بیوسیستماتیک
احسان رحیمی؛ نصر الله رستگار پویانی؛ رسول کرمیانی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 آبان 1399
چکیده
شهرستان ارسنجان با زیستگاه های متنوع (علفزارها، کوهستانها، نواحی سنگلاخی و بوته زار) در ناحیه شمال شرقی استان فارس در ایران قرار گرفته است. با توجه به غنی بودن فون خزندگان ارسنجان، تا کنون مطالعه بیوسیستماتیکی روی منطقه انجام نشده است. هدف از این تحقیق بررسی فون سوسماران منطقه ارسنجان بود. منطقه مورد مطالعه در محدوده‌ی عرض جغرافیایی ...
بیشتر
شهرستان ارسنجان با زیستگاه های متنوع (علفزارها، کوهستانها، نواحی سنگلاخی و بوته زار) در ناحیه شمال شرقی استان فارس در ایران قرار گرفته است. با توجه به غنی بودن فون خزندگان ارسنجان، تا کنون مطالعه بیوسیستماتیکی روی منطقه انجام نشده است. هدف از این تحقیق بررسی فون سوسماران منطقه ارسنجان بود. منطقه مورد مطالعه در محدوده‌ی عرض جغرافیایی 29 درجه و 38 دقیقه تا 30 درجه و 0 دقیقه و طول جغرافیایی ۵۳ درجه و 7 دقیقه تا 53 درجه و 43 دقیقه در جنوب غربی فلات ایران قرار گرفته است. نمونه ها در مناطق مختلف شهرستان ارسنجان در طی سالهای 1397-1399 با دست جمع آوری شدند. در منطقه مورد مطالعه ده گونه سوسمار از نه جنس و چهار خانواده شناسایی شد که عبارتند از: آگامای فلس درشت (Laudakia nupta)، آگامای چابک Trapelus) agilis) و آگامای فلس شاخی (Trapelus ruderatus) (Agamidae)؛ گکوی دم زبر (Cyrtopodion scabrum) (Gekkonidae)؛ سوسمار مار چشم (Ophisops elegans)، مسالینای دم دراز ایرانی (Mesalina watsonana)، ارمیاس ایرانی (Eremias persica) سوسمار زاگرس (Timon princeps) (Lacertidae) ؛ اسکینگ اشنایدر (Eumeces schneiderii) و اسکینگ علفزار جنوبی (Heremites septemtaeniatus) (Scincidae) در میان گونه های شناسایی شده Timon princeps برای اولین بار در منطقه مورد مطالعه ثبت گردید.
بیوسیستماتیک
علیرضا پسرکلو؛ راضیه علایی؛ معصومه نجیب زاده
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 مهر 1399
چکیده
نظر به اهمیت مطالعات ریختی در درک جایگاه تاکسونومیکی و تغییرات درون جمعیتی، در این مطالعه الگوهای جغرافیایی و خصوصیات جمعیتی قورباغه درختی H. savignyi، در دو استان ایران: لرستان و مرکزی مورد بررسی قرار گرفت. به منظور بررسی تغییرات صفات و الگوهای جغرافیایی جمعیتی در این گونه، 19 صفت ریخت سنجی اندازشی در 67 نمونه نر در 13 منطقه جغرافیایی مختلف ...
بیشتر
نظر به اهمیت مطالعات ریختی در درک جایگاه تاکسونومیکی و تغییرات درون جمعیتی، در این مطالعه الگوهای جغرافیایی و خصوصیات جمعیتی قورباغه درختی H. savignyi، در دو استان ایران: لرستان و مرکزی مورد بررسی قرار گرفت. به منظور بررسی تغییرات صفات و الگوهای جغرافیایی جمعیتی در این گونه، 19 صفت ریخت سنجی اندازشی در 67 نمونه نر در 13 منطقه جغرافیایی مختلف مورد مطالعه قرار گرفت. الگوی ارتباطات جغرافیایی درون گونه ای با استفاده از آنالیزهای آماری وایانس تک متغیره (ANOVA)، مؤلفه اصلی (PCA)، تابع ممیزی (DFA) و تحلیل خوشه ای با الگوریتم UPGMA بررسی شد. نتایج آزمون آماری ANOVA نشان داد که از بین صفات مورد مطالعه تعداد ۱۴ صفت SVL، FL، TFL، TML، HW، ND، HDE، EAD، T1L، ES، FLL، IMTL، WMT، WUE دارای اختلاف معنی داری (0⁄05≥P) در بین جمعیت های مختلف است. مطالعه ریخت شناسی برمبنای تجزیه و تحلیل های درون گونه ای وجود دست کم دو گروه جمعیتی متمایز قورباغه های درختی با احتمال 100 درصد را نشان دادند: مخملکوه (گروه 1) و لرستان-مرکزی (گروه 2).
بیوسیستماتیک
فاطمه بام زر؛ بهزاد فتحی نیا؛ آریا شفائی پور
دوره 33، شماره 2 ، تابستان 1399، ، صفحه 187-197
چکیده
دوشکلی جنسی به وجود تفاوت‌های ریختی بین جنس‌های نر و ماده‌ی یک گونه اشاره دارد که پدیده‌ای گسترده در قلمرو حیوانات است. دوزیستان بی‌دم می‌توانند از جنبه‌های متفاوتی دوشکلی جنسی را نشان بدهند. برخی از این جنبه‌ها شامل اندازه، شکل بدن و رنگ می‌باشد. تعداد 83 فرد از قورباغه‌ی سبز لوانت (Pelophylax bedriagae) در منطقهی سرفاریاب واقع ...
