نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سامره باقری ¹
• جاوید ایمانپور نمین ²
• ییندریشکا بویکووا ³
• روح اله اسماعیلی ⁴

¹ ساری- خ 15 خرداد- کوچه تعاون آپارتمان طوطیان واحدشماره 4

² دانشگاه گیلان

³ دانشکده حشره شناسی جمهوری چک

⁴ محیط زیست مازندران

چکیده

رودخانه‌ها اکوسیستم‌های حیاتی هستند و حفاظت از آنها اهمیت زیادی دارد. تحقیق حاضر با هدف ارزیابی تاثیر پارامترهای فیزیکوشیمیایی آب بر جمعیت حشرات راسته Ephemeroptera در سه ایستگاه بالادست، میان‌دست و پایین‌دست رودخانه تجن انجام شد. نمونه‌برداری از آب و حشرات آبزی به صورت ماهانه از فروردین تا اسفند 1398 انجام شد. به منظور بررسی وضعیت کیفی ایستگاه‌ها از آنالیز واریانس یک‌طرفه، تعیین اثر عوامل محیطی در تفکیک ایستگاه‌ها از تحلیل مولفه‌های اصلی (PCA) و تعیین ارتباط بین متغیرهای محیطی با حضور و عدم حضور راسته یک‌روزه‌ها از روش رسته‌بندی مستقیم تحلیل متعارفی تطبیقی (CCA) استفاده شد. نتایج نشان داد که فاکتورهای فیزیکوشیمیایی در دوره زمانی مطالعه شده تغییرات زیادی داشتند، به طوری که میانگین دبی (3/68) متر مکعب بر ثانیه، اکسیژن محلول (53/9) میلی‌گرم در لیتر و اسیدیته (31/8) در بهمن و اسفند بیشترین و هدایت الکتریکی با میانگین 1181 میکروموس بر سانتی‌متر و کل ذرات معلق با میانگین 815 میلی‌گرم در لیتر در شهریور کمترین مقدار را نشان دادند. نتایج آنالیز واریانس ارزیابی کیفی رودخانه نشان داد که ایستگاه محمدآباد در بالادست از نظر دما و اکسیژن محلول نسبت به دو ایستگاه دیگر و ایستگاه تجن در پایین‌دست از نظر هدایت الکتریکی، کل ذرات معلق و دبی با دو ایستگاه دیگر تفاوت معنی‌داری دارند (p<0.05). نتایج نشان داد که فراوانی برخی از خانواده‌های راسته یک‌روزه‌ها مانند Baetidae با هدایت الکتریکی و کل ذرات معلق و حضور Oligoneuridae با اسیدیته و اکسیژن محلول ارتباط معنی‌داری دارند، لذا می‌توانند به عنوان شاخص کیفی منابع آب‌های جاری و سطحی محسوب شوند.

کلیدواژه‌ها

• رودخانه تجن
• یکروزه ها
• ارزیابی زیستی
• شاخصهای زیستی

موضوعات

• اکولوژی

عنوان مقاله [English]

Temporal and spatial variation in population structure of Ephemeroptera in relation to physicochemical properties of Tajan River- Mazandaran province)

نویسندگان [English]

• Samereh Bagheri ¹
• Javid Imanpour Namin ²
• Jindři&scaron;ka Bojkov&aacute; ³
• Rohollah Esmaili ⁴

¹ ساری- خ 15 خرداد- کوچه تعاون آپارتمان طوطیان واحدشماره 4

² University of Guilan/ Associate Professor

³ - Biology Centre of the Czech Academy of Sciences, Institute of Entomology

⁴ DOE of Mazandaran

چکیده [English]

Rivers are vital ecosystems and their protection is of outmost importance. In this study effects of physicochemical parameters of water on the population structure of Ephemeroptera in three sampling locations e.g. upstream, middle and downstream of the Tajan River were examined. Sampling was carried out on monthly bases from April to March 2019. One-way analysis of variance was used to evaluate the qualitative status of the sampling stations, Principal component analysis was utilized to determine the effect of environmental factors on separation or overlap of the studied stations and comparative conventional analysis was used to determine the relationship between environmental variables with presence and absence of Ephemeroptera families. Results showed that physicochemical factors varied significantly during the study period. The average of factors such as the flow rate (68.3 m3/sec), dissolved oxygen (9.53 mg/lit) and pH (8.31) were at highest levels in February and March while average of EC (1181µm/cm) and TDS (815 mg/lit) were at their lowest values in in September. Significant differences were observed in physicochemical factors at different stations. The differences were apparent between Mohammadabad station with other two sampling stations in terms of temperature and dissolved oxygen and Tajan station varied significantly with others in terms of EC, TDS and Debi. Significant relationship was observed between frequency and presence of some families of Ephemeroptera including Baetidae with EC and TDS and Oligoneuridae with pH and dissolved oxygen which allows considering these groups as qualitative indicator or indicator species of surface water resources.

کلیدواژه‌ها [English]

• Tajan River
• Ephemeroptera
• Biological assessment
• Biological Indices