم و مگنوم رتینول به شکل غالب بود، در تنگه (ایستموس) درصد بالاتری از رتینول پالمیتات و اسید استئاریک وجود داشت و در رحم رتینول به فرم اصلی ویتامین A بود. همچنین کمبود ویتامین A باعث کاهش وزن لوله­ی رحمی به دلیل کاهش تکثیر سلولی گردید (17).

ویتامین A موجود در پلاسمای مرغ و بلدرچین به‌صورت رتینول وجود دارد که مشابه با یافته­های به‌دست‌آمده در پستانداران است (5 و 18). مصرف مکمل ویتامین A باعث رشد و توسعه­ی دستگاه تولیدمثلی همراه با فولیکول­ها و هورمون­ها در بلدرچین ماده شده است (25).

به‌طورکلی، باتوجه به اینکه نقش ویتامین  Aبر عملکرد تولیدمثلی پرنده نر و ماده مشخص‌شده است، عدم تأثیر سطوح مختلف این ویتامین و حتی سطح صفر آن در جیره بر وزن و ابعاد بیضه بلدرچین ژاپنی نر و اغلب فراسنجه­های تولیدمثلی بلدرچین ژاپنی ماده احتمالاً مرتبط به ذخیره مناسب این ویتامین در بدن پرنده باشد که در دوره آزمایشی 42 روزه مطالعه حاضر تغییرات معنی­داری برای فراسنجه­های تولیدمثلی مشاهده نشد. به نظر می­رسد با افزایش طول دوره آزمایش و اتمام یا کاهش ذخایر بدنی این ویتامین، احتمالاً اثرات ویتامین A بر وزن و ابعاد بیضه بلدرچین ژاپنی نر و شاخص­های تولیدمثلی بلدرچین ماده را بتوان مشاهده نمود. ضمناً اختلافات گونه­ای را نیز باید در نظر گرفت.

1. دانشیار، م.، احمد آلی، اُ.، و عنایتی، د.، 1393. افزودنی­های خوراکی و محرک­های رشد در تغذیه طیور، انتشارات آموزش و ترویج کشاورزی، 399 صفحه.
2. زهری، م.، 1380. نقش ویتامین در تغذیه طیور، انتشارات شرکت ایران فسفات، 206صفحه.
3. لطفی پور، م.، و شاکری، ف.، 1392. راهنمای کامل پرورش بلدرچین، انتشارات گاج طلایی، صفحات 8 - 9.
 