بیشتر
دوشکلی جنسی به وجود تفاوت‌های ریختی بین جنس‌های نر و ماده‌ی یک گونه اشاره دارد که پدیده‌ای گسترده در قلمرو حیوانات است. دوزیستان بی‌دم می‌توانند از جنبه‌های متفاوتی دوشکلی جنسی را نشان بدهند. برخی از این جنبه‌ها شامل اندازه، شکل بدن و رنگ می‌باشد. تعداد 83 فرد از قورباغه‌ی سبز لوانت (Pelophylax bedriagae) در منطقهی سرفاریاب واقع در شهرستان چرام استان کهگیلویه و بویراحمد مورد بررسی قرار گرفت. در مطالعه‌ی حاضر نتایج آنالیز تک‌متغیره نشان می‌دهد که افراد نر و ماده‌ی قورباغه‌ی سبز لوانت از لحاظ تمام صفات بررسی شده تفاوت‌های معنی‌داری با یکدیگر دارند. میانگین تمام صفات بررسی شده در افراد ماده بیشتر از افراد نر می‌باشد (P < 0.05). آزمون مؤلفه‌ی اصلی مشخص کرد که چهار مؤلفه‌ی اول (PC1-PC4) بیش از 83 درصد تغییرات کل داده‌ها را شامل میشود و بیش از 69 درصد از کل تغییرات در مؤلفه‌ی اول جای می‌گیرند. نمودار مولفه‌ی اول در مقابل مؤلفه‌ی دوم نشان می‌دهد که علی‌رغم تفاوت‌های معنی‌دار در تک‌تک صفات، اما بین افراد نر و ماده تا حدودی همپوشانی وجود دارد. وجود دوشکلی جنسی در دوزیستان می‌تواند به دلیل انتخاب جنسی، انتخاب باروری، اثرات اکولوژیک و رفتاری باشد. در 90% از دوزیستان اندازه‌ی افراد ماده بزرگ‌تر از افراد نر است. دو دلیل برای این موضوع پیشنهاد شده است: الف) با افزایش اندازه-ی بدن میزان باروری در ماده‌ها سریع‌تر از موفقیت تولیدمثلی نرها افزایش می‌یابد و ب) نرها نسبت به ماده‌ها دستخوش مرگ و میر بیشتری قرار می‌گیرند و در نتیجه عمر کافی ندارند تا به اندازه‌‌های بزرگ برسند.
بیوسیستماتیک
مجید عسکری حصنی؛ فاطمه محمدی؛ آزاد تیموری؛ سید مسعود مجدزاده
دوره 33، شماره 2 ، تابستان 1399، ، صفحه 198-211
چکیده
ساختارهای سخت از جمله سنگریزه شنوایی و استخوان یوروهیال ارزش تاکسونومیکی بالایی در مطالعات درون گونه ای و بین گونه ای ماهیان استخوانی دارند. در این پژوهش گوناگونی‌های درون‌گونه‌ای در ریخت‌شناسی و ریخت سنجی سنگریزه شنوایی و استخوان یوروهیال در سیاه‌ماهی گونه Capoeta fusca (Nikolskii, 1897) مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه های ماهی از پنج جمعیت ...
بیشتر
ساختارهای سخت از جمله سنگریزه شنوایی و استخوان یوروهیال ارزش تاکسونومیکی بالایی در مطالعات درون گونه ای و بین گونه ای ماهیان استخوانی دارند. در این پژوهش گوناگونی‌های درون‌گونه‌ای در ریخت‌شناسی و ریخت سنجی سنگریزه شنوایی و استخوان یوروهیال در سیاه‌ماهی گونه Capoeta fusca (Nikolskii, 1897) مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه های ماهی از پنج جمعیت متعلق به حوضه آبریز لوت در استان خراسان جنوبی صید و در الکل %75 تثبیت شد. سپس سنگریزه شنوایی و استخوان دملامه ماهیان استخراج و ریخت‌شناسی و ریخت‌سنجی آنها مورد بررسی قرار گرفت. آستریسکوس در این گونه بزرگ‌تر از سایر سنگریزه ها، دایره ای یا مستطیلی شکل و از نوع gyro است. آستریسکوس دارای یک لب بزرگ توسعه یافته و یک لوب کوچک و آنتی روستروم می باشد و بخش داخلی آن مقعر و بخش خارجی محدب است. بر اساس نتایج ریخت سنجی اتولیت، جمعیت ها در صفات LH، RRL و RRH اختلاف معنی دار داشتند (05/0P
بیوسیستماتیک
احمد قارزی؛ علیرضا پسرکلو؛ حسن نبی زاده؛ اسکندر رستگار پویانی
دوره 33، شماره 2 ، تابستان 1399، ، صفحه 172-186
چکیده
کویر مرنجاب در جنوب و جنوب غرب دریاچه نمک آران و بیدگل استان اصفهان قرار گرفته است. این کویر با پوشش ریگزار و تپه‌های شنی منحصربفرد در ارتفاع ۸۵۰ متری قرار دارد. پوشش گیاهی منطقه شامل گیاهان شور پسند از جمله درخت های گز و تاغ و بوته‌های قیچ است. در این مطالعه، 15 گونه سوسمار متعلق به 11 جنس و 6 خانواده با استفاده از شاخص های ریخت شناسی بر ...
بیشتر
کویر مرنجاب در جنوب و جنوب غرب دریاچه نمک آران و بیدگل استان اصفهان قرار گرفته است. این کویر با پوشش ریگزار و تپه‌های شنی منحصربفرد در ارتفاع ۸۵۰ متری قرار دارد. پوشش گیاهی منطقه شامل گیاهان شور پسند از جمله درخت های گز و تاغ و بوته‌های قیچ است. در این مطالعه، 15 گونه سوسمار متعلق به 11 جنس و 6 خانواده با استفاده از شاخص های ریخت شناسی بر اساس کلید شناسایی معتبر سوسماران ایران بررسی و شناسایی شد. خانواده Lacertidae با 6 گونه بیشترین غنای حضور گونه ای را در منطقه نشان می دهد و به دنبال آن خانواده های Agamidae، Gekkonidae، Scincidae، Varanidae وSpharodactylidae به ترتیب با سه، دو، دو، یک و یک گونه در منطقه نمایندههایی دارند. در بین گونه های مشاهده شده Phrynocephalus maculatus در بیشتر منطقه قابل مشاهده است و Eremias kavirensis و Ophiomorous maranjabensis محدود به مناطق خاصی در محدوده مورد مطالعه هستند.
بیوسیستماتیک
حمید رضا ازهر؛ نصراله رستگارپویانی؛ رسول کرمیانی
دوره 33، شماره 1 ، بهار 1399، ، صفحه 96-107
چکیده
چکیده: منطقه ی کنگاور در شرق استان کرمانشاه واقع شده است، که وجود زیستگاه های متنوع در این منطقه از جمله علف زار، دشت، کوهستانی، سنگلاخی و بوته زار باعث شده است که این منطقه از تنوع قابل ملاحظه ای از سوسماران برخوردار باشد. هدف از این مطالعه بررسی فون سوسماران شهرستان کنگاور و مناطق اطراف آن است. طی بازدید های میدانی از منطقه ی مورد ...
