اکولوژی
پیمان کرمی؛ محمد کمانگر؛ سید مجید حسینی
دوره 29، شماره 3 ، پاییز 1395، ، صفحه 340-352
چکیده
تعیین وضعیت پراکنش گونه‌های حیات‌وحش، وضعیت زیستگاه‌های تحت اشغال آنها و زیستگاه‌هایی که شرایط حضور گونه را دارند به کمک روش‌های ارزیابی زیستگاه از اهمیت بسزایی در مدیریت حیات‌وحش برخوردار است. به‌منظور مدل‌سازی مطلوبیت زیستگاه آهوی ایرانی (Gazella subgutturosa subgutturosa) از روش حضور/عدم حضور با استفاده مدل شبکه عصبی پرسپترون چندلایه ...
بیشتر
تعیین وضعیت پراکنش گونه‌های حیات‌وحش، وضعیت زیستگاه‌های تحت اشغال آنها و زیستگاه‌هایی که شرایط حضور گونه را دارند به کمک روش‌های ارزیابی زیستگاه از اهمیت بسزایی در مدیریت حیات‌وحش برخوردار است. به‌منظور مدل‌سازی مطلوبیت زیستگاه آهوی ایرانی (Gazella subgutturosa subgutturosa) از روش حضور/عدم حضور با استفاده مدل شبکه عصبی پرسپترون چندلایه (MLP) استفاده شد. به‌منظور مدل‌سازی در منطقه شکارممنوع قراویز (فصول پاییز و زمستان) و پراکنش بالقوه در استان کرمانشاه از نقاط حضور گونه و به ترتیب 14 و 12 متغیر محیطی استفاده شد. اعتبار سنجی مدل‌ها با استفاده از آماره ROC انجام گرفت که به ترتیب برای فصول پاییز، زمستان و کل استان برابر 87/0، 84/0 و 78/0 محاسبه شد که تائید کننده مدل MLP بود. نتایج حساسیت سنجی نشان داد که فاصله از متغیرهای جاده، چشمه و آبشخور و مناطق نظامی در فصل پاییز و متغیرهای ارتفاع، فاصله از مناطق حضور عشایر و تیپ پوشش گیاهی در فصل زمستان بیشترین تأثیر را بر پراکنش گونه داشته و متغیرهای ارتفاع، دما و تیپ پوشش گیاهی مهم‌ترین عوامل مؤثر بر پراکنش گونه در مقیاس کلان بوده‌اند. ضریب همبستگی پیرسون بیانگر وجود همبستگی معنادار 83/0 بین مطلوبیت زیستگاه پاییزه و زمستانه است (05/0>P). 2551 هکتار از منطقه مورد مطالعه در هر دو فصل پاییز و زمستان دارای مطلوبیت بالا است. نتایج نشان داد که 70/12 درصد از مساحت استان جزء زیستگاه مطلوب گونه مورد مطالعه است. بر اساس نتایج به نسبت سایر زیستگاه‌های آهو در شرق رشته‌کوه زاگرس، ارتفاع زیستگاه مطلوب در قراویز کمتر است
اکولوژی
نرگس بدری؛ نرگس امراللهی بیوکی؛ محمدشریف رنجبر
دوره 29، شماره 3 ، پاییز 1395، ، صفحه 261-278
چکیده
مطالعه رفتار آبزیان نشانگر حساسی به استرس‌های زیر کشنده سمیت است و به طور اکولوژیکی می‌توان با استفاده از آن تأثیرات آلاینده‌ها را بر روی ارگانیسم‌های آبزی سنجید. در این مطالعه رفتار جهت‌گیری دو گروه خرچنگ منزوی آلوده به سرب و سالم (غیرآلوده) به سمت هدف در حضور آب دریا حاوی نشانه‌های شیمیایی در غلظت‌های (1، 2 و 4 گرم بر لیتر در ...