4. Aygun, A., and Sert, D., 2012. Effects of ultrasonic treatment on eggshell microbial activity, hatchability, tibia mineral content, and chick performance in Japanese quail (Coturnix coturnix japonica) eggs. Poultry Science, 91, PP: 732-738.
5. Blomhoff, R., Green, M. H., Berg, T., and Norum, K. R., 1990. Transport and storage of vitamin A. Science. 250, PP: 399-404.
6. Burrows, W. H., and Titus, H. W., 1938. Vitamin A deficiency and semen production in chickens.  Poultry Science. 17(3), PP: 224-226.
7. Bermudez, A. J., Swayne, D. E., Squires, M. W., and Radin, M. J., 1993. Effects of vitamin A deficiency on the reproductive system of mature white leghorn hens.  Avian diseases, 37(2),PP: 274-283.
8. Chen, F., Jiang, Z., Jiang, S., Li, L., Lin, X., Gou, Z., and Fan, Q., 2016. Dietary vitamin A supplementation improved reproductive performance by regulating ovarian expression of hormone receptors, caspase-3 and Fas in broiler breeders, Poultry science, 95, PP: 30-40.
9. Clagett-Dame, M., and DeLuca, H. F., 2002. The role of vitamin A in mammalian reproduction and embryonic development. Annual Review of Nutrition, 22(1), PP: 347 381.
10. Click, B., 1956. Normal growth of the bursa of Fabricius in chickens. Poultry Science. 35(4), PP: 843-851.
11. Fu, Z., Kato, H., Sugahara, K., and Kubo, T., 2000. Retinoic acid accelerates the development of reproductive organs and egg position in Japanese quail (Coturnix coturnix japonica). Biology of Reproduction, 63(6), PP: 1795-1800.
12. Ganguly, J., Joshi, P. S., Murthy, S. K., Unni, E., David, G. F., and Anand Kumar, T. C., 1983. Histological effects of vitamin A deprivation on estrogen-induced development of chick oviduct. Indian Journal of Experimental Biology, 21(2), PP: 69-72.
13. Ilhan, M., and Bulbul, T., 2016. Effect of retinol and retinol esters on performance, egg quality, and blood and egg vitamin A levels in laying quails. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 40(5), PP: 590-597.
14. Joshi, P. S., Murthy, S. K., and Ganguly, J., 1976. Effect of vitamin A nutritional status on the growth of oestrogen-primed chick oviduct. Biochemical Journal, 154(1), PP: 249-251.
15. Kedishvili, N. Y., 2013. Enzymology of retinoic acid biosynthesis and degradation, Journal of Lipid Research54(7), PP: 1744-1760.
16. Kaya, S., Yildirim, H., 2011. The effect of dried sweet potato (Ipomea batatas) vines on egg yolk color and some egg yield parameters. International Journal of Agriculture and Biology. 13(5), PP: 766-770.
17. Kerti, A., Buchholz, I., and Schweigert, F. J., 2002. Content of retinol and retinyl esters in blood plasma, liver, kidney and reproductive organs of Japanese quails, Acta veterinaria Hungarica. 50(4), PP: 435-443.
18. Kerti, A., and Bárdos, L., 1999. Storage of retinoids and beta-carotene in the genital organs of Japanese quail. Acta Veterinaria Hungarica, 47(1), PP: 95-101.
19. Lin, H., Wang, L. F., Song, J. L., Xie, Y. M., and Yang, Q. M., 2002. Effect of dietary supplemental levels of vitamin A on the egg production and immune responses of heat-stressed laying hens. Poultry Science, 81(4), PP: 458-465.
20. Lowe, J. S., Mortan, R. A., Cunningham, N. F., and Vernon, J., 1957. Vitamin A deficiency in the domestic fowl. Biochemical Journal, 67(2), PP: 215-223.
21. Minegishi, T., Hirakawa, T., Kishi, H., Abe, K., Ibuki, Y., and Miyamoto, K., 2000. Retinoic acid (RA) represses follicle stimulating hormone (FSH)–induced luteinizing hormone (LH) receptor in rat granulosa cells. Archives of Biochemistry and Biophysics, 373, PP: 203-210.
22. Ninomiya, Y., Arao, Y., Kometani, T., Hiwatashi, S., Yamasaki, T., Erikawa, T., Yamaguchi, H., Hasegawa, T., Masushige, S., and Kato, S., 1996. Vitamin A is involved in estrogeninduced cell proliferation but not in cytodifferentation of the chicken oviduct, Journal of Endocrinology, 148(2), PP: 257-265.
23. Nookels, C., and Kienholz, E. W., 1967. Influence of vitamin A deficiency on testes, bursa Fabricius, adrenal and hematocrit in cockerels. Journal of Nutrition, 92, PP: 384-388.
24. Pawlowska, K., Sechman, A., Suchanek, I., Grzegorzewska, A., and Rzasa, J., 2008. Effect of 9-cis retinoic acid (RA) on progesterone and estradiol secretion and RA receptor expression in the chicken ovarian follicles. Folia Biologica, 56(1-1), PP: 65-72.
25. Ramalho, H. M. M., Dias da Silva, K. H., Alves dos Santos, V. V., dos Santos, J., and Cavalcanti, R., 2008. Effect of retinyl palmitate supplementation on egg yolk retinol and cholesterol concentrations in quail. British poultry science, 49(4), PP: 475-481.
26. Sklan, D., Yosefov, T., and Friedman, A., 1988. The effects of vitamin A, beta-carotene and canthaxanthin on vitamin a metabolism and immune responses in the chick. International Journal for Vitamin and Nutrition Research, 59(3), PP: 245-250.
27. Sahin, K., Sahin, N., Onderci, M., Gursu, F., and Cikim, G., 2002. Optimal dietary concentration of chromium for alleviating the effect of heat stress on growth, carcass qualities, and some serum metabolites of broiler chickens. Biological Trace Element Research, 89(1), PP: 53-64.
28. Saari, J. C., 1999. Retinoids in mammalian vision. In Retinoids (PP: 563-588). Springer Berlin Heidelberg.
29. West, C. E., Sijtsma, S. R., Peters, H. P., Rombout, J. H., and Van Der Zijpp, A. J., 1992. Production of chickens with marginal vitamin A deficiency. British Journal of Nutrition, 68(01), PP: 283-291.
دوره 33، شماره 1
اردیبهشت 1399
صفحه 54-61
  • تاریخ دریافت: 17 آذر 1396
  • تاریخ بازنگری: 16 اسفند 1397
  • تاریخ پذیرش: 11 اردیبهشت 1398