بیشتر
چکیده: منطقه ی کنگاور در شرق استان کرمانشاه واقع شده است، که وجود زیستگاه های متنوع در این منطقه از جمله علف زار، دشت، کوهستانی، سنگلاخی و بوته زار باعث شده است که این منطقه از تنوع قابل ملاحظه ای از سوسماران برخوردار باشد. هدف از این مطالعه بررسی فون سوسماران شهرستان کنگاور و مناطق اطراف آن است. طی بازدید های میدانی از منطقه ی مورد مطالعه در سال های 1393-1391 تعداد92 نمونه سوسمار از 11 ایستگاه مختلف جمع آوری گردید. سپس نمونه ها به آزمایشگاه منتقل و در الکل 70 درصد تثبیت شدند و صفات متریک و مریستیک آن ها مورد بررسی و اندازه گیری قرار گرفت. در این مطالعه نه گونه متعلق به نه جنس و پنج خانواده از سوسماران شناسایی شدند:Trapelus lessonae و Laudakia nupta ازخانواده ی Agamidae؛ Cyrtopodion scabrum و heterocercum Mediodactylus ازخانواده ی Gekkonidae؛ Eremias montanus وOphisops elegans ازخانواده ی Lacertidae؛ Ablepharus pannonicus و Heremites aurata از خانواده ی Scincidae و Varanus griseus از خانواده ی Varanidae.
بیوسیستماتیک
مرضیه اسدی آقبلاغی؛ فراهم احمدزاده؛ بهرام حسن زاده کیابی؛ نوشا کیقبادی
دوره 33، شماره 1 ، بهار 1399، ، صفحه 43-54
چکیده
چکیده سنجابهای متعلق به جنس Sciurus جزو سنجابهای درختی هستند که با اقلیم نیمه قطبی و مناطق جنگلی سازش پیدا کردهاند و توزیع گستردهای در نیمکره شمالی دارند. سنجاب قرمز، سنجاب ژاپنی و سنجاب ایرانی از جمله گونههای شاخص جنس Sciurus در اورپا و آسیا هستند. محدوده پراکنش سنجاب قرمز از اروپا تا چین بوده در حالیکه، سنجاب ایرانی محدود به فلات ایران-آناتولی ...
بیشتر
چکیده سنجابهای متعلق به جنس Sciurus جزو سنجابهای درختی هستند که با اقلیم نیمه قطبی و مناطق جنگلی سازش پیدا کردهاند و توزیع گستردهای در نیمکره شمالی دارند. سنجاب قرمز، سنجاب ژاپنی و سنجاب ایرانی از جمله گونههای شاخص جنس Sciurus در اورپا و آسیا هستند. محدوده پراکنش سنجاب قرمز از اروپا تا چین بوده در حالیکه، سنجاب ایرانی محدود به فلات ایران-آناتولی است و سنجاب ژاپنی نیز در جزایر ژاپن حضور دارد. منشا و تاریخچه تکاملی گونه سنجاب ایرانی مبهم است و در حال حاضر اطلاعات ژنتیکی قابل توجهی از این گونه وجود ندارد. ژنوم میتوکندری کاربرد گستردهای در تصحیح ردهبندیهای کنونی موجودات دارد و برای تعیین روابط تبارزادی استفاده میشود. با توجه به اینکه تک نیایی و چند نیایی سنجابهای درختی در منطقه پالئارکتیک نامشخص است، ناحیه کنترل ژنوم میتوکندری به دلیل نرخ جهشپذیری مناسب در گونههای مذکور مورد بررسی قرار گرفت. ژن ناحیه کنترل برای اولین بار در سنجاب ایرانی از لحاظ میزان تغییر پذیری، جهش، جایگاههای حفاظت شده و فاصله ژنتیکی بررسی شد. همچنین نتیجه ردهبندی حاصل از ناحیه کنترل ژنوم میتوکندری و ژن سیتوکروم بی مورد مقایسه قرار گرفتند. این پژوهش نشان داد که نتایج ردهبندی بدست آمده از ناحیه کنترل ژنوم میتوکندری و ژن سیتوکروم بی مشابه هستند. همچنین از لحاظ تغییر پذیری و جهش، گونه سنجاب ایرانی در مقایسه با سنجاب قرمز و سنجاب ژاپنی دارای بیشترین میزان تغییرات است و گونه سنجاب قرمز دارای کمترین میزان تغییر پذیری، جهش و بیشترین تعداد جایگاههای حفاظت شده است. از لحاظ فاصله ژنتیکی
بیوسیستماتیک
حمزه اورعی؛ یونس شیخ؛ اسکندر رستگار پویانی
دوره 32، شماره 4 ، زمستان 1398، ، صفحه 389-404
چکیده
به منظور بررسی تنوع مارهای منطقهی سیستان، 45 حلقه مار از شهرستان‌های زابل، زهک، هیرمند، نیمروز و هامون مورد بررسی ریخت‌شناسی قرار گرفتند. بر اساس نتایج این مطالعه، هفت گونه متعلق به شش جنس از دو خانواده در منطقهی سیستان مورد شناسایی قرار گرفتند که عبارتند از: Boiga trigonatum، Lytorhynchus maynardi،Platyceps karelini ، Platyceps rhodorachis، Psammophis schokari وSpalerosophis ...