بیشتر
مطالعه رفتار آبزیان نشانگر حساسی به استرس‌های زیر کشنده سمیت است و به طور اکولوژیکی می‌توان با استفاده از آن تأثیرات آلاینده‌ها را بر روی ارگانیسم‌های آبزی سنجید. در این مطالعه رفتار جهت‌گیری دو گروه خرچنگ منزوی آلوده به سرب و سالم (غیرآلوده) به سمت هدف در حضور آب دریا حاوی نشانه‌های شیمیایی در غلظت‌های (1، 2 و 4 گرم بر لیتر در 24 ساعت) بوی شکارچی و (1، 2 و 3 گرم بر لیتر در 24 ساعت) بوی غذا مورد بررسی قرار گرفت. همچنین فرض بر این بود که خرچنگ منزوی Diogenes avarus بر پایه‌ی درک شیمیایی از محیط به سمت هدف جهت‌گیری می‌کند و آلاینده سرب می‌تواند رفتار جهت‌گیری این گونه را تحت تاثیر قرار دهد. نتایج نشان داد که نمونه‌ها در تیمار شاهد دارای جهت‌گیری یکنواخت بودند. این مطالعه نشان داد که نمونههای سالم 1) در تیمار شاهد دارای جهت‌گیری یکنواخت بودند، 2) در تیمارهای حاوی بوی غذا با افزایش غلظت بوی غذا به طور معناداری به سمت هدف جهت‌گیری کردند و 3) در تیمارهای حاوی بوی شکارچی جهت‌گیری در جهت مخالف هدف را نشان دادند. همچنین نتایج نشان داد که رفتار جهت‌گیری نمونههای آلوده تحت تاثیر آلودگی سرب قرار گرفته است زیرا همه تیمارها جهت‌گیری یکنواختی را نشان دادند. این مشاهدات احتمالا به دلیل خاصیت نوروتوکسینی سرب یا کاهش انرژی جانور در اثر حذف آلاینده از بدن، میباشد. به‌طورکلی، خرچنگ منزوی قدرت درک شیمیایی و جهت‌گیری بر اساس اطلاعات بینایی و شیمیایی را دارد و آلاینده سرب این توانایی‌هایش را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
اکولوژی
نور محمد رسایی؛ عباس بیابانی؛ عبداللطیف قلی زاده؛ موسی الرضا وفایی تبار؛ مارال اعتصامی
دوره 29، شماره 2 ، تابستان 1395، ، صفحه 178-185
چکیده
به منظور تاثیر بقایای مختلف گیاهی در تولید ورمیکمپوست و میزان تکثیر و بازدهی کرم خاکی، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی در دوره 90 روزه در دانشکده کشاورزی دانشگاه گنبدکاووس در سال 1392 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل: کود گاوی خالص،کود گاوی+برگ‌نخل(75 : 25)، کود گاوی+برگ‌نخل (50:50)، کود گاوی+برگ‌نخل (25:75)، کودگاوی + سیب‌زمینی (75:25)، کودگاوی+سیب‌زمینی(50:50)، ...
بیشتر
به منظور تاثیر بقایای مختلف گیاهی در تولید ورمیکمپوست و میزان تکثیر و بازدهی کرم خاکی، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی در دوره 90 روزه در دانشکده کشاورزی دانشگاه گنبدکاووس در سال 1392 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل: کود گاوی خالص،کود گاوی+برگ‌نخل(75 : 25)، کود گاوی+برگ‌نخل (50:50)، کود گاوی+برگ‌نخل (25:75)، کودگاوی + سیب‌زمینی (75:25)، کودگاوی+سیب‌زمینی(50:50)، کودگاوی+کلم(75 : 25) و کودگاوی + کلم(50:50) بود. میزان تکثیر و بازدهی، وزن نهایی کرم تولیدی و میزان pHوEC قبل و بعد از تولید ورمیکمپوست، کربن و ازت کل و نسبت کربن به نیتروژن اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که بین تیمارها از نطر نسبت‌های تکثیر و بازدهی، وزن نهایی و تمامی خصوصیات شیمیایی غیر از میزان EC قبل، اختلاف معنیداری وجود دارد. نسبت تکثیر و بازدهی در تیمار کودگاوی با برگ نخل به نسبت 50 درصد با 45/35 بیشترین و کمترین آن در تیمار کودگاوی با سیب زمینی به نسبت 50 درصد با میانگین 83/1 مشاهده شد. بیشترین و کمترین میزان کربن‌کل به ترتیب در تیمار شاهد و تیمار 75 درصد کودگاوی +25 درصد کلم به دست آمد. حداکثر و حداقل مقدار نیتروژن به ترتیب مربوط به دو تیمار کودگاوی مخلوط با سیب‌زمینی و کود گاوی همراه کلم به نسبت‌های 75 به 25 درصد با 08/3 و83/1 میلی‌گرم بر گرم بود. بررسی تغییرات شیمیایی نشان داد که میزان EC در همه تیمارها نسبت به قبل افزایش و pH کاهش معنی داری پیدا کرده است.
اکولوژی
حر ترابی جفرودی؛ حسن تقوی؛ محمد رضا رحیمی بشر
دوره 28، شماره 4 ، زمستان 1394، ، صفحه 407-418
چکیده
رقابت بر سر فضا و عوامل موثر بر آن از مباحث سوال برانگیز اکولوژی سواحل بوده و هدف تحقیق حاضرنیز بررسی رقابت بین دو گونه مهاجم Amphibalanus improvisus و Mytilaster linatus در سواحل سنگی حوضه جنوبی دریای خزر می باشد.10 ایستگاه نمونه برداری در سواحل سنگی طبیعی و مصنوعی از آستارا تا بابلسر انتخاب و به مدت یک سال و هر 2ماه یکبار از شهریور 92 تا تیر 93 توسط کوادرات ...