بیشتر
به منظور بررسی تنوع مارهای منطقهی سیستان، 45 حلقه مار از شهرستان‌های زابل، زهک، هیرمند، نیمروز و هامون مورد بررسی ریخت‌شناسی قرار گرفتند. بر اساس نتایج این مطالعه، هفت گونه متعلق به شش جنس از دو خانواده در منطقهی سیستان مورد شناسایی قرار گرفتند که عبارتند از: Boiga trigonatum، Lytorhynchus maynardi،Platyceps karelini ، Platyceps rhodorachis، Psammophis schokari وSpalerosophis diadema از خانوادهی Colubridae وEchis carinatus از خانوادهی Viperidae. نتایج این مطالعه تفاوت‌های ریخت‌شناسی قابل توجهی را در گونههای Echis carinatus، Spalerosophis diadema و Platyceps rhodorachis نسبت به مطالعات قبلی نشان می‌دهد. به منظور بررسی تنوع مارهای منطقهی سیستان، 45 حلقه مار از شهرستان‌های زابل، زهک، هیرمند، نیمروز و هامون مورد بررسی ریخت‌شناسی قرار گرفتند. بر اساس نتایج این مطالعه، هفت گونه متعلق به شش جنس از دو خانواده در منطقهی سیستان مورد شناسایی قرار گرفتند که عبارتند از: Boiga trigonatum، Lytorhynchus maynardi،Platyceps karelini ، Platyceps rhodorachis، Psammophis schokari وSpalerosophis diadema از خانوادهی Colubridae وEchis carinatus از خانوادهی Viperidae. نتایج این مطالعه تفاوت‌های ریخت‌شناسی قابل توجهی را در گونههای Echis carinatus، Spalerosophis diadema و Platyceps rhodorachis نسبت به مطالعات قبلی نشان می‌دهد.
بیوسیستماتیک
معصومه نجیب زاده؛ علیرضا پسرکلو؛ احمد قارزی؛ نصراله رستگار پویانی؛ اسکندر رستگار پویانی
دوره 32، شماره 2 ، تابستان 1398، ، صفحه 118-128
چکیده
گونه R. pseudodalmatina در جنگل های پست حاشیه جنوبی دریای خزر پراکنش گسترده دارد. علی رغم این محدوده‌ی پراکنش گسترده، جمعیت های این قورباغه های قهوه ای بومی به جز تعدادی محدود، از لحاظ ریخت شناسی در مطالعات مورد توجه قرار نگرفته اند. در این پژوهش با نمونه برداری گسترده از کل محدوده پراکنش قورباغه‌ی قهوه‌ای جنگل‌های هیرکانی به ارزیابی ساختار ...
بیشتر
گونه R. pseudodalmatina در جنگل های پست حاشیه جنوبی دریای خزر پراکنش گسترده دارد. علی رغم این محدوده‌ی پراکنش گسترده، جمعیت های این قورباغه های قهوه ای بومی به جز تعدادی محدود، از لحاظ ریخت شناسی در مطالعات مورد توجه قرار نگرفته اند. در این پژوهش با نمونه برداری گسترده از کل محدوده پراکنش قورباغه‌ی قهوه‌ای جنگل‌های هیرکانی به ارزیابی ساختار تغییرات جغرافیایی صفات در جمعیت ها پرداخته شد. بدینمنظور 53 نمونه جمع آوری و 13 صفت ریختی اندازشی مورد بررسی قرار گرفت. اهمیت آماری وجود دوریختی جنسی بین جمعیت‌های قورباغه‌ی هیرکانی به کمک آزمون آماری ANOVA با مقایسه تفاوت میانگین‌های هر صفت بین دو جنس نر و ماده و همچنین آنالیز واریانس چندمتغییره (MANOVA) با مقایسه میانگین‌های بردار صفات دو جنس مورد بررسی قرار گرفت. الگوی ارتباطات فنتیکی بین جمعیت ها به کمک آزمون های ANOVA یک طرفه، تحلیل مؤلفه اصلی (PCA)، تحلیل توابع ممیزی (DFA) و آنالیز خوشه بندی با الگوریتم UPGMA انجام شد. نتایج آزمون آماری ANOVA برای وجود دوریختی جنسی در گونه R. pseudodalmatina نشان داد که پنج صفت بین دو جنس بطور معنادار با یکدیگر تفاوت دارند. همچنین آزمون MANOVA نیز به طور معنادار وجود دوریختی جنسی را در گونه R. pseudodalmatina تأیید کرد (P≤ 0.05). مطالعات ریخت شناسی در سطح درون گونه ای نشان داد که دست کم دو جمعیت اصلی از قورباغه های جنگلی (R. pseudodalmatina) یکی در شرق دریای خزر (لوه، بهشهر و ساری) و دیگری در غرب دریای خزر (سلمان شهر، لنگرود، رشت و آستارا) پراکنش دارند.
بیوسیستماتیک
سلماز باقریان نژاد؛ علیرضا شایسته فر؛ سمانه انصاری
دوره 31، شماره 4 ، زمستان 1397، ، صفحه 352-362
چکیده
شناسایی ماهیان برای پی بردن به زیست شناسی آن ها و حفاظت از آن ها در برابر تهدید های زیست محیطی یکی از مطالعات مهم می باشد. ماهیان بومی هر منطقه دارای ارزش های متعددی می‌باشند، این ماهیان جزئی از ذخایر ژنتیکی هر منطقه محسوب می‌شوند که ما می توانیم از آن ها در تحقیقات ژنتیک و بیوتکنولوژی در آینده استفاده نماییم. در مورد ماهیان مطالعات ...
بیشتر
شناسایی ماهیان برای پی بردن به زیست شناسی آن ها و حفاظت از آن ها در برابر تهدید های زیست محیطی یکی از مطالعات مهم می باشد. ماهیان بومی هر منطقه دارای ارزش های متعددی می‌باشند، این ماهیان جزئی از ذخایر ژنتیکی هر منطقه محسوب می‌شوند که ما می توانیم از آن ها در تحقیقات ژنتیک و بیوتکنولوژی در آینده استفاده نماییم. در مورد ماهیان مطالعات پراکنده در ایران صورت گرفته است. در پژوژه حاضر، ماهی های آب شیرین شهرستان پلدختر از 8 ایستگاه نمونه برداری در طی سال های1392 تا 1393جمع آوری شدند و پس از نمونه برداری از هر ایستگاه مشخصات جغرافیایی توسط GPS ثبت شد، سپس نمونه ها در فیبرهای مملو از یخ به آزمایشگاه تحقیقاتی دانشگاه اراک انتقال یافتند و مشخصات مورفومتریک هر نمونه اندازه گیری شد و گونه ها توسط کلید های شناسایی معتبر شناسایی شدند. در این مطالعه، 8 گونه متعلق به 6 جنس از خانواده Cyprinidae جمع آوری شدند و گونه های Chondrostoma cyri، Cyprinion tenuiradius، Carassius gibelio، Capoeta damasina، Barbus grypus، Capoeta trutta، Garra rufa، Barbus barbul از شهرستان پلدختر شناسایی شدند.