بیشتر
رقابت بر سر فضا و عوامل موثر بر آن از مباحث سوال برانگیز اکولوژی سواحل بوده و هدف تحقیق حاضرنیز بررسی رقابت بین دو گونه مهاجم Amphibalanus improvisus و Mytilaster linatus در سواحل سنگی حوضه جنوبی دریای خزر می باشد.10 ایستگاه نمونه برداری در سواحل سنگی طبیعی و مصنوعی از آستارا تا بابلسر انتخاب و به مدت یک سال و هر 2ماه یکبار از شهریور 92 تا تیر 93 توسط کوادرات 15×15 به صورت تصادفی مورد نمونه برداری قرار گرفتند. درصد پوشش جلبکی سواحل نیز توسط کوادرادت 50×50 ارزیابی شد. میانگین سالانه دمای آب48/16سانتی گراد، شوری87/9 قسمت در هزار، 27/8 pH، اکسیژن محلول89/9میلی گرم بر لیتر، قابلیت رسانای آب52/16متر در ثانیه اندازه گیری گردید. نتایج نشان می دهد: میانگین تعداد A.improvisus 75/404عدد، درصد پوشش83/36، وزن81/17گرم و میانگین سالیانه تعدادM.linatus 33/327عدد، درصدپوشش97/29، وزن 47/26گرم در واحد سطح بوده و بر اساس آزمون توکی اختلاف معنی داری بین ایستگاه ها وجود داشته و در ایستگاه های 3، 4، 6 غالبیت M.lineatus نسبت به A.improvisus بیشتر می باشد. میانگین و انحراف معیار سالیانه درصد پوشش جلبکی 75/37 بوده و اختلاف معنا داری در بین ایستگاه ها مشاهده نشد. نتایج آزمون One-way ANOSIM نشان داد، ایستگاه های 3 ،4 ،5 ،6 بیشترین تشابه زیستگاهی را دارند و عوامل محیطی در پراکنش انها اثرگذار بوده و دو گونه ضمن غالبیت بر سایر کفزیان با یکدیگر بر سر فضا رقابت دارند که در شرایط مساعد رشد غالباً رقابت به نفع دوکفه ای تمام می شود.
اکولوژی
محبوبه سادات حسین زاده؛ منصور علی آبادیان؛ اسکندر رستگارپویانی
دوره 28، شماره 4 ، زمستان 1394، ، صفحه 431-440
چکیده
در حال حاضر، فعالیت های انسانی مانند اکتشاف، مهاجرت، تجارت و گردشگری بشدت دامنه و الگوی پراکنش برخی گونه ها را تغییر داده است.. در این مطالعه الگوهای پراکنش کنونی و آینده (سال 2040) جکوی خانگی شکم زرد و 19 متغیر زیست اقلیمی تأثیرگذار بر پراکنش این گونه به عنوان گونه ای که محدوده پراکنش آن متاثر از فعالیت های انسانی است مورد بررسی قرار گرفته ...
بیشتر
در حال حاضر، فعالیت های انسانی مانند اکتشاف، مهاجرت، تجارت و گردشگری بشدت دامنه و الگوی پراکنش برخی گونه ها را تغییر داده است.. در این مطالعه الگوهای پراکنش کنونی و آینده (سال 2040) جکوی خانگی شکم زرد و 19 متغیر زیست اقلیمی تأثیرگذار بر پراکنش این گونه به عنوان گونه ای که محدوده پراکنش آن متاثر از فعالیت های انسانی است مورد بررسی قرار گرفته است. مدل سازی پراکنش گونه بر اساس 40 نقطه حضور و هفت متغیر زیست اقلیمی تأثیرگذار غیر همبسته از بین 19 متغیر دریافت شده از تارنمای worldclim با استفاده از نرم افزار MaxEnt انجام گرفت. نتایج مدل سازی حاکی از آن است که مطلوبترین زیستگاه این گونه نوار ساحلی خلیج فارس درجنوب ایران می باشد. نتایج مدل سازی مربوط به آینده، برخی نواحی استان سیستان و بلوچستان، نواحی مرکزی فلات ایران هم بعنوان زیستگاه های با درجه مطلوبیت پایین تر معرفی کرده است. مهم‌ترین عوامل موثر بر پراکنش جکوی شکم زرد خانگی در ایران متشکل از بارش فصلی و بارش گرمترین فصل سال است که بیشترین سهم را در مدل‌سازی این گونه داشتهاند. به منظور اولویت گذاری حفاظتی، شناسایی گونه های مهاجم در جهت کنترل این گونه ها و حفظ تنوع زیستی حائز همیت است.
اکولوژی
علی اکبر هدایتی؛ امید جعفری؛ منوچهر نصری؛ حامد غفاری فارسانی
دوره 28، شماره 4 ، زمستان 1394، ، صفحه 495-507
چکیده
به منظور تعیین روابط طول-وزن ماهی گورخری زاگرس (Aphanius vladykovi) و بررسی تغییرات صفات ریختی آن، 60 قطعه ماهی از چشمه مادردختر گندمان (30 قطعه با میانگین طول استاندارد 01/4±71/32) و چشمه اردوال نقنه (30 قطعه با میانگین طول استاندارد 92/3±72/30) طی فصل پاییز صید گردید. الگوی رشد هر دو جنس نر (06/2b=) و ماده (53/2b=) منطقه گندمان آلومتریک منفی و برای جنس‌های ...
بیشتر
به منظور تعیین روابط طول-وزن ماهی گورخری زاگرس (Aphanius vladykovi) و بررسی تغییرات صفات ریختی آن، 60 قطعه ماهی از چشمه مادردختر گندمان (30 قطعه با میانگین طول استاندارد 01/4±71/32) و چشمه اردوال نقنه (30 قطعه با میانگین طول استاندارد 92/3±72/30) طی فصل پاییز صید گردید. الگوی رشد هر دو جنس نر (06/2b=) و ماده (53/2b=) منطقه گندمان آلومتریک منفی و برای جنس‌های نر (20/3b=) و ماده نقنه (46/3b=) به ترتیب ایزومتریک و آلومتریک مثبت بود. فاکتور وضعیت بیانگر شرایط تغذیه‌ای بهتر منطقه گندمان نسبت به نقنه بود (05/0P<). مقایسه ریخت‌شناسی ماهیان حاکی از تنوع ریختی بالا بین دو منطقه بوده و نتایج آزمون آماری تحلیل مؤلفه‌های اصلی (PCA)، عمق بدن را مهم‌ترین مؤلفه‌ی مؤثر بر تمایز ریختی جمعیت‌ها از یکدیگر تشخیص داد. تجزیه و تحلیل تغییرات متعارف (CVA) ویژگی‌های ریخت‌سنجی نیز جمعیت‌های دو منطقه را از هم تفکیک کرد (05/0P<) اما هیچ تفاوت آماری معنیداری بین جنس‌های نر و ماده هر منطقه نشان نداد (05/0P>). به عنوان نتیجه‌گیری می‌توان بیان کرد که مستقر شدن دو جمعیت از ماهی گورخری زاگرس در دو نقطه بالادستی رود کارون و بروز تفاوت در شاخص وضعیت و صفات ریختی، علاوه بر ظرفیت‌های ژنتیکی، به دلیل تاثیر زیستگاه و فاصله جغرافیایی بوده و به نظر می‌رسد روند تجمع صفات متمایزکننده تحت تاثیر عوامل محیطی مانند دما، مواد مغذی و عمق آب ادامه داشته و به‌صورت بالقوه احتمال گونه‌زایی آلوپاتریک وجود دارد. لذا پیشنهاد می‌گردد ماهیان این دو منطقه جهت اهداف حفاظتی به‌عنوان ذخایر ژنتیکی و ریختی مجزا از یکدیگر در نظر گرفته شوند.
اکولوژی
پژمان فتحی؛ عیسی ابراهیمی درچه؛ امیدوار فرهادیان؛ جواد معتمدی؛ علیرضا اسماعیلی
دوره 28، شماره 3 ، پاییز 1394، ، صفحه 371-382
چکیده
دراین مطالعه،وضعیت تروفی تالاب چغاخور با استفاده از زئوپلانکتون‌ها بررسی‌شد. نمونه برداری از اردیبهشت تا اسفند ماه 1389 در 4 فصل و 10 ایستگاه انجام‌گردید. فواصل بین ایستگاه‌ها از هر طرف 1 کیلومتر در نظر گرفته شد. نمونه برداری از زئوپلانکتون‌ها با استفاده از تور‌پلانکتون گیری 55 میکرون دراعماق 30 سانتی متری انجام‌گردید. نتایج نشان داد ...