بیوسیستماتیک
زینب تاجیک؛ یزدان کیوانی
دوره 31، شماره 4 ، زمستان 1397، ، صفحه 363-372
چکیده
ماهی کولی ارومیه (Alburnus atropatenae) بومزاد رودخانه‌های حوضه دریاچه ارومیه است. تعداد 274 قطعه ماهی از هفت رودخانه آق‌دره، نازلوچای، باراندوز، ساروق، زرینه‌رود، سنته و تلخهرود مورد بررسی قرار گرفت. تعداد 21 ویژگی اندازشی و 17 ویژگی شمارشی مورد سنجش قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل آماری از آزمون‌های پارامتریک و ناپارامتریک و تحلیل متغیرهای ...
بیشتر
ماهی کولی ارومیه (Alburnus atropatenae) بومزاد رودخانه‌های حوضه دریاچه ارومیه است. تعداد 274 قطعه ماهی از هفت رودخانه آق‌دره، نازلوچای، باراندوز، ساروق، زرینه‌رود، سنته و تلخهرود مورد بررسی قرار گرفت. تعداد 21 ویژگی اندازشی و 17 ویژگی شمارشی مورد سنجش قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل آماری از آزمون‌های پارامتریک و ناپارامتریک و تحلیل متغیرهای کانونی استفاده شد. نتایج تحلیل واریانس یک طرفه ویژگی‌های اندازشی نشان داد که 20 ویژگی اندازشی و 14 ویژگی شمارشی به جز تعداد فلس‌های پایین خط جانبی، خارهای آبششی و مهره‌ها، دارای اختلاف معنی‌دار بودند (05/0p < ) که نشان دهنده وجود تغییرات بالای ریختی در جمعیت‌های مورد مطالعه است. تحلیل واریانس یک طرفه، آزمون توکی و دانکن نشان داد که جمعیت تلخهرود در صفات ریخت‌سنجی نسبت به سایر جمعیت‌ها اختلاف معنی‌داری دارد. در تحلیل مؤلفه اصلی برای صفات ریخت‌سنجی تنها یک مؤلفه اصلی با مقادیر ویژه بزرگ‌تر از 1 شامل 16/84٪ تنوع انتخاب شد. در صفات شمارشی نمودار پراکنش مقادیر اول و دوم نشان داد جمعیت تلخهرود تا حدودی از سایر جمعیت‌ها جدا است. در تجزیه و تحلیل عاملی صفات شمارشی شش مؤلفه اصلی با مقادیر ویژه بزرگ‌تر از یک شامل 496/59٪ تنوع انتخاب شدند. همچنین در صفات شمازشی نمودار پراکنش مقادیر اول و دوم نشان داد جمعیت‌های رودخانه‌های آق‌دره و نازلوچای همپوشانی داشته ولی از سایر جمعیت‌ها تفکیک شدند. همچنین تلخهرود تا حدودی از جمعیت زرینه‌رود و به طور کامل از جمعیت ساروق جدا شد. با وجود اختلاف معنی‌دار بین جمعیت‌ها، تنها ماهیان تلخهرود از سایر جمعیت‌ها تا حدودی جدا شد.
بیوسیستماتیک
سمیرا بوالحسنی؛ حسن رجبی مهام؛ مرتضی نادری
دوره 31، شماره 3 ، پاییز 1397، ، صفحه 245-254
چکیده
شناسایی و مطالعه تنوع موجود در جمعیت‌های زنبور عسل یکی از اهداف مهم در اصلاح نژاد زنبور عسل محسوب میشود. این پژوهش به منظور مقایسه‌ی ویژگی ریخت‌شناسی جمعیت‌های زنبورعسل ایرانی در مناطقی از شمال غرب و غرب کشور با استفاده از روش ریخت‌سنجی هندسی به‌اجرا درآمد. برای این منظور زنبورهای کارگر از 111 کلنی متعلق‌به چهار استان آذربایجان ...
بیشتر
شناسایی و مطالعه تنوع موجود در جمعیت‌های زنبور عسل یکی از اهداف مهم در اصلاح نژاد زنبور عسل محسوب میشود. این پژوهش به منظور مقایسه‌ی ویژگی ریخت‌شناسی جمعیت‌های زنبورعسل ایرانی در مناطقی از شمال غرب و غرب کشور با استفاده از روش ریخت‌سنجی هندسی به‌اجرا درآمد. برای این منظور زنبورهای کارگر از 111 کلنی متعلق‌به چهار استان آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل و همدان نمونهبرداری شد. از بال جلویی زنبورهای عسل به شیوۀ استاندارد عکسبرداری شد و روی تصاویر دوبعدی حاصل به منظور استخراج داده‌های شکل بال، با روش ریخت سنجی تعداد 19 لندمارک تعریف و رقومی شد. داده‌های لندمارک پس از آنالیز پروکراست با استفاده از روشهای آماری چندمتغیرهی PCA، CVA و CDA و آنالیز خوشهای تحلیل گردیدند. نتایج بهدست آمده نشان داد که جمعیت‌های زنبور عسل در امتداد آذربایجان شرقی به سمت آذربایجان غربی تفاوت‌های معنی-داری را با توجه به تغییرات ایجاد شده در اقلیم و توپوگرافی نشان میدهند. همچنین آنالیز تحلیل خوشهای نشان داد که جمعیت استان اردبیل و همدان کمترین تفاوت و جمعیت استانهای آذربایجان شرقی و غربی بیشترین تفاوت را از نظر شکل ظاهری باهم دارند.
بیوسیستماتیک
مرضیه حسینی نژاد؛ علی درخشان شادمهری؛ مریم عجم حسنی؛ سعید هاتفی
دوره 31، شماره 1 ، بهار 1397، ، صفحه 56-67
چکیده
بال‌ریشکداران از جنبه‌های مختلف دارای اهمیت هستند. تعدادی از آنها به عنوان آفات درجه یک به محصولات کشاورزی خسارت وارد می‌سازند. نقش آنها در انتقال عوامل بیماریزای قارچی، باکتریایی و ویروسی گیاهان ، شکارگری تعدادی از گونه ها بر روی بعضی از حشرات و کنه ها، وهمچنین نقش آنها در کنترل علف‌های هرز از مواردی هستند که دلالت بر اهمیت و لزوم ...