بیشتر
دراین مطالعه،وضعیت تروفی تالاب چغاخور با استفاده از زئوپلانکتون‌ها بررسی‌شد. نمونه برداری از اردیبهشت تا اسفند ماه 1389 در 4 فصل و 10 ایستگاه انجام‌گردید. فواصل بین ایستگاه‌ها از هر طرف 1 کیلومتر در نظر گرفته شد. نمونه برداری از زئوپلانکتون‌ها با استفاده از تور‌پلانکتون گیری 55 میکرون دراعماق 30 سانتی متری انجام‌گردید. نتایج نشان داد که جامعه زئوپلانکتونی غالب دارای نمایندگانی از روتیفرها (16 جنس و 9 خانواده)، آبشش پایان (5 جنس و 3 خانواده) و پاروپایان سیکلوپوئیده (3 جنس و 1 خانواده) بود. شاخه روتیفرا بیشترین تراکم را در تمام فصول نمونه برداری داشت. به نحوی که در فصل بهار جنس keratella، در تابستان و پائیز Monostyla و در زمستانPolyarthra بطور معنی دار (05/0 >P) بیشتر از جنس‌های دیگربودند. هم-چنین شاخص‌های تنوع زیستی شانون و سیمپسون در فصل پائیز بطور معنی داری از سایر فصل‌های نمونه برداری بیشتر بود (05/0 >P). بیشترین میزان کلروفیلa در فصل تابستان 92/20 و پائیز 63/22 میلی گرم در متر مکعب بود و میانگین سالانه کلروفیلa در تالاب 75/18 میلی گرم در متر مکعب بر آورد شد که نشان دهنده تروفی بالای تالاب بود. علاوه بر این، ارزیابی شاخص تروفی بر اساس پارامترهای فسفات، نیترات و شفافیت، موقعیت تروفی تالاب را در محدوده یوتروف قرار داد. افزایش تراکم جنس‌هایPolyathra, Brachionus, Monostyla, Keratella در این شرایط می‌تواند نشان دهنده وقوع پدیده یوتریفیکاسیون در این تالاب باشد.
اکولوژی
ثمانه اصغری؛ محمدرضا احمدی؛ فلورا محمدی زاده؛ کیوان اجلالی
دوره 28، شماره 3 ، پاییز 1394، ، صفحه 263-273
چکیده
به منظور بررسی اثر برخی عوامل محیطی نظیر جنس بستر، عمق آب، اکسیژن محلول روی تراکم و تنوع دوکفه ایهای سواحل ایرانی دریای عمان ( از تنگه هرمز تا خلیج گواتر )، تعداد 10 ایستگاه ثابت نمونه برداری انتخاب گردید. جهت نمونه برداری از رسوبگیر ون – وین با مساحت 1/0 مترمربع در سه تکرار استفاده شد و علاوه بر آن پارامترهای فیزیکی و شیمیایی از قبیل ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر برخی عوامل محیطی نظیر جنس بستر، عمق آب، اکسیژن محلول روی تراکم و تنوع دوکفه ایهای سواحل ایرانی دریای عمان ( از تنگه هرمز تا خلیج گواتر )، تعداد 10 ایستگاه ثابت نمونه برداری انتخاب گردید. جهت نمونه برداری از رسوبگیر ون – وین با مساحت 1/0 مترمربع در سه تکرار استفاده شد و علاوه بر آن پارامترهای فیزیکی و شیمیایی از قبیل درجه حرارت، شوری، اکسیژن محلول و pH با استفاده از دستگاه CTD مورد سنجش قرار گرفت. . نمونه های جمع آوری شده با الکل %95 تثبیت و با رزبنگال رنگ آمیزی گردیدند. در این بررسی جمعا تعداد 43 جنس متعلق به 19 خانواده از دوکفه ای ها مورد شناسایی قرار گرفت. خانواده های Lucinidae با 55 درصد، Nuculidae با 13درصد، Tellinidae 7 درصد، Veneridae با 5 درصد و Yoldiidae با 5 درصد به ترتیب خانواده های غالب دوکفه ای ها را تشکیل دادند. نتایج حاصل از آزمون همبستگی (Pearson) ،ارتباط معنی داری بین فراوانی دوکفه ایها با pH ، اکسیژن محلول و ذرات سیلت نشان داد، بطوری که بیشترین تراکم در ایستگاههایی است که جنس بستر لومی –سیلتی میباشد (2/0; r = 05/0P<). بین عمق و فراوانی دوکفه ایها نیز ارتباطی قوی در سطح 1 درصد قابل مشاهده میباشد. (4/0 ; r = - 01/0P< ). بعبارتی، با افزایش عمق آب از تراکم دوکفه ایها کاسته میشود. نتایج بررسی حاضر نشان داد که بین شاخص تنوع شانون با فراوانی رابطه معکوسی وجود دارد. بدین معنی که با کاهش فراوانی، تنوع افزایش می یابد.
اکولوژی
نرجس طباطبایی؛ سهیل ایگدری؛ ایرج هاشم زاده؛ مظاهر زمانی فرادنبه
دوره 28، شماره 3 ، پاییز 1394، ، صفحه 361-370
چکیده
با توجه به شناخت محدودی که در رابطه با محیط زیست طبیعی ماهی بومی سگ‌ماهی جویباری سفیدرود (Oxynoemacheilus bergianus)، وجود دارد، تحقیق حاضر با هدف بررسی محدوده زیستگاه مورد استفاده و انتخابی زیستگاه سگ‌ماهی جویباری سفیدرود رودخانه کردان در فصل پاییز (در مهرماه و آبان ماه 1391) انجام پذیرفت. برای این منظور در 66 ایستگاه مورد بررسی، متغیرهای عمق، ...
بیشتر
با توجه به شناخت محدودی که در رابطه با محیط زیست طبیعی ماهی بومی سگ‌ماهی جویباری سفیدرود (Oxynoemacheilus bergianus)، وجود دارد، تحقیق حاضر با هدف بررسی محدوده زیستگاه مورد استفاده و انتخابی زیستگاه سگ‌ماهی جویباری سفیدرود رودخانه کردان در فصل پاییز (در مهرماه و آبان ماه 1391) انجام پذیرفت. برای این منظور در 66 ایستگاه مورد بررسی، متغیرهای عمق، عرض و شیب رودخانه، ارتفاع از سطح دریا، سرعت جریان آب و دبی، ساختار بستر، میزان سایه و نوع گیاهان ساحلی، بههمراه فراوانی نسبی ماهی مورد نظر بررسی شد. مطابق نتایج، زیستگاه مورد استفاده این ماهی در رودخانه کردان در ارتفاع 1300 تا 1500 متر، عرض 5 تا 15 متر، شیب 0 تا 49 متر بر کیلومتر، عمق 6 تا 42 سانتیمتر و سرعت جریان 3/0 تا 2/1 متر بر ثانیه واقع شده بود. بیشترین شاخص انتخاب زیستگاه، در محدودههای مختلف برای هر متغیر، مربوط به ارتفاع 1400 تا 1500، عرض 10 تا 5/12 متر، شیب 14 تا 21 متر بر کیلومتر، عمق 18 تا 24 سانتیمتر و سرعت جریان 1/1 تا 2/1 متر بر ثانیه برای این ماهی در رودخانه کردان بود. همچنین در زیستگاه انتخابی این ماهی، بسترهای قلوهسنگی، سواحل با پوشش گیاهی کم و میزان سایه کم میباشد.
اکولوژی
پریا رضوی پور؛ سهیل ایگدری؛ هادی پورباقر؛ یزدان کیوانی
دوره 28، شماره 2 ، تابستان 1394، ، صفحه 170-179
چکیده
گونه سیاه ماهی توئینی (Capoeta damascina) از جمله ماهیان آب‌های داخلی است که پراکنش وسیعی در زیستگاه‌های مختلف دارد. با توجه به توانایی زیست این گونه در زیستگاه‌های مختلف، این تحقیق با هدف شناخت الگوهای ریختی مشترک که آنها را قادر به زیست در زیستگاه‌های مختلف می‌کند و روند انعطاف‌پذیری آنها با استفاده از روش ریخت‌سنجی هندسی به اجرا در ...
بیشتر
گونه سیاه ماهی توئینی (Capoeta damascina) از جمله ماهیان آب‌های داخلی است که پراکنش وسیعی در زیستگاه‌های مختلف دارد. با توجه به توانایی زیست این گونه در زیستگاه‌های مختلف، این تحقیق با هدف شناخت الگوهای ریختی مشترک که آنها را قادر به زیست در زیستگاه‌های مختلف می‌کند و روند انعطاف‌پذیری آنها با استفاده از روش ریخت‌سنجی هندسی به اجرا در آمد. برای این منظور تعداد 150 نمونه ماهی از 5 اکوسیستم آبی مختلف واقع در بخش ایرانی حوضه دجله نمونه‌برداری گردید، از سمت جانبی چپ نمونه‌ها عکسبرداری و تعداد 17 لندمارک (مرز نشانه) جهت استخراج داده‌های شکل بدن در روش ریخت سنجی هندسی توسط نرم افزار TpsDig2 رقومی گردید. داده‌های حاصل پس از آنالیز پروکراست، توسط تحلیل‌های چندمتغیره تجزیه به مولفه‌های اصلی (PCA)، تجزیه همبستگی کانونی (CVA) براساس ارزش p حاصل از permutation test و آنالیز خوشه‌ای مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تفاوت معنیداری بین شکل بدن هر پنج جمعیت مورد مطالعه وجود دارد (0001/0>P). عمده‌‌ی این تفاوت‌ها مربوط به تغییرات در ناحیه پوزه، عمق سر، موقعیت باله‌ی سینه‌ای و مخرجی و عرض ساقه‌ی دمی بودند، که بیانگر انعطاف‌پذیری این بخش‌ها در پاسخ به شرایط محیطی زیستگاه جمعیت‌های مورد بررسی می‌تواند باشد. داشتن دهان با موقعیت شکمی، شکل سر، شکل بدن کاملا" دوکی شکل به عنوان ویژگی‌های مشترک در بین اعضای این گونه بودند که می‌تواند بیانگر عام‌گرا بودن شکل بدن این گونه باشد، که برای گونه‌هایی که در محیط‌های متغییر مثل رودخانه‌ها زیست می‌کنند می‌تواند یک مزیت محسوب گردد.