بیشتر
بال‌ریشکداران از جنبه‌های مختلف دارای اهمیت هستند. تعدادی از آنها به عنوان آفات درجه یک به محصولات کشاورزی خسارت وارد می‌سازند. نقش آنها در انتقال عوامل بیماریزای قارچی، باکتریایی و ویروسی گیاهان ، شکارگری تعدادی از گونه ها بر روی بعضی از حشرات و کنه ها، وهمچنین نقش آنها در کنترل علف‌های هرز از مواردی هستند که دلالت بر اهمیت و لزوم توجه بیشتر به این گروه از حشرات دارند. تا کنون در ایران مطالعاتی به منظور شناسایی فون بال‌ریشکداران مناطق مختلف صورت گرفته و 217 گونه تریپس گزارش گردیده است. در بررسی‌هایی که به منظور جمع‌آوری و شناسایی فون بال‌ریشکداران شهرستان کلات در شمال شرقی استان خراسان رضوی در سال ها ی 93 و 94 انجام گرفت، نمونه های تریپس از روی گیاهان مختلف زراعی،باغی،زینتی و مرتعی جمع آوری و جمعا 40 گونه متعلق به 15 جنس و 4 خانواده شناسایی شدند. از این تعداد 14 گونه برای اولین بار از استان خراسان رضوی گزارش شده است. بیشترین گونههای شناسایی شده در منطقه کلات مربوط به زیرراسته Terebrantia بود، از میان خانواده های این زیر راسته، خانواده Thripidae با 11 جنس و 29 گونه غنی ترین خانواده از لحاظ جنس و گونه به شمار میآید. در زیرراسته Tubulifera نیز جنس Haplothris از خانواده Phlaeothripidae دارای بیشترین تعداد گونه شناسایی شده در منطقه کلات بود. در جنس Thrips نیز به ترتیب گونههای T. tabaci، T. meridionalis و T. atratus و در جنس Haplothrips نیز H. tritici دارای بیشترین تنوع میزبانی بودند.
بیوسیستماتیک
حمید حدادیان شاد؛ جمشید درویش؛ اسکندر رستگار پویانی
دوره 30، شماره 2 ، تابستان 1396، ، صفحه 150-160
چکیده
نمونه هایی از حشره خوار دندان سفید کوچک، Crocidura suaveolens، با استفاده از توالی های ژن میتوکندریایی سیتوکروم b از مناطق مختلف ایران مورد مطالعه قرار گرفتند. درخت بازسازی شده با استفاده از تحلیل بیژین، تنوع ژنتیکی نمونه ها را در قالب 4 دودمان با اعتبار بالا تایید نمود. این دودمان ها در مجموع به دو گروه اصلی تقسیم می شوند. گروه اول جمعیت های ...
بیشتر
نمونه هایی از حشره خوار دندان سفید کوچک، Crocidura suaveolens، با استفاده از توالی های ژن میتوکندریایی سیتوکروم b از مناطق مختلف ایران مورد مطالعه قرار گرفتند. درخت بازسازی شده با استفاده از تحلیل بیژین، تنوع ژنتیکی نمونه ها را در قالب 4 دودمان با اعتبار بالا تایید نمود. این دودمان ها در مجموع به دو گروه اصلی تقسیم می شوند. گروه اول جمعیت های شمالی ایران را شامل شده و گروه دوم جمعیت های ایران مرکزی و شمال غرب را در بر می گیرند. جایگاه قاعده ای نمونه های ایران مرکزی در درخت تبارزایشی، تنوع ژنتیکی بالا، مقدار فاصله ژنتیکی نسبتا بالا (بیش از 4 درصد) نسبت به سایر کلاد ها و عدم وجود هاپلوتایپ های مشترک با سایر کلاد ها از وجود دودمان تمایز یافته در این ناحیه حمایت می کند. به نظر می رسد جمعیت فعلی ایران مرکزی از جمعیتی بازمانده اجدادی منشا گرفته و تغییرات اقلیمی عصر یخبندان منجر به جدایی آنها شده و زمینه را برای واگرایی بعدی آنان فراهم نموده است.
بیوسیستماتیک
سحر جواهری طهرانی؛ منصور علی آبادیان؛ محمد جواد نجف زاده
دوره 29، شماره 4 ، زمستان 1395، ، صفحه 400-410
چکیده
ماکیان سانان در فهرست مورد تهدیدترین پرندگان محسوب می شوند که شکار و بهره برداری از آنها به منظور اهداف متفاوتی از جمله: غذا، تفریح و یا اهداف تجاری صورت می گیرد. شکار و بهره برداری بیش از حد سبب شده است که درصد بالایی از گونه های ماکیان سانان (4/26%) آنها به عنوان مورد تهدید با خطر انقراض در فهرست سرخ IUCN قرار بگیرند. از اینرو به منظور اقدامات ...
بیشتر
ماکیان سانان در فهرست مورد تهدیدترین پرندگان محسوب می شوند که شکار و بهره برداری از آنها به منظور اهداف متفاوتی از جمله: غذا، تفریح و یا اهداف تجاری صورت می گیرد. شکار و بهره برداری بیش از حد سبب شده است که درصد بالایی از گونه های ماکیان سانان (4/26%) آنها به عنوان مورد تهدید با خطر انقراض در فهرست سرخ IUCN قرار بگیرند. از اینرو به منظور اقدامات موثر حفاظتی و همچنین جلوگیری از شکار بی رویه ماکیان سانان و اطمینان از بقای آنها به معرفی روش تکثیر دایره غلتان (Rolling Circle Amplification) به عنوان روشی مطمئن و سریع جهت شناسایی پرنده شکار شده توسط شکارچیان متخلف می پردازیم. در این روش کاوشگرهای اختصاصی براساس تفاوت تنها در یک نوکلئوتید از ناحیه ی ژن مورد نظر برای گونه ی هدف طراحی می شوند که در این مطالعه طراحی کاوشگر بطور موردی برای گونه ی کبک (Alectoris chukar) صورت پذیرفت. کاوشگر های اختصاصیپس از هیبریداسیون با DNA به شکل یک مولکول بسته درآمده و با اتصال به هدف و تکثیر در شرایط تک دمایی مورد ارزیابی قرار می گیرند. محصول تکثیر یافته به راحتی روی ژل آگارز یا پس از اضافه نمودن رنگ‌های فلورسنت به طور مستقیم زیر نور UV قابل مشاهده است. بدین ترتیب، با توجه به آسان بودن عملیات آزمایش RCA و عدم نیاز به تجهیزات آزمایشگاهی خاص، این روش ابزار قدرتمندی را جهت شناسایی پرندگان مورد شکار از جمله: کبک، قرقاول و حل مسائل مدیریتی و حفاظتی آنها فراهم می نماید.