اکولوژی
مصطفی باقری توانی؛ مهرنوش نوروزی؛ شیوا فریدی
دوره 28، شماره 1 ، بهار 1394، ، صفحه 9-20
چکیده
هدف این مطالعه بررسی پساب کارخانه شن و ماسه برروی شاخص های زیستی، محیطی و بوم شناختی رودخانه تیروم می باشد. سنجش شاخص های زیستی به مدت 6 ماه از تیر تا آذر 91 در 5 ایستگاه بوسیله نمونه بردار سوربر با 3 تکرار انجام شد. برای سنجش شاخص های محیطی آب 6 فاکتور (pH، هدایت الکتریکی، کدورت، TSS، TDS و دمای آب) در مرکز تحقیقات ماهیان سردابی تنکابن– دوهزار ...
بیشتر
هدف این مطالعه بررسی پساب کارخانه شن و ماسه برروی شاخص های زیستی، محیطی و بوم شناختی رودخانه تیروم می باشد. سنجش شاخص های زیستی به مدت 6 ماه از تیر تا آذر 91 در 5 ایستگاه بوسیله نمونه بردار سوربر با 3 تکرار انجام شد. برای سنجش شاخص های محیطی آب 6 فاکتور (pH، هدایت الکتریکی، کدورت، TSS، TDS و دمای آب) در مرکز تحقیقات ماهیان سردابی تنکابن– دوهزار اندازه گیری گردید. و هچنین برای سنجش شاخص های بوم شناختی از شانون-وینر، سیپسون و مارگالف جهت تعیین تنوع، غالبت و غنای گونه ای استفاده شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها پس از نرمال سازی داده ها با استفاده از آزمون کولموگروف اسمیرنوف از آزمون واریانس یک طرفه ANOVA و برای مقایسه بین میانگین ها از آزمون دانکن استفاده شد. مجموع 1727 عدد ماکروبنتوز متعلق به 23 خانواده و 7 راسته شناسایی شد. بیشترین فراوانی مربوط به خانواده Hydropsychidae و کمترین فراوانی متعلق به خانواده Echyonuridae بود. نتایج نشان داد که میزان مواد معلق TSS، مواد محلول TDS و کدورت در ایستگاه 3 (دهانه ورودی پساب کارخانه) نسبت به تمام ایستگاه ها بسیار بالاتر بود (0/05>P). نتایج شاخص های زیستی نشان داد که پساب کارخانه باعث کاهش تنوع و تراکم ماکروبنتوزها در ایستگاه 3 (دهانه ورودی پساب کارخانه) شد (0/05>P). نتایج حاصل از شاخص های بوم شناختی به طور میانگین مقادیر شانون– وینر در ایستگاه 3 کمترین و در ایستگاه 1 بیشترین بود (0/05>P). که نشان دهنده آلودگی در سطح بالا رودخانه تیروم می باشد.
اکولوژی
میلاد شکری؛ حسین رحمانی؛ محمدرضا احمدی
دوره 28، شماره 1 ، بهار 1394، ، صفحه 52-61
چکیده
یکی از روش های مناسب جهت تعیین سلامت و تاثیر فعالیت های انسانی بر کاهش کیفیت رودخانه ها، ارزیابی آن ها با استفاده از جمعیت بی مهرگان کف زی می باشد. نمونه برداری بی مهرگان کف زی با استفاده از نمونه بردار سوربر (مساحت m21/0 و چشمه تورmµ 63) از مهر1390 بصورت ماهیانه به مدت یکسال در 6 ایستگاه مطالعاتی با 3 تکرار به مسافت حدود 80 کیلومتر انجام شد. ...