بیوسیستماتیک
زهرا شکری پور؛ آریا اشجع اردلان
دوره 29، شماره 4 ، زمستان 1395، ، صفحه 442-453
چکیده
مطالعه مشتمل بر شناسایی و پراکندگی ماکروبنتوزها در رودخانه کرج می باشد، بررسی مذکور از مهر سال 1393 شروع و در تیر سال 1394 پایان یافت. در منطقه مورد بررسی، پنج ایستگاه مطالعاتی براساس شرایط تأثیرگذاری محیطی انتخاب و فون ماکروبنتوزهای آن با تواتر فصلی توسط کوادرات با ابعاد50×50 سانتی متر و با 5 تکرار در هر ایستگاه نمونه برداری شد. نمونه ...
بیشتر
مطالعه مشتمل بر شناسایی و پراکندگی ماکروبنتوزها در رودخانه کرج می باشد، بررسی مذکور از مهر سال 1393 شروع و در تیر سال 1394 پایان یافت. در منطقه مورد بررسی، پنج ایستگاه مطالعاتی براساس شرایط تأثیرگذاری محیطی انتخاب و فون ماکروبنتوزهای آن با تواتر فصلی توسط کوادرات با ابعاد50×50 سانتی متر و با 5 تکرار در هر ایستگاه نمونه برداری شد. نمونه ها توسط فرمالین 4% تثبیت و در آزمایشگاه جداسازی، شناسایی و شمارش گردیدند. در بررسی های انجام شده ،24 جنس از 22 خانواده و 6 رده ماکروبنتوز شناسایی گردیدند، با بیشترین فراوانی در فصل زمستان و کمترین فراوانی در فصل بهار. از میان پنج ایستگاه تعیین شده، ایستگاه 4 در فصل زمستان با 1067 عدد در متر مربع بیشترین فراوانی و ایستگاه 5 در فصل بهار با 254 عدد در متر مربع کمترین فراوانی را دارا بودند. در میان نمونه های شناسایی شده ،رده Insecta با 88.7% فراوانی بیشترین تعداد و رده Malacostraca با 0.1% ازکمترین فراوانی برخوردار بودند. از میان نمونه های شناسایی شده،گونه Simulium sp. با فراوانی 879 عدد در متر مربع بیشترین تعداد و گونه های Asellus aquaticus ، Atherix sp. با فراوانی 1 عدد در متر مربع کمترین تعداد را داشتند.در طی این مطالعه میانگین شاخص تنوع گونه‌ای شانون وینر1.73، غالبیت گونه‌ای سیمپسون 0.74 و غنای گونه‌ای مارگالف 3.31 محاسبه شد. براساس مقادیر شاخص زیستی «HFBI»، کیفیت آب ایستگاه های منتخب، در 3 طبقه کیفی عالی ، خیلی خوب و خوب ارزیابی شدند.
بیوسیستماتیک
حمید حدادیان شاد؛ جمشید درویش؛ اسکندر رستگار پویانی
دوره 29، شماره 4 ، زمستان 1395، ، صفحه 411-425
چکیده
گونه ها تحت تاثیر نوسانات اقلیمی عصر یخبندان به مناطق پناهگاهی وارد شده و جدایی دراز مدت آنها از جمعیت های همجوار سبب واگرایی ژنتیکی آنها می شود که با مطالعات فیلوجغرافیایی قابل تشخیص است. الگوهای پراکنش جغرافیایی شش گونه پستاندار کوچک در مناطق مختلف ایران با استنباط از داده‌های حاصل از ژن سیتوکروم b و نشانگر دی لوپ مورد مقایسه ...
بیشتر
گونه ها تحت تاثیر نوسانات اقلیمی عصر یخبندان به مناطق پناهگاهی وارد شده و جدایی دراز مدت آنها از جمعیت های همجوار سبب واگرایی ژنتیکی آنها می شود که با مطالعات فیلوجغرافیایی قابل تشخیص است. الگوهای پراکنش جغرافیایی شش گونه پستاندار کوچک در مناطق مختلف ایران با استنباط از داده‌های حاصل از ژن سیتوکروم b و نشانگر دی لوپ مورد مقایسه قرار گرفته و سدهای ژنتیکی بین دودمانهای مختلف هر آرایه و گریزراههای احتمالی بین آنها با استفاده از نرم افزار Barrier مورد بررسی قرار گرفته است. مقایسه نتایج به دست آمده در این شش گونه، نشان می‌دهد که الگوهای پراکنشی در این آرایه ها همخوانی چندانی را با هم نشان نمیدهند که این از ویژگی های یک منطقه پناهگاهی است. به نظر میرسد هر آرایه طبق برنامهای متفاوت از سایر آرایهها، به دورههای سرد کواترنر پاسخ داده است. در پایان، سدها و گریزراههای احتمالی در فلات ایران مورد بررسی قرار گرفته است.
بیوسیستماتیک
طاهره اسدی؛ احمد قارزی
دوره 28، شماره 4 ، زمستان 1394، ، صفحه 389-398
چکیده
ماهی زرده (Capoeta damascina) یکی از کپور ماهیان است که مطالعۀ اندکی روی زیست‌شناسی آن صورت گرفته است. نظر به اهمیت دستگاه گوارش در بقای جانوران این تحقیق به این جنبه از زیست‌شناسی این گونه پرداخته است. به این منظور طی فصل بهار نمونه‌ها از رودخانه سزار صید و مشخصات بیومتریک آنها اندازه‌گیری گردید. متعاقباً بخش‌های مختلف دستگاه گوارش از بدن ...