بیشتر
یکی از روش های مناسب جهت تعیین سلامت و تاثیر فعالیت های انسانی بر کاهش کیفیت رودخانه ها، ارزیابی آن ها با استفاده از جمعیت بی مهرگان کف زی می باشد. نمونه برداری بی مهرگان کف زی با استفاده از نمونه بردار سوربر (مساحت m21/0 و چشمه تورmµ 63) از مهر1390 بصورت ماهیانه به مدت یکسال در 6 ایستگاه مطالعاتی با 3 تکرار به مسافت حدود 80 کیلومتر انجام شد. تعداد 10112 نمونه بی مهرگان کف زی شناسایی شده که به ، 30 خانواده و 12 راسته تعلق داشتند. بیشترین فراوانی بی مهرگان کف زی شناسایی شده در ایستگاه 3 که افزایش معنی داری نسبت به سایر ایستگاه ها داشته (05/0 ≥p) و کمترین آن در ایستگاه 5 مشاهده گردید. نتایج حاصل از بررسی گروه های تغذیه ای بی مهرگان کف زی در ایستگاه های مطالعاتی شامل 6 گروه : Filter /Collector ، Scraper، Shredder، Gatherer/Collector ، Omnivore و Predator می باشند. در ایستگاه های با آلودگی زیاد فراوانی گروه های Collector /Gatherer و Filter/ Collector افزایش معنی داری داشته است(05/0 ≥p). در مجموع بر اساس نتایج بدست آمده از پراکنش بی مهرگان کف زی و رفتار غذایی آن ها، تاثیر این عوامل بر روی رودخانه تجن کاملا مشهود بوده و ایستگاه هایی که تحت تاثیر انواع پساب ها قرار داشتند (ایستگاه های5، 2، 3 و 6) نا مطلوب ترین شرایط را از نظر آلودگی در رودخانه مورد مطالعه دارا بودند.
اکولوژی
عباسعلی آقایی مقدم؛ سارا حق پرست؛ جمیله پازوکی؛ ملوک پورامینی؛ کاظم درویش بسطامی
دوره 27، شماره 1 ، بهار 1393، ، صفحه 1-12
چکیده
تحقیق حاضر بمنظور بررسی شیوع انگلهای کرمی بادکشدار و لولهای دستگاه گوارش، پوست و خون در 36 مولد خاویاری (31 قره برون، 4 شیپ و1 فیل ماهی) صید شده از ناحیه 4 شیلات بخش جنوب شرق دریای خزر در مرکز تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری شهید مرجانی انجام گرفت. در این پژوهش، از گروه انگلهای ترماتود، گونه Skrjabinopsolus semiarmatus و از گروه انگلهای نماتود، گونه ...
بیشتر
تحقیق حاضر بمنظور بررسی شیوع انگلهای کرمی بادکشدار و لولهای دستگاه گوارش، پوست و خون در 36 مولد خاویاری (31 قره برون، 4 شیپ و1 فیل ماهی) صید شده از ناحیه 4 شیلات بخش جنوب شرق دریای خزر در مرکز تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری شهید مرجانی انجام گرفت. در این پژوهش، از گروه انگلهای ترماتود، گونه Skrjabinopsolus semiarmatus و از گروه انگلهای نماتود، گونه Cucullanus sphaerocephalus از مولدین خاویاری جداسازی شد. پس از بررسی و تجزیه و تحلیل آماری بر روی دادهها مشخص شد که ارتباط بین آلودگی به انگلهای مذکور با جنسیت مولدین خاویاری معنیدار نبوده (P>0.05) و دو جنس از لحاظ آلودگی به این دو نوع انگل یکسان میباشند. همچنین مشخص شد، که یک رابطه قابل توجه بین درصد آلودگی به C.sphaerocephalus و S.semiarmatus و وزن ماهیان با سطح اطمینان 95 درصد وجود داشته در حالی که هیچگونه تفاوت معنیداری میان دستجات مختلف طولی در ماهیان مورد مطالعه مشاهده نشد (P>0.05). 11/36 درصد از ماهیان فاقد انگل بوده و 88/88 درصد آنها به کمتر از 10 عدد انگل آلوده بودند. در میان نمونههای مورد مطالعه، انگل C.sphaerocephalus بیشترین درصد شیوع و غالبیت را نشان داد (بترتیب 61 و 72/0). نتایج بررسی100 عدد اسلاید تهیه شده از خون آبششها، قلب و رگ باله دمی و بررسیهای پوستی هیچ گونه انگلی را در این 36 مولد خاویاری نشان نداد. همچنین مشخص گردید که انگلهای کرمی موجود در دستگاه گوارش مولدین در این ناحیه مشابه انگلهای گزارش شده در مولدین سواحل جنوب غربی دریای خزر بوده اما تنوع گونهای انگلها در منطقه مورد مطالعه کمتر میباشد.