بیشتر
ماهی زرده (Capoeta damascina) یکی از کپور ماهیان است که مطالعۀ اندکی روی زیست‌شناسی آن صورت گرفته است. نظر به اهمیت دستگاه گوارش در بقای جانوران این تحقیق به این جنبه از زیست‌شناسی این گونه پرداخته است. به این منظور طی فصل بهار نمونه‌ها از رودخانه سزار صید و مشخصات بیومتریک آنها اندازه‌گیری گردید. متعاقباً بخش‌های مختلف دستگاه گوارش از بدن خارج و پس از گذراندن از مراحل استاندارد، مقاطع بافتی تهیه گردید. بررسی آناتومیکی و هیستولوژی نشان داد که مجرای گوارشی در این گونه از دو بخش اصلی مری و روده تشکیل میشود. دیوارۀ این مجرا از چهار لایۀ مخاطی، زیرمخاطی، عضلانی وسروز تشکیل میشود. سلولهای جامی شکل در هر دو ناحیۀ مری و روده با آبی آلسین و پریودیک اسید شیف واکنش مثبت نشان دادند. نتایج آشکار کرد که ساختار دستگاه گوارش در این گونه از نظر بافتشناسی و هیستوشیمیایی مشابه آنچه در سایر گونهها گزارش شده است.
بیوسیستماتیک
علی غلامحسینی؛ منصور علی آبادیان؛ جمشید درویش
دوره 28، شماره 1 ، بهار 1394، ، صفحه 72-84
چکیده
نفود ژن از گونه‌ای به گونه دیگر به علت دورگه‌زایی از جمله مکانیسم‌های مهمی است که بر تغییرات درون گونه‌ای اثر می‌گذارد و باعث ایجاد صفات جدید بخصوص در ناحیه دورگه زایی میشود. زردپره سرسرخ (Emberiza bruniceps) و زردپره سرسیاه (Emberiza melanocephala) (راسته گنجشک‌سانان) در جنوب شرق دریای خزر دارای ناحیه دورگه‌زایی هستند. در این مطالعه به منظور بررسی ...
بیشتر
نفود ژن از گونه‌ای به گونه دیگر به علت دورگه‌زایی از جمله مکانیسم‌های مهمی است که بر تغییرات درون گونه‌ای اثر می‌گذارد و باعث ایجاد صفات جدید بخصوص در ناحیه دورگه زایی میشود. زردپره سرسرخ (Emberiza bruniceps) و زردپره سرسیاه (Emberiza melanocephala) (راسته گنجشک‌سانان) در جنوب شرق دریای خزر دارای ناحیه دورگه‌زایی هستند. در این مطالعه به منظور بررسی دوشکلی جنسی و تغییرات درون گونه‌ای زردپره سرسرخ و بررسی اثرات دورگه‌زایی بر صفات خاص گونه ای،81 نمونه ( 57 نر و 24 ماده) با استفاده از تور پرنده گیری از فلات ایران جمع آوری شد و 15 صفت کمی و 9 صفت رنگی اندازه‌گیری و آنالیز شد. آزمون T مستقل و تجزیه به مولفههای اصلی (PCA) در نرم افزار SPSS و PAST تفاوت معنی داری را در صفات کمی بین جنس نر و ماده نشان داد. همچنین آنالیز صفات رنگی جنس نر با استفاده از نرم افزارهای PHYLIP و PAUP وجود چهار ریخت سنخ اصلی را در این گونه آشکار کرد. نتایج نشان داد بسیاری از نمونههای دورگه نسل اول از نمونههای خالص با استفاده از صفات کمی و به خصوص صفات کیفی قابل شناسایی هستند.
بیوسیستماتیک
گیلان عطاران؛ علی دلاور
دوره 28، شماره 1 ، بهار 1394، ، صفحه 62-71
چکیده
در سالهای اخیر بلومهای پلانکتونی در آبهای ساحلی دنیا رو به افزایش است. رده‌ی سیفوزوا از مرجانها به ژله‌فیش های حقیقی معروفند که اغلب این پلانکتونها دارای پتانسیل تشکیل بلوم در آبهای ساحلی هستند و می‌توانند اثرات نامطلوبی را بر روی صید و صیادی و ذخایر آبزیان بگذارند. بنابراین شناسایی گونههای عامل بلوم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار ...
بیشتر
در سالهای اخیر بلومهای پلانکتونی در آبهای ساحلی دنیا رو به افزایش است. رده‌ی سیفوزوا از مرجانها به ژله‌فیش های حقیقی معروفند که اغلب این پلانکتونها دارای پتانسیل تشکیل بلوم در آبهای ساحلی هستند و می‌توانند اثرات نامطلوبی را بر روی صید و صیادی و ذخایر آبزیان بگذارند. بنابراین شناسایی گونههای عامل بلوم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در بررسی حاضر، گونه ای از ژله‌فیش که در بهمن ماه سال 1390 در سواحل خلیج چابهار بلوم کرده بود نمونه برداری گردید. نمونه‌ها ابتدا از نظر مورفولوژی شناسایی سپس بمنظور بررسی توالی ژنی استخرج DNA انجام شد و پس از عمل PCR توالی ژنی در ناحیه 18S-rRNAتعیین گردید. توالی ژنی گونه‌ی پلانکتون بلوم کرده از ایران با 25توالی دیگر از بانک ژن در ناحیه ژنی مشابه مقایسه گردید. بررسی فیلوژنی با استفاده ازآنالیز Maximum likelihood (ML) انجام شد. نتایج بلاست نشان داد که توالی ژنی گونه مورد نظر با %99 درصد به گونه Pelagia noctiluca شباهت دارد. نتایج بررسی مورفولوژی و مولکولی گونه‌ی مورد نظر P. noctiluca شناسایی گردید. گونه ایرانی با گونه‌ی P. noctiluca در یک کلاد قرار گرفته و با %98 بوت استرپ حمایت می شود که با بقیه جنس‌های خانواده Pelagiidea در یک کلاد خواهری قرار می گیرند. نتایج کلی تحقیق نشان داد که رده سیموستوما پارا فایلتیک هستند و بررسی مولکولی همراه با مورفولوژی برای شناسایی گونه های ژله‌فیش که بیشتر بافت آنهارا آب تشکیل می دهد و شناسایی مورفولوژی آنها دشوار است، بسیار مفید است.